حمایت نظام بانکی از تولید با سیاست هدایت اعتبار

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، یکی از موضوعاتی که در سال‌های گذشته مورد توجه رهبر معظم انقلاب بوده، مساله تولید و حمایت از تولید بوده است. در این سال‌ها به دلیل نگاه به خارج که در دولتمردان وجود داشت، حمایت از تولیدکننده جزو اولویت‌های دولت‌های گذشته نبوده است. اما دولت سیزدهم رویه متفاوتی داشته است تا تولید در داخل کشور رونق بگیرد.

محمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی ایران درباره موضوع حمایت از تولید می‌گوید: بیان دیگر نامگذاری امسال را اگر بخواهیم برایش جعل واژه کنیم، مقام معظم رهبری تحت عنوان حکمرانی تولید نام گذاری کرده اند. در اقتصاد کشور همه چیز برای همه مخصوصا دولتمردان مهم است، جز تولید. می‌گویند در کوتاه‌مدت تولید و تورم با هم در تعارض هستند و اصطلاحا، بده بستان دارند. پس باید تولید را رها کرده و به تورم بپردازیم.

در بلندمدت این‌ها همسو می‌شوند. مقصر رکود و بیکاری و انفصال بخش واقعی از بخش پولی و مالی اقتصاد، نظام بانکی است. بانک ها طی سالیان گذشته به اسم خلق اعتبار، سفته بازی و سوداگری را بی ضابطه تامین مالی کرده اند. بانک‌ها بنگاه داری می‌کنند و دارایی های مالی را می‌خرند و این نقدینگی را در این محل نگهداری می‌کنند. نقدینگی که باید صرف تولید شود، نصیب بانک ها و سوداگری آنها می شود و اصلا به تولید نمی‌رسد.

بخش نخست گفت و گو با عنوان «بازارهای مالی و پولی کشور حامی تولید نیستند» منتشر شده است. در ادامه بخش دوم گفت و گوی فارس با مهدی محمدی را می خوانید:

فارس: دولت گذشته آیا صدای از بین رفتن تولید در این اوضاع اقتصادی را متوجه نمی شد؟

محمدی: صدای نابود شدن تولید را دولت ها نمی شنوند. تولیدی که هم تقاضایی ندارد و هم مخارج آن به دلیل اصلاحات قیمتی افزایش پیدا کرده را کسی متوجه نمی شود. بسیاری از تولیدکنندگان به خاطر رکود و تورم از گردونه اقتصادی خارج شده‌اند و صدای آنها به کسی نرسیده است. نکته جالب توجه اینکه دولت قبل به اقتصاد یک مسکنی به نام مذاکرات زده بود و همه چیز را به بعد از مذاکرات حواله می داد.

همه فکر می‌کنند با مذاکره ممکن است اوضاع بهتر شود اما با این روش مشکلات به آینده شیفت خواهد کرد. دولت گذشته به دنبال این بود تا مذاکرات انجام و یک سری دارایی های ما آزاد شود؛ آن وقت می‌گفتند تولید نداریم و خیلی از برندهای با سابقه ما ورشکست شده اند و از دور فعالیت‌ها خارج شده اند و میدان برای واردکنندگان همین کالاها باز شده است.

بعد با روی کار آمدن فردی مانند ترامپ که به مذاکرات لگد می‌زند، شوک اصلی به اقتصاد وارد می شود. در این وضعیت شبه پول تولید شده در نظام بانکی ما تبدیل به پول می شود و از نظام بانکی خارج شده و خود این مساله باعث ایجاد یک شوک ارزی می‌شود. در این شرایط مشکلات تولید یکی یکی نمایان شده و مشخص می‌شود چه بلایی سر تولید کشور آمده است. هم ناترازی نظام بانکی از حد آستانه گذشته و یک بانک اگر با مشکل مواجه شود، سایر بانک ها نیز به صورت دومینو مشکلاتشان بیرون ریخته می شود و نظام بانکی دچار تنش خواهد شد.

در چنین شرایطی آیا می‌توانیم بگوییم ریال به عنوان پول ملی ما خواهد بود؟ دولت یک راهکار بیشتر ندارد. این دارایی های سمی را از نظام بانکی خریداری کند که افرادی که ساز استقلال بانک مرکزی از دولت را می زنند، از این اقدام ممانعت به عمل می آورند و یا اگر چنین کاری انجام دهد، کسری بودجه و افزایش نقدینگی سرسام آور خواهد بود.

* زیان بانک‌ها عامل اصلی تورم در کشور است

فارس: دولت چاره‌ای جز کاهش اثرات این زیان به وجود آمده در بانک‌ها ندارد و باید کسری بودجه خود را نیز جبران کند. در این وضعیت بازهم تورم افزایش پیدا خواهد کرد؟

محمدی: از بین بردن تورم ناشی از زیان نظام بانکی خیلی بیشتر از تورم کسری بودجه پولی شده یا سیاست انبساطی مالی است که دولت ها از آن فرار می کنند. یعنی مبلغی که دولت می توانست هم صرف جبران قدرت خرید مردم کند و هم زیرساخت های تولید را به صورت فعال تامین مالی کند، باید مبلغ بسیار بیشتری از این اقدام را به بانک ها اختصاص دهد.

در عین حال که نظام بانکی را حفظ کرده ایم که در نهایت این سیاست منجر به نابودی تولید و تولیدکننده خواهد شد و از طرفی مرگ ریال قطعی خواهد بود و نظام بانکی هم همچنان با این مشکلات دست و پنجه نرم می کند. علاوه بر این که واحد محاسبات ما تقریبا در برخی جاها غیر ریالی شده است، واسطه مبادله ما نیز تغییر خواهد کرد و به صورت مستقیم یا غیر مستقیم غیرریالی می‌شود. ما در این زمینه باید بحث های اجتماعی و تاب آوری اجتماعی مردم را نیز مورد توجه قرار دهیم.

* همچنان در حال پیاده‌سازی نسخه‌های غربی هستیم

فارس: در این شرایط، مشکل اصلی اقتصاد کشور چه موضوعاتی هستند؟

محمدی: آن نظام معنایی که دنبالش هستیم، راهکار این موضوع است. برخی دوستان مسئله ای را مطرح می‌کنند تحت این عنوان که مگر می‌شود ما مسلمان باشیم و اقتصاد اسلامی را قبول نداشته باشیم؟ برخی مسلمانان وقتی به اختلاف می‌افتند، به کافران مراجعه می‌کنند.

اگر قائل به اقتصاد اسلامی هستیم چرا نسخه های اقتصاد اسلامی را به کار نمی‌گیریم؟ چرا گفتمان اقتصادی اقتصاد اسلامی را اصلا به حساب نمی‌آوریم؟ چرا همچنان نسخه های تعدیل ساختاری IMF را دوباره اجرا می‌کنید؟ هر 4 یا 5 سال به دوران قبل باز می گردیم و همین نسخه ها را دوباره اجرا می‌کنیم و آسیب آن را مردم می بینند. نظام معنایی و گفتمان اقتصاد مقاومتی چیست؟ این گفتمان می گوید مسئله اصلی در اقتصاد جمهوری اسلامی، رکود و بیکاری است. علت بروز مشکل هم کاهش عرضه و تقاضای کل است. نه افزایش تقاضا. گفته می شود تقاضا در اقتصاد ایران بالا است و باید پول را جمع کرد. چه کسی چنین حرفی زده است؟ سرانه مصرف 6 دهک پایین درآمدی را نگاه کنید چقدر است.

* بانک ها به اسم خلق اعتبار، سیستم دلالی راه انداخته اند

فارس: در شرایطی که کشور با بیکاری و رکود گذران امور می کند، چرا این همه مشکل برای تولید و تولیدکننده ایجاد شده است؟

محمدی: بحث بعدی ما درباره تولیدستیزی است. بیان دیگر نامگذاری امسال را اگر بخواهیم برایش جعل واژه کنیم، مقام معظم رهبری تحت عنوان حکمرانی تولید نام گذاری کرده اند. در اقتصاد کشور همه چیز برای همه مخصوصا دولتمردان مهم است، جز تولید. می‌گویند در کوتاه‌مدت تولید و تورم با هم در تعارض هستند و اصطلاحا، بده بستان دارند. پس باید تولید را رها کرده و به تورم بپردازیم. در بلندمدت این‌ها هم سو می‌شوند.

مقصر رکود و بیکاری و انفصال بخش واقعی از بخش پولی و مالی اقتصاد، نظام بانکی است. بانک ها طی سالیان گذشته به اسم خلق اعتبار، سفته بازی و سوداگری را بی ضابطه تامین مالی کرده اند. بانک‌ها بنگاه داری می‌کنند و دارایی های مالی را می‌خرند و این نقدینگی را در این محل نگهداری می‌کنند. نقدینگی که باید صرف تولید شود، نصیب بانک ها و سوداگری آنها می شود و اصلا به تولید نمی‌رسد که بگوییم تولیدکننده به خاطر این که فشار تقاضا بالا رفته، با مشکل مواجه شده است. می گویند افراد دارایی های دیگر را تقاضا می‌کنند، به خاطر این که بتوانند از کاهش ارزش پول خود در برابر تورم جلوگیری کنند.

* اقتصاد مقاومتی را فراموش کرده ایم

فارس: برای برون رفت از این وضعیت باید از چه راهکارهایی استفاده کرد تا با کمترین مشکل بتوانیم از این مرحله عبور کنیم؟

محمدی: راهکار اصلی که گفتمان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌کند یکی بحث مدیریت یکپارچه نظام اقتصادی در خدمت رفع موانع و حمایت از جهش تولید است. مسئله بعدی هدایت اعتبارات به سمت تولید است که در این مقطع زمانی با سیاست های انبساطی مالی ممکن خواهد بود. بحث بعدی مقابله با فعالیت های غیرمولد است. این موضوع همچنان رها است. چرا صرفه اقتصادی فعالیت های سفته بازی و سوداگری همچنان بالاتر از فعالیت های تولیدی است؟

بسیاری از تولیدکنندگان کار خود را رها کرده و به این سمت رفته اند. اگر نگران این موضوع هستیم باید صرفه را از فعالیت های دلالی و سفته بازی کم کنیم و سود فعالیت های تولیدی را تضمین کنیم تا خود تولیدکننده مقابل دلال ها بایستد و دلال نشود. راهکارهای برآمده از این راهبردها، ایجاد نهاد فراقوه ای متولی تولید است. یعنی باید حکمرانی تولید در کشور تغییر کند. آن فرماندهی واحد در قرارگاه اقتصاد مقاومتی که مقام معظم رهبری چندین سال پیش مطرح و مطالبه کردند و شد قرارگاه مرغ، این را به معنی واقعی کلمه راه انداخته شود. این نهاد فراقوه ای، بازوی قضایی، اجرایی، فکری، مالی داشته باشد.

* سیاست هدایت اعتبار در کشور اجرایی شود

فارس: شما در خصوص خلق پول توسط سیستم بانکی کشور صحبت کردید. برای حل این موضوع باید چه کرد؟

محمدی: بحث بسیار مهمی که باید به آن پرداخته شود، اصلاح نظام بانکی و محدودسازی خلق پول توسط بانک های تجاری است. خصوصا بانک‌های تجاری خصوصی. بحثی که باید در اینجا بیان شود، افزایش نرخ ذخیره قانونی و ممنوعیت اضافه برداشت بانک‌ها است. این موضوع بسیار ضروری است.

حیات، تولد، تدام و قبول مقبولیت اجتماعی پول به خاطر پشتوانه قانونی و دولتی آن است. چیزی که خود دولت صاحب آن است، چرا باید دست گدایی جلوی بانک‌ها دراز کند که از این‌ها استقراض کند و اوراق به بانک ها بفروشد. از این مسیر، پول و نقدینگی به تولید نمی‌رسد. راهکار بعدی اجرای سیاست هدایت اعتبارات از طریق نرخ‌های ذخیره قانونی تبعیضی است. بانک‌هایی که به تولید تسهیلات اعطا می‌کنند به این‌ها ذخیره قانونی تبعیضی اعطا کند. یعنی می‌توانند ذخیره قانونی کمتری داشته باشند.

* بانک‌ها سود موهومی پرداخت می کنند

فارس: در خصوص سیاست های مالی، دولت باید چگونه عمل کند تا بتواند از تولید حمایت درستی انجام دهد؟

محمدی: بحث بعدی وضع مالیات به فعالیت‌های سوداگرایانه است. CGT یا مالیات بر عایدی سرمایه می تواند مالیات بر ثروت و همینطور مالیات بر سود سپرده باشد. معنی ندارد پول در داخل حساب های سپرده بماند، سود دریافت کند و هیچ بازدهی نداشته باشد. این پول ها باید در تولید وارد شود. اینگونه سپرده ها نه تنها به تولید نمی‌رسد، بلکه فقط سود دریافت می‌کند. سودی که موهومی است و منشا واقعی ندارد.

در صورتی که این پول وارد تولید شود، می تواند باعث جهش و رونق تولید ملی شود. ایجاد اشتغال پایدار، رشد متوازن، جذب نقدینگی به بخش تولید و کنترل تورم از مزایای ورود پول به بخش حقیقی اقتصاد یعنی تولید است. به میزان کافی کالا و خدمات در اقتصاد تولید شده و نقدینگی هم می‌تواند جذب این بخش اقتصاد شود و تولید هم مانند یک اسفنج می تواند نقدینگی بیشتری را به خود جذب کند و باعث ایجاد ثبات در بازار پولی و مالی کشور شود.

* مجلس، شرکت نفت را پاسخگو کند

فارس: در خصوص بودجه سال 1401 صحبت شد. آیا می تواند بودجه شرکت‌های دولتی را که نظارت بر آن‌ها سخت شده است را وادار به شفاف سازی کرد؟

محمدی: بودجه شرکت‌های دولتی بیش از 2200 هزار میلیارد تومان است. 80 درصد این بودجه شرکت‌های دولتی که اصلا هم شفاف نیست، متعلق به 6 شرکت است. یکی از آن شرکت‌ها شرکت ملی نفت است. هنوز هیچ کسی نمی‌داند شرکت ملی نفت چقدر درآمد دارد و هزینه‌هایش چقدر است.

نماینده‌های مجلس می‌پرسند درآمد و هزینه های شما چقدر است؟ می گویند این مساله سری است و گفتنی نیست. چه کسی گفته 14.5 درصد از کل درامد نفتی کشور باید به شرکت ملی نفت بدون هرگونه شفافیتی برسد. اگر خروجی شان واقعی است و معادل این درامدشان، پالایشگاه می‌سازند و فراورده تولید می‌کنند، باید مطابق با آن به این‌ها پرداخت شود. این شرکت ملی نفت است. دولتی است. شرکت چند ملیتی توتال در عراق 3 درصد از درآمد نفت را می‌برد و باقی درآمد برای دولت عراق است.

* در جنگ تمام عیار اقتصادی نیازمند سیستم هوشمند اطلاعات هستیم

فارس: کمیسیون تلفیق مجلس با حذف ارز 4200 تومانی مخالفت کرده است. چگونه می‌توان این موضوع را به سرانجام رساند؟

محمدی: مجلس حذف ارز 4200 تومانی را مشروط کرده است. به شرط این که قیمت کالاهای اساسی ثابت بماند. آیا این ممکن است؟ اگر در این عمل مجلس صداقت وجود دارد نباید کلیات بودجه 1401 را تصویب می‌کرد. دولت نمی‌تواند به این شرط عمل کند. این شرط 200 تا 350 هزار میلیارد تومان منابع می خواهد تا این شرط عملی شود. در این جنگ تمام عیار اقتصادی یک سیستم اطلاعاتی هوشمند اقتصادی نیاز داریم.

این سیستم اطلاعاتی اقتصادی هوشمند می تواند کمک قابل توجهی به اجرای طرح های اقتصادی دولت در همه زمینه ها بکند. یک نکته را به عنوان مبحث آخر درباره بورس بیان کنم که بر اساس کدام دلیل شرعی، اخلاقی و کدام شاخص عدالتی می‌گویید صندوق تثبیت بازار سرمایه باید وجود داشته باشد؟ پول نفتی که متعلق به همه نسل‌ها است را باید در آن بریزیم که عده خاصی از بازار بورس منتفع شوند. هرچند بودجه‌ریزی انقباضی سال 1401 شاخص بورس را همچنان منفی تر خواهد کرد.

انتهای پیام /

شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید

این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید مهدی محمدی بودجه 1401 کارشناس اقتصاد ایران رکود بیکاری نقدینگی خلق اعتبار این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است