توسعه حمل و نقل عمومی و ریلی در دولت سیزدهم / اهتمام به بهینه‌سازی مصرف انرژی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مصرف بهینه انرژی به معنای انتخاب طرح و به‌کارگیری و اعمال روش‌ها و سیاست‌هایی برای اطمینان از مصرف صحیح انرژی بوده که از منظر اقتصاد ملی، پایداری انرژی و تداوم آن مطلوب است. به عبارتی استفاده صحیح و مناسب از انرژی عمر طولانی و توسعه پایدار جامعه را تضمین خواهد کرد. بهینه‌سازی مصرف انرژی یعنی با استفاده به‌اندازه و صحیح، از هدررفت انرژی جلوگیری کرد، اما در حال حاضر به سبب افزایش روزبه‌روز تولید انرژی، مردم برای داشتن زندگی راحت، با بهره‌بردن از روش‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند؛ البته ضرورت دارد تا اقدامات لازم از سوی دولت با اخذ تصمیمات به‌موقع و صحیح، نسبت به مدیریت مصرف انرژی، انجام شود تا نسل‌های بعدی نیز از این موهبت الهی بهره‌مند شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، باتوجه‌به آمار و اطلاعات موجود، حمل‌ونقل یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های مصرف‌کننده انرژی است، همچنین این بخش یکی از عمده‌ترین مصرف‌کنندگان فرآورده‌های نفتی نیز به شمار می‌رود. از همین رو، در 1000 روز خدمت دولت سیزدهم شاهد توسعه در حمل‌ونقل بار مسافر توسط راه‌آهن بوده‌ایم. توسعه حمل‌ونقل ریلی در دولت سیزدهم بطوریکه از آغاز طرح توسعه در حمل‌ونقل بار مسافر تا انتهای شهریورماه سال 1402، راه‌آهن با بهره‌برداری از واگن‌های جدید 1/12 میلیارد تن کیلومتر بار و 2070 میلیون نفر کیلومتر مسافر جابجا کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، اجرایی شدن این طرح منجر به صرفه‌جویی در 465.1 میلیون لیتر نفت گاز شده که میزان 215.8 میلیون لیتر نفت گاز مربوط به سال 1402 است. همچنین، دولت سیزدهم از زمان آغاز به کار اهتمام ویژه‌ای نسبت به توسعه حمل‌ونقل مسافران با قطار شهری داشته است، به‌گونه‌ای که از آغاز طرح تا انتهای شهریورماه 1402، در تهران و هشت کلان‌شهر اصفهان، تبریز، شیراز، اهواز، کرمانشاه، مشهد، کرج و قم معادل 350 دستگاه واگن به ناوگان متروی تهران و کلانشهر‌ها اضافه شد. اهداف اصلی از طرح توسعه حمل‌ونقل مسافران با قطار شهری در هشت کلان‌شهر، بهبود و ارتقای حمل‌ونقل مسافر درون‌شهری، دستیابی به اهداف قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی، مدیریت مصرف سوخت، کاهش مصرف سوخت و آلودگی‌های محیطی کلان‌شهر‌ها است. صرفه‌جویی 1.5 میلیون بشکه نفت خام با توسعه حمل‌ونقل عمومی طبق آمار‌های بیان شده، با اجرایی‌شدن طرح توسعه حمل‌ونقل عمومی با قطار شهری در تهران و هشت کلان‌شهر دیگر، به میزان 5.29 میلیون بشکه معادل نفت خام در مصرف بنزین، نفت گاز و گاز صرفه‌جویی شده است. همچنین بر اساس برآورد‌های صورت‌گرفته میزان صرفه‌جویی محقق شده در سال 1402 نیز به مقدار 1.5 میلیون بشکه معادل نفت خام بوده است. طبق آمار راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای میانگین عمر ناوگان حمل‌ونقل کشوری در سال‌های اخیر افزایشی بوده و طرح‌های نوسازی نیز کارایی لازم را در این زمینه نداشته است. بر اساس آمار انتشاریافته، وسایل نقلیه باری فرسوده در کشور سهم 45 درصدی در افزایش سوخت، افزایش آلودگی هوا و کاهش ایمنی دارند. در همین زمینه، طرح نوسازی 7940 کامیون و کشنده فرسوده بالای 10 تن دارای سن بالاتر از 35 را می‌توان از دیگر اقدامات شاخص انجام شده در دولت رئیسی برشمارد به‌گونه‌ای که با اجرای آن تا انتهای شهریورماه 1402، با نوسازی 3588 دستگاه کامیون به میزان 333 میلیون لیتر نفت گاز صرفه‌جویی شد. واقعیت این است که اجرای طرح نوسازی کامیون و کشنده‌های فرسوده علاوه بر کاهش مصرف سوخت، نتایج زیست‌محیطی قابل‌توجهی خواهد داشت البته سطح ایمنی ترافیک جاده‌ای را نیز افزایش می‌دهد. بر اساس قانون نوسازی ناوگان باری کشور، منابع حاصل از صرفه‌جویی سوخت نوسازی، صرف تأمین نقدینگی شرکت‌های تولیدکننده در کشور خواهد شد؛ اما عدم تخصیص این منابع موجب به عقب افتادن طرح‌های نوسازی شده است. مطابق گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس از طرح‌های نوسازی کامیون ارائه داده است؛ تولید خودرو‌های حمل‌ونقل عمومی و باری نیازمند سرمایه‌گذاری بالایی بوده که از عهده شرکت‌های خودروساز خارج است. به همین دلیل معمولاً این طرح‌های نوسازی به‌کندی پیش می‌رود. البته در دولت سیزدهم علاوه بر موارد ذکر شده، اقدامات مؤثر دیگری نیز پیگیری شده است، از جمله آن‌ها می‌توان به اخذ اصلاحیه مصوبه شورای اقتصاد برای سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان برون‌شهری (سپهتن)، دریافت ابلاغیه مصوبه شورای اقتصاد برای سامانه یکپارچه پایش عملکرد ناوگان حمل‌ونقل دیزلی بار و مسافر درون‌شهری (سیپاد) و انتشار فراخوان برای اجرای طرحهای بهینهسازی انرژی با استفاده از ظرفیت آیین‌نامه ایجاد بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست اشاره کرد. علاوه بر این با دستور شخص رئیس‌جمهور شهید، گره تکمیل متروی پرند پس از 18 سال باز شد و مطابق با اظهارنظر برخی از مسئولان شهرداری تهران، با کمک دولت سیزدهم، خطوط فعلی تکمیل شد، همچنین نقش رئیس‌جمهور شهید در قرارداد خرید 630 واگن بر فردی پوشیده نیست. از سوی دیگر، مطابق با قانون، سهم دولت در زمینه تأمین اتوبوس 80 درصد است و عقب ماندگی شدید در حمل و نقل عمومی به خصوص در کلان شهر تهران را باید به عملکرد پاستور نشینان سابق مرتبط دانست، اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم با مدیریت آیت‌الله رئیسی، دولت متعهد شد که سهم خود در تأمین اتوبوس برای شهرداری‌های سراسر کشور را پرداخت کند که از این میان سهم شهرداری تهران بیش از 600 دستگاه اتوبوس بود که تاکنون 271 دستگاه اتوبوس تحویل داده شده است. علاوه بر این، رئیس‌جمهور شهید، در بحث حمایت‌های مالی از شهرداری تهران برای خرید اتوبوس‌های نو اهتمام ویژه‌ای داشتند، به‌گونه‌ای که در موضوع خرید دو هزار و 500 اتوبوس از کشور چین در بخش ارزی و هماهنگی با بانک مرکزی آیت‌الله رئیسی اقدامات ویژه‌ای انجام دادند. بی‌تردید، اقدامات صورت‌گرفته دولت سیزدهم، در زمینه مدیریت مصرف انرژی باید موردتوجه رئیس‌جمهور آینده کشور قرار گیرد تا با مدیریت مصرف، ناترازی انرژی در کشور کاهش‌یافته و در نهایت به رشد صنعتی کشور منجر شود.