تاکنون 5 هزار و 421 نمایش روی صحنه تئاتر رفته است

مطابق آمار ارائه شده، تعداد سالن‌های نمایشی دولتی و خصوصی نمایشی کشور که امکان اجرای نمایش دارند 506 سالن اعلام شده است که از این میان تنها 7 سالن در سه مجموعه، وابسته به اداره کل هنرهای نمایشی هستند. 22 سالن نمایش خصوصی در تهران و18 سالن خصوصی نیز در استانهای دیگر به فعالیت نمایشی می‌پردازند. همچنین 71 سالن دولتی و غیر دولتی در تهران و 388 سالن دولتی و غیر دولتی نیز در دیگر استان‌های کشور فعال هستند.

اداره کل هنرهای نمایشی 837 سالن دولتی و غیر دولتی را نیز با تقسیم‌بندی نیمه فعال و غیر فعال شناسایی کرده است. معیار فعال و غیرفعال در این گزارش، صرفا بر حسب فعالیت‌های تئاتری و دسترسی عموم مردم به این تالارهاست. ممکن است تالاری که در اینجا غیرفعال عنوان شده در سایر زمینه‌های هنری و فرهنگی فعال به شمار آید و یا به دلیل تعلق به نهادهایی نظیر آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و... صرفا در دسترس دانش آموزان و دانشجویان باشد. این گونه سالن‌ها معمولا امکانات و تجهیزات کامل فنی، صوتی، تصویری و... را نداشته و امکان اجرای نمایش در این مکان‌ها به ندرت فراهم می‌شود.

تعداد صندلی‌های نمایشی کشور

دومین معیار برای سنجش نسبت تئاتر و مخاطب، تعداد صندلی‌های تئاتری است که به عموم مردم امکان استفاده از آثار نمایشی را می‌دهد. از این رو مرور تعداد صندلی‌های تئاتری موجود، اهمیت ویژه‌ای در برنامه ریزی‌های آینده خواهد داشت.

مطابق آمار ارائه شده، تعداد صندلی‌های شهر تهران 29607 و تعداد صندلی‌های موجود در استانها 79221 اعلام شده است که تعداد صندلی‌های فعال نمایش درکل کشور را به 108828 می‌رساند.

با در نظر گرفتن 85 میلیون نفر جمعیت تقریبی ایران به ازای هر 781 نفر یک صندلی نمایش فعال وجود دارد.

اجرای نمایش و تعداد تماشاگران در سراسر کشور

آمار اجراهای سال 1402 نشان می‌دهد که در سراسر کشور 5421 عنوان نمایش روی صحنه رفته اند. مجموع نوبت‌های اجرای این نمایش‌ها به 52753 رسیده و در مجموع 3103824 نفر از این نمایش‌ها دیدن کرده‌اند.

در مقایسه با آمار سال 1401 می‌توان رشد تعداد عنوان نمایش‌های روی صحنه رفته و در عین حال افزایش تقریبی هفتصد هزار مخاطب را در سال 1402 مشاهده کرد.

از این میان تنها در تهران طی 9 ماه سال 1402، تعداد 846 عنوان نمایش تولید شده است.

جشنواره‌های تئاتر بین‌الملل، ملی و موضوعی

برگزاری و حمایت از جشنواره‌های مختلف تئاتر کشور، یکی دیگر از فعالیت‌های اداره کل هنرهای نمایشی است که به طور سالانه ضورت می‌پذیرد. در سال 1402 این اداره کل مجموعا 59 جشنواره و رویداد نمایشی را درطول سال برگزار و یا حمایت کرده است.

چهل ودومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر، نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران - مبارک، بیست و یکمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی در 6 استان کشور، بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان، شانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان، دومین جشنواره بین‌المللی پانتومیم زنجان، دوازدهمین جشنواره تئاتر خیابانی - شهروند لاهیجان، شانزدهمین جشنواره تئاتر ارسباران آذربایجان شرقی - اهر، شانزدهمین جشنواره تئاتر رضوی آذربایجان شرقی - تبریز، سومین جشنواره تئاتر خیابانی رضوی (جنوب کرمان)، سیزدهمین جشنواره تئاترمرصاد کرمانشاه / اسلام آباد غرب، ششمین جشنواره تئاتر شرهانی ایلام / دهلران، هجدهمین جشنواره تئاترکردی سقز، دومین جشنواره طنز تی تالی ایلام - ایوان‌غرب، پانزدهمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان مهر دزفول، نخستین جشنواره آیینی و سنتی ترک زبانان استان زنجان، دومین جشنواره اتودهای نمایشی بوکان، اولین جایزه حافظ موسسه دنیای تصویر، مسابقه مجریان و سخنوران موسسه شهریاران سخن، اولین جشنواره قدمگاه استان یزد، ششمین جشنواره تئاتر خیابانی تبریزیم، ششمین جشنواره تئاتر خیابانی چتر زندگی استان یزد، دومین جشنواره تئاتر مرزداران اردبیل از جمله جشنواره‌هایی هستند که مسنقیم توسط این اداره کل برگزار یا حمایت شده‌اند.

علاوه بر آن، 32 جشنواره تئاتر استانی و 4 جشنواره منطقه‌ای نیز با حمایت اداره کل هنرهای نمایشی در کشور برگزار شده است.

صدور پروانه فعالیت موسسات فرهنگی و هنری تک منظوره

طی سال 1402 برای 139 موسسه فرهنگی و هنری تک منظوره نمایشی پروانه فعالیت صادر شده است. از این تعداد 42 موسسه با مدیر مسئولی بانوان و 97 موسسه با مدیر مسئولی آقایان به ثبت رسیده است.

نگاهی به آمار وضعیت بیمه هنرمندان

فرایند بیمه هنرمندان تئاتر کشور که از سال 83 آغاز شده و هنرمندان را تحت بیمه تامین اجتماعی قرار داده است؛ آمارها نشان می‌دهد تا بهمن ماه 1402، در مجموع 12367 هنرمند تئاتر در سراسر کشور از خدمات بیمه برخوردار شده‌اند.

استان تهران با 4046 هنرمند تحت پوشش بیمه بیشترین تعداد هنرمند و استان خراسان جنوبی با 33 هنرمند و جنوب کرمان با 25 هنرمند که تحت پوشش بیمه هنرمندان قرار گرفته‌اند؛ کمترین استان‌های برخوردار از این خدمات را نشان می‌دهند.

گروه‌های ثبت شده تئاتر و تشکل‌های صنفی

فرآیند ساماندهی هنرمندان تئاتر کشور از سال1390 با ثبت گروه‌های نمایشی آغاز شده و همچنان ادامه دارد. مطابق آمار اداره کل هنرهای نمایشی، تعداد گروه‌های نمایشی که تا سال 1402 ثبت شده در استان‌های کشور، 968 گروه است.

چنانچه اعضای یک گروه نمایشی به طور متوسط، 5 نفر در نظر گرفته شود، مجموعا تعداد 4840 هنرمند در استانهای کشور به امر نمایش اشتغال دارند.

آمارها نشان می‌دهد که 2000 گروه نیز به صورت مستقل به تولید و اجرای نمایش اشتغال دارند.

نکته جالب توجه در این آمار، تعداد هنرمندان عضو تشکل‌های صنفی تئاتر است که نشان می‌دهد اعضای فعال و نیمه فعال خانه تئاتر تهران 3600 نفر، هنرمندان نقال، پرده خوان، تخت حوضی، خیمه شب بازی 511 نفر، تعداد تعزیه خوانان (بر اساس آمار انجمن تعزیه ایرانیان) 12000 نفر است که در جمع 20951 هنرمند هنرهای نمایشی را نشان می‌دهد.

آموزش تئاتر از هنرستان تا دانشگاه

بر اساس اعلام وزارت علوم در سطح کشور 67 دانشگاه دولتی، آزاد اسلامی، غیرانتفاعی، علمی و کاربردی و... در رشته نمایش دانشجو می‌پذیرند. تا کنون 150 هزار نفر درمقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا فارغ التحصیل شده‌اند و تعداد 80 هزار نفر، جذب مشاغل مختلف به غیر از هنر نمایش شده‌اند. در سال 1402 تنها 17 هزار نفر توانسته‌اند در گروه‌های نمایشی حضور داشته باشند.

تعداد آموزشگاه‌های آزاد رشته نمایش 146 آموزشگاه اعلام شده است که تنها در تهران 50 آموزشگاه و در سایر استان‌ها 96 آموزشگاه به آموزش تئاتر می‌پردازند.

تعداد هنرستان‌های هنرهای زیبا که رشته تئاتر دارند نیز 35 هنرستان در 25 استان اعلام شده است که از آن میان 19 آموزشگاه ویژه دختران و 16 آموزشگاه ویژه پسران هستند.

بخش آموزش و پژوهش تئاتر اداره کل هنرهای نمایشی نیز که به امر ارتقا و به‌روزرسانی اطلاعات تخصصی تئاتر در کشور می‌پردازد، طی سال 1402 برنامه‌های آموزشی متعددی را پشت سر گذاشته است.

آموزش تئاتر در 15 استان کشور با حضور پیشکسوتان هنرهای نمایشی، برگزاری کلاس‌های آموزشی با عنوان مکتب سنگلج به منظور افزایش سطح دانش و آگاهی هنرجویان، کارگاه‌های آموزشی در حاشیه جشنواره‌های بین المللی، ملی و... در زمینه‌های تئاتر حرفه‌ای (آیینی و سنتی، کودک و نوجوان، عروسکی و...) برگزاری کلاس‌های آموزش نمایشنامه نویسی در مراکز استانها و شهرستان‌ها برای جوانان 20 تا 25 سال با محوریت جوانی جمعیت، آسیبژ‌های اجتماعی، خانواده، دینی، دفاع مقدس، انقلابی و...، چاپ 12 شماره از مجله نمایش در 5 مجلد، چاپ کتابهای پژوهشی و کاتالوگ‌های نمایشی جشنواره‌های بین‌المللی فجر، عروسکی، آیینی و سنتی، کودک و نوجوان و...، چاپ فصنامه تئاتر به شماره‌های 92 تا 94، برگزاری بیش از 20 وبینار، درس گفتار و... بین‌المللی در حوزه هنرهای نمایشی از جمله فعالیت‌های این واحد بوده است.

شورای ارزشیابی و نظارت بر نمایش

شورای ارزشیابی، نظارت و صدور پروانه نمایش که همپای فعالیت‌های نمایشی و تولیدات هنرمندان تئاتر و اجراهای روی صحنه نمایشی به فعالیت می‌پردازد، آمار فعالیت یکساله خود را چنین اعلام کرده است:

به کارگیری 45 کارشناس هنرهای نمایشی به منظور ارزشیابی، نظارت و صدور پروانه نمایش که در بخش‌های تئاتر حرفه‌ای، کودک و نوجوان، بانوان، کمدی و... تخصص و تجربه دارند در سال 1402 صورت گرفته است.

در طول این سال بیش از 1000 نمایش پس از انجام مراحل بازخوانی و بازبینی، موفق به دریافت پروانه اجرا شده است. از این تعداد 11 اثر دارای ایرادات محتوایی و نظارتی بوده‌اند که پس از اصلاح موارد اعلامی شورا به اجرا درآمدند و تنها اجرای یک اثر متوقف شده است.