رسانه باید در حوزه ذهنیت ناخودآگاه جامعه اثر بگذارد

رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: رسانه از این جهت اهمیت دارد که بتواند قالب‌های معنایی را از طریق فضای رسانه در حوزه ذهنیت ناخودآگاه جامعه به جا بگذارد.

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست رسانه و مدیریت تحولات جهانی از انحصار تا توازن رسانه‌ای امروز با همکاری فرهنگسرای رسانهو مؤسسه نگاه نو امروز چهارشنبه 13 اردیبهشت در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.

ابراهیم متقی، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: آمریکا در حوزه سیاسی، اقتصادی و امنیتی در وضعیت افول قرار دارد، اما در حوزه رسانه، ارتباطات، تولید مفهوم و کنترل ذهن آمریکا در وضعیت رشد یابنده قرار دارد.

وی افزود: جهان امروز جهانی است که می‌تواند به بازدارندگی نظامی دست پیدا کند اما وقتی که بحث ادراک اجتماعی و ارتباط فضای ذهنی جامعه با ساخت سیاسی مطرح می‌شود، مشکلات زیادی به وجود می‌آید. واقعیت این است که طی 15 سال گذشته تعداد رسانه‌های ما بیشتر شده اما میزان اثربخشی رسانه‌ای بر ساخت اجتماعی، فضای نسلی و گروه‌های هویتی کمتر شده است.

متقی گفت: سال 88 یک هشدار بود. زمانی که گروه‌های معترض حوزه سیاست داخلی را به سیاست خارجی پیوند دادند و برای نقد حکومت مسئله منافع ملی و راهبردی را نادیده گرفتند، در فضایی قرار گرفتند که حوزه مزیت نسبی جمهوری اسلامی نقد شد.

وی افزود: حکمرانی یک ضرورت راهبردی دارد و آن نیز بحث متقاعدسازی است. رسانه از این جهت اهمیت دارد که بتواند قالب‌های معنایی را از طریق فضای رسانه در حوزه ذهنیت ناخودآگاه جامعه به جا بگذارد. در سال گذشته اعتراضات گروه‌های نسلی به سیاست‌های حکمرانی جمهوری اسلامی رخ داد که متأسفانه ماهیت آن را درک نکرده‌ایم و زمانی که این مسئله را درک نکنیم، پاسخ‌ها به صورت انگاره سخت‌افزاری داده می‌شود که این‌مسئله موقعیت جامعه را تضعیف می‌کند.

متقی گفت: در میان معترضان سال گذشته بودند افرادی که پدران آن‌ها در جنگ و جبهه حضور داشته و جان‌فشانی کرده بودند. ما در حوزه سخت‌افزاری به مزیت نسبی مبتنی بر بازدارندگی رسیدیم اما در تولید معنایی که بتواند قالب‌های ادراکی را شکل دهد به جایی نرسیدیم. رسانه باید نگاه انتقادی دلسوزانه معطوف به حل مسئله داشته باشد. رسانه حلقه فکر و تولید اندیشه است. نگاه مکانیکی نسبت به فضای اجتماعی پاسخ نخواهد داد؛ چراکه عصر امروز عصر اطلاعات و رسانه است. فضای انتظامی و امنیت انتظامی ما ساخت اجتماعی و تحولات نسلی را نشناخته است.

وی افزود: زمانی انقلابی‌ترین دانشکده‌ها دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران بود اما امروز اعتراض از دانشکده هنرهای زیبا شکل می‌گیرد. امروز اگر جنگی وجود دارد، این جنگ هوشمند است یعنی جنگ سخت‌افزار در پیوند با نرم‌افزار شکل می‌گیرد. ما نیازمند تولید مفهوم هستیم و این مسئله زمانی نتیجه می‌دهد که در کنار تولید مفهوم، گروهی در وضعیت نقد قالب‌های گفتاری ما باشند.

وی ادامه داد: لذا رسانه‌ها باید بدانند اصل اول انتقال پیام، رقابتی بودن فضای رسانه‌ای است. برای اداره حکمرانی باید طبق نظر مقام معظم رهبری که فرمودند جهاد شناخت بر جهاد تبیین مقدم است، قالب‌های ذهنی نسل جدید و فضای ارتباطی آن‌ها را به خوبی بشناسیم. در عرصه رسانه امروز یکی از مشکلات ما مشکل کارآمدی ساختاری است.

وی افزود: مقام معظم رهبری امسال را سال رشد تولید و مهار تورم نامیدند اما آیا مسئولان نیز الگوی رفتاری خود را متناسب با این شعار سال برنامه‌ریزی کرده‌اند؟ رسانه‌ها امروز باید نگاه انتقادی داشته باشند؛ چراکه اگر چنین کاری نکردند، جایگزین آن‌ها رسانه‌های معاند خواهند شد. امروز توازن رسانه‌ای در جهان وجود ندارد.

متقی گفت: امروز حوزه‌های بانکی و رسانه‌ای آمریکا در اختیار یهودیان قرار دارد که قدرت فراوانی در جهان دارند. لذا ما باید سیاست‌گذاری دقیقی در حوزه رسانه‌ای داشته باشیم و برای اینکه بتوانیم مشروعیت ساختار را حفظ کنیم باید قالب‌های معنایی و ادراکی مناسبی را در فضای جامعه ایجاد کنیم. رسانه‌ای انقلابی است که ادراک دقیق را تا عمق وجود نسل امروز وارد کند. امروز ساختارها با وضع موجود متفاوت است و رسانه‌ها باید نگاه نقادانه داشته باشند. مسئله اصلی که وجود دارد این است که هر چقدر مخاطب رسانه‌ها بیشتر باشد، توفیق بیشتری خواهند داشت.

انقلاب اسلامی تلاشی را از زمان پیروزی برای ارتباط‌گیری با دنیای پیرامون خود در حوزه رسانه آغاز کرد

در ادامه مهدی شکیبایی، رئیس فرهنگسرای رسانه طی سخنانی ضمن عرض خیر مقدم به حضار در مراسم و عرض تسلیت به مناسبت شهادت خضر عدنان، از مبارزان فلسطینی گفت: سکوتی که در قبال این جنابت رخ داده، گویای نقصی است که در دنیای امروز بشریت شاهد آن هستیم. امیدوارم همکاران رسانه‌ای به خوبی بتوانند نقش خود را در چنین شرایطی ایفا کنند.

وی افزود: طی هفته گذشته نیز سالروز درگذشت نادر طالب‌زاده، سردار رسانه کشور بود که ضایعه درگذشت ایشان را به خانواده آن مرحوم و مردم ایران اسلامی تسلیت عرض می‌کنم. بنده که توفیق حضور در عرصه رسانه و فلسطین را دارم، شاهد هستم که جمع شدن همکاران رسانه‌ای جبهه مقاومت بسیار دشوار است.

شکیبایی ادامه داد: انقلاب اسلامی تلاشی را از زمان پیروزی برای ارتباط‌گیری با دنیای پیرامون خود در حوزه رسانه آغاز کرد تا اینکه در دهه 80 جهت این تلاش‌ها بیشتر به عرصه بین‌الملل و میدانی ورود کرد و دستاوردهای زیادی در حوزه میدانی به دست آمد. البته این دستاوردها در حوزه رسانه آنچنان که باید و شاید به دست نیامد اما از دهه 80 به بعد تلاش خوبی در این زمینه صورت گرفت که نتایج آن امروز ملموس است.

پیوند رسانه‌های با رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی

وی افزود: به توفیق الهی امروز پیوند رسانه‌های داخلی با رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به خوبی برقرار شده است؛ در حالی که پیش از این نوعی خلأ ارتباطی بین این رسانه‌ها وجود داشت. در گذشته نوعی فقر اطلاعاتی بین رسانه‌های داخلی و رسانه‌هایی که در حوزه بیرونی کار می‌کردند وجود داشت که امروز رسانه‌های ما در این زمینه در کنار اتفاقات میدانی منطقه به خوبی قرار گرفته و جریان اطلاعاتی بین رسانه‌های داخلی و خارجی رد و بدل می‌شود.

رئیس فرهنگسرای رسانه گفت: تغییر و تحولاتی که در دنیای ارتباطات رخ داده، به نوعی موجب فروریختن انحصار رسانه‌ای شده که این مسئله چالش‌ها و فرصت‌هایی را در دنیا به وجود آورده است. امروز رسانه‌ها هستند که اذهان مردم را هم در صلح و ثبات و هم در کشتار و جنگ‌ها شکل می‌دهند.

در ادامه این نشست‌، مهدی عزیزی، مدیر مؤسسه رسانه‌ای نگاه نو گفت: نگاه نو مجموعه‌ای است که امروز هم رسانه و هم فلسطین یعنی جبهه مقاومت را مدنظر قرار داده و مسائل آن را رصد می‌کند. موضوع فلسطین مسئله حقانیت یک امت است. زمانی نگاه نو با جمعیت خیلی اندک کار خود را آغاز کرد اما بعد از سال 2006 اتفاقی رخ داد که به حجم و تراکم محور مقاومت افزوده شد و انحصار رسانه‌ای غربی‌ها به یک توازن رسانه‌ای تبدیل شد.

وی افزود: در تحولات جبهه مقاومت همان‌گونه که سنگ‌های انتفاضه فلسطین به موشک‌های دوربرد تبدیل شد، رسانه‌های ما نیز توسعه فراوانی یافته و عمق نگاه و دیدگاه رژیم صهیونیستی را هدف قرار داده است.

عزیزی ادامه داد: در اغتشاشات اخیر ایران، فشار رسانه‌ای شدیدی به جامعه وارد شد و نقش رسانه‌ها در این زمینه بسیار تأثیرگذار بود. اساس کار رسانه‌ای ما با موضوع مقاومت بود و خود را سرباز رسانه‌ای می‌دانیم و امیدواریم بتوانیم سرباز رسانه‌ای حاج قاسم باشیم.

هم‌گرایی رسانه‌های جبهه مقاومت

وی افزود: هم‌گرایی رسانه‌های جبهه مقاومت امروز ملموس است و نشان‌دهنده آن است که علاوه بر توفیقات ما در عرصه میدانی، در حوزه رسانه نیز به توفیقات و دستاوردهای خوبی رسیده‌ایم. در یک سال اخیر و در تحولات غزه پوشش خوبی از این مسئله داده شد. امروز تلاش داریم که نمایندگی مجموعه رسانه‌ای نگاه نو را در ترکیه و لبنان داشته باشیم.

عزیزی با بیان اینکه جبهه مقاومت امروز به بازدارندگی نظامی رسیده است، گفت: تکامل و بلوغی که در بعد میدانی محور مقاومت وجود دارد، در حوزه رسانه نیز نمایان است. روز قدس امسال با سال‌های گذشته تفاوت داشت و تحول و شگفتی بی‌نظیری در این روز رخ داد. رسانه‌ها در حوزه‌های بیرونی مجموعه نگاه نو را واقعاً نگاهی نو می‌دانند که امیدوارم کمک خوبی در کنار محور مقاومت باشیم.

حسین رویوران، استاد دانشگاه گفت: جمهوری اسلامی ایران فلسطین را اولویت خود قرار داده و در این اولویت در دو بعد سخت‌افزار و نرم‌افزار فعالیت دارد. سوال اینجاست که چرا ما در حوزه سخت‌افزار موفق بوده‌ایم اما در حوزه نرم‌افزاری توفیق چندانی نداشته‌ایم.

اضافه کردن تجربه موفق به رسانه‌ها

وی با بیان اینکه می‌توان انحصار را در نرم‌افزار و رسانه شکست، گفت: اضافه کردن رسانه به رسانه‌ها خیلی ارزشمند نیست بلکه اضافه کردن تجربه موفق به رسانه‌ها ارزشمند و مهم است. در رسانه‌های ملی کل قالب خبر القایی است اما در رسانه‌های فراملی بحث پیام مبتنی بر مخاطب‌شناسی و نظرات موافق و مخالف است. اینکه بیاییم و فقط نظر مخالف و یا موافق را بگوییم، ارزشمند نیست بلکه باید تمامی نظرات را بیان کنیم تا زمینه انتخاب و مشارکت مردم در فرآیند نرم‌افزاری فراهم شود.

در ادامه این مراسم منتظمی، معاون مؤسسه افق نو گفت: مرحوم نادر طالب‌زاده دارای بینش و الهام بود و این ویژگی افراد تأثیرگذار است. امروز ما در معرض بزرگترین تهدیدات جهانی قرار داریم و علت آن نیز این است که با اسرائیل مخالفت می‌کنیم.

وی افزود: ما دو جبهه مشخص با اسرائیل داریم که جبهه اقتصادی و رسانه‌ای است. دشمن امروز به دنبال تأثیر در نرم‌افزار انسان‌هاست که جریانی شیطانی است. ما باید امروز به آگاه‌سازی جامعه بپردازیم و جریان تأثیر نرم‌افزاری را به خوبی تبیین کنیم.

منتظمی با بیان اینکه ما با دو حوزه نبرد سخت‌افزار و نرم‌افزاری مواجه هستیم، تصریح کرد: راه مقابله با هجمه دشمنان این است که جنگ نرم را در دستور کار خود قرار دهیم و با آگاهی کامل در این زمینه گام برداریم. ما باید نبرد نرم را از داخل منطقه به غرب بکشانیم. باید بدانیم دشمن صهیونیستی بسیار آسیب‌پذیر است و باید همان‌گونه که در جنگ سخت در برابر آنها ایستاده و مقاومت می‌کنیم، در جنگ نرم نیز بر آن‌ها چیره شویم.