عوامل اجتماعی و سیاسی کشف حجاب رضاخانی / بهائیت اولین گروهی که با حجاب مبارزه کرد

به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیت‌های دینی خبرگزاری فارس هر هنگام که از حجاب و هفته مناسبتی آن در ایران سخن به میان می‌آید، ماجرای گوهرشاد در اذهان تداعی می‌کند. ماجرایی که محملی برای تجلی عفت و ظهور گوهر زنانگی ایرانیان مسلمان بوده و هست.

هنوز که هنوز است گویا قصه گوهر شاهد و ظلمت عفت و حیای زن ایرانی که در پس پشت این قصه نهفته است، ابعاد نامشخصی دارد که نیازمند تبیین جوانبش احساس می‌شود.

در این زمینه گفت وگویی با دکتر کبری خزعلی، رئیس شورای فرهنگی، اجتماعی زنان انجام دادیم که در ادامه تقدیم می‌شود.

کشف حجاب حاصل سفر رضا خان به ترکیه و القای تفکر عقب‌ماندگی از سوی برخی روشنفکران بود

 روند تاریخی حرکت رژیم پهلوی در مسئله حجاب چگونه بود که منجر به واقعه گوهرشاد شد؟ راجع به خود قیام گوهرشاد کشف حجابی که توسط رضاخان در سال 1313 اعلام شد از نتایج سفری بود که رضا شاه به ترکیه داشت. او در این سفر برداشت کرده بود که برای رسیدن به پیشرفت با مدل مدرنیته غربی نیاز به تغییر لباس است و برای این منظور تصمیم به قانون اعمال تغییر لباس برای مردان و زنان گرفت به این صورت که مردان را مجبور به پوشیدن کلاه شاپو و زنان را مجبور به برداشتن حجاب کند.

البته بحث کشف حجاب صرفا به این سفر رضاخان به ترکیه بر نمی‌گردد اصل مطلب این است که عده‌ای به اصطلاح روشنفکر از فرنگ برگشته هم چنین تفکری را القا می‌کردند که علت عقب افتادگی ما ارتباط مستقیم دارد با سبک پوشش مردممان بر همین مبنا شروع کردند به تلاش برای اصلاح قوانین و حذف ارزش‌های دینی از آنها. البته اصل قضیه سیاست انگلیس بود که به بهانه رسیدن به پیشرفت اعمال می‌شد زیرا این نوع تجددخواهی انگلیسی مانع شکل‌گیری مجدد تمدن اسلامی بود.

بهائیت اولین گروهی که به مبارزه با حجاب برخواست

در خصوص نقش علما علی الخصوص امام خمینی (ره) در این جریان توضیح دهید.

در این راستا حضرت امام خمینی رحم الله علیه تأکید کردند که استعمارگران برای سلطه مجدد آمده‌اند و ابتدا به سراغ زنان ما رفته‌اند. امام فرمودند: آنان چون می‌دیدند که زنان در نهضت مشروطه و پس از آن نقش برجسته‌ای داشتند و آنها هستند که می‌توانند مردم را به میدان مبارزه بکشانند اول سراغ زن‌ها رفتند.

نکته‌ای که نباید از نظر دور بماند این است که در این عرصه می‌دانیم که اولین گروهی که به مبارزه علنی با حجاب آمد فرقه بهائیت بود. یکی از 12 تعلیم این فرقه برابری زن و مرد از جمیع جهات بود که برای به تصویر کشیدن این مفهوم زنی به نام زرین تاج که ملقب به قرالعین بود بی‌حجاب در جمع مردان حاضر شد و به اصطلاح اعلام تغییر فرهنگ بر اساس تعالیم بهائیت صورت گرفت.

هشدار امام خمینی (ره) به شاه درباره خطر بهائیت

حضرت امام خمینی (ره) در عاشورای 13 خرداد 42 در مدرسه فیضیه ناظر به همین حضور بهائیت در قضیه کشف حجاب فرمودند: «یک حقایقی در کار است شما آقایان در تقویم دو سال پیش از این یا 3 سال پیش از این به آن مراجعه کنید در آنجا می‌نویسد تساوی حقوق زن و مرد رأی عبدالبها است و این آقایان از آن تبعیت می‌کنند. آقای شاه هم نفهمیده می‌رود و می‌گوید تساوی حقوق زن و مرد! آقا این را به تو تزریق کردند که بگویند بهایی هستی که من بگویم کافر است و بیرون کنند. نکن اینطور، بدبخت نکن، اینطور تعلیم اجباری عمومی نظامی کردن زن رأی عبدالبهاست. مطالب خیلی زیاد‌تر است، از این که شما بتوانید تصور کنید مملکت ما دین ما در معرض خطر است.»

برنامه‌ریزی رضا شاه برای کشف حجاب

برنامه رضا شاه برای تغییر پوشش و کشف حجاب مردم به چه صورت بود؟

رضاخان شروع کرد به برخی تشویق‌ها برای کشف حجاب. ابتدا از خانواده خود شروع کرد و زنان دربار را بی حجاب در جمع مردان می‌آورد و به مسئولان دربار دستور داد تا دختران، مادران و همسرانشان را بدون حجاب در مراسمات مختلف همراه بیاورند. به کارمندان برای خرید لباس همسرانشان وام می‌داد تا آنها را در جشنواره‌ها و مهمانی‌ها بی‌حجاب همراه بیاورند. کارمندانی که همسرانشان را نمی‌آوردند توبیخ می‌شدند! و باحجاب‌ها را بازداشت و مجازات می‌کرد پس از آن زن‌ها را از حضور در تمام فعالیت‌های اجتماعی پارک‌ها، درمانگاه حتی درشکه و اتومبیل و حتی ورود و خروج از گرمابه با رعایت حجاب محروم می‌کرد و برای گسترش فرهنگ بی‌حجابی و اهانت به حجاب فقط زنان روسپی حق بی‌حجاب شدن نداشتند و باید در اجتماع با حجاب و چادر حضور پیدا می‌کردند.

اعتراض مردم به کشف حجاب و دستگیری علما سبب تحصن گوهرشاد شد

درمورد شکل‌گیری تحصن گوهرشاد لطفا توضیح دهید.

در شیراز مراسمی با حضور و سخنرانی وزیر معارف در فروردین‌ماه سال 1314 جشنی همراه با پایکوبی و رقص دوشیزگان که حجابشان را برداشته بودند برگذار شد که به دنبال آن اعتراضات مردمی شدیدی شکل گرفت و اعتراض آیت‌الله فال اسیری به دستگیری ایشان منجر شد. در ادامه در تهران اعتراض به دستگیری آیت‌الله فال اسیری و در پی آن در حوزه‌های علمیه قم، مشهد و تبریز با موجی از اعتراض توسط علما و روحانیون به وجود آمد که باعث توسعه اعتراضاتی در تبریز و قم تهران و مشهد شد که در مشهد پس از دستگیری آیت الله قمی، شیخ محمدتقی بهلول به منبر رفت و به این شرایط اعتراض کرد وی نیز دستگیر شد که با اعتراض مردم آزاد شد و دوباره به سخنرانی پرداخت.

شیخ بهلول گفت: یا باید احکام اسلام جاری شود یا همه کشته شویم

شیخ محمدتقی بهلول در حرم امام رضا (ع) به مردم گفت: «ما باید نشان دهیم، باید پایمردی کنیم تا یا آیت الله قمی آزاد شود. باید یا احکام اسلام جاری شود یا همه کشته شویم» به دنبال این حرکت رژیم وارد شد درهای حرم را بست و همه را به رگبار بست و قتل عام کرد. کسانی که در حرم به همراه بهلول تحصن کرده بودند و خواستار آزادی حجاب زنان و آزادی آیت الله قمی بودند شهید شدند. مأموران زخمی‌ها را هم به همراه زنده‌ها و مجروحان با کامیون به سمت گورهای جمعی بردند و دفن کردند.

در نتیجه این حادثه مردم متوجه شدند که مدرنیته مورد نظر غرب نه تنها ترقی و پیشرفت ندارد که در مقابله با دنیا و دین و اعتقادات و دیانت آنها است از آن زمان ملجأ و پناه مردم روحانیت شد و مردم با هدایت روحانیت حرکت می‌کردند که حرکت‌های بعد از آن تا پیروزی انقلاب در همین راستا ادامه داشت.

انتهای پیام /