سربازان صنعتی ایران؛ طوفان در رزم زمینی با پیروز و کرار و فجر / تحقق یک گلوله یک هدف

به گزارش خبرنگار دفاعی خبرگزاری تسنیم، سرنوشت تمامی جنگ‌های و منازعات، روی زمین تعیین می‌شود و به همین جهت رزم زمینی مهمترین حوزه رزم در نیروهای مسلح است و نیروهای دریایی و هوایی به نوعی پشتیبان رزم زمینی هستند.

از سوی دیگر تنوع محصولات و تجهیزات در رزم زمینی بسیار بیشتر از سایر حوزه‌های نظامی است و همین امر پیچیدگی طراحی و تولید تجهیزات رزم زمینی را افزایش می‌دهد. در کشورهایی مانند ایران که از شرایط جغرافیایی ویژه با اقلیم‌های متفاوتی بهره‌مند هستند این پیچیدگی دوچندان هم می‌شود.

در همین راستا به مناسبت 31 مردادماه، روز صنعت دفاعی کشور و با توجه به اینکه سازمان صنایع دفاع وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، در سال‌های پس از دفاع مقدس بخوبی توانسته است از عهده تامین تجهیزات مورد نیاز رزم زمینی برآید و این تجهیزات را متناسب با تهدیدات روز ارتقا داده و در موارد لزوم تجهیزات جدیدی طراحی و تولید کند که موجب افزایش توان رزم و بازدارندگی نیروهای مسلح در مقابله با تهدیدات نیمه سخت و سخت شده است، بنا داریم در این گزارش نگاهی گذرا به مهمترین دستاوردهای وزارت دفاع در حوزه رزم زمینی داشته باشیم که در ادامه می‌خوانید.

***

* تسلیحات انفرادی

سازمان صنایع دفاع نیروهای مسلح بزرگترین زیرمجموعه وزارت دفاع است که محوریت تولیدات آن به حوزه رزم زمینی مربوط است. این تولیدات شامل تجهیزات دفاعی و هجومی انفرادی سربازان شامل لباس، کلاه، جلیقه ضد گلوله، سلاح کمری، تفنگ‌های تهاجمی و تک تیرانداز و انواع تیربار سبک تا سنگین و مهمات مختلف آنها، خمپاره اندازهای کالیبر کم تا زیاد، راکت و موشک‌های ضد زره، گلوله‌های توپخانه، راکت‌های توپخانه‌ای، انواع مین، راکت‌ها و بمب‌های هواپرتاب، انواع خودروهای نظامی سبک تا سنگین و انواع محافظت شده آنها و همچنین تجهیزات زرهی مانند نفربر و تانک می‌شود.

پس از پایان جنگ تحمیلی، تلاش برای تنوع بخشی به تولیدات سلاح در وزارت دفاع شدت گرفت و انواع مختلفی از تسلیحات ساخته شد. در دهه‌های بعد چند نوع سلاح تک تیرانداز و اسلحه کمری ساخته و در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفت تا سال‌های اخیر که روش‌های ساخت بهتر و تجهیزات الکترونیکی قابل نصب روی سلاح هم به تولیدات وزارت دفاع افزوده شد.

سلاح مصاف

مهمترین محصول سازمان صنایع دفاع در حوزه سلاح‌های انفرادی را می توان تفنگ هجومی مصاف دانست که در سال 95 برای نخستین مرتبه از آن رونمایی شد. این سلاح با نگاهی به نمونه‌های مطرح دنیا و با هدف نهایی جایگزینی با تسلیحات قدیمی موجود در سازمان رزم مانند تفنگ مشهور ژ3 ساخته شده است.

در چند سال اخیر این سلاح در اختیار یگان‌های مختلف نیروهای مسلح از جمله تیپ 65 نوهد نیروی زمینی ارتش تحت آزمایش قرار داشته و نمونه‌های کالیبر 5.56 و 7.62 از آن ساخته شده است. این سلاح قابلیت نصب انواع تجهیزات جانبی را دارد و امید می‌رود کیفیت ساخت آن و سایر نکات اصلاحی مد نظر نیروهای آزمایش کننده در نمونه تولیدی آن اعمال شود.

سلاح تک تیانداز صیاد

از سوی دیگر سازمان صنایع دفاعی در حوزه طراحی و ساخت انواع تسلیحات رزم زمینی مانند سلاح‌های تک تیرانداز، تیربارها و سلاحهای ضد زره نیز گام‌های موثری برداشته است که تولید سلاح‌های تک تیرانداز با کالیبر 12.7 مانند سلاح صیاد، هویزه و نصر و همچنین انواع تیربارها مانند تیربار pk تیربارهای 12.7 مانند تیربار میمک و تیربارهای 14.5 از آن جمله هستند.

* ضدزره

اما یکی از مهمترین دستاوردهای سازمان صنایع دفاع در حوزه رزم زمینی طراحی و تولید انواع سلاح‌های ضدزره هدایت شونده است. در دوران دفاع مقدس اصلی‌ترین سلاح ضدزره رزمندگان کشورمان سلاح RPG-7 بود که بهترین برد آن برای انهدام هدف 330 متر است. اما امروزه سلاح‌های ضد زره هدایت شونده از برد 3 تا 8 کیلومتر مانند انواع موشک‌های توفان و دهلاویه توسط متخصصان صنایع دفاع طراحی و تولید شده است که قادر هستند پیشرفته‌ترین ادوات زرهی دشمن را منهدم کنند.

موشک دهلاویه یک موشک هدایت‌شونده با پرتوهای لیزر و از نوع هدایت در خط دید تیرانداز است که برد 5کیلومتری دارد. در این شیوه هدایت، تیرانداز پرتوی لیزر را به هدف می‌تاباند و می‌بایست تا زمان اصابت موشک، پرتوی لیزر را روی هدف نگه دارد. این نوع هدایت یک مشکل دارد آن هم این است که امکان دارد محل شلیک موشک شناسایی شود و مورد هدف قرار گیرد اما برد موشک دهلاویه از برد توپ تانک‌های موجود در جهان بیشتر است به همین سبب شلیک موشک از فاصله خارج از برد تانک را میسر می‌سازد و خطر اصابت لانچر موشک را منتفی می‌سازد.

نمونه اولیه موشک دهلاویه

از سوی دیگر موشک دهلاویه، از نوعی از امواج لیزر بهره می‌برد که موجب فعال شدن سامانه‌های هشدار لیزری تانک نمی‌شود و در مقابل جنگ الکترونیک و اختلال نیز مقاوم است. سر جنگی موشک دهلاویه به‌صورتی طراحی شده است تا بتواند در زره‌های واکنشی و انفجاری تانک‌ها نیز نفوذ کند. این موشک به کلاهک تاندم شارژ (دومرحله‌ای پشت‌سرهم) با مهمات خرج گود مجهز است که مرحله اول این موشک موجب انهدام زره واکنشی می‌شود و مرحله دوم آن از بین رفتن زره و نفوذ به داخل بدنه تانک و انهدام آن را در پی دارد.

وزن سر جنگی این موشک 6.8 کیلوگرم است و توانایی نفوذ در 1200 میلی‌متر زره را دارد. سرعت اولیه این موشک 250 متر بر ثانیه است که موجب می‌شود مدت پرواز این موشک در بیشینه برد به 22 ثانیه برسد. وزن موشک و پرتابگر آن روی هم 27 کیلوگرم است. این موشک یک سلاح اجتماعی است که معمولاً دو یا سه نفر خدمه دارد و هم قابلیت حمل توسط نفر و هم قابلیت نصب روی انواع خودرو‌ها و نفربرهای زرهی را دارد.

نوع جدید موشک دهلاویه با طراحی بالک‌های متفاوت نمونه ترموباریک این موشک هم با رنگ قرمز در تصویر مشخص است

سال 1400 مدل جدیدتری از موشک دهلاویه با برد 8 کیلومتر و قدرت نفوذ 1300 میلی‌متر نیز توسط صنایع دفاعی ساخته و به نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحویل شده است که شکل ظاهری آن شبیه به نوع اولیه این موشک است با این تفاوت که در این مدل جدید به‌خلاف مدل اولیه بالک‌های انتهایی موشک به‌جای ذوزنقه به‌صورت نیم‌بیضی طراحی شده‌اند تا موشک مقاومت کمتری در مقابل هوا داشته باشد.

سامانه پیروز

در این زمینه همچنین سامانه سلاح‌های ضد زره مانند سامانه سلاح پیروز و پرتابگرهای دوگانه موشک‌دهلاویه نیز طراحی شده‌اند که قادرند از سد پیشرفته‌ترین سامانه‌های حفاظت فعال تانک‌ها مانند سامانه تروفی اسرائیلی عبور کنند.

سامانه موشکی پیروز از یک سکوی دودرجه آزادی که قابلیت نصب چهار فروند موشک ضدزره دهلاویه به‌همراه یک سامانه الکترواپتیک را دارد، تشکیل شده است. این سامانه همچنین دارای یک کنسول هدایت است که امکان هدف‌گیری و شلیک از طریق آن برای کاربر ممکن می‌شود.

این سامانه به‌صورتی طراحی شده که قابل نصب روی خودروهای تاکتیکی ارس است و به‌صورت آسانسوری طراحی شده است تا در زمان‌های غیرعملیاتی به درون خودرو رود و با این کار مانع از آسیب دیدن سامانه خارج از میدان نبرد شود، علاوه بر اینکه این نوع طراحی سامانه پیروز موجب می‌شود در صحنه نبرد نیز پوشش مناسبی برای خودروی حامل این سامانه ایجاد کند.

سامانه پیروز

سامانه الکترواپتیکی پیروز امکان استفاده از این سامانه در شب و روز با استفاده از دوربین‌های حرارتی و دید در شب و همچنین قفل روی هدف را برای این سامانه میسر می‌سازد، از طرف دیگر کنسول هدایت این سامانه داخل خودرو تعبیه شده است که کاربر را از خطرات احتمالی مصون می‌سازد.

ویژگی مهم این سامانه آن است که قادر است هر موشک را به‌فاصله تنها 0.4 ثانیه از موشک بعدی شلیک کند که به این سامانه قابلیت مقابله با سامانه‌های دفاع فعال تانک‌ها را می‌دهد و پیروز را به سلاحی مهلک برای تانک‌ها و ادوات زرهی بدل می‌سازد.

همچنین سامانه پیروز قادر است در ارتفاع 2کیلومتری و برد 5 یا هشت کیلومتری (بسته به نوع موشک دهلاویه مورد استفاده) با اهداف هوایی نیز درگیر شود. از سوی دیگر تحرک‌پذیری سامانه پیروز نیز فاکتور بسیار مهم در نبردهای امروزی است نصب این سامانه روی خودروی راهکنشی ارس این قابلیت را به سامانه پیروز داده است.

اخیرا نیز حزب الله لبنان فیلمی از تست سامانه ضد زره ثارالله که در حقیقت همان پرتابگر دوگانه موشک‌های دهلاویه است، منتشر کرد.

.

در این فیلم یک پرتابگر دوگانه مجهز به موشک‌هایی شبیه به موشک‌های هدایت‌شونده کورنت، دو موشک را با فاصله زمانی بسیار کم به‌سمت یک تانک شلیک و آن را منهدم می‌کند.

سامانه‌های ضدزره با پرتابگر چندگانه در حقیقت برای مقابله با سامانه‌های دفاع فعال تانکها و سایر ادوات زرهی مجهز به چنین سامانه‌هایی طراحی شده‌اند. این سامانه‌ها در دو نوع مقابله نرم (soft kill) و مقابله سخت (hard kill) طراحی شده‌اند، در هر دو نوع، حسگر‌ها یا رادارهای کوچکی در چهار طرف برجک نصب شده‌اند که نزدیک شدن موشک را به کاربر داخل تانک هشدار می‌دهند. در نوع مقابله نرم کاربر با استفاده از امواج موشک را منحرف می‌کند و در نوع مقابله سخت با شلیک یک پرتابه موشک را منهدم می کند.

نحوه عملکرد سامانه حفاظت فعال تانک

* راکت‌ها و گلوله‌های توپخانه

یکی دیگر از حوزه‌هایی که در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های قابل توجهی روبرو بوده و توانست راهبرد یک گلوله یک هدف را تحقق بخشد، حوزه تسلیحات توپخانه‌ای بوده است. در این حوزه سازمان صنایع دفاع با طراحی و تولید انواع گلوله‌ها و راکت‌های هدایت شونده و نقطه‌زن خود را در زمره پیشرفته‌ترین تولید کنندگان این محصولات قرار داده است.

گلوله‌های هوشمند هدایت لیزری بصیر و انواع راکت‌های خانواده فجر بخصوص راکت‌های فجر 4 و 5 و همچنین هدایت‌پذیر کردن راکت‌های 122 میلیمتری آرش از جمله مهمترین دستاوردهای ساصد در حوزه تسلیحات توپخانه‌ای است.

گلوله بصیر

نسل اول گلوله هوشمند و هدایت لیزری بصیر در حدود 8 سال پیش برای اولین بار رونمایی شد که در این نمایشگاه نمونه ای با جستجوگر متفاوت هم قابل رویت بود. ارزش عملیاتی بالای این نوع گلوله‌ها در نبرد با تروریست‌ها در سوریه و نیز مقابله با گروه‌های تروریستی در شمال غرب کشور بیش از پیش آشکار شد.

حالا گلوله‌های نقطه زن ایرانی در دو برد 16 و 25 کیلومتر ساخته می‌شوند. گلوله‌های کالیبر 155 میلیمتری ساخت ایران که مشابه کراسنوپول -2 روسی هستند به برد 25 کیلومتر می‌رسند که این برد نسبت به نسل اول گلوله‌های بصیر بهبود یافته است.

از حدود سه دهه پیش صنعت دفاعی ایران سازنده انواع تسلیحات راکتی سطح به سطح در رده توپخانه‌ای بوده که نمونه‌های پرتاب شونده چند لوله از کالیبر 107 تا 333 میلیمتر را شامل می‌شود.

راکت 122 میلیمتری هدایت شونده

پیشرفت صنعت دفاعی در زمینه هدایت سلاح‌های موشکی تا انتهای مسیر برای کاهش خطا و در سطحی بالاتر برای رسیدن به توان نقطه زنی به راکتهای توپخانه‌ای نیز گسترش پیدا کرده و امروزه در کالیبرهای مختلف نمونه‌های هدایت شونده از راکت‌های سری فجر ساخته شده است.

در ایران بین محصولات راکتی ساخت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، راکت‌های توپخانه‌ای فجر 1 تا 5 از پرکاربردترین محصولات هستند. راکت‌های فجر 3 و 5 به عنوان نمونه‌های سنگین این خانواده در نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی دریایی سپاه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فجر‌3 راکتی با طول 5.2 متر و کالیبر 240 میلی‌متری و جرم 407 کیلوگرم و سرِ جنگی 85 کیلوگرمی است که از پرتابگر 12تایی استفاده می‌کند و به برد 43 کیلومتر دست می‌یابد.

فجر 5 هم با طول نزدیک به 6.5 متر، کالیبر 333 میلیمتر، جرم 915 کیلوگرم و سرِ جنگی 175 کیلوگرمی دارای برد 75 کیلومتر است. هر دوی این راکت‌ها، دارای نمونه‌ای با همین قطر اما طول کمتر و طبیعتاً پیشران کوچک‌تر و برد کمتر هستند، به ترتیب به نام‌های فجر 2 و 4 که کمتر شناخته شده هستند.

فجر 3 و 5 توسط گروه‌های مقاومت اسلامی در لبنان و فلسطین نیز علیه اشغالگران صهیونیست مورد استفاده قرار دارند. فجر5 دارای یک نمونه دو مرحله‌ای هم بوده که از پرتابگر تکی شلیک می‌شود و دارای برد 180 کیلومتر است.

راکت‌های فجر 3 و 5 با تجهیز به سامانه‌های مخابراتی امکان شبکه شدن با هم و عملکردن به صورت یک آتشبار را هم یافتند. به این ترتیب، امکان اجرای آتش برنامه‌ریزی شده و نیز تهاجم علیه یک موضع از نواحی دارای فاصله از هم، ممکن می‌شود.

راکت فجر5 هدایت شونده

راکت‌های هدایت شونده در کنار نمونه‌های بدون هدایت می‌توانند برای انهدام اهداف خاص و گزینش شده از دشمن مانند مقرهای فرماندهی، محل تجمع افراد، ساختمان‌های فنی و پشتیبانی، اتاق‌های هدایت و کنترل پهپاد و تأسیسات رِلِه مخابراتی دشمن مورد استفاده قرار بگیرند. ترکیب دقت بالا و سرجنگی قوی سبب می‌شود تا این اهداف شامل استحکامات، ساختمان‌های نسبتاً بزرگ و اهداف دارای محافظت ظاهری که صرفاً مختصات آنها در دسترس است، نیز باشد.

* زرهی‌

تانک‌ها و ادوات زرهی اصلی را می‌توان به عنوان مهمترین سلاح نیروهای زمینی بخصوص در جنگ‌های منظم نام برد؛ بصورتیکه بدون یگان‌های زرهی قدرتمند عملا امکان پیشروی برای نیروهای پیاده وجود ندارد.

در دوران دفاع مقدس نیروهای مسلح کشورمان از فقدان یگان‌های زرهی مناسب رنج می بردند و وجود تحریم‌های تسلیحاتی و عدم توانایی صنایع دفاعی کشور در آن زمان در تولید تانک و نفربر مانع از دستیابی نیروهای مسلح به این نوع از تجهیزات می‌شد.

پس از دوران دفاع مقدس و با خرید تانک‌های T-72و نفربرهای سری BMP و راه اندازی خطر تولید تانک‌های T-72 در صنایع زرهی بنی هاشم درود، تا میزان قابل توجهی نیاز نیروهای مسلح به ادوات زرهی برطرف شد. اما با بروز شدن تهدیدات، نیاز بود تا تجهیزات زرهی موجود در نیروهای مسلح نیز متناسب با تهدیدات بروز رسانی شوند.

مهمترین محصول وزارت دفاع در زمینه ادوات زرهی، تانک کرار است که برای نخستین مرتبه در سال 96 به صورت رسمی از آن رونمایی شد. این تانک که در حقیقت نتیجه ارتقا تانک‌های T-72 ام و اس است که به سامانه فاصله‌یاب لیرزی، تجهیز به رایانه بالستیک، قابلیت شلیک به اهداف ثابت و متحرک در شب و روز، قابلیت شلیک موشک و هدایت لیزری بسیار دقیق، امکان شلیک توسط توپچی و فرمانده از دو سایت موازی، دارا بودن سامانه اتوماسیون تیربار برای شلیک از داخل دهلیز جنگی در شرایط مختلف، توانمندی عبور از مناطق ذوعارضه، گودال، رودخانه و حرکت زیر آب، تجهیز به سامانه ناوبری و نمایش آن برای راننده تانک، حفاظت زرهی مقاوم در برابر انواع سلاح‌های ضدزره، مخابرات و مدیریت صحنه نبرد دیجیتال و توانمندی در مقابله با جنگ‌های الکترونیکی مجهز شده است.

تانک کرار تحویل شده به نیروی زمینی سپاه

کرار در بخش تسلیحات با توپ 125میلی‌متری استاندارد T-72 مسلح شده است که سلاحی کارآزموده و مطمئن محسوب می‌شود و می‌تواند طیفی متنوع و گسترده از مهمات را به‌سمت اهداف مختلف شلیک کند.

این تانک مجهز به تیربار فرماندهی NSVT با کالیبر 12/7م‌م کنترل از راه دور است که کاربر آن می‌تواند به‌راحتی و از درون خود تانک آن را فعال و به‌سمت اهداف موردنظر تیراندازی کند، همچنین این تانک مجهز به تیربار 7/62م‌م PKT هم‌محور با توپ اصلی است.

علاوه بر این در حوزه نفربر نیز سازمان صنایع دفاع با الگوگیری از نفربرهای سری BMP نفربرهای براق را طراحی و تولید کرده است. این نفربر در کاربری‌های متفاوتی از جمله خودروی رزمی پیاده نظام، آمبولانس زرهی، خمپاره انداز، خودروی زرهی حامل مهمات، خودروی زرهی فرماندهی طراحی و در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفته است.

نفربر براق

خودروهای دارای حفاظت زرهی خصوصاً انواع ضد مین و ضد کمین یا به اصطلاح امرپ (EMRAP) دسته‌ای از محصولات خودرویی بودند که به شدت هم مورد نیاز نیروهای مسلح کشور قرار داشت. اما تا چند سال پیش خلأ بزرگی در این بخش مشاهده می‌شد.

با تلاش متخصصان صنایع دفاع امروزه چند نوع خودروی زره پوش چرخدار در چند رده به تولید رسیده است. خودروی کاراکال که بیشتر در رده کاری نیروی انتظامی قرار دارد، نفربر چرخدار کیا، امرپ طوفان و امرپ رعد چهار محصول مهم این حوزه هستند که تقریبا همگی آنها در نیروهای مسلح عملیاتی شده‌اند.

امرپ طوفان

طوفان یک خودروی زرهی 4*4 با قابلیت مقاومت در برابر انفجار مین و تله‌های انفجاری با قدرت چندین کیلوگرم TNT و سطح حفاظت در برابر گلوله‌های مختلفِ هسته فولادی است.

این خودرو توانمندی عبور از موانع ذوعارضه، قابلیت عبور از کانال آب با عمق 1.5 متر و عبور از موانع عمودی 50سانتی‌متری را دارا است و می‌تواند تا 10 نفر نیرو با خود حمل کند.

امرپ رعد نیز یک خودروی 6*6 است ضد مین و ضد کمین است که بر اساس شرایط اقلیمی کشور و نیاز روز نیروهای مسلح طراحی شده است. این خودرو نسبت به طوفان از توان حمل نفرات بیشتر و سرعت بالاتری برخوردار است و توان آن برای حرکت در شیب‌های تند هم افزایش پیدا کرده است. کف"V" شکل این خودرو موجب می‌شود تا امواج حاصل از انفجار مین‌ها به طرفین هدایت شود و در نتیجه این خودرو از توان بهتری برای مقابله با انفجار از کف برخوردار باشد.

امرپ رعد

همچنین سیستم موتور، انتقال قدرت، وزن عملیاتی، سرعت، قابلیت حمل سلاح خودروی رعد نسبت به طوفان با افزایش روبرو بوده و شعاع عملیاتی آن به 900 کیلومتر افزایش پیدا کرده است. علاوه بر این خودوروی رعد در بخش سلاح از یک برجک مسلح به مسلسل 14.5 میلیمتری بهره می‌برد. همچنین 8 جایگاه در طرفین خودرو برای تیراندازی از داخل به بیرون تعبیه شده است.

***

در سال‌های اخیر و باگسترش دیپلماسی دفاعی، وزارت دفاع و پشتیانی نیروهای مسلح با حضور در نمایشگاه‌های بین المللی نظامی مانند نمایشگاه‌های بغداد و ماکس و آرمیا مسکو آخرین دستاوردهای خود را به نمایش گذاشته است و این موضوع موجب رشد صاردات تجهیزات دفاعی بخصوص در حوزه رزم زمینی شده است.

دستاوردهای صنایع دفاع کشورمان در نمایشگاه آرمیا 2023 مسکو

کیفیت بالا و قیمت پایین، محصولات دفاعی ایران را به گزینه‌ای مناسب برای تجهیز ارتش سایر کشورها بدل کرده است و همین موجب رشد چشمگیر صادرات محصولات دفاعی ایران شده است.

محصولات ایرانی در نمایشگاه دفاعی بغداد

امروز و بعد از گذشت بیش از سه دهه صنایع دفاعی کشورمان در حوزه تسلیحات رزم زمینی به توانمندی قابل توجهی در حوزه طراحی و تولید انواع سامانه‌های مورد نیاز نیروهای مسلح برای پاسخگویی به انواع تهدیدات رسیده است. این توانمندی تا جایی پیشرفت کرده است که نیروهای مسلح کشورمان علاوه بر تامین نیازمندی‌های خود نیازمندی‌های تسلیحاتی نیروهای جبهه مقاومت و کشورهای دوست را نیز تامین کند.