لبنان؛ فرود و فراز روابط تهران - بیروت
بیروت - ایرنا - بررسی تاریخچه روابط ایران و لبنان از زمان حاکمیت صفویان تا پس از انقلاب اسلامی و مقدورات و محدودیت های دو کشور نشان می دهد که روابط تهران - بیروت همواره همراه با فرود و فرازهایی بوده است.
در دوره ای که شیعیان لبنان تحت حکومت سنی مذهب عثمانی قرار داشتند و در آزار و اذیت این حکومت بودند، شماری از عالمان «جبل عامل» به ایران عزیمت کردند و مورد استقبال شایسته قرار گرفتند و با حکومت شیعی مذهب صفوی در عرصه های دینی و فرهنگی همکاری کردند.
نخستین کنسولگری ایران در لبنان در سال 1912 میلادی گشایش یافت و در سال 1927 به سرکنسولگری کل ایران در سوریه، لبنان و فلسطین به مرکزیت بیروت ارتقا یافت.
در دهه 1930 میلادی «کامیل شمعون» رییس حزب «آزادگان» و «پی یر جمیل» موسس حزب «کتائب لبنان» با «امیر عباس هویدا» رییس حزب فرمایشی «ایران نوین» که در بیروت درس می خواند، دیدار و روابط نزدیک برقرار کردند.
ایران در سال 1943 و پس از دستیابی لبنان به استقلال، این کشور را به رسمیت شناخت و نمایندگی سیاسی در بیروت تاسیس کرد. کامیل شمعون در 1953 رییس جمهوری لبنان شد و هویدا نیز از سال 1965 تا 1977 میلادی نخست وزیر ایران بود. روابط دو کشور در این دوره گسترده تر شد و از سال 1955 سطح نمایندگی سیاسی به سفارت ارتقا یافت.
شمعون طرفدار پیمان بغداد - تهران علیه «پان عربیسم ناصری» بود، زیرا در درگیری های به وجود آمده در لبنان در سال 1958 میان طرفداران حزب ناصری و مخالفان آن، حزب یاد شده در صدد تجزیه و تقسیم لبنان به دو بخش مسلمان نشین و مسیحی نشین بود؛ موضوعی که مورد قبول و پسند رییس جمهوری این کشور نبود.
روابط بیروت - تهران در سال های 1968 و 69 میلادی به سردی گرایید و در نهایت به قطع روابط منجر شد، زیرا لبنان درخواست شاه برای تسلیم «تیمور بختیار» رییس وقت سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) را رد کرد.
بختیار چند سال پیش از این درخواست، از مقامش برکنار شده بود. او در سال 1968 در بیروت دستگیر شد. روابط سیاسی و اقتصادی و پرواز هواپیماها میان دو کشور متوقف شد و لبنان و ایران سفیران خود را فراخواندند.
پس از دو سال تیرگی روابط، کامیل شمعون رییس جمهوری لبنان در سال 1971 با هدف تجدید روابط به ایران سفر کرد و تهران و بیروت روابط خود را از سرگرفتند.
وقوع انقلاب اسلامی، انقلابی در روابط ایران و لبنان به وجود آورد. پیش از انقلاب، روابط بیروت - تهران روابط دیپلماتیک و رسمی بود، اما پس از آن، روابط دو بعد یا جنبه پیدا کرد: بعد سیاسی که روابط دولت ایران با دولت لبنان را شامل می شد و بعد مذهبی که مردم مسلمان لبنان به ویژه شیعیان و در صدر آنان «جنبش حزب الله» را در برگرفت.
رژیم صهیونیستی در سال 1982 میلادی به لبنان تجاوز و این اقدام روابط بیروت - تهران را متحول کرد. جمهوری اسلامی ایران با محکوم کردن حمله صهیونیست ها از مقاومت اسلامی حمایت و داوطلبانی را از طریق سوریه وارد استان شیعه نشین بقاع در شرق لبنان کرد.
با پیروزی انقلاب، ایده و اندیشه برپایی دولت اسلامی از دید بسیاری از شیعیان لبنان واقعی به نظر رسید. از این رو جمعی از روحانیان جوان و پرشور این کشور رهسپار استان بقاع شدند و هسته اولیه تشکیلات حزب الله را ایجاد کردند که حاصل پیوند انقلابی شیعیان لبنان با ایران بود. این پدیده به تدریج رشد کرد و به جنبش اصولگرای شیعه به نام حزب الله تبدیل شد.
پس از جنگ 1982 جمهوری اسلامی ایران با سیاست دفاع از حقوق شیعیان و آزاد کردن مناطق شیعه نشین جنوب لبنان از اشغال رژیم صهیونیستی، حمایت و روابط خود را با حزب الله گسترش داد.
جنگ یاد شده با توافق نامه 17 می متوقف شد، اما جمهوری اسلامی ایران در برابر این توافقنامه لبنانی - اسراییلی ایستاد و به آن اعتراض کرد. دولت وقت لبنان ایران را به دخالت در امور داخلی خود متهم کرد و یک سال بعد در 1983 روابط دیپلماتیک بیروت - تهران قطع شد و تا چهار سال بعد بهبود نیافت، اما روابط با حزب الله ادامه داشت.
احزاب لبنانی مانند حزب الله، جنبش شیعی امل به رهبری «نبیه بری» و «جنبش سوسیالیست ترقی خواه» به رهبری «ولید جنبلاط» و برخی گروه های فلسطینی در اعتراض به توافقنامه 17 می تظاهرات گسترده ای در بیروت برگزار کردند و خواستار عقب نشینی نیروهای رژیم اسراییل از این شهر و دیگر مناطق لبنان و از سرگیری روابط با ایران شدند.
پس از لغو توافقنامه یاد شده رژیم صهیونیستی از بیروت و برخی مناطق جنوبی لبنان عقب نشینی کرد و روابط این کشور با ایران تجدید شد.
پس از پایان جنگ تحمیلی و نیز جنگ داخلی لبنان در سال 1990 میلادی، در زمان ریاست جمهوری «اکبر هاشمی رفسنجانی»، روابط رسمی تهران با دولت لبنان رو به بهبودی گذاشت و ایران اعلام کرد که تمام طوایف لبنان اعم از شیعه، سنی و مسیحی برای ایران یکی است و به دنبال وحدت ملی در لبنان است.
اعلام صریح این سیاست و تداوم آن در دولت اصلاحات موجب توسعه بیش از پیش روابط تهران - بیروت در حوزه های مختلف شد و این توسعه روابط تاکنون ادامه داشته است.
ظرف 30 سال گذشته شخصیت ها و مقام های رسمی، حزبی، دینی، سیاسی، فرهنگی و رسانه ای دو کشور از پایتخت های همدیگر دیدن کرده اند که آخرین آن سفر «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه در بهمن 1397 و تازه ترین آن، سفر «علی لاریجانی» رییس مجلس ایران به بیروت است.
لاریجانی بامداد امروز (دوشنبه) در صدر هیاتی از دمشق پایتخت سوریه وارد فرودگاه «رفیق حریری» بیروت شد و قرار است در سفر یک روزه با دبیرکل حزب الله و دیگر مقام های لبنان و رییسان گروه های فلسطینی دیدار و گفت و گو کند.
وی در فرودگاه بیروت در جمع خبرنگاران گفت: ایران همیشه روابط بسیار دوستانه و ممتاز با لبنان داشته و برای مقام های تهران، لبنان آزاد، آباد، مستقل و دارای وحدت ملی ملاک است.
رییس مجلس شورای اسلامی تشکیل دولت جدید به ریاست «حسان دیاب» را به ملت و نخبگان لبنان تبریک گفت. این دولت دوم بهمن ماه تشکیل و سه شنبه بیست و دوم بهمن پس از ارایه برنامه اش به مجلس ملی موفق شد رای اعتماد این مجلس را به دست آورد و رسمیت پیدا کند.
«هانی قبیسی» نماینده مجلس، عضو شورای سیاسی جنبش شیعی امل به نمایندگی از نبیه بری رهبر این جنبش و رییس مجلس لبنان، هیاتی از امل به ریاست «خلیل حمدان»، «محمود قماطی» نماینده پیشین مجلس از طرف حزب الله، نمایندگان تجمع علمای مسلمین و مجلس اعلای شیعه لبنان، سفیر و اعضای سفارت و رایزن فرهنگی ایران از لاریجانی در بیروت استقبال کردند.
هانی قبیسی به روابط نیک میان دو کشور اشاره و تاکید کرد: ایران همواره در زمان سختی ها و محنت ها در کنار لبنان بوده است.
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*
