دولت ترویج کتابخوانی
تهران - ایرنا - توجه ویژه به کتاب و کتابخوانی از آغاز فعالیت دولت یازدهم و ادامه آن در دولت دوازدهم با برنامه‌ریزی و رویکردهای جمعی و صمیمانه و فارغ از فضای کلیشه‌ای و رسمی فرهنگ کتابخوانی روندی را نهادینه کرد که جای خالی آن به شدت احساس می‌شد.
نقش مطالعه و کتابخوانی در توسعه فرهنگی ملت ها امری است که نیاز به استدلال و شاهد و گواه ندارد، اما اینکه چرا اقبال از این رفیق بی‌آزار و صدالبته مثمر فایده در جوامع مختلف متفاوت است مسلما نیازمند تحلیل و بررسی است و سالهاست موضوع تحقیق و تحلیل فرهنگ دوستان در هر کشوری بوده و هست.
مسلما مطالعه امری اکتسابی است و گرایش به آن را می‌توان از دوران کودکی پروراند و تقویت کرد، پس بر این اساس یکی از عواملی که می تواند به توسعه این فرهنگ کمک کند توجه به عمومی کردن کتابخوانی بویژه از زمان کودکی و اشاعه آن به نقاط مختلف و فراهم کردن شرایط دسترسی به مطالعه در سراسر کشور و از جمله مناطق دورافتاده است.
یکی از دلایل پایین بودن سطح مطالعه در کشور در وهله اول به نداشتن شناخت صحیح از موضوع مطالعه برمی گردد. مردم را به مطالعه عادت ندارند و به کتابخوانی و مطالعه احساس نیاز نمی کنند. وقتی افراد در استفاده از کتاب برای حل مشکلات خود احساس بی نیازی می کنند این عادت پسندیده خاص گروهی ویژه و برای قشر خاصی تلقی می شود. تصور عامه از کتاب یک حجم انبوه از کاغذ است که باید در فضایی ساکت و به دور از دغدغه آن را خواند.
دلیل دیگر می تواند به عوامل اقتصادی برگردد، عاملی که بسیاری مواقع با وجود آشنایی با کتاب و فواید آن موجب حذف از سبد خرید خانوار می شود و در دسترس همگان قرار نمی گیرد.
دلایل مهجوریت کتاب بی شک چند بعدی است و اضلاع مختلفی دارد اما تنها ریشه یابی کافی نیست و باید در عمل اقداماتی را برای توسعه این فرهنگ به کار بست، کاری که دولت یازدهم از سالهای ابتدای فعالیت سرلوحه برنامه ریزی و سیاست های فرهنگی قرار داد و با آغوش باز به استقبال طرح های ترویجی کتابخوانی مردمی رفت. طرح هایی که علاوه بر تمرکز زدایی از پایتخت باعث دسترس پذیری کتاب در فضاهایی سرگرم کننده تر و رهاشده از کسلی با رنگ و بویی رقابتی بویژه برای کودکان و نوجوانان شد. از جمله این طرح ها جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب بود.
جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب یکی از طرح هایی است که به منظور گسترش عدالت فرهنگی در سراسر کشور و پشتیبانی از اقدامات انجام شده و دیگر ایده های ابتکاری در حوزه کتاب و کتابخوانی و جلب توجه سازمان ها و نهادهای مرتبط به اهمیت کتاب در جامعه، برگزار می شود.
این طرح برنامه‌ای است که هر سال با محوریت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همکاری مجموعه‌ای از دستگاه‌های دولتی و غیردولتی اجرا می‌شود. بر این اساس هر سال 10 روستا یا آبادی عشایری به عنوان روستاها و عشایر دوستدار کتاب معرفی می‌شوند.
برای شرکت در این جشنواره، روستاها باید ضمن معرفی ویژگی‌های خاص فرهنگی و اجتماعی روستا، مجموعه فعالیت‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های اجرایی خود را برای تقویت زیرساخت‌های کتابخوانی و ترویج عمومی کتاب در روستا معرفی کنند.
هدف این جشنواره حمایت از اقدام‌های انجام‌شده در روستاها و پشتیبانی از پیشنهادهای ابتکاری در حوزه کتاب و کتابخوانی در روستاها و معرفی فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی مرتبط با کتابخوانی است که با مشارکت مردم و دستگاه‌های فعال در روستا انجام شده یا اجرای آن برای سال آینده پیش‌بینی شده است. تلاش برای تأمین بودجه‌های لازم برای گسترش فعالیت‌های مربوط به کتاب و کتابخوانی در روستاها و توجه دادن مردم و نهادهای روستایی به اهمیت کتاب و فرهنگی‌تر شدن فضای روستاها و نیز پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان روستایی با کتاب از دیگر اهداف این جشنواره است.
از همین رو با همکاری تعدادی از دستگاه‌های دولتی و غیردولتی در هر استان، دبیرخانه‌ای تشکیل می شود تا هدایت‌کننده جشنواره در استان باشد. هر روستا بر اساس فراخوان جشنواره، مدارک و مستندات خود که مبنی بر فعالیت‌های مرتبط با کتاب و کتابخوانی آن روستاست را با امضای دهیار و رئیس شورای اسلامی روستا، همراه با فرم‌های تکمیل شده به دبیرخانه استانی جشنواره مستقر در ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها یا دبیرخانه مرکزی در تهران ارسال می‌کند.
دهیاران، شورای اسلامی روستا، بخشداران، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، مدارس و سایر نهادهای فرهنگی و تشکل‌های مردمی نقش مهمی در معرفی روستاهای دوستدار کتاب دارند.
در نخستین دوره از برگزاری این جشنواره 620 روستا شرکت کردند که در سال دوم این رقم به 800 روستا افزایش پیدا کرد. پس از چند مرحله داوری و ارزیابی مجموعه فعالیت‌ها و برنامه‌های این روستاها، 20 روستا به عنوان نامزد و در مرحله نهایی داوری، 10 روستا به عنوان روستای دوستدار کتاب ایران معرفی شد؛ روستای رحیم‌آباد کرمان، روستای ضامن‌جان استان مرکزی، روستای دهکوهان کرمان، روستای ابراهیم‌آباد یزد، روستای ینگیجه کردستان، روستای گوگ‌تپه آذربایجان غربی، روستای ابویسان خراسان رضوی، روستای رمین سیستان و بلوچستان، روستای پوده اصفهان و روستای خرماکلا استان مازندران.
داوری جشنواره بر اساس شاخص‌های از پیش تعیین شده و مشخصی به شرح ذیل انجام شد: فعالیت هر روستا تا چه میزان بر اساس نیازهای محلی، آیین‌های بومی و ارزش‌های دینی و ملی تعریف شده باشد، این فعالیت‌ها از مشارکت مردمی و جلب پشتیبانی دستگاه‌های اجرایی برای تأمین هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری برخوردار باشد، فعالیت‌های همه اهالی روستا را شامل شود که البته طراحی یا اجرای برنامه برای زنان، کودکان و نوجوانان از شاخص‌های تأثیرگذار است، برنامه و شیوه اجرای آن از خلاقیت و نوآوری برخوردار باشد، گستره اجرای برنامه می‌تواند در سطح روستا یا فراتر از روستا باشد، برنامه مذکور قابلیت الگوبرداری و استمرار و مداومت داشته باشد، فضاها و بناهای تأسیس‌شده حوزه کتاب روستا باید فعال باشد، برنامه‌های پیش‌بینی شده برای آینده، قابلیت و ضمانت اجرا داشته باشد، بیشترین تأثیر با کمترین هزینه حاصل آمده باشد، برنامه‌ها مبتنی بر منابع، امکانات و ظرفیت‌های محلی باشد.
همچنین داشتن کتابخانه و تعداد اعضا، فعالیت‌های جنبی کتابخانه، گروه سنی و جنسیت اعضا، فعالیت‌های فرهنگی روستا (نظیر جشنواره‌ها، مسابقات کتابخوانی) و مشارکت مردم در این برنامه‌ها از دیگر شاخص‌هایی بوده است که در داوری‌ها لحاظ شده است.
از سال 1393 و در طول شش دوره از برگزاری این جشنواره، هر ساله 10 روستا و گروه عشایری به عنوان روستاها و عشایر دوستدار کتاب برگزیده شده و یک روستا به عنوان برگزیده برگزیده ها موفق به دریافت جایزه استمرار شده است.
ششمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب ایران از ابتدای تیرماه 98 با اعلام فراخوان آن از سوی دفتر مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی و ستاد هماهنگی شهرها و روستاهای دوستدار کتاب معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تمامی نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط از جمله نهادها و سازمان های دولتی و غیر دولتی همچون نهاد کتابخانه های عمومی کشور، معاونت توسعه مناطق محروم رئیس جمهوری، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی، سازمان شهرداری ها و دهیاری ها، ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور، خانه کتاب، کمیسیون ملی یونسکو، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، انجمن کتابداری واطلاع رسانی ایران و شبکه روستاهای دوستدار کتاب، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و بخش خصوصی و فعالان فرهنگی و تشکل‌های مردم‌نهاد شروع به کار کرد.
با اعلام فراخوان ارسال آثار روستاهای متقاضی شرکت در این جشنواره، 1419 روستا و منطقه عشایری از سراسر کشور آثار و مستندات خود را به دبیرخانه مرکزی ستاد هماهنگی شهرها و روستاهای دوستدار کتاب معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال کردند.
در این دوره نسبت به دوره‌های گذشته کیفیت آثار ارسالی از رشد قابل توجهی برخوردار بود و هیئت داروان این جشنواره در مرحله اول 126 روستا و منطقه عشایری را برای داوری در مرحله دوم انتخاب کردند. داوران مرحله دوم این جشنواره از میان 126 اثر راه یافته به این مرحله 60 روستا و منطقه عشایری از 23 استان را به عنوان برگزیدگان مرحله دوم این جشنواره انتخاب و به دبیرخانه جشنواره برای داوری نهایی معرفی کردند.
از میان 60 روستای راه یافته به مرحله نهایی این جشنواره و 6 روستا و منطقه عشایری در بخش استمرار، رقابت کردند که در نهایت و پس از داوری پایانی 11 روستا و منطقه عشایری شامل روستای زوارم خراسان شمالی، وادقان اصفهان، سیدآباد آذربایجان غربی، بنه گز بوشهر، علویه فارس، خیرآباد جلیل کهگیلویه و بویر احمد، خورشید مازندران، ایسین هرمزگان، سیدشهاب همدان، گردکوه یزد و پوده اصفهان به‌عنوان روستاهای برگزیده معرفی شدند.
یکی از دستاوردهای ارزشمند این طرح تکاپویی است که در طول دوره برگزاری، در روستاها و مناطق عشایری ایجاد کرده است و آنها را به سمت وسوی برنامه های فرهنگی و انزواگریزی کتاب و کتابخوانی در این مناطق که به واسطه شرایط جغرافیایی تاحدودی از مرکزیت برنامه ها دور هستند، واداشته است.
مشارکت عمومی شکل گرفته در راستای این طرح و امید به فراگیری ایده های نوآورانه در عرصه کتابخوانی در این مناطق که بسیاری از آنها دورافتاده اند را از افزایش تدریجی تعداد روستاها و مناطق عشایری شرکت کننده در جشنواره در طول شش دوره برگزاری می توان نتیجه گرفت. به طوری که در سال اول اجرای این طرح 620 روستا از 24 استان، سال دوم 800 روستا از 27 استان، سال سوم 952 روستا از 30 استان، دوره چهارم 1300، دوره پنجم 1406 و دوره ششم 1419 روستا از تمامی استان های کشور در این جشنواره شرکت کردند.
تداوم چنین طرح هایی علاوه بر امیدآفرینی برای افزایش سرانه مطالعه برای مردمان روستا و عشایر، امید مشارکت و حضور موثر در فعالیت ها و بستر سازی ارتباطی با سایر فعالان فرهنگی در نقاط دیگر را نیز می آفریند.
سالانه بیش از 15 هزار عنوان کتاب کودک و نوجوان در ایران منتشر می شود که این غیر از کتاب های درسی و کمک درسی دبستان و دبیرستان است. از دیگر این ایده ها که از نظر بازتاب اجتماعی تأثیرگذارترین حرکت مردمی در ترویج کتابخوانی در ایران شناخته شده و در مسیر انس کودکان با کتاب های بویژه غیردرسی شکل گرفت، جام باشگاه های کودک و نوجوان است. طرح کلی برگزاری جام باشگاه های‌کتابخوانی کودک‌ونوجوان رقابتی است میان باشگاه های کتابخوانی در شهرها و روستاهای سراسر ایران و امروز چهارمین دوره آن در سراسر ایران برگزار می شود؛ برنامه ای ملی و بسیار کم هزینه برای ترویج کتابخوانی است.
سال 1394 مقدمات کار شروع شد، در 15 شهری که جزو فهرست نامزدهای پایتخت کتاب آن سال بودند و همکاری میان نهادهای دولتی و غیردولتی و مدنی در آن شهرها وضعیت خوبی داشت، با مشارکت و معرفی این نهادها گروهی 30 نفره از برجسته ترین نویسندگان کودک و نوجوان در کارگاهی شرکت کردند تا درباره مفهوم باشگاه های کتابخوانی کودک و نوجوان همفکری کنند و به اشتراک معنایی برسند و نیز درباره شیوه برگزاری کارگاه های ترویج کتابخوانی در شهرهای مختلف بحث و از دل این بحث ها سرفصل های کارگاه ها استخراج شود. در این کارگاه ها نویسندگان مختلف تجربه های چندسال ترویج کتابخوانی در روستاها و شهرهای مختلف را با هم در میان گذاشتند.
سال 1395 نویسندگان و مروجان کتابخوانی که در کارگاه ها شرکت کرده بودند، به شهرستانها رفتند و کارگاه برگزار کردند. نخستین اجرای آزمایشی این طرح در پاییز و زمستان سال 1395 با موفقیت پشت سر گذاشته شد.
در مرحله اول اجرایی، جام باشگاههای کتابخوانی کودک و نوجوان در 16 شهر اصفهان، اهواز، تبریز، بوشهر، خورموج، دزفول، رامهرمز، رشت، سبزوار، شهرری، شهرکرد، شیراز، کاشان، گنبدکاووس، نیشابور و یزد برگزار شد. در این 16 شهر دوهزار و 180 باشگاه کتابخوانی تشکیل شد که در مجموع بیش 24 هزار عضو دارند.
در مرحله دوم، تمهیدات اجرایی برای برگزاری جام باشگاه‌ها در میان 80 شهر آماده شد. همچنین در این مرحله، از برخی روستاهای فعال در زمینه ترویج کتابخوانی هم دعوت به مشارکت شد. در این مرحله هم چهارهزار و 452 باشگاه در شهرها و 102 باشگاه در روستاها تشکیل شد. تعداد کل اعضای جام باشگاه‌ها در این دوره به بیش از 50 هزار کودک و نوجوان رسید، سومین دوره جام باشگاه های کتابخوانی در یک‌هزار و 746 شهر و روستا برگزار شده است و تاکنون 14 هزار و 752 باشگاه تشکیل و راه اندازی شده که در حال فعالیت هستند.
هدف اصلی این طرح همه گیرکردن و جلب مشارکت مردمی در کتابخوانی است. در طراحی این فعالیت، به تجربه های موفق و ناموفق دستگاه های مختلف دولتی و عمومی توجه شده است. همچنین تلاش شد تا کاستی ها برطرف و محاسن آن تقویت شود.
طرح اولیه ایده در یک مدرسه اجرا شد که به پیشنهاد علی‌اصغر سیدآبادی نویسنده کودک وفعال ترویج کتابخوانی، از بچه‌ها خواسته شد هر کتابی که دوست دارند را مطالعه کرده و در گروه‌های کوچک به نقد و بررسی آن بپردازند. در نهایت هر گروه بهترین کتاب را انتخاب کرده و بر اساس استدلال‌هایی که مطرح می‌کردند و اجراهایی که از متن کتاب داشتند، در سطح مدرسه به رقابت پرداختند. در نهایت بهترین باشگاه و بهترین کتاب معرفی شد. استقبال بچه‌ها از این طرح باعث شد که بعدها این ایده توسط گروهی از نویسندگان کودک و نوجوان به نحوی توسعه یافت که با یک برنامه مشخص و حداقلی، بتواند به صورت ملی و در میان شهرهای مختلف برگزار شود.
جام باشگاه های کتابخوانی کودک و نوجوان چند مرحله دارد؛ در مرحله نخست معلمان و مربیان کتابخوانی برای تشکیل باشگاه های کتابخوانی با حضور در کارگاه هایی، آموزش می بینند. سپس گروه های دستکم 12 نفره کودک یا نوجوان را دورهم جمع می کنند و یک باشگاه کتابخوانی تشکیل می دهند. این باشگاه ها در کتابخانه ها، مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مدرسه ها، مساجد، مرا کز بهزیستی، مجتمع های مسکونی، کانون های فرهنگی و هنری، سراهای محله، فرهنگسراها و دیگر مراکز تجمع کودکان و نوجوانان در شهرها و روستاها تشکیل می شوند.
از سال گذشته طرح دوشنبه های کتابخوانی در مهدکودک ها نیز با این جام پیوند خورد و راه اندازی باشگاه های کتابخوانی در مهدکودک ها نیز مورد توجه قرار گرفت. بنابراین به باشگاه های کودک و نوجوان، باشگاه های والدین و کودکان و باشگاه های کودکان مهدکودکی نیز اضافه شدند.
این باشگاه ها با حضور دستکم هشت کودک تشکیل می شوند. باشگاه های کتابخوانی کودک و نوجوان و باشگاه های مهدکودک ها در سایت شبکه ترویج کتابخوانی ایران که دبیرخانه جشنواره راه اندازی کرده است، ثبت نام می کنند.
باشگاه ها پس از ثبت نام و درج اسامی اعضا با شماره ملی در این سایت و مراجعه به کتابفروشی های عضو طرح جام باشگاه های کتابخوانی در سراسر کشور امکان استفاده از یارانه 50 درصدی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را پیدا می کنند.
اعضای باشگاه، کتاب هایی را که تهیه کرده اند باهم مبادله می کنند و می خوانند، درباره کتاب های خوانده شده گفت وگو و کتاب ها را داوری و در پایان کتاب برتر را از نگاه خود انتخاب می کنند و سپس در نامه هایی به نویسندگان نظر خود را درباره کتاب ها می نویسند و کتاب هایی را که پسندیده اند در فیلم های کوتاه موبایلی به دیگران معرفی می کند.
جام باشگاه های کتابخوانی کودک و نوجوان رویدادی سالیانه است که اجرای آن بین شش تا هشت ماه طول می کشد. باشگاه کتابخوانی اصطلاح تازه ای نیست و در کشورهای مختلف کلوب های باشگاه های کتابخوانی یا گروه های کتابخوانی وجود دارد، اما قطعا کتابخوانی کودک و نوجوان در این برنامه کاری نو و خلاقانه است که تأثیری بزرگ در کتابخوانی میان کودکان و نوجوانان ایران گذاشته است.
جام باشگاههای کتابخوانی افزون بر تأثیرات ملموسی که در افزایش کتابخوانی در شهرهای داوطلب گذاشته است، تأثیرات اجتماعی قابل توجه نیز داشته است، با توجه به اینکه اساس این باشگاه ها بر مشارکت، کار جمعی، تفکر انتقادی و خالقه و گفتگو متمرکز است. کودکان و نوجوانانی که در این جام حضور پیدا کرده اند، به گفته خانواده ها و معلمان در طول یک سال توانایی های زیادی کسب کرده اند، اعتماد به نفسشان بالاتر رفته، توانایی گفتگو و استدلال پیدا کرده اند و حتی در فعالیت های درسی و اجتماعی موفق تر بوده اند.
به استناد نظرسنجی ها و گزارشات جمع بندی شده در مورد این طرح، بسیاری از معلمان، مربیان و کتابداران داوطلب ترویج کتابخوانی در سراسر کشور از طریق این برنامه در شکلی شبکه ای به هم پیوسته اند که حتی اگر باشگاه کتابخوانی تشکیل ندهند از تجربه های هم برای ترویج کتابخوانی استفاده می کنند. این برنامه باعث همکاری، مشارکت و هم افزایی نهادهای مختلف مردمی و غیردولتی، نهادهای عمومی و دولتی برای ترویج کتابخوانی شده است..
در سال نخست اجرای این طرح، بیش از دوهزار و سال دوم بیش از پنج هزار تسهیلگر از سراسر ایران در کارگاه های جام باشگاه ها شرکت کردند.
جام باشگاه های کتاب خوانی کودک و نوجوان، باشگاه های کتاب خوانی اجتماعی، زندان ها، خانواده، صیادان و.... که امروز نامی آشنا برای علاقه مندان به برنامه های کتاب و کتاب خوانی دارد از دل همین ایده های روستایی و شهرهای کوچک و بزرگ به وجود آمده اند که امروز در کشور ما کاربردی شده اند.
طرح تازه کتاب خوانی کودکان و نوجوانان «پویش با کتاب در خانه» که پس از شیوع کرونا از دل این جام برآمد انگیزه ای را به وجود آورد تا خانواده ها به کتاب خوانی بچه ها در ایام قرنطینه کرونا اهمیت بیشتری دهند. کتاب خوانی بچه ها را جدی تر بگیرند و از فعالیت های کتاب خوانی آنها مستنداتی تهیه و در این پویش شرکت کنند. بسیاری از علاقه مندان نیز با راه اندازی شبکه های کوچک کتاب خوانی و تاسیس کتابخانه های محلی و خانگی در ترویج کتاب و کتاب خوانی کمک بزرگی کرده اند. این مشارکت ها در بهبود برنامه های کتاب خوانی نقش به سزایی دارند و اگر این روند ادامه یابد روزهای خوبی در انتطار کتاب و برنامه های خوانی در کشورمان خواهد بود.
همچنین برای تشویق و ترغیب فعالیت های توسعه کتابخوانی تقدیر از افراد و گروه‌های برگزیده در ترویج کتابخوانی به عنوان یکی از برنامه‌های مؤثر در حوزه ترویج کتابخوانی قرار گرفت که برای نخستین بار در سال 1393 طراحی و اجرا شده و از آن زمان هر سال با همت و مشارکت و همراهی افراد و گروه‌های داوطلب و فعال این حوزه همراه بوده است.
نخستین دوره این برنامه با حضور بیش از 90 فرد و گروه برگزار شد. در این دوره معلوم شد که مسئله مطالعه و کتابخوانی در سطح ملی علاوه بر حلقه‌های اصلی صنعت نشر، همچون نویسندگان، ناشران، توزیع‌کنندگان و کتابفروشان، متکی بر عوامل اجتماعی دیگری هم هست که نیاز به توجه، برنامه‌ریزی و پشتیبانی دارد. نتایج دور اول برگزاری این برنامه نشان داد که افراد و گروه‌هایی که در زمینه ترویج کتابخوانی در سطوح محلی و ملی کار می‌کنند از مهم‌ترین نیروهای اثرگذار بر گسترش فرهنگ کتابخوانی در جامعه هستند.
این در حالی است که سیاست‌گذاران و مجریان رسمی حوزه فرهنگ و کتابخوانی کمتر به این نیروهای اثرگذار توجه داشته‌اند. رقابت جدی 90 متقاضی و گستره شگرف فعالیت‌های آنان، به رغم فرصت کوتاهی که برای خبررسانی بود، یکی از مشوق‌های اصلی معاونت امور فرهنگی برای ادامه برگزاری برنامه بود.
در دور دوم اجرا، با توجه به تجربیات سال گذشته، این دوره از اجرا با برخی تغییرات ساختاری و محتوایی همراه شد. از جمله این تغییرات می‌توان به اضافه شدن بخش‌های ویژه به شرح ذیل اشاره کرد: معلم برگزیده، پیش‌نماز برگزیده، کتابدار برگزیده، کتابفروشی برگزیده و مهد کودک برگزیده.
اضافه شدن این بخش‌های ویژه به دلیل تأثیرگذاری و مرجع بودن این گروه‌ها و اثرگذاری آنها در میان اقشار مختلف جامعه بوده است که حضور افراد و گروه‌های مختلف از سراسر کشور نشان از فعالیت جدی این بخش‌ها در جامعه دارد. این طرح نیز همچنان با قوت هرسال اجرا می شود.
*س_برچسب‌ها_س*