سرانجام تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی چه خواهد شد؟

به گزارش الف، شورای امنیت سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه در نشستی که به دلیل شیوع ویروس کرونا به‌صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد روند اجرای برجام را بررسی کرد.

بر اساس مکانیسم تعریف‌شده در قطعنامه 2231، دبیر کل سازمان ملل می‌باید هر شش ماه گزارشی از نحوه اجرای قطعنامه را به شورای امنیت ارائه دهد. این جلسه با اتفاقاتی دیگر هم‌زمان‌شده بود که از آن جمله می‌توان به توزیع پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی جدید آمریکا علیه ایران بین اعضای شورای امنیت اشاره کرد.

امروز حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی در جلسه هیئت دولت درباره نشست دیروز شورای امنیت گفت: ممکن است آمریکایی‌ها در محاسبات خود تصور کنند در بخش اقتصادی موفقیتی به دست آورده باشند و ملت ایران را تحت‌فشار مضاعف قرار داده باشند، اما قطعا ازنظر سیاسی، حقوقی و اخلاقی در طول سه‌ونیم گذشته بارها با شکست مواجه شدند و روز گذشته نیز بازهم شکست جدیدی برای آمریکایی‌ها بود.

روحانی گفت: تاکنون ضربه آمریکایی‌ها به برجام اقتصادی بوده و ما هم بخشی از تعهدات خود را کنار گذاشتیم و تحمل کردیم؛ اما اگر آمریکایی‌ها بخواهند ضربه سیاسی به برجام بزنند جمهوری اسلامی تحمل نخواهد و اقدام قاطع خود را نشان می‌دهد.

اشاره رئیس‌جمهور به پایان تحریم تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر (اواخر مهرماه) است که ایالات‌متحده به‌شدت در پی تمدید این تحریم‌هاست. در حال حاضر گمانه‌زنی درباره این‌که در مهرماه چه اتفاقی رخ خواهد داد سخت است. اگرچه کشورهایی اروپایی که از ابتدای خروج آمریکا از برجام با وعده تلاش داشتند ایران را به ماندن در توافق و انجام یک‌جانبه تعهداتش ترغیب کنند مدافع آمریکایی‌ها در تمدید دوباره تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌باشند اما احتمالا دو کشور چین و روسیه از مخالفان تداوم تحریم‌ها باشند.

در نشست دیروز چه گذشت؟

در نشست دیروز که از طرف ایران محمدجواد ظریف در آن حضور داشت اعضای شورای امنیت به‌جز آمریکا به‌طور کامل از برجام حمایت کردند.

در جلسه دیروز طبق روال همیشگی مایک پمپئو مدعی شد رفع محدودیت‌های تسلیحاتی ایران منجر به دسترسی ایران به هواپیما و زیردریایی خواهد شد که از طریق آن‌ها می‌تواند منطقه را تهدید کند. به گفته وزیر خارجه آمریکا به همین دلیل با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی و ایجاد فشار بیشتر، ایران ناچار خواهد شد مانند یک دولت عادی رفتار کند.

اولاف اسکوگ، نماینده اتحادیه اروپا در سازمان ملل از توافق هسته‌ای به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی رژیم منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای نام برد و تأکید کرد برجام موجب شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتواند دسترسی بی‌سابقه‌ای به تأسیسات هسته‌ای ایران داشته باشد.

نیکولاس دو ریوایر، نماینده فرانسه در سازمان ملل متحد عنوان کرد هر تلاش یک‌جانبه برای بازگشت تحریم‌ها عواقب و سرانجام بدی خواهد داشت که پاریس از آن حمایت نخواهد کرد. وی گفت: آلمان، فرانسه و انگلیس متوجه نگرانی‌های مسئله تحریم‌های تسلیحاتی هستند و ما آمادگی خودمان را برای این‌که بتوانیم انتخاب‌های سازنده‌ای داشته باشیم، اعلام می‌کنیم.

جاناتان آلن، نماینده انگلیس نیز ضمن انتقاد از خروج آمریکا از برجام و بدون اشاره به بی تعهدی اروپایی‌ها مدعی شد عقب‌نشینی ایران از توافق هسته‌ای برخلاف تعهدات تهران است. لندن همچنین اقدامات و فعالیت‌های دفاعی ایران در زمینه موشکی را محکوم کرد.

کریستف هاسگن، نماینده آلمان در سازمان ملل مدعی شد که سه کشور اروپایی به تعهدات خود در برجام پایبندی کامل داشته و حتی ورای آن خود عمل کرده‌اند.

دفاع چین و روسیه از ایران

ژانگ جون، نماینده دائم چین در سازمان ملل متحد نیز تحریم‌های یک‌جانبه واشنگتن علیه ایران را غیرقانونی دانست و خواستار توقف فوری آن‌ها شد.

نماینده چین گفت: ریشه اصلی بحران فعلی، خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یک‌جانبه آن است. ژانگ جون همچنین عنوان کرد اقدامات کاخ سفید برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی تلاش‌های مشترک برای حفظ برجام را تضعیف کرده است.

واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل با انتقاد از ترک نشست توسط وزیر امور خارجه آمریکا گفت که او این روزها احتمالا نگرانی‌های بیشتری دارد. نماینده روسیه قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تداوم تحریم‌های تسلیحاتی ایران را خیالی دانست و عنوان کرد واشنگتن با تحریم‌های یک‌جانبه، اهمیتی به کشورهای دیگر نمی‌دهد.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز در سخنان خود تأکید کرد: چنانچه بار دیگر شورا تعلل ورزد، به‌منزله یک نسل عقب‌گرد در چندجانبه گرایی و حاکمیت قانون خواهد بود.

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: چارچوب زمانی رفع محدودیت‌های تسلیحاتی که در قطعنامه 2231 پیش‌بینی‌شده، بخش لاینفک از تفاهم سخت به‌دست‌آمده است... هر تلاشی برای تغییر یا تعدیل زمان‌بندی پذیرفته‌شده به معنای لطمه تمامیت قطعنامه 2231 است. شورا نباید اجازه دهد که تنها یک دولت این فرایند را مورد سوءاستفاده قرار دهد.

در جلسه دیروز رزماری دیکارلو، معاون سیاسی و امور صلح دبیر کل سازمان ملل متحد با اشاره به خروج آمریکا از برجام آن را ضربه‌ای بر پیکر توافق و تصمیم دونالد ترامپ بر بازگشت تحریم‌ها و عدم تمدید معافیت‌ها را مایه تأسف دانست. البته وی از اقدام ایران مبنی بر کاهش تعهدات نیز ابراز تأسف کرد. دیکارلو که گزارش آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل را قرائت می‌کرد در سخنان خود برجام را نتیجه 12 سال رایزنی و به‌کارگیری دیپلماسی دانست.

دولت آمریکا دیپلماسی و فشار سنگینی را علیه کشورهای دیگر بکار خواهد گرفت تا تحریم های تسلیحاتی را تمدید نماید. نکته مهم این است که آمریکا با خروج از برجام دیگر عضوی از آن به‌حساب نمی‌آید اما در پی این است که با ابزار تهدید خواسته‌های خود را در قبال تمدید تسلیحاتی ایران پیش ببرد. البته برخی عنوان می‌کنند احتمال اینکه دراین‌بین از مکانیسم ماشه نیز برای برگرداندن تحریم‌ها علیه ایران در سازمان ملل استفاده شود وجود دارد. در این صورت به دلیل این‌که واشنگتن از برجام خارج‌شده احتمالا چنین نقشی را انگلیس یا یکی دیگر از کشورهای اروپایی بر عهده خواهد گرفت.