عربستان در سال 2022؛ از هولناک‌ترین جنایت قرن تا تنش‌های نفتی با آمریکا

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، عربستان سعودی که یکی از سیاه‌ترین کارنامه‌های حقوق بشری جهان را به خود اختصاص داده سال 2022 را با جنایتی هولناک آغاز کرد. در تاریخ 12 مارس جهان با خبر اعدام جمعی 81 نفر در عربستان بیدار شد؛ اقدامی که همه محافل حقوقی و انسانی را شوکه کرد.

آغاز 2022 با هولناک‌ترین جنایت قرن

با وجود عادی بودن اعدام‌های غیرقانونی در عربستان اما این فجیع‌ترین جنایت آل سعود از دهه‌های گذشته تاکنون است که تنها طی یک روز این تعداد از انسان‌ها را به اتهامات واهی قتل عام کرد. رژیم سعودی در سال 1980، یک سال پس از تصرف مسجد الحرام در مکه از سوی اعضای یک فرقه ضددولتی، 63 نفر را در یک روز اعدام کرده بود.

اما نیمی از قربانیان جنایت تازه عربستان در اعدام جمعی 81 نفر، از شیعیان بودند که در میان آنها افرادی دیده می‌شوند که هنگام بازداشت زیر سن قانونی قرار داشتند. با وجود ادعاهای رژیم آل سعود در زمینه انجام اصلاحات قضایی و لغو اعدام افراد زیر سن قانونی اما نقض سیستماتیک این قانون و اعدام کودکان و نوجوانان شیعه در عربستان همچنان ادامه دارد. این افراد همچنین درحالی اعدام شدند که هیچ دادگاه رسمی برای آنها تشکیل و جرمشان اثبات نشده بود. آنها همچنین از داشتن وکیل نیز محروم بودند.

بسیاری از ناظران و کارشناسان معتقدند که عربستان با فرصت‌طلبی از سرگرمی دنیا به بحران اوکراین دست به این جنایت زد؛ جنایتی که حتی سازمان ملل و نهادهای وابسته به آن که زیر نظر آمریکا و با دلارهای سعودی اداره می‌شوند، هیچ اقدام عملی در واکنش به آن انجام نداده و صرفا به صدور بیانیه‌هایی نه چندان تند اکتفا کردند. همین مسئله سعودی‌ها را برای تداوم جنایاتشان گستاخ‌تر کرده است.

رنگ باختن ادعاهای حقوق بشری بایدن و فرصت‌طلبی بن سلمان برای حذف مخالفان

بحران انرژی اروپا و آمریکا ناشی از پیامدهای جنگ اوکراین و روسیه فرصت دیگری برای ریاض و شخص «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی جهت خروج از یک انزوای چند ساله بود؛ جایی که «جو بایدن» رئیس جمهوری ایالات متحده مجبور شد ثابت کند همه ادعاهایی که هنگام ورود به کاخ سفید درباره رسیدگی به پرونده حقوق بشری عربستان مطرح کرده بود، مانوری بیش نبوده است.

بایدن که پیشتر برای حل بحران سوخت آمریکا و اروپا از کشورهای حوزه خلیج فارس و در راس آنها عربستان سعودی خواسته بود میزان تولید نفت خود را افزایش دهند، بعد از دریافت پاسخ منفی از جانب آنها اواسط جولای 2022 به عربستان سفر کرد و مورد استقبال نه چندان گرم سعودی‌ها و شخص بن سلمان قرار گرفت. با وجود مانورهای زیادی که دولت بایدن درباره پرونده حقوق بشری سعودی از جمله قتل «جمال خاشقجی» داده بود اما مشخص شد که جلب رضایت ریاض برای افزایش تولید نفت بسیار مهمتر از گرفتن تاییدیه افکار عمومی مردم آمریکا و دیگر کشورهایی است که امید به اجرای وعده‌های وی در مجازات عربستان داشتند.

درحالی که بایدن اهداف متعددی از جمله مقابله با نفوذ چین و روسیه در منطقه، ایجاد یک ائتلاف عربی - اسرائیلی ضد ایران، حل بحران انرژی اروپا و آمریکا و... را از سفر خود به عربستان دنبال می‌کرد، اما به نظر می‌رسد محمد بن سلمان طرف برنده این سفر بود؛ جایی که توانست بعد از خروج از یک انزوای 2 ساله موج تازه و البته شدیدی از سرکوب مخالفان خود را آغاز کند.

رکورد شکنی عربستان در اعدام و حبس‌های طولانی

عربستان که در ابتدای پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا دست به یک سری اقدامات ظاهری در مقوله حقوق بشر و آزادی مشروط چند تن از فعالان از جمله «لجین الهذلول» فعال زن سعودی زده بود؛ طی چند ماه گذشته اقدام به صدور احکام عجیب و غیرعادی علیه معارضان کرد.

در این میان «سلمی شهاب» فعال زن سعودی یکی از جنجال‌برانگیز ترین حکم‌ها را از دستگاه قضایی عربستان دریافت کرده و تنها به خاطر انتشار چند توئیت به 34 سال زندان محکوم شد. اما این پایان کار نبود و بعد از آن «نوره القحطانی» دیگر فعال زن سعودی به 45 سال زندان محکوم شد. دادگاه سعودی همچنین «مهدیه المرزوقی» پزشک زن تونسی مقیم عربستان را به اتهام نوشتن توئیتی در حمایت از حزب الله لبنان در ابتدا به دو سال و 8 ماه زندان محکوم کرد اما پس از آن حکم یاد شده را نقض کرده و بار دیگر او را محاکمه کرده و به 15 سال زندان محکوم کرد.

قوه قضائیه عربستان همچنین برای تعدادی از مبلغان سعودی حکم طولانی حبس را صادر کرد و حکم شیخ «ناصر العمر» را از 10 سال به 30 سال زندان افزایش داد. همچنین شیخ «عبدالرحمن المحمود» به 25 سال، شیخ «عصام العوید» به 27 و شیخ ابراهیم الدویش به 15 سال حبس محکوم شدند. دستگاه قضایی سعودی همچنین حکم آزادی صالح آل طالب امام جماعت سابق مسجد الحرام را نقض کرده و او را به 10 سال زندان محکوم کرد. همچنین حکم بازداشت ابراهیم الناصر مبلغ اسلامی از 3 ماه به 3 سال و سپس به 15 سال زندان افزایش یافت.

در میان سایر احکام بازداشت های طولانی مدت صادر شده می توان به این موارد نیز اشاره کرد: صالح التویجری (15 سال)، شیخ ابراهیم الدویش (15 سال)، محمد الألمعی (20 سال)، شاعر وسم سعد کده (14 سال)، محمد الجدیعی (18 سال)، قاسم الألمعی (8 سال)، علی الألمعی (23 سال)، عبد الرحمن المحمود (25 سال).

یوسف المناسف، علی السبیتی، عبدالله الدرازی، جواد آل فریریص، عبدالله الحویطی، جلال آللباد به همراه دو نوجوان دیگر نیز از جمله افرادی هستند که امسال زیر سن قانونی توسط دستگاه قضایی رژیم سعودی به اتهاماتی چون مشارکت در تظاهرات‌های مسالمت‌آمیز محکوم به اعدام شده‌اند.

جالب توجه است که همه این اقدامات ضد انسانی عربستان تنها طی چند ماه انجام شد و ناظران امور پیش‌بینی می‌کنند سال 2022 برای سعودی‌ها خونین‌تر نیز بشود. درحالی که به گزارش خبرگزاری فرانسه تعداد اعدام ها در عربستان در سال 2022 نسبت به سال گذشته 2 برابر شده، وبگاه الحره به نقل از منابع آگاه درباره طرح خطرناک عربستان برای اعدام جمعی در تعطیلات کریسمس هشدار داده و اعلام کرد، مقامات عربستان سعودی در صدد هستند از عید سال نو میلادی به عنوان پوششی برای ارتکاب جنایات استفاده کنند، همان گونه که در سال 2016، دستکم 50 نفر از جمله چندین کودک را در اواخر دسامبر اعدام کردند. گفته می شود رژیم آل سعود در نظر دارد در دور جدید اعدام ها دستکم 60 مخالف را گردن بزند.

روابط آمریکا و عربستان؛ از تنش‌های نفتی تا مصونیت قضایی برای بن سلمان

درحالی که بایدن امیدوار بود بعد از سفر او به منطقه، عربستان با افزایش تولید نفت به ثبات قیمت انرژی در بازار جهانی کمک کند اما توافق مسکو و ریاض در اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت تا 2 میلیون بشکه در روز آب سردی روی همه این امیدهای آمریکا و البته سرآغاز تنش‌های نفتی میان این کشور با عربستان بود.

روابط ریاض و واشنگتن طی چند ماه گذشته بر سر سیاست‌های نفتی تا حدودی متشنج شد و سناتورهای آمریکایی تا مرز تهدید به ممنوعیت فروش سلاح به عربستان نیز پیش رفتند که البته بیشتر در حد مانور بود. یک سری اتهامات متقابل نیز میان دو طرف رد و بدل شد.

سفر «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین به عربستان و مشارکت وی در اجلاس سران چین و کشورهای عربی در ریاض که در تاریخ 9 دسامبر 2022 برگزار شد نیز برخی حدس و گمان‌ها درباره بروز اختلاف در مناسبات آمریکا و عربستان به وجود آورد. اما واقعیت آن است که سعودی‌ها در زمینه‌های مختلف به ویژه در عرصه نظامی و تسلیحاتی کاملا وابسته به ایالات متحده هستند و نمی‌توان درباره تنش جدی در مناسبات دو طرف یا اینکه مثلا عربستان قصد دارد چین و روسیه را جایگزین آمریکا کند صحبت کرد.

درحالی که اختلافات نفتی ریاض و واشنگتن هنوز کامل حل نشده، وزارت دادگستری آمریکا در نوامبر 2022 حکم مصونیت قضایی محمد بن سلمان از پرونده خاشقجی را صادر کرد تا همه ادعاهای حقوق بشری این کشور رنگ ببازد؛ حکمی که با انتقادات زیادی در داخل و خارج آمریکا مواجه شد.

محمد بن سلمان به خوبی می‌داند که برای رسیدن به تخت پادشاهی به حمایت‌های ایالات متحده نیاز دارد و اگر قرار باشد انتقال قدرت در عربستان در دوره حضور بایدن در کاخ سفید انجام شود، متشنج شدن فضای مناسبات با واشنگتن در مرحله فعلی به نفع ولیعهد جاه‌طلب سعودی نیست.

اعتراف به شکست در جنگ یمن

عربستان که از سال 2015 با به راه انداختن جنگی بیهوده و ویرانگر میلیون‌ها غیرنظامی بی‌گناه یمنی را آواره و قتل عام کرده و بزرگترین فاجعه بشری را رقم زده، در مارس 2022 یعنی هشتمین سالگرد جنگ یمن و در حالی که همه کارت‌های خود را سوخته می‌دید به آتش‌بس تن داد.

ناتوانی در مقابله با حملات موشکی و پهپادی نیروهای مسلح یمن، شکست‌های متوالی در جبهه مأرب، تشدید اختلافات با امارات و فروپاشی ائتلاف جنگی عربستان، هزینه‌های سرسام‌آور خرید تسلیحات، شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی و... از جمله عواملی بود که سعودی‌ها را مجبور به پذیرش آتش‌بس کرد.

با وجود اینکه عربستان توافق آتش‌بس را که از ماه آوریل آغاز و تا اکتبر تمدید شده بود نقض کرده و به هیچ یک از مفاد آن پایبند نبود اما بسیاری، این توافق را نشانه اعتراف ریاض به شکست در جنگ یمن می‌دانند و اینکه سعودی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند دیگر توان ادامه حضور در باتلاق یمن را ندارند.

البته بعد از نقض مکرر آتش‌بس توسط عربستان، یمنی‌ها از تمدید مجدد آتش‌بس خودداری و اعلام کردند درصورتی که تجاوزات عربستان و محاصره ملت یمن پایان نیابد، گزینه نظامی یمنی‌ها همچنان روی میز است.

سیگنال‌های عادی‌سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی

از اواسط سال 2022 و بعد از سفر بایدن به عربستان، صحبت‌های زیادی به ویژه از جانب رسانه‌های عبری درباره عادی سازی قریب‌الوقوع ریاض و تل‌آویو مطرح شد که این صحبت‌ها با بازگشت راست‌افراطی‌های اسرائیل به قدرت و نخست‌وزیری دوباره بنیامین نتانیاهو به اوج خود رسید؛ به طوری که در چند هفته گذشته مقامات سعودی و صهیونیستی رسما درباره تمایل خود برای رونمایی از توافق سازش صحبت می‌کنند.

در همین زمینه اخیرا «عادل الجبیر» وزیر مشاور در امور خارجه عربستان با اذعان به نزدیک شدن زمان رونمایی از روابط علنی ریاض و تل آویو اعلام کرد که مناسبات عربستان و اسرائیل به سمت عادی‌سازی پیش می‌رود و این یک گزینه راهبردی است. مسئولان ارشد سعودی نیز اعلام کردند که سازش این کشور با اسرائیل تنها مسئله زمان است.

اما جدیدترین و بارزترین شاخص در زمینه نزدیک شدن روابط عربستان و رژیم صهیونیستی، مصاحبه نتانیاهو با شبکه سعودی العربیه بود که طی آن نتانیاهو اعلام کرد به عادی‌سازی کامل روابط با ریاض تعهد دارد.

شبکه آی 24 نیوز اسرائیل در این چارچوب چند روز قبل با انتشار گزارشی اعلام کرد که عربستان برای عادی‌سازی با تل‌آویو منتظر است تا بنیامین نتانیاهو رسما در راس کابینه اسرائیل قرار بگیرد.

ناظران معتقدند عربستان و ولیعهد جوان آن که در دوره «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا سعی کردند زمینه‌های آماده‌سازی افکار عمومی سعودی و کل کشورهای عربی را جهت امضای توافق سازش با صهیونیست‌ها آماده کنند، بازگشت نتانیاهو به قدرت را فرصت مناسبی برای تحقق این امر می‌دانند.

رسانه‌های عبری گزارش دادند بن سلمان برای امضای توافق عادی‌سازی با اسرائیل شروطی را مطرح کرده که حفظ حمایت‌های آمریکا از عربستان، تعهد ایالات متحده به ارسال تسلیحات برای ریاض به طوری که انگار عربستان نیز یکی از کشورهای ناتو است و انعقاد قراردادی که به سعودی‌ها اجازه می‌دهد از ذخایر عظیم اورانیوم برای برنامه هسته‌ای استفاده کنند، از جمله این شروط می‌باشد.

محمد بن سلمان که با حفظ منصب ولیعهدی چند ماه قبل از جانب «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی حکم نخست‌وزیری عربستان را نیز دریافت کرد اکنون در آستانه نشستن بر تخت پادشاهی قرار گرفته و با خیال آسوده‌تری به سرکوب مخالفان ادامه می‌دهد. برخی معتقدند که انتقال قدرت در عربستان حتی ممکن است پیش از مرگ ملک سلمان اتفاق بیفتد.

طبق شاخص‌های موجود یکی از اولویت‌های بن سلمان در سیاست خارجی خود، عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی است که در این صورت به همه ادعاهای آل سعود در خصوص حمایت از آرمان فلسطین و لزوم تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی پایان داده می‌شود. به ویژه اینکه با روی کار آمدن کابیه فاشیستی نتانیاهو موج تازه‌ای از جنایات صهیونیست‌ها ضد فلسطینیان آغاز خواهد شد.