دولت و مردم در بازی مار و پله کرونا / به خانه امن می‌رسیم؟
دولت این روزها وظیفه سنگین و پیچیده ای برعهده دارد. از یک سو عمل کردن به قرنطینه سخت و تعطیلی فعالیت اقتصادی عملا به زیان اغلب مردم تمام می شود و از سوی دیگر فعالیت آنها به شکل عادی و کنونی بر خلاف سلامت همان مردم است. به علاوه همین که دولت از نردبان‌های موفقیت در بازی کرونا کمی بالا رفت این ویروس ناشناخته مثل مار دندان هایش را نشان داد و دوباره دولت و مردم را به سختی گزید!
نه گرمای تابستان و نه برنامه‌ریزی‌های دولت، تاکنون هیچ کدام نتوانسته است کرونا را مهار کند. تا همین دو ماه قبل مسئولان بر طبل شادانه می کوبیدند و از پیروزی بر کرونا سخن می گفتند، اما حالا آمارها از ابتلا و مرگ و میر کرونا، بسیاری از استان های کشور را به وضعیت هشدار و قرمز کشانده و هیچ روزی نیست که آمار مرگ و میر بر اثر کرونا، سه رقمی نباشد.
به گزارش الف، سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت هم اعلام کرده است که در 24 ساعت منتهی به ظهر 21 تیر و بر اساس معیار‌های قطعی تشخیصی، دو هزار و 397 بیمار جدید مبتلا به کووید 19 در کشور شناسایی شده که یک هزار و 739 مورد بستری شدند. با احتساب این افراد، مجموع آمار مبتلایان قطعی در کشورمان به 255 هزار و 117 تن رسیده است.
او یادآور می شود: «در همین بازه زمانی، 188 تن از مبتلایان جانشان را از دست داده‌اند. با این حساب، متاسفانه آمار جان باختگان این بیماری در کشورمان به 12 هزار و 635 تن رسیده است. در این بین، سه هزار و 338 تن از بیماران در وضعیت شدید این بیماری قرار دارند.»
آنطور که وزارت بهداشت اعلام کرده است، استان‌های خوزستان، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، هرمزگان و خراسان شمالی در وضعیت قرمز قرار گرفته اند. همچنین استان‌های تهران، البرز، لرستان، خراسان جنوبی، کهگیلویه و بویر احمد، زنجان، اصفهان، مازندران، گلستان و ایلام هم در وضعیت هشدار قرار دارند.
اصرار دولت بر عادی نمایی شرایط کرونایی کشور
با این حال در این هم شکی نیست که یکی از عمده دلایل اوج گیری دوباره بیماری کرونا، عادی نشان دادن زودهنگام شرایط کرونایی کشور از سوی دولت است. عادی سازی شرایط کشور با سرعت زیادی اتفاق افتاد و به یکباره همه محدودیت هایی که برای تردد، اجتماعات، کسب و کار و مسافرت ها وضع شده بود، کاملا لغو شد. حتی در شبکه های اجتماعی هم به طنز گفته می شود تنها جایی در کشور که هنوز به دوران قبل از کرونا بازنگشته، سکوهای ورزشگاه آزادی است.
در عین حال، رئیس جمهوری، اعلام کرده است: «دو موضوع عادی‌سازی و عادی‌انگاری این بیماری و همچنین کروناهراسی خطرناک است. اگر کاری کنیم که مردم فکر کنند کرونا یک موضوع عادی است و خطری ندارد، دچار مشکلی خواهیم شد و از سوی دیگر نیز اگر در مردم هراس ایجاد کنیم که فعالیت‌های ضروری و اقتصادی دچار مشکل شود، این هم نادرست است.»
این موضع گیری جدید رئیس جمهوری با مواضع دولت در ابتدای شیوع کرونا کاملا در تضاد است. روحانی در 6 اسفند 98 و در اوج همه گیری کرونا با صراحت اعلام کرده بود که از روز شنبه 10 اسفند 98 «همه روال‌ها با صورت عادی خواهد بود.»
با همین پیش فرض عادی بودن شرایط، مسافرت های نوروزی هم ممنوع نشد، در حالی که تعطیلات طولانی مدت نوروز بهترین فرصت برای کنترل کرونا بود که این فرصت طلایی سوخت شد.
به گفته رئیس جمهوری، «کسب و کار در استان‌ها از 23 فروردین 99 و در تهران از 30 فرودین آزاد اعلام شد و از 26 فروردین نیز آمار مرگ و میر سه رقمی به دو رقمی شدن بازگشت. این روند دو ماه ادامه داشت و آمار فوتی‌ها دو رقمی بود، اما از 25 خرداد مجددا به سمت سه رقمی شدن آمار پیش رفتیم.»
این اظهارات به خوبی نشان می دهد که ما بازی برده را باختیم و متاسفانه همچنان هم در حال گل خوردن هستیم. اینکه چرا حدود یک ماه است که آمار فوتی های کرونا دوباره سه رقمی شده، پرسشی است که باید پاسخ آن را در عادی نشان دادن شرایط کشور و رفع زودهنگام محدودیت تردد و اجتماعات، جستجو کرد. اصرار بر عادی نشان دادن شرایط کشور از سوی دولت و باز کردن پاساژها و مراکز خرید، این پیغام غلط را به مردم داد که خطر کرونا رفع شده است، در حالی که انتظار می رفت مسئولان با افق دید وسیع تری، موفقیت موقت در مهار کرونا را به معنی پیروزی دائمی تلقی نمی کردند.
سناریوی احتمالی: چهار رقمی شدن آمار روزانه فوتی ها
حدود پنج ماه است که کادر درمان با فداکاری و کار طاقت فرسا به میدان نبرد با کرونا آمده است و حتی در این مسیر خدمت رسانی، بیش از 120 مدافع سلامت نیز شهید شده اند. با توجه به در پیش بودن فصل سرما نیز انتظار می رود که موج بیماری آنفلوآنزا با کرونا ترکیب شود و در نتیجه میزان مرگ و میرها در فصل پاییز و زمستان افزایش پیدا کند.
در این شرایط تنها با رعایت پروتکل های بهداشتی مثل ماسک زدن، فاصله گذاری اجتماعی، سفر نرفتن، حضور پیدا نکردن در مراسم عزا و عروسی و تولد و رعایت نکات بهداشتی در محل کار می توان به کنترل این بیماری امیدوار بود. علیرضا رییسی، معاون وزیر بهداشت هم اعلام کرده است که حداقل تا یک سال دیگر، خبری از واکسن کرونا نیست. بنابراین اینکه فکر کنیم واکسن کرونا بزودی به بازار می آید و با همین پیش فرض غلط، پروتکل های بهداشتی را رها کنیم، این کار بیشتر شبیه نوعی خودکشی دسته جمعی است.
علی غلامی، متخصص پزشکی اجتماعی و کارشناس نظام سلامت هم در گفتگو با الف می گوید: «اگر قرار باشد که آمار ابتلا به کرونا با همین شیب افزایش پیدا کند و محدودیت های کرونایی نیز اعمال نشود، چهار رقمی شدن آمار روزانه مرگ و میر کرونا در فصل سرما اصلا دور از انتظار نیست. بسیاری از تخت های بیمارستانی نیز اشغال هستند و این خطر وجود دارد که در صورت تداوم این شرایط، نظام درمان نتواند به همه مبتلایان به کرونا، خدمات ارائه دهد.»
او تاکید می کند: «در همین یک ماه اخیر، آمار ابتلا به کرونا در برخی شهرهای کشور، بیش از چهار برابر افزایش یافته است. در نظر بگیرید که ما در فصل گرما هستیم و چنین افزایش آماری رخ داده است. سرما می تواند به ماندگاری بیشتر ویروس کووید 19 منجر شود و در نتیجه اگر فکری به حال ممنوعیت تردد و اجتماعات نشود، چهار رقمی شدن آمار روزانه کشته های کرونا، سناریوی عجیبی نخواهد بود.»
افزایش درخواست‌ها برای تعطیلی پایتخت
تعطیلی پایتخت و برخی کلانشهرها به بحث داغ این روزها بدل شده است. برخی مسئولان موافق تعطیلی موقت کلانشهرها هستند و عده ای هم آن را خودکشی اقتصادی می دانند.
به طور مثال، علیرضا زالی، فرمانده عملیات ستاد مدیریت مقابله با کرونای کلان شهر تهران، خواستار تعطیلی یک هفته‌ای تهران و کاهش حداقل 50 درصدی حضور کارمندان ادارات با هدف مهار کرونا در پایتخت شده است.
محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران هم در حساب توئیتری خود نوشته است: «در اوج‌گیری دوباره کرونا تقصیر مردم 30 درصد و سهم دولت 70 درصد است، چون دولت یکباره تصمیماتش را به نفع کرونا شل کرد و به ویروس رانت داد. من اگر اختیار داشتم، فعالیت‌ها را دو هفته تعطیل می‌کردم و محدودیت‌ها را آنقدر ادامه می‌دادم تا آمارها رو به افول برود.»
البته با وجود درخواست های متعدد برای تعطیلی تهران، بسیار بعید است که دولت بخواهد این پیشنهاد را عملی کند. باید در نظر داشت که رئیس جمهوری، پیشتر در اوج همه گیری کرونا تاکید کرده بود که «همه باید کار و فعالیت کنیم. این یکی از نقشه‌ها و توطئه‌های دشمنان ما است که با هراس‌افکنی زیاد در جامعه، کشور را به تعطیلی بکشانند.» با توجه به این نوع نگاه رئیس جمهوری به پدیده تعطیلی در دوران کرونا، احتمال تعطیلی تهران و سایر شهرهای کشور، گزینه چندان جدی به نظر نمی رسد.
از سوی دیگر، لغو نشدن طرح ترافیک هم معضل تازه ای شده که مشقت کرونا را برای مردم تهران، تشدید کرده است. واقعیت این است که با عملی نشدن کامل وعده دولت در حمایت مالی از اقشار آسیب پذیر در دوران کرونا، بسیاری از مردم مجبور هستند که در کوچه و خیابان و محل کار حضور داشته باشند تا معیشت خودشان و خانواده شان را تامین کنند. اینکه در این شرایط حاد، طرح ترافیک اجرا شود و تلاشی هم برای گسترش ناوگان حمل و نقل عمومی صورت نگیرد، به نوعی «آچمز» کردن مردمی است که از یک طرف نمی خواهند کرونا بگیرند و از طرفی مجبورند که به دلیل غم نان، در اماکن پرخطر حاضر شوند.