بیانیه 8 بندی وزارت خارجه
برنامه جامع اقدام مشترک چند تاریخ کلیدی داشت که یکی از مهم‌ترین آنها 18 اکتبر مصادف با 26 مهر بود؛ در این روز یکی از مهم‌ترین اقدامات که طبق برجام باید صورت می گرفت، لغو تحریم های تسلیحاتی ایران بود. البته در این تاریخ فقط قرار نبود بند مربوط به محدودیت‌های موشکی ایران برداشته شود؛ بلکه بر پایه قطعنامه 2231 و برجام، طرفین یعنی ایران و آمریکا تعهدات متقابلی برعهده دارند.
ایران که پروتکل الحاقی را به‌صورت داوطلبانه و موقت اجرایی کرده است، باید قبل از این تاریخ پروتکل را به تصویب مجلس می رساند و در مقابل کنگره آمریکا نیز باید به آن بخش از تحریم هایی که به موجب قوانین قوه قانون‌گذاری ایالات متحده تعلیق و نه لغو شده اند، پایان دهد. بنابراین با مصادف شدن زمان دومین لغو تحریم های هسته ای مدیرکل موظف بود دومین گزارش نتیجه‌گیری گسترده‌تر را قبل 18 اکتبر منتشر کند اما چون به تعهدات خود عمل نشد، گزارشی هم انتشار نیافت. در این روز محدودیت‌هایی که از سوی شورای امنیت سازمان ملل در حوزه فعالیت های موشکی و تبادل خدمات و فناوری های مرتبط وضع شده بود بدون هیچ قید و شرطی و به صورت خودکار برداشته شد؛ طبق مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت، پایان این محدودیت‌ها، نیازمند تصویب قطعنامه، صدور بیانیه یا هیچ اقدام دیگری در سطح شورای امنیت نبوده و به صورت خودکار محقق شد.
اروپا: تحریم های موشکی را حفظ می کنیم
پس از بیانیه روز سه شنبه سه عضو اروپایی توافق هسته ای 2015، وزارت امور خارجه انگلیس روز چهارشنبه در بیانیه ای اعلام کرد که با توجه به فرا رسیدن «روز انتقال برجام» و به پایان رسیدن تاریخ تحریم های موشکی و تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، این تحریم ها را به همراه تحریم های مستقل خود علیه ایران حفظ می‌کند. به گزارش «ایسنا»، وزارت امور خارجه انگلیس در پی اتحادیه اروپا در زمینه حفظ تحریم های موشکی و تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران که امروز (18 اکتبر) تاریخ آن به پایان می رسد، در بیانیه ای اعلام کرد که تحریم های هسته ای و موشکی ایران را حتی پس از پایان تاریخ مقرر آن در توافق هسته ای (برجام) حفظ می‌کند.
در این بیانیه آمده است: «انگلیس به همراه اتحادیه اروپا، در پاسخ به عدم‌پایبندی جدی و تنش زای ایران به برجام از سال 2019، تحریم ها و اقدامات محدودکننده مستقل علیه بخش های مختلف ایران را حفظ کرده و تحریم های سازمان ملل را نیز به مقررات مستقل تحریمی مان اضافه کرده ایم. انگلیس، فرانسه و آلمان، به طور مشترک، این تصمیم را در 14 سپتامبر 2023 به اطلاع هماهنگ کننده برجام رساندند.» شورای اروپا نیز در بیانیه روز سه شنبه از تصمیم خود برای اتخاذ گام هایی به منظور حفظ محدودیت‌ها تحت رژیم منع اشاعه اتحادیه اروپا علیه ایران خبر داد. در این بیانیه که روز سه شنبه 25 مهر روی سایت شورای اروپا قرار گرفت، عنوان شده است: «شورا ارزیابی کرد که دلایل معتبری برای خودداری از برداشتن این محدودیت‌ها در روز انتقال (18 اکتبر 2023 مصادف با 26 مهر 1402) وجود دارد.»
بیانیه وزارت خارجه
در این بین وزارت خارجه کشورمان همزمان با پایان محدودیت‌های قطعنامه 2231 شورای امنیت بیانیه ای منتشر کرد. در بند الف این بیانیه آمده است: «مطابق با مفاد بند 3 پیوست ب قطعنامه، ایران دیگر موضوع درخواست غیرالزام آور شورای امنیت برای عدم‌انجام فعالیت های مرتبط با موشک های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل سلاح های هسته ای نیست. البته تاکید می‌شود برنامه موشک های بالستیک ایران تا قبل از این تاریخ نیز هیچ‌گاه ناسازگار با مفاد این بند نبوده است.» همچنین بر اساس این گزارش، مفاد بند 4 پیوست ب قطعنامه خاتمه یافته و بر این اساس، همه محدودیت‌های انتقال اقلام، خدمات و فناوری های موشکی به / از جمهوری اسلامی ایران پایان یافت؛ وزارت خارجه در بیانیه مذکور اعلام کرده است: «از این تاریخ، هیچ محدودیتی در حوزه نقل و انتقالِ اقلام، خدمات و فناوری های موشکی به / از جمهوری اسلامی ایران وجود نخواهد داشت و همکاری ها در کلیه حوزه های دفاعی و تسلیحاتی، بر اساس صلاحدید و نیازهای کشور و در چارچوب قراردادهای دوجانبه با سایر کشورها، بدون هیچ محدودیتی قابل انجام خواهد بود.»
همچنین در این بیانیه تاکید شده است: «هرگونه اقدام در سطح ملی یا منطقه ای در تعارض با پایان محدودیت‌های قطعنامه 2231 شورای امنیت و به ویژه بندهای یک و 2 قطعنامه و چارچوب های زمانی مندرج در آن، با هدف ایجاد محدودیت یا وضع تحریم در هرگونه تعاملات و همکاری های دفاعی ایران، نقض ماهوی قطعنامه محسوب می‌شود و جمهوری اسلامی ایران، متقابلا حق اقدامات مقتضی برای تامین منافع ملی خود را محفوظ می‌دارد.»
بیانیه وزارت دفاع
وزارت دفاع نیز در بیانیه‌ای درخصوص پایان تحریم‌های موشکی شورای امنیت سازمان ملل نوشت: «ایران، این مقطع زمانی را فرصتی می‌داند تا از آن در جهت اثبات اقتدار و حقانیت خود و همچنین تقویت توانمندی‌های دفاعی بهره‌گیری کند؛ حتی اگر برخی کشورها در ادامه رفتارهای متناقض خود حاضر به اجرای تعهداتشان ذیل قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل نباشند.» در بیانیه وزارت دفاع تاکید شده است؛ جمهوری اسلامی ایران مانند هر کشور دیگری، بر اساس حقوق بین‌الملل محق به انتخاب ابزار دفاعی خود است. تقویت قابلیت‌های موشکی ایران نیز در راستای رفع نیازمندی‌های دفاعی مشروع و زمینه‌سازی برای اجرای «دفاع از خود» مطابق با ماده 51 منشور ملل متحد است. در این راستا، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در چارچوب ماموریت‌های ذاتی خود، مصمم به پیگیری تقویت قابلیت‌های موشکی و تسلیحاتی بر اساس الزامات دکترین امنیت ملی کشور است.
اروپا به تعهدش عمل نکند، یعنی همچنان قابل‌اعتماد نیست
از سوی دیگر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در این‌خصوص گفت: «طبق سند برجام امروز روز لغو تحریم‌های تسلیحاتی است و به طور طبیعی اگر اتحادیه اروپا به این تعهد خود عمل نکند یعنی همچنان قابل اطمینان نیستند و نمی‌شود به توافق هایشان اعتماد کرد. بند مربوطه درباره لغو تحریم‌ها مشمول زمان است و الان در سال هشتم اجرای برجام زمان لغو تحریم‌های تسلیحاتی است.»
ایران دیگر موضوع هیچ محدودیتی در سازمان ملل نیست
علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران هم با اشاره به فرارسیدن 26 مهرماه «18 اکتبر» گفت: «ایران دیگر موضوع هیچ محدودیتی در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل نیست.» به گزارش «ایسنا»، باقری در رشته توییتی در صفحه اجتماعی ایکس نوشت: «26 مهرماه، مطابق با قطعنامه 2231 شورای امنیت، همه محدودیت‌هایی که به صورت ناعادلانه در مورد فعالیت ها و نقل و انتقالات مرتبط با موشک های بالستیک به / از جمهوری اسلامی ایران وضع شده بود، خاتمه پیدا می‌کند و ایران دیگر موضوع هیچ محدودیتی در چارچوب شورای امنیت نیست.»
--> اخبار مرتبط