فرمان رئیسی برای مهار گرد و‌خاک

به گفته کارشناسان منشأ ورود گرد‌وخاک به کشور کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، خشک شدن تالاب‌ها و کمبود پوشش گیاهی و سدسازی‌های بی‌رویه در داخل و برخی کشورهای همسایه است. در این میان طرفداران نظریه منشأ داخلی پدیده گردوغبار کشور، همچون رضا بیانی، مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران، تالاب هامون جازموریان واقع در مرز مشترک بین استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان را منشأ اصلی داخلی گرد و غبار در ایران می‌داند. به گزارش «ایسنا»، او همچنین معتقد است باقی کانون‌های گرد و غباری که در کشور وجود دارند به‌صورت مقطعی هستند و سهم زیادی از کانون گرد و غبار را به خود اختصاص نمی‌دهند. البته او درخصوص منشأ خارجی گرد و غبار کشور می‌گوید: چندین کانون خارجی ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند و با خشک شدن تالاب‌ها ایران را دچار گرد و غبار می‌کنند. یکی از کانون‌های گرد و غبار در غرب پاکستان و دیگری در غرب افغانستان و در استان نیمروز قرار دارد که با وزش باد از جهت مخالف، زابل و قسمت‌های شرقی کشور را درگیر می‌کند. رضا بیانی همچنین در گفت‌وگو با «ایسنا» گفته است: «کانون‌های گرد و غبار واقع در غرب کشور مربوط به عراق هستند. کانون‌های گرد و غبار موجود در عراق در منطقه دیرالزور در مرز عراق و سوریه، منطقه عزیزیه، جنوب و شمال شهر کربلا، استان الباسط و غرب بصره قرار دارند و با هر میزان بادی که بیشتر از 20 کیلومتر بر ساعت باشد، این کانون‌ها فعال می‌شود و گرد و غبار به سمت ایران به‌خصوص استان‌های غربی حرکت می‌کند.» درهمین ارتباط بسیاری ساخت سد «ایلیسو» در ترکیه روی سرشاخه‌های رودخانه دجله را مهم‌ترین عامل افزایش گرد‌وغبار و در تعبیری گسترده‌تر آن را تکمیل جنگ آبی ترکیه علیه کشورهای همسایه قلمداد می‌کنند. نمایندگان مجلس و رئیس سازمان محیط زیست نیز همسو با این نظریه کانون اصلی این گردو‌غبار را عوامل خارجی می‌دانند. آن‌طور که علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست نیز گفته است 70 درصد از ریزگردهای کشور منشأ خارجی دارند. 31 نماینده مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته در تذکر کتبی به رئیس‌جمهور خواستار رسیدگی به پدیده ریزگردهای داخلی و خارجی و مذاکره فوری با کشورهای همسایه در این رابطه شدند. پیش از این هم حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز 20اردیبهشت با حضور در مجلس، سدسازی ترکیه روی آب‌های مرزی را غیرقابل قبول خوانده بود. روز گذشته نیز مجتبی بخشی‌پور، نماینده مردم اسلام‌آباد غرب و دالاهو در مجلس شورای اسلامی در تذکری شفاهی به وزرای کشور، بهداشت، امور خارجه و سازماهای برنامه و بودجه و محیط زیست با اشاره به مواجهه کشور با بحران ریزگردها و گرفتاری مردم استان کرمانشاه در بحران ریزگردها خواستار شناسایی منشأ ریزگردهای ورودی به کشور شد. به هرحال عامل اصلی گرد‌وخاک این روزهای کشور هر چه باشد، نفس مردم را در مناطق مختلف ایران تنگ کرده است. اگر تا سال گذشته تنها مردم جنوب ایران درگیر این معضل بودند، به نظر می‌رسد حالا تنها مناطق شمالی کشور از خیزش گرد و غبار در امان مانده‌اند. در این میان تهران نیز از اواخر فرودین ماه سال جاری به صورت جدی با مشکل گردوخاک روبه‌رو شده است. نخستین بار طی روزهای 21 و 22 فروردین بود که ورود گرد غبار به تهران و آلودگی هوا به بالاترین حد خود طی چند سال گذشته رسید و نفس پایتخت‌نشینان را در سینه تنگ کرد. موضوعی که طی دو روز گذشته یک بار دیگر روی داد تا آنجا که روز سه‌شنبه ادارات دولتی و مدارس را به تعطیلی کشاند. حالا در حالی که هنوز آسمان کشور عاری از گرد‌وخاک نشده است، صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از ورود توده جدید گردوخاک به غرب و جنوب غرب کشور از روز جمعه (30 اردیبهشت) خبر داده است.

ماموریت رئیس‌جمهور به دو دستگاه

در همین راستا، روز گذشته ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در جلسه هیات دولت، با اشاره به افزایش آلایندگی‌ها و گرد و غبار در استان‌های مختلف کشور به ویژه استان خوزستان، اظهار کرد: حل ریشه‌ای این موضوع نیازمند همکاری با کشورهای منطقه و همسایه است. رئیس‌جمهور همچنین به سازمان محیط زیست ماموریت داد با همکاری وزارت امور خارجه و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط، از طریق رایزنی با کشورهای همسایه مشکل آلایندگی هوا را حل کنند.

افزایش گردوخاک، جزای عملکرد خودمان است

از سوی دیگر علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهوری روز گذشته در نخستین کنفرانس چالش‌های محیط زیست، صنعت و معدن سبز گفت: در بحث مهار ریزگردها با تعاملات بین‌المللی و دیپلماسی محیط زیست که حتی می‌تواند تقویت‌کننده دیپلماسی سیاسی کشور باشد، به دنبال سامان‌دهی منشأهای ریزگردها هستیم. به گزارش «ایسنا»، وی افزود: بر این اساس در تیرماه امسال نشستی با 15 وزیر محیط زیست کشورهای منطقه برگزار خواهیم کرد و امیدواریم که دستاوردهای خوبی برای محیط زیست منطقه به دنبال داشته باشد. وی همچنین گفت: چالش‌های زیست‌محیطی که امروز با آن دست به گریبان هستیم، جزای عملکرد گذشته خودمان است. نمونه آن همین گردوخاکی است که پایتخت را تعطیل کرد و 25 استان کشور را تحت تاثیر قرار داد.

شناسایی 270میلیون هکتار مناطق غبارخیز

در همین حال علی‌محمد طهماسبی بیرگانی، دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار با اشاره به وسعت مناطق گردوغبار‌خیز پیرامون کشور گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته، وسعتی معادل 270 میلیون هکتار مناطق غبارخیز پیرامونی شناسایی شده است که از جهات مختلف گردوغبار را به سمت کشور ما گسیل می‌کنند. به گزارش «ایرنا»، وی گفت: برنامه عمل منطقه‌ای منشأهای گردوغبار برون‌مرزی منطبق بر مطالعات شناسایی مناطق در خارج از کشور است و بر این اساس 2 زیر برنامه یکی برای غرب آسیا و دیگری برای بخشی از آسیای میانه تهیه شده است. به هر ترتیب آن‌طور که اطلاعات سازمان هواشناسی نشان می‌دهد روز سه‌شنبه 16 استان کشور با پدیده گردوخاک و ریزگرد مواجه بودند. خوزستان، ایلام، بوشهر، کرمانشاه، کردستان، نیمه جنوبی آذربایجان غربی، لرستان، همدان، مرکزی، قم، یزد، اصفهان، خراسان شمالی، سمنان، البرز و تهران از جمله استان‌هایی بودند که طی دو روز گذشته با گردوغبار دست و پنجه نرم کردند.