الزام اتصال پایتخت به طرح آمایش سرزمینی سراسری ایران
کارشناسان با اشاره به اینکه، پدافند غیرعامل، بخشی جدایی‌ناپذیر از شهرسازی مدرن است تاکید دارند فضاهای زیرسطحی تهران باید ساماندهی و به طرح آمایش سرزمین متصل شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، در نشست علمی - تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه، تحت عنوان «ملاحظات پدافند غیرعامل در برنامهریزی شهری» مصطفی بهزادفر؛ استاد دانشگاه علم و صنعت ایران به عنوان مدیر علمی نشست و همچنین منصور باقرصاد؛ رئیس سابق مرکز مطالعات سازمان پدافند غیرعامل کشور و علیرضا جاوید؛ سرپرست سابق شهرداری تهران و علی نصیری؛ رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.
لزوم استعلام سامانه آمایش سرزمینی برای اعطای تسهیلات طرح‌های سرمایهگذاریدر ابتدای نشست مصطفی بهزادفر؛ استاد دانشگاه علم و صنعت ایران به عنوان مدیر علمی نشست گفت: موقعی که حدود 40 سال قبل موضوع پدافند غیرعامل برای بنده مطرح شد، زمانی بود که پدافند غیرعامل یک موضوع خاص در کنار سایر موضوعات سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی قرار می گرفت، اما در حال حاضر موضوع پدافند غیرعامل در فضای جهانی یک مفهوم بسیار مهم است که اصول کامل شهرسازی، ساختمان و در کل موضوعات سازندگی را در خود جای داده است. این مفهوم باید به عنوان بخشی اساسی و جدایی‌ناپذیر از اصول معماری و شهرسازی در نظر گرفته شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه برنامهریزی راهبردی بستر اصلی تحقق پدافند غیرعامل است، تصریح کرد: در برنامهریزی راهبردی، عناصر اصلی شامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید مورد توجه قرار می‌گیرد؛ اگرچه رویکرد غالب در پدافند غیرعامل، تدافعی است، اما در برخی موارد می‌توان از رویکرد تهاجمی نیز بهره برد، مشروط بر آنکه تاکتیک‌های لازم رعایت شود.
وی با اشاره به اصول سنتی پدافند غیرعامل در شهرسازی اظهار کرد: اصول پراکندگی و تمرکز، چندکاربردی بودن، مکان‌یابی مناسب، موازی‌سازی و افزونگی، ایمن‌سازی و استحکام، و استتار از جمله اصولی هستند که می‌توان آن‌ها را متناسب با شرایط روز تغییر داد. امروزه با ترکیب دانش تاب‌آوری و پایداری، می‌توان اصول جدیدی را نیز به این حوزه افزود.
بهزادفر با تأکید بر اهمیت شاخص‌های نرم‌افزاری در طراحی و برنامهریزی شهری گفت: شاخص‌هایی مانند نفوذپذیری، دسترسی‌پذیری، خوانایی، امنیت، ایمنی، آرامش، انعطاف‌پذیری، تاب‌آوری، پایداری، همبستگی اجتماعی و سرمایه اجتماعی، از جمله معیارهایی هستند که باید در طراحی شهری مبتنی بر پدافند غیرعامل مورد توجه قرار گیرند.
این استاد دانشگاه با اشاره به ابعاد مختلف شهرسازی خاطرنشان کرد: در گذشته، شهرها عمدتاً بر اساس فرم و کارکرد تعریف می‌شدند، اما امروزه ابعاد متعددی همچون اجتماع، اقتصاد، طبیعت، فضا، زمان، منظر، جنبش و مدیریت در برنامهریزی شهری تأثیرگذار هستند. برنامهریزی پدافند غیرعامل نیز باید بر مبنای این ابعاد و اهداف جامع صورت گیرد.
وی با بیان اینکه سه اصل اجتناب، اشتراک و اتکاء، پایه اتخاذ سیاست‌های پدافند غیرعامل هستند، توضیح داد: اجتناب از شرایط پرخطر، اشتراک و هماهنگی میان عوامل مختلف و اتکاء به ظرفیت‌های موجود، از جمله شگردهایی است که می‌تواند به تحقق پدافند غیرعامل کمک کند.
بهزادفر در پایان با تأکید بر نقش اخلاق حرفه‌ای در اجرای پدافند غیرعامل گفت: اخلاق علمی، سیاسی و حرفه‌ای باید در تمامی مراحل برنامهریزی و اجرای پروژه‌های شهری رعایت شود. بی‌توجهی به این اصل، می‌تواند به ضد پدافند غیرعامل تبدیل شود و آسیب‌های جدی به شهر و شهروندان وارد کند.
در ادامه نشست علی نصیری؛ رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، با تأکید بر اینکه در حوزه مدیریت بحران نیازمند یک «تغییر پارادایم» هستیم، گفت: «فضای تهدیدات کشور تغییر کرده و علاوه بر جنگ‌های نوین، سایبری و شناختی حمله فیزیکی به شیوه‌های ترکیبی نیز توسط دشمن در حال طراحی و اجراست، لذا لزوم بازنگری اساسی در ساختارهای مدیریت ریسک بیش از پیش ضروری می‌باشد.»
نصیری در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مقررات ملی ساختمان گفت: «مبحث 21 یکی از مهم‌ترین مباحث مربوط به پدافند غیرعامل است که متأسفانه تا حدودی مغفول مانده. اگر این مبحث در ساخت‌وسازهای شهری در طول چند دهه گذشته رعایت می‌شد، امروز با سوالاتی مثل "پناهگاه کجاست؟" کمتر مواجه بودیم.»
وی افزود: «ساختمان‌های بلندمرتبه و مهم، الزامات مشخصی برای پدافند غیرعامل دارند که باید رعایت شوند. متأسفانه حتی در خطوط قبلی متروی تهران، این ملاحظات به‌طور کامل رعایت نشده است.»
نصیری از اقدامات اخیر شهرداری در حوزه پدافند غیرعامل نیز سخن گفت و افزود: «در دوره جدید، ساختار کمیته پدافند غیرعامل شهرداری بازنگری شده و نگاه ما این بوده است که بخشهای متولی مدیریت ریسک در شهرداری تهران همانند مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE (سلامت، ایمنی و محیط زیست) باید در کنار یکدیگر دیده شوند».
وی با اشاره به مشکلات ساختاری ادامه داد: «در برخی موارد، وجود چند ساختار موازی موجب تداخل وظایف و هدررفت زمان و منابع می‌شود و توصیه بر این است که در دستگاه‌های مختلف، بخشهای متولی مدیریت بحران و پدافندغیرعامل ادغام شوند.
نصیری تأکید کرد: «در کشورهای پیشرفته، مدل مدیریت شرایط اضطراری بر اساس توجه به کاهش آسیب‌پذیری و ارتقای ظرفیت تاب‌آوری زیرساخت‌ها است، نه نوع مخاطره و تهدید. در کشور ما که علاقه‌مندی زیادی به ایجاد ساختارهای متعدد و موازی برای مدیریت انواع شرایط اضطراری وجود دارد، باید با اتخاذ رویکردی تمام مخاطراتی (all-hazard) با یک ساختار واحد ولی با پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌ها، آموزش‌ها و تمرین‌های متناسب با هر تهدید، به مقابله با بحران‌ها برویم، نه با ایجاد ساختارای متعدد.»
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: «اقدام خوبی که سازمان پدافند غیرعامل کرده، این است که در دستگاه‌ها، رؤسای کمیته‌های پدافند غیرعامل را فردی غیر از رئیس دستگاه یا وزیر انتخاب می‌کند که به تخصص‌گرایی کمک می‌کند.»
وی در مورد طراحی اولیه خطوط متروی تهران گفت: «هیچ‌کدام از خطوط 1 تا 7 مترو اتصال مستقیم به بیمارستان‌ها ندارند. این در حالی است که یکی از برنامه‌های مهم ما در حال حاضر، ایجاد اتصال میان خطوط مترو و مراکز درمانی مهم، از جمله بیمارستان امام خمینی و بیمارستان میلاد است.»
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به دشواری‌های اجرایی این طرح افزود: «این کار مستلزم صرف هزینه‌های سنگین، هماهنگی میان دستگاه‌ها و عبور از چالش‌های متعدد است. با این حال، در حال پیگیری اتصال مترو به بیمارستان امام خمینی هستیم و امیدواریم در آینده نزدیک این مسیر عملیاتی شود.»
این مقام مسئول با اشاره به لزوم طراحی پدافندی در خطوط آینده مترو تصریح کرد: «در طراحی خطوط جدید، مانند خطوط 8 تا 11، اتصال به بیمارستان‌های مهم باید از ابتدا پیش‌بینی شود. این اقدام به‌ویژه زمانی اهمیت دارد که انتقال مصدومان در سطح زمین ممکن نباشد یا ترافیک مانع رسیدن به مراکز درمانی شود.» وی افزود: «علاوه بر این، خود مترو نیز باید به‌گونه‌ای طراحی شود که در صورت مواجهه با انواع مخاطرات و تهدیدات، امکان مدیریت سریع به آن حادثه فراهم باشد.»
نصیری در ادامه به مطالعات مربوط به حذف گاز از کلان‌شهر تهران اشاره کرد و گفت: «مطالعات مربوط به حذف گاز شهری در حال حاضر در مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران در حال پیگیری است. این مطالعات با وجود برخی مخالفت‌ها و طبق برنامه، ادامه دارد.»
وی تأکید کرد: «در بسیاری از کشورهای دنیا گاز به عنوان یک منبع بالقوه خطرناک، تا درِ خانه‌ها هدایت نمی‌شود. بلکه برق جایگزین آن شده و نیروگاه‌های محلی برق مورد نیاز را تأمین می‌کنند. زندگی با برق نه‌تنها امن‌تر و ایمن است بلکه آلودگی کمتری نیز ایجاد می‌کند.»
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران از پیگیری جدی برای تأمین برق اضطراری در اجزای مدیریت شهری خبر داد و گفت: «یکی از اولویت‌های ما در حوزه تداوم خدمات حیاتی، توسعه مولدهای برق اضطراری است که در قالب طرح‌های تداوم کارکردهای حیاتی (BCP) دنبال می‌شود.»
رئیس سازمان مدیریت بحران تهران با اشاره به اقدامات انجام‌شده در حوزه مستندسازی پدافندی تأکید کرد: «شناسنامه پدافند غیرعامل برای ساختمان‌های با اهمیت بالا تهیه شده و پس از انجام مطالعات جامع پدافند شهری به طرح‌های مربوط به مناطق 22گانه شهری در حال تهیه است.» وی همچنین از برنامهریزی برای تعیین تکلیف تخلیه اضطراری شهروندان در شرایط بحرانی خبر داد و گفت: «در حال بررسی ظرفیت‌های فضاهای زیرسطحی عمومی و خصوصی موجود در تهران هستیم که می‌توانند در شرایط خاص به‌عنوان پناهگاه‌های موقت مورد استفاده قرار گیرند.»
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با انتقاد از رفتار برخی شهروندان در مواجهه با تهدیدات امنیتی و حملات، گفت: «در جریان برخی حملات اخیر، مردم به جای پناه گرفتن، روی پشت‌بام‌ها می‌رفتند تا تماشا کنند. این موضوع باعث شد که در چندین مورد مجروح و حتی فوتی داشته باشیم. تعدادی از افراد نیز دچار قطع عضو شدند.» وی ادامه داد: «متأسفانه این فرهنگ تماشای حادثه، ریشه‌دار است. حتی در جریان حمله داعش به مجلس، مردم در محل تجمع کرده بودند تا ببینند چه اتفاقی می‌افتد! این چه نوع رفتاری است؟ چه چیزی قرار است دیده شود؟ این واقعاً جای تأسف دارد.» وی افزود: «در حال حاضر، مکان‌هایی مانند پارکینگ‌های 3 تا 5 متر زیر زمین می‌توانند محل مناسبی برای پناه گرفتن باشند. البته نه پارکینگ‌های پیلوت (طبقه همکف)، بلکه پارکینگ‌های عمیق.» وی تأکید کرد: «این مکان‌ها باید عاری از اشیای پرتاب‌شونده یا شکستنی باشند.
نصیری: مبحث 21 باید در تمام ساختمان‌های با کاربری خاص رعایت شود. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در ادامه تأکید کرد: «ساختمان‌های بلند، مهم، حساس و با کارکرد حیاتی باید در مرحله ساخت، الزامات مبحث 21 مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند. این موضوع باید تبدیل به یک الزام قانونی با ضمانت اجرایی کافی شود، نه صرفاً یک توصیه فنی.»
نصیری: بیش از 9 دستورالعمل پدافندی اصلی توسط سازمان پدافند غیرعامل در محورهای مختلف تدوین و ابلاغ شده است. وی افزود: «سازمان پدافند غیرعامل کشور تاکنون حدود 9 دستورالعمل رسمی با اسناد مشخص تدوین و ابلاغ کرده است. از جمله این اسناد می‌توان به دستورالعمل شهید باکری برای زیرساخت‌های حیاتی، شهید نیلفروشان برای زیرساخت‌های استانی و طرح شهید حجازی در حوزه پدافند مردم‌محور اشاره کرد.» رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با تأکید بر لزوم مشارکت همه‌جانبه در تحقق الزامات پدافند غیرعامل گفت: «پدافند غیرعامل یک مأموریت ملی است، نه یک پروژه سازمانی. اگر می‌خواهیم انتقاد کنیم، باید به خودمان انتقاد کنیم. هر کسی در جایگاه خودش، چه دانشگاهی، چه مسئول شهری، باید وظیفه‌اش را درست انجام دهد.» وی افزود: «بسیاری از اسناد و راهبردها نوشته شده و موجود است، اما در اجرا کوتاهی کرده‌ایم. اگر همان مقررات موجود اجرا می‌شد، وضع بسیار بهتری داشتیم.»
نصیری: تونل نیک‌پسندی پس از سال‌ها بی‌توجهی، سرانجام ایمن‌سازی شد
نصیری در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تجربه ایمن‌سازی تونل نیک‌پسندی در منطقه 18 تهران اشاره کرد و گفت: «این تونل که در مسیر قطار تهران - تبریز قرار دارد، سال‌ها به دلیل کشمکش‌های سیاسی بین دو جریان، بدون الزامات ایمنی رها شده بود. سرانجام با ورود دادستانی و همکاری بخشهای مختلف، اقدامات جدی در زمینه اجرای تهویه، خروج اضطراری و ایمن‌سازی انجام شد.» دستورالعمل افزایش ایمنی مترو از حریق به سایر مخاطرات نیز گسترش می‌یابد
وی با بیان اینکه کمیته فضاهای زیرسطحی به‌طور فعال هر سه ماه تشکیل جلسه می‌دهد، گفت: «یکی از خروجی‌های مهم این کمیته، تدوین و ابلاغ دستورالعمل ارتقاء ایمنی مترو در برابر حریق بود که سال‌ها میان مترو و سازمان آتش‌نشانی اختلاف وجود داشت. اکنون در حال گسترش این دستورالعمل برای مقابله با سایر مخاطرات از جمله سیل، زلزله، طوفان، مواد خطرناک و... هستیم.»
در ادامه این نشست علیرضا جاوید؛ سرپرست سابق شهرداری تهران، با بیان اینکه توسعه فضاهای زیرسطحی باید در قالب طرح جامع و تفصیلی جدید دنبال شود، خواستار پیوند این طرح با آمایش سرزمین سراسری ایران شد.
جاوید با اشاره به اهمیت فضاهای زیرسطحی در توسعه شهری تصریح کرد: همواره خلأ تدوین طرح جامع و تفصیلی برای فضاهای زیرسطحی شهر تهران احساس می‌شد. این موضوع پیش از این کمتر مورد توجه قرار گرفته بود اما جای بحث و تمرکز جدی دارد.
وی با بیان اینکه در سال 1394 سفری به شهر توکیو داشتم و از پیشرفت‌های این شهر در حوزه فناوری و مدیریت فضاهای زیرسطحی بازدید کردم، گفت: در توکیو، بخش عمده‌ای از خدمات شهری، شبکه مترو و زیرساخت‌های حیاتی در فضای زیرسطحی با نظم و برنامهریزی دقیق مستقر شده‌اند. این تجربه نشان می‌دهد که استفاده چندوجهی از فضاهای زیرسطحی می‌تواند به کاهش ترافیک، آلودگی هوا و ایجاد آرامش در شهر کمک کند.
سرپرست سابق شهرداری تهران با اشاره به اهمیت فضاهای زیرسطحی در شرایط بحران خاطرنشان کرد: اتفاقات اخیر و همچنین تجربه جنگ 12 روزه و دفاع مقدس، اهمیت توجه به فضاهای زیرسطحی را به عنوان یک عامل چندوجهی یادآوری می‌کند. اگر بتوانیم از این فضاها به‌درستی استفاده کنیم، می‌توانیم بخشی از مشکلات شهرهای بزرگ، به‌ویژه در مواجهه با مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی، را کاهش دهیم.
جاوید در ادامه با تأکید بر لزوم برنامهریزی برای آینده تهران گفت: اکنون که در سال پایانی اجرای طرح جامع و تفصیلی فعلی قرار داریم، باید با نگاه راهبردی و بهره‌گیری از تجربیات جهانی، نسبت به تدوین طرح‌های جدید و به‌ویژه طرح جامع و تفصیلی فضاهای زیرسطحی اقدام کنیم تا تهران بتواند پاسخگوی نیازهای روزافزون شهروندان و چالش‌های پیش‌رو باشد.
این مقام مسئول با اشاره به اهمیت انتقال بخشی از فعالیت‌ها و عبور و مرور شهری به فضای زیرسطحی تصریح کرد: یکی از اقدامات مؤثر در آرام‌سازی شهر، انتقال بخشی از فعالیت‌ها و ترددها به زیرزمین است. توسعه شتابان شبکه مترو در تهران نمونه موفقی از این رویکرد است که امروز همه بر اولویت آن اتفاق نظر دارند.
جاوید با اشاره به ظرفیت‌های فضاهای زیرسطحی برای حل مشکلات شهری اظهار کرد: در کشورهای پیشرفته، بخش قابل توجهی از پارکینگ‌ها و مجتمع‌های خدماتی و تجاری در فضای زیرسطحی احداث می‌شود. این الگو می‌تواند در تهران نیز اجرا شود تا علاوه بر حل مشکل پارکینگ، بخشی از خدمات شهری و تجاری به زیرزمین منتقل شود.
وی ادامه داد: همزمان با توسعه این فضاها، باید برای مقابله با مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی مانند جنگ، پناهگاه‌های ایمن و مجهز برای شهروندان احداث کنیم. همچنین احداث تونل‌های مشترک شهری برای عبور منظم آب، برق، گاز و سایر خدمات با رعایت الزامات فنی و ایمنی، از جمله اقداماتی است که می‌توان در فضای زیرسطحی دنبال کرد.
سرپرست سابق شهرداری تهران با تأکید بر اهمیت پیوند طرح جامع و تفصیلی فضاهای زیرسطحی با طرح آمایش سرزمین گفت: هر آنچه امروز در کشور با آن مواجه هستیم، بخش عمده‌ای از مشکلات ناشی از نبود یک طرح آمایش سرزمین یکپارچه و اجرایی است. لازم است طرح جامع و تفصیلی فضاهای زیرسطحی تهران به طرح آمایش سرزمین سراسری ایران متصل شود تا شاهد ایرانی ایمن‌تر، پرتلاش‌تر و رو به توسعه باشیم.
در ادامه منصور باقرصاد؛ رئیس سابق مرکز مطالعات سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: کار پدافند غیرعامل با شناخت دقیق تهدیدات آغاز می‌شود و کاهش این تهدیدات با آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم محقق می‌شود.
وی با بیان اینکه پدافند غیرعامل صرفاً مربوط به حوزه نظامی نیست، افزود: این نوع دفاع، که گاهی به آن «پدافند ناکنشگر» نیز گفته می‌شود، در حوزه‌های شهری، اجتماعی و زندگی روزمره انسان‌ها کاربرد دارد و هدف اصلی آن، حفظ جان انسان‌ها و افزایش تاب‌آوری جامعه در برابر تهدیدات مختلف است.
وی ادامه داد: پدافند غیرعامل به معنای مجموعه اقداماتی است که باعث کاهش آسیب‌پذیری و افزایش مقاومت جامعه و تأسیسات حیاتی می‌شود و در مقابل تهدیداتی که با استفاده از جنگ‌افزار انجام نمی‌شود، مقابله می‌کند.
این مقام مسئول تصریح کرد: مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده‌اند که اگر مدیران کشور اهمیت این موضوع را درک نکنند و پدافند غیرعامل به طور شایسته توسعه نیابد، کشور در معرض تهدیدهای جدی و بعضاً غیرقابل جبران قرار خواهد گرفت.
باقرصاد با اشاره به اشتباه رایجی در بین برخی از افراد، توضیح داد: گاهی پدافند غیرعامل با مدیریت بحران اشتباه گرفته می‌شود؛ این دو موضوع کاملاً متفاوت هستند. اگر به پدافند غیرعامل توجه نشود، در نهایت بحران‌های انسانی و مالی به وجود خواهد آمد.
وی افزود: سازمان پدافند غیرعامل کشور مسئولیت هماهنگی و اجرای اقدامات دفاع شهری و مدنی را بر عهده دارد و فعالیت‌های آن نقش مهمی در کاهش خسارات ناشی از حوادث طبیعی و غیرطبیعی دارد.
وی ادامه داد: باید توجه کنیم که پدافند غیرعامل یعنی مجموعه اقدامات غیرمسلحانه که باعث افزایش تاب‌آوری، کاهش آسیب‌پذیری و تسهیل مدیریت بحران می‌شود. هرچه این اقدامات قوی‌تر باشد، میزان بحران و خسارت‌ها کمتر خواهد بود.
باقرصاد در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد: پدافند غیرعامل نقش مهمی در حفظ امنیت ملی ایفا می‌کند، چرا که علاوه بر حفظ قدرت نظامی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، مانع نفوذ دشمنان و عملیات غیرقانونی آنان می‌شود و به حفظ حاکمیت کشور کمک می‌کند.
رئیس سابق مرکز مطالعات سازمان پدافند غیرعامل، در ادامه سخنان خود با تاکید بر گستردگی دامنه پدافند غیرعامل اظهار داشت: پدافند غیرعامل نه تنها در حوزه نظامی بلکه در تمامی ابعاد قدرت ملی از جمله مؤلفه‌های مادی و معنوی یک کشور نقش حیاتی دارد؛ این مؤلفه‌ها شامل قدرت نظامی، سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی می‌شود. ما در بحث‌های فرهنگی نیز به پدافند غیرعامل نیازمندیم. توجه به این موضوع در مقابل دشمنان فرهنگی می‌تواند نقش مؤثری در حفظ و تقویت هویت ملی داشته باشد.
این مقام مسئول یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را آموزش همگانی دانست و تاکید کرد: بسیاری از مردم و حتی مسئولان مفهوم پدافند غیرعامل را به درستی درک نمی‌کنند و هنوز تصور می‌کنند این مبحث فقط نظامی است. در حالی که مبحث 21 مقررات ملی ساختمان به پدافند غیرعامل اختصاص دارد و هدف آن افزایش تاب‌آوری و رعایت اصول فنی در ساخت‌وساز است.
باقرصاد خاطرنشان کرد: کار پدافند غیرعامل با شناخت دقیق تهدیدات آغاز می‌شود و کاهش این تهدیدات با آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم محقق می‌شود. به عنوان مثال، در طراحی ساختمان‌ها باید پناهگاه‌هایی پیش‌بینی شود تا در مواقع بحران قابل استفاده باشند.
باقرصاد با تاکید بر ضرورت لحاظ پدافند غیرعامل در طرح‌های توسعه‌ای گفت: یکی از چالش‌های اساسی، عدم توجه کافی به پدافند غیرعامل در طرح‌های تفصیلی و توسعه شهری است. ما باید ضوابط و قوانین مشخصی برای زیرساخت‌های حیاتی، شناخت ساختمان‌ها و اختصاص ردیف بودجه ویژه داشته باشیم.
باقرصاد در پایان تاکید کرد: موفقیت در اجرای پدافند غیرعامل زمانی حاصل می‌شود که مدیران، مجریان و مردم نسبت به قانون آگاهی کامل داشته باشند و به آن عمل کنند. آموزش باید از مدرسه و حتی کودکستان آغاز شود تا فرهنگ پدافند غیرعامل در جامعه نهادینه شود، همان‌طور که در کشورهای پیشرفته این روند دنبال می‌شود.