عمق استراتژیک از نوع آمریکای لاتین

«به آقای رئیسی توضیح دادم که ما در دوران بسیار سختی زندگی کردیم و دوران 2017 تا 2020 دوران سختی برای ما بود و فشارها و حملات امپریالیسم را تحمل کردیم، اما با مقاومت و ایستادگی توانستیم کار را به اینجایی که هستیم برسانیم.

البته برای آینده کارها و اقدامات زیادی را پیش بینی می‌کنیم و قطعاً با موفقیت از عهده همه اینها بر خواهیم آمد برای اینکه بتوانیم شاهد توسعه روابط اقتصادی باشیم.»

این بخش‌هایی از صحبت مردی بود که به گفته خودش از تجربیات جمهوری اسلامی ایران استفاده کرده بود تا روزهای سخت کشورش رنگ غروب ببیند.

نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا مهمان روز جمعه کشورمان بود که تا مسیری مشترک را با جمهوری اسلامی آغاز کند. مسیری همچون سند همکاری راهبردی جامع 20‌ساله، تحویل دومین نفتکش ساخت ایران به سفارش ونزوئلا، برقراری خطوط هوایی بین تهران و کاراکاس و.. حالا به نظر می‌رسد روابط این دوکشور با پیشینه ای مشابه روز به روز گرم تر خواهد شد.

اما شاید در این میان باشند افرادی که سوالشان این باشد که آیا ارتباط با این کشور به راستی دستاوردی برای جمهوری اسلامی ایران دارد؟

چرا ونزوئلا؟

ونزوئلا کشوری با منابع عظیم نفت و طلا در آمریکای لاتین محسوب می‌شود، به نحوی که در دهه‌ی 1970 میلادی، روزانه 3/5 میلیون بشکه نفت در ونزوئلا تولید می‌شد، البته به مرور و به سبب تحریم های فزاینده امریکا تولیدات آن به رقمی در حدود 1/5 میلیون بشکه در روز رسید.

علاوه بر این ونزوئلا همواره یکی از حامیان جدی کشورمان در زمینه برنامه هسته‌ای بوده است.

برای مثال «خورخه ارئاسا» وزیر امور خارجه ونزوئلا مطلبی از اندیشکده «میسیون برداد» در صفحه شخصی خود منتشر کرده بود مبنی بر اینکه ایران به دنبال تولید سلاح هسته‌ای نبوده و نخواهد بود؛ با این وجود غنی‌سازی اورانیوم را به 20% محدود نخواهد کرد و امکان افزایش غنی‌سازی اورانیوم تا 60 درصد، براساس منافع این کشور وجود دارد.

علاوه بر این «خورخه ارئاسا» وزیر امور خارجه ونزوئلا با اشاره به ترور شهید سپهبد قاسم سلیمانی، در اوایل سال میلادی جاری (2020) گفته بود که ایران در برابر این اقدام تحریک آمیز، پاسخی مقتدرانه متناسب با مقیاس ارتش آمریکا داد.

جمهوری اسلامی ایران با پاسخی متناسب مورد احترام قرار گرفت و باعث شد که امپراطوری آمریکای شمالی تحت اختیار واشنگتن و تل آویو مجبور به عقب نشینی از مقاصد پلید خود در رابطه با ایران شود. به همین خاطر روابط استراتژیک با ایران بسیار مهم است.

تا اینجای کار شاید بتوان ونزوئلا را دوستی در دوردست برای ایران دانست، اما این تمام ماجرا نیست.

نفت و کشاورزی دو موضوع مهم همکاری ایران و ونزوئلا

حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل سیاسی نیز در این باره گفته است که 330 میلیارد بشکه نفت ذخیره نفت ونزوئلا است، در حالی که ما 157 میلیارد بشکه داریم و در صنعت نفت گاز و پتروشیمی می‌توانیم توسعه روابط با ونزوئلا محور اصلی قرار دهیم. البته موضوع کشاورزی و صنعت هم مطرح است، همانطور که می‌دانید ونزوئلا نزدیک به 80 میلیون هکتار زمین خود را در اختیار ایران قرار دهد تا ایران بتواند کشت فراسرزمینی در آنجا قرار دهد.

موضوعی که حسین کنعانی مقدم در زمینه همکاری هی نفتی دوکشور اشاره کرده بود البته از نظر ابراهیم رئیسی نیز دور نمانده بود و در آذر پارسال گفته بود که همکاری‌های نفتی دو کشور باید شکل جدیدی پیدا کند و در حوزه پالایشگاهی و تأمین منابع پتروشیمی لازم است، گام‌های بلندتری برداریم. باید توافق‌نامه‌های بین ایران و ونزوئلا کاملا اجرایی شود و زمینه برای توافق‌های جدید نیز فراهم شود.

خبرگزاری رویترز در توضیح این همکاری های نفتی نوشته است که طبق این قرارداد ایران به ونزوئلا میعانات گازی مورد نیاز برای رقیق‌سازی نفت‌خام سنگین این کشور را صادر می‌کند و در ازای آن نفت‌خام سنگین این کشور را دریافت می‌کند که مورد علاقه بسیاری از پالایشگران آسیایی است.

موضوعی که البته موجبات ناراحتی آمریکا ر ا نیز فراهم آورده بود و وزارت خزانه داری آمریکا در واکنش به این قرارداد نفتی گفته بود «وزارت خزانه‌داری در مورد گزارش‌های مربوط به مبادلات ایران با ونزوئلا که شامل نفت و محصولات نفتی است، نگران است، ما به اعمال قوانین تحریم‌های مرتبط با ایران و ونزوئلا ادامه خواهیم داد».

موضوع دیگری که کنعانی مقدم به آن اشاره کرده بود در اختیار ایران قرار دادن زمین های کشاورزی ونزوئلا به ایران بود که باعث گسترش کشت فراسرزمینی خواهد شد.

مطلبی که خود مادورو درباره آن گفته است که در حوزه کشاورزی هم به همین ترتیب است. ایران در این سال‌ها توانسته است معجزه‌ای در حوزه کشاورزی خود رقم بزند. ونزوئلایی‌ها باید اطلاع داشته باشند که 70 درصد سرزمین ایران خشکی است و در 30 درصد این سرزمین محصولات کشاورزی رشد می‌کند، اما در مناطق کویری توانستند از طریق تکنولوژی نسبت به توسعه محصولات کشاورزی اقدام کنند.

وی در ادامه گفته است که ونزوئلا 33 میلیون مساحت برای کشت محصولات کشاورزی دارد. ما توسعه مساحت هکتاری به منظور توسعه محصولات کشاورزی داشتیم. ما 30 میلیون هکتار زمین آماده زرع و برخوردار از آب داریم که مناسب تولید و حتی صادرات هستند.

طلاهای ونزوئلا جایگزین دلار خواهد شد؟

علاوه بر این به گفته ابوالفضل ظهره وند کارشناس مسائل سیاست خارجی ما به وسیله ونزوئلا می‌توانیم نفت و ظرفیت های تجاری خود را به سایر مناطق شمال و جنوب هم رسانده و کالاهای خود را در آنجا به فروش برسانیم. بنابراین داستان تنها به ونزوئلا ختم نخواهد شد و ما از انجا می توانیم به منطق دیگر هم برسیم برای مثال بولیوی یک ظرفیت بسیار بالایی است که هم از ظرفیت منابع مالی خوبی برخوردار است.

او معتقد است که الان یکی از پایه های مبادله دو کشور طلاست زیرا آنها هم با تحریم دلار و سوئیفت مواجه هستند، اما این را می‌توان نظام مند کرد و یک بانک مرکزی مشترک شکل داد.

موضوعی که البته به نقل از رویترز پیشتر هم رخ داد و رویترز نوشته بود که دولت ونزوئلا ماه آوریل 9 تن طلا معادل حدودا 500 میلیون دلار را در ازای خدمات ایران برای بازسازی پالایشگاه‌های این کشور با هواپیما به ایران ارسال کرده است.

ترکیه یا ایران، مساله این است

حجت سلطانی سفیر ایران در کاراکاس نیز ونزوئلا را بازاری مطلوب برای ایران دانسته و گفته است که ترکیه 850 میلیون دلار حجم مبادلات با ونزوئلا دارد. ما این آمار را بررسی کردیم، تقریباً اکثریت کالا‌هایی که ترکیه صادر می‌کند با ایران از نظر قیمت و کیفیت قابل رقابت است.

در حوزه‌هایی که بخش خصوصی ورود پیدا کردند خب توانستند موفق باشند، ونزوئلا واردکننده ماکارانی است 180 هزار تن در سال ماکارانی وارد می‌کند، 180 هزار تن کود ان تی وارد می‌کند، هر دوی این کالا را هم تولید کننده است و هم صادر کننده و هم کیفیت و قیمت خوبی دارد.

خیلی جالب است اولین محموله ماکارانی که ما به ونزوئلا سال قبل صادر کردیم در رقابت با ترک ها، از ترک‌ها بازار را گرفتیم، خب تصور و انتظار بعدی این بود که بتوانیم این مسیر را ادامه دهیم و این 180 هزار تن را ما بتوانیم به بازار عرضه کنیم، بخش خصوصی ما نتوانست آن عرضه را به صورت مستمر انجام بدهد. آن‌ها بعضاً استدلال‌های خاص خود را دارند. بستر فراهم است، کالا‌های ما از نظر قیمت و کیفیت قابل رقابت است.

اینها تنها بخشی از منافع مشترکی است که دو کشور تحریم شده توسط آمریکا می‌توانند با یکدیگر داشته باشند منافع مشترکی که با پی بردن به آن می‌توان دریافت که چرا رهبری گفته بودند که عمق استراتژیک ما در آمریکای لاتین است.

آمریکای لاتین از جمله مناطقی است که با ایجاد ساختارهای جدید سیاسی و اقتصادی در حال تبدیل شدن به یکی از قدرت‌های جهانی است. غربی‌ها خیلی تلاش کردند تا با تمامی ابزارها از جمله ایجاد جنگ داخلی، کودتا، روی کار آوردن عناصر وابسته به خود و بسیاری حربه های دیگر منابع عظیم این منطقه را غارت نمایند.

اما امروز می‌توان به جرأت گفت که منطقه آمریکای لاتین از حیاط خلوتیِ آمریکا و صهیونیست‌ها به عرصه قدرت‌نمایی ایران تبدیل شده است.