دولت ها در گذر زمان / هشت رئیس جمهور ایران در طول 13 دوره

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از شیرازه، هشت تن در طول 13 دوره رئیس‌جمهور ایران بوده‌اند. این مقام پس از سقوط حکومت شاهنشاهی پهلوی و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و بنیانگذاری نظام جمهوری اسلامی در ایران به‌وجود آمد و از 13 آذر 1358 با تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شکل قانونی به خود گرفت.

رئیس‌جمهور از بین نامزدهای ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان گزینش (تأیید یا رد صلاحیت) شده و راه یافتگان به مرحله بعدی برای یک دوره چهار ساله توسط رأی مستقیم اکثریت مطلق مردم ایران برگزیده می‌شود و انتخاب مجدد او تنها برای یک دوره پیاپی دیگر امکان‌پذیر است. بنا بر قانون اساسی، رئیس‌جمهوری ایران پس از رهبری دومین مقام سیاسی بلندپایه کشور است و هیئت دولت و قوه مجریه (یکی از قوای سه‌گانه ایران) تحت امر او قرار دارد. البته تا قبل از بازنگری قانون اساسی در سال 1368، مطابق اصل 134 ریاست هیئت دولت با مقام نخست‌وزیر بود؛ بنابراین سه رئیس‌جمهور اول ایران (سید ابوالحسن بنی‌صدر، محمدعلی رجایی، سید علی خامنه‌ای) رئیس کابینه محسوب نمی‌شدند. رئیس‌جمهور همچنین به عنوان مجری قانون اساسی، رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز فعالیت می‌کند. تنها نخستین رئیس‌جمهور ایران (ابوالحسن بنی‌صدر) مقام فرماندهی کل نیروهای مسلح را برعهده داشته‌است و پس از عزل و رد صلاحیت این وظیفه به رهبری سپرده شد، مابقی رؤسای جمهور حائز این مقام نبوده‌اند. در صورتی که رئیس‌جمهور به دلایلی مانند مرگ، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری توانایی انجام مسئولیت‌های قانونی خود را نداشته باشد، معاون‌اول رئیس‌جمهور با موافقت رهبری وظایف او را موقتا برعهده می‌گیرد و باید ظرف مدت 50 روز شرایط انتخاب رئیس‌جمهور بعدی را از طریق انتخابات پیش از موعد فراهم نماید. تا پیش از بازنگری قانون اساسی (1368)، مسئولیت جانشینی رئیس‌جمهور بر عهده شورای موقت ریاست جمهوری بوده‌است. سید ابوالحسن بنی‌صدر نخستین متصدی این سمت بود که با بیش از 10.7 میلیون رأی (76%) در انتخابات 1358 برنده و رئیس‌جمهور ایران شد. بنی‌صدر به اسلام‌گرایان چپ و ملی‌گرایان لیبرال گرایش داشت و در ابتدای کارش از حمایت رهبر انقلاب، روح‌الله خمینی برخوردار بود. دوران او همزمان با چالش‌های ابتدای انقلاب، گروگان‌گیری سفارت آمریکا و جنگ با عراق دچار عدم ثبات و مشکلات داخلی همراه شد و او نهایتا توسط مجلس شورای اسلامی (با 177 رای موافق، 12 ممتنع و 1 مخالف) به دلیل «عدم کفایت سیاسی» از ریاست جمهوری برکنار شد. محمدعلی رجایی با بیش از 13 میلیون رأی (90%) پیروز انتخابات 1360 شد. رجایی مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی بود و تنها پس از 28 روز از آغاز ریاست جمهوری خود در بمب‌گذاری دفتر نخست‌وزیری توسط سازمان مجاهدین خلق ترور شد. پس از هر دوی این مقاطع که رؤسای جمهور دوره کاری خود را به پایان نبردند، شورای موقت وظایف آن‌ها را تا انتخاب رئیس‌جمهور بعدی برعهده گرفت. سید علی خامنه‌ای با بیش از 16 میلیون رأی (95,01%) در انتخابات 1360و بار دیگر با بیش از 12,2 میلیون رأی (85%) در انتخابات 1364 برگزیده شد. در این دوران که با بخش عمده جنگ همزمان بود و جناح چپ جمهوری اسلامی قدرتمند بود، ایشان از چهره‌های نسبتا معتدل به‌شمار می‌رفتند. با درگذشت روح‌الله خمینی و از تاریخ 14 خرداد 1368، به رهبری برگزیده شدند و مدتی کوتاه رسما عهده‌دار هر دو مسئولیت بودند، سید علی خامنه‌ای نیز پس از انتخاب به عنوان رهبری توسط مجلس خبرگان رهبری، دوره ریاست‌جمهوری خود را پیش از پایان آن واگذار کرد چهار رئیس‌جمهوری بعدی ایران، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی هر کدام دو دوره پیاپی برای این سمت انتخاب شدند. سید ابراهیم رئیسی با پیروزی در سیزدهمین دوره به عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران انتخاب شد اکبر هاشمی رفسنجانی با بیش از 15,5 میلیون رأی (94,51%) در انتخابات 1368 و بار دوم با بیش از 10,5 میلیون رأی (63%) در انتخابات 1372 رئیس‌جمهور شد. در آغاز دوران ریاست جمهوری او، جنگ تازه پایان یافته‌بود و با انتخاب رهبر جدید، کشور وارد مرحله جدیدی شده‌بود. با بازنگری قانون اساسی پست نخست‌وزیری حذف شد، پس از آن جناح چپ افول کرد و با ایجاد تعادل با جناح راست، یک جناح میانه‌روی پراگماتیست برخاست. در این دوران که «دوران سازندگی» نام گرفت، مسئله اصلی کشور بازسازی پس از جنگ و توسعه اقتصادی بود. وی در 19 دی 1395 بر اثر حمله قلبی درگذشت. سید محمد خاتمی با بیش از 20,1 میلیون رأی (69%) در انتخابات 1376 و بار دوم با بیش از 21.6 میلیون رأی (77%) در انتخابات 1380 رئیس‌جمهور شد. با آغاز دوره موسوم به «دولت اصلاحات» و «دوم خرداد»، گفتگوی تمدن‌ها و تنش‌زدایی در سیاست خارجی مطرح شد و در سیاست داخلی گسترش آزادی‌های مدنی در چهارچوب قانون اساسی مدنظر قرار گرفت. محمود احمدی‌نژاد در مرحله دوم انتخابات 1384 با بیش از 17,2 میلیون رأی (62%) و در انتخابات 1388 با بیش از 24,5 میلیون رأی (63%) پیروز شد. وی عضو حزب جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی از تشکل‌های سیاسی اصولگرای جمهوری اسلامی ایران و جامعه اسلامی مهندسین بود. حسن روحانی با بیش از 18,6 میلیون رأی (51%) در انتخابات 1392 پیروز شد و دولت خود را «دولت تدبیر و امید» نامید. همچنین در انتخابات 1396 با بیش از 57% آراء برای بار دوم به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد و در نهایت سیدابراهیم رئیسی با حدود 18 میلیون رأی (62,2%) در انتخابات 1400 پیروز شد و به عنوان هشتمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد و در حال حاضر هشتمین رئیس جمهور ایران است. (1) ابوالحسن بنی صدر: 15 بهمن 1358 تا 1 تیر 1360 (1 سال و 4 ماه و 17 روز) (2) محمدعلی رجایی: 11 مرداد 1360 تا 8 شهریور 1360 (28 روز) (3) سید علی خامنه‌ای: 17 مهر 1360 تا 25 مرداد 1368 (7 سال و 10 ماه و 9 روز) (4) اکبر هاشمی رفسنجانی: 25 مرداد 1368 تا 12 مرداد 1376 (8 سال و 12 رو) (5) سید محمد خاتمی: 12 مرداد 1376 تا 12 مرداد 1384 (8 سال) (6) محمود احمدی نژاد: 12 مرداد 1384 تا 12 مرداد 1392 (8 سال) حسن روحانی: 12 مرداد 1392 تا 12 مرداد 1400 (8 سال) انتهای پیام /