مأمور بیآبرو

به گزارش مشرق، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باز هم آتش‌بیار معرکه‌ای شده است که در دهه80 هم شاهد این نقش‌آفرینی بوده‌ایم. تصویب قطعنامه‌های پی‌درپی در شورای حکام درنهایت پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع کرد تا منجر به فشارهای بیشتر و صدور قطعنامه‌هایی علیه ایران ذیل فصل7 شود که مشکلات اقتصادی زیادی را بر ملت ایران تحمیل کرد. با این سابقه شاهد این بودیم که خبرگزاری «رویترز» نیز هفته قبل گزارش داد آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) قصد دارند در نشست شورای حکام با صدور قطعنامه‌ای از ایران بابت آنچه «عدم همکاری با آژانس اتمی» خوانده شده انتقاد کنند؛ خبری که بلافاصله با واکنش‌هایی همراه شد.

مشی سیاسی آژانس و رییس آن در سال‌های گذشته بر کسی پوشیده نیست و با دیدارهای پی‌درپی گروسی با مقامات صهیونیست و سفر به اراضی اشغالی، راهبرد آژانس کاملا نمایان است. در ادامه این فرافکنی‌ها و سیاسی‌کاری‌ها، خبرگزاری فرانسه عصر دیروز به نقل از دیپلمات‌های آگاه ادعا کرد: طرح محکومیت ایران به دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل ارائهشد. در همین حال منابع خبری شبکه‌های عربی به نقل از منابع مطلع مدعی شدند: آرای کافی برای تصویب قطعنامه علیه ایران وجود دارد. در فرازهایی از این سند پیشنهادی که به رؤیت برخی رسانه‌های غربی رسیده، آمده است: شورای حکام آژانس از ایران می‌خواهد برای انجام تعهدات قانونی خود به‌صورت فوری اقدام کند و پیشنهاد مدیرکل آژانس درمورد تعامل بیشتر برای شفاف‌سازی و حل‌وفصل همه مسائل پادمان‌های باقی‌مانده را بلافاصله بپذیرد.

پاسخ‌های دقیق ایران به آژانس این قطعنامه درحالی پیشنهاد شده است که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته پیش با انتشار گزارشی یکسویه و تحریک‌آمیز ادعا کرد که ایران در ارائه پاسخ‌های «معتبر فنی» به سوال‌های این سازمان درباره پیدا شدن مواد هسته‌ای در سه مکان اعلام نشده، ناکام بوده و به‌این‌ترتیب مسائل پادمانی که قرار بود در هماهنگی با توافق اسفندماه گذشته میان ایران و آژانس حل‌وفصل شود، باقی مانده است؛ البته جمهوری اسلامی ایران اقدام واشنگتن و سه کشور اروپایی را برخلاف رویه دیپلماسی، شتاب‌زده و غیرسازنده دانسته که موجب سخت‌تر و پیچیده‌تر شدن روند مذاکرات وین خواهد شد.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان در گفت‌وگوی جمعه گذشته با جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هشدار داد که هرگونه اقدام سیاسی در آژانس، با واکنش متناسب، موثر و فوری جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد. محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران نیز روز دوشنبه در گفت‌وگو با یک رسانه عربی با اشاره به اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به گزارش‌های اطلاعاتی دشمنان و در رأس آن‌ها رژیم اسرائیل استناد می‌کند، تاکید کرد: پاسخ‌هایی که تاکنون به آژانس دادیم دقیق بوده است. اسلامی گفت: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اراده جدی برای «قانع‌کننده» توصیف کردن پاسخ‌های ما ندارد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به گزارش‌های اطلاعاتی دشمنان ما و در رأس آن‌ها اسرائیل استناد می‌کند. وی گفت: قطعنامه‌ای که برخی در شورای حکام برای رسیدن به آن تلاش می‌کنند اوضاع جدیدی را به وجود نخواهد آورد. آژانس باید نفوذ سیاسی در داخل خود را متوقف کند و به قوانین پایبند باشد.

رییس سازمان انرژی اتمی ایران تاکید کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از هدف قرار دادن سایت‌های ما انتقاد نکرد و این یک پرسش بزرگ است. سلاح هسته‌ای در راهبرد ما جایی ندارد و چیزهایی که مطرح می‌شود تنها اتهامات مغرضانه است. هشدار اسلامی به آژانس اتهامات بی‌پایه آژانس براساس اطلاعات صهیونیست‌ها حالا شرایط جدیدی را به وجود آورده است و برخلاف فضای سازنده‌ای که در آخرین سفر گروسی به تهران شاهد آن بودیم، در این روزها شاهد افزایش تنش‌ها و ناسازگاری‌ها هستیم. اسلامی در ادامه این گفت‌وگو می‌گوید که سهم ما از انرژی جهانی تنها 3درصد است و 25درصد فعالیت بازرسان آژانس در خاک ما انجام می‌شود. تصمیم غنی‌سازی اورانیوم 90درصد منوط به تصمیمات مسوولان مربوطه است. ما تصمیم غنی‌سازی اورانیوم را تنها برای تحریک کردن اتخاذ نمی‌کنیم. دستیابی آژانس به فیلم‌ها و ضبط ویدیویی منوط به سرنوشت توافق است.

گروسی که این روزها ماموریت سیاسی خود را با قوت پیگرفته است، روز دوشنبه با تکرار این ادعا که توضیحات ایران درباره مواد اتمی پیداشده در سه مکان اعلام‌نشده به‌لحاظ فنی معتبر نبوده است، مدعی شد که مسائل پادمانی در این زمینه باقی مانده است. مدیرکل آژانس این اظهارات را در افتتاحیه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح کرد و مدعی شد که ایران به سوالات آژانس در زمینه یافت شدن آثار اورانیوم در برخی مناطق اعلام‌نشده ازسوی این کشور، پاسخ قانع‌کننده نداده است.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داد: تا 23فوریه 2021، آژانس اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام را راستی‌آزمایی و بازرسی کرد. بااین‌حال، از آن تاریخ، این فعالیت‌ها به‌طورجدی تحت‌تاثیر تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای خود تحت برجام، ازجمله پروتکل الحاقی قرار گرفته است.

وی در ادامه اظهاراتش به توافق اسفندماه گذشته درباره آنچه فعالیت‌های هسته‌ای در مکان‌های اعلام‌نشده در ایران اشاره و ادعا کرد که تهران «توضیحاتی ارائه نکردهاست که از نظر فنی در رابطه با یافته‌های آژانس در سه مکان اعلام‌نشده در ایران معتبر باشد. همچنین ایران مکان یا مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای را که در سال2018 از تورقوزآباد منتقل شده، به آژانس اطلاع نداده است.» سیاسی‌کاری گروسی اگرچه این برخورد آژانس موضوع تازه‌ای نیست اما این رویکرد غیرسازنده که در این سال‌ها بارها شاهد رویکرد مشابه ازسوی غربی‌ها و سازمان بین‌المللی علیه ایران بوده‌ایم، چالش‌های جدیدی را روبه‌روی ایران و غرب قرار خواهد داد و بر افزایش حس بی‌اعتمادی می‌انجامد. از سوی دیگر اما سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان روز دوشنبه با اشاره به نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و احتمال صدور قطعنامه علیه ایران در این نشست گفت: پیش‌داوری نمی‌کنیم ولی متناسب با اقدامی که اتفاق بیفتد پاسخ‌های خود را خواهیم داد.

سخنگوی وزارت امورخارجه تصریح کرد: نه‌تنها این قطعنامه را سازنده نمی‌دانیم، بلکه تصور و برداشت ما این است که هم در مسیر کل همکاری‌های ما با آژانس و هم در مذاکرات ما اثرات منفی خواهد داشت. براین اساس و با توجه به اینکه رژیم‌صهیونیستی علی‌رغم برخورداری از کلاهک‌های اتمی حاضر به پاسخگویی در این خصوص به هیچ سازمان بین‌المللی نیست اما «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه پنجشنبه و در آستانه برگزاری نشست شورای حکام به سرزمین اشغالی سفر می‌کند تا آخرین دستورات سیاسی خود را از مقامات این رژیم بگیرد. این رویکرد گروسی و گزارش‌های برپایه اطلاعات مستندات جاسوسی صهیونیست‌ها، حالا چالش جدی بین ایران و آژانس است.

اگرچه این سفر با واکنش امیرعبداللهیان مواجه شد و وی در گفت‌وگو با بورل با اشاره به اقدامات مخرب رژیم‌صهیونیستی که خود مجرم اصلی فعالیت‌های غیرقانونی هسته‌ای در جهان است، سفر گروسی، مدیرکل آژانس به تل‌آویو در آستانه نشست شورایحکام را در تعارض با رعایت اصل بی‌طرفی و جایگاه فنی و حرفه‌ای آژانسخواند اما گویا غربی‌های این روند را طبیعی می‌دانند.

گروسی که در زمان ماموریت خود در آژانس از هیچ تلاشی برای راضی کردن اربابان صهیونیست و غربی خود کوتاهی نکرده است، در این روزها حالا میدان‌دار بازی غربی‌ها و صهیونیست‌ها علیه ایران شده و با گزارش‌های غیرفنی و غیرتخصصی نه‌تنها آبرویی برای آژانس باقی نگذاشته، بلکه جایگاه این نهاد بین‌المللی را تا پایین‌ترین سطح کاهش داده و به یک نهاد دولتی تبدیل کرده است. همکاری‌های بی‌سابقه ایران با آژانس گزارش آژانس که حالا نقطه آغاز تنش‌های اخیر شده است با لحنی انتقادی و بدون اشاره به خروج ایالات‌متحده آمریکا از برجام و تایید اقدامات ایران ذیل پادمان، ایران به نقض تعهدات برجامی متهم شده و حتی از تهران بابت عدم اجرای تعهدات فرابرجامی هم گلایه شده است. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مدعی عدم اقدامات موثر ایران در ارائه پاسخ‌های رضایت‌بخش است، در حالی منتشر شده که تهران و این نهاد در ماه مارس اعلام کرده بودند تلاش‌های جدیدی را برای روشن کردن مسائل موجود انجام می‌دهند.

در 14اسفند 1400، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک رییس سازمان انرژی اتمی و رافائل گروسی، طرفین از توافق بر سر چارچوب زمانی تا خرداد 1401 برای حل اختلافات فی‌مابین تاکید کردند اما در گزارش جدید آژانس به شورای حکام آمده است: «در بحث منشأ ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای اعلامنشده، ایران توضیحاتی که به‌لحاظ فنی معتبر باشد، ارائه نکرده است. موضوعات پادمانی مربوط به این سه مرکز همچنان حل‌نشده باقی مانده‌اند.» این گزارش و اظهارات مقامات آمریکا، نشان می‌دهد طرف غربی به‌دنبال مقصر نشان دادن ایران است اما مواضع کشورهای دیگر و ایران این گزاره را تایید نمی‌کند.

غلبه نگاه فنی بر موضوعات در دستورکار آژانس باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد و کشورهای عضو از رییس این سازمان بخواهند که بیش از این درگیر مسائل سیاسی و همکاری با دشمنان این سازمان نشود. این رویکرد نه‌تنها کمکی به حل‌وفصل موضوعات تحت ماموریت این سازمان نخواهد کرد، بلکه به جایگاه حقوقی آن آسیب جدی وارد خواهد کرد. از سوی دیگر، نباید از این نکته نیز غافل شد که برخی فرصت‌سوزی‌ها در ماه‌های گذشته و به نتیجه نرساندن مذاکرات زمینه‌های طرح چنین ادعاهایی را فراهم کرده است. بهشتی‌پور: آژانس بهانه‌جویی سیاسی می‌کند در این زمینه با حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو نشستیم. وی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» اظهار داشت: گزارش آژانس انرژی اتمی مبتنی بر اطلاعاتی است که آمریکا و رژیم‌صهیونیستی در اختیار آن قرار داده‌اند.

بهشتی‌پور افزود: اسرائیلی‌ها مخالف هرگونه پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب هستند و هر دفعه یک سوژه جدیدی را مطرح می‌کنند و با مانور تبلیغاتی خود در مسیر توافق سنگ‌اندازی می‌کنند. این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه اسرائیلی‌ها ادعا دارند که از اطلاعات تورقوزآباد جزئیات جدیدی را در اختیار آژانس قرار داده‌اند که در بندهای پی‌ام‌دی نبوده و حرف‌های جدیدی مطرح شدهاست، ادامه داد: آژانس براساس ادعای رژیم صهیونیستی آمده و بررسی‌هایی را انجام داده و چهار سوال را مطرح کرده است.

بهشتی‌پور ادامه داد: از این چهار سوال یک سوال حل شده و سه سوال بعدی درخصوص سه مکان است که آژانس می‌گوید زیر 5درصد ذرات اورانیوم غنی‌شده در آن وجود داشته است که اصلا ارزشی ندارد؛ این مکان‌ها عبارت‌اند از: آباده شیراز، مریوان و تورقوزآباد.

وی خاطرنشان کرد: این مکان‌ها اصلا غیرفعال هستند اما آژانس می‌گوید پاسخ‌های ایران قانع‌کننده نبوده و موضوعی که برای قبل از سال2003 است چه تاثیری می‌تواند بر روند موجود داشته باشد؛ آن هم پیدا شدن ذرات اورانیوم زیر 5درصد. آلودگی موردادعای آژانس اصلا قابل‌توجه نیست. آژانس بهانه‌جویی می‌کند این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه آژانس بهانه‌جویی سیاسی می‌کند، گفت: تنها اشکالی که گرفته‌اند این است که مکان‌ها اعلام نشده بوده و روی این موضوع مانور می‌دهند. درهرصورت اصل موضوع برای 18سال پیش است و الان اصلا این مکان‌ها فعال نیست و از طرف دیگر، ذرات پیداشده که زیر 5درصد است که تهدید جدی محسوب نمی‌شود.

بهشتی‌پور ادامه داد: با دلایلی که گفتم و همکاری همه‌جانبه ایران در 23سال گذشته با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بیشترین کنترل‌ها و نظارت‌ها و بی‌سابقه‌ترین نظارت‌ها در طول تاریخ آژانس در ایران وجود داشته است، به کشوری که این همه حسن‌نیت از خود نشان داده و همکاری کرده است چطور می‌توانند تهمت بزنند. این مسائل باید از طریق گفت‌وگو و مذاکره حل بشود.

وی ادامه داد: در پی‌ام‌دی که بعد از برجام پذیرفته و بسته شد دیدیم که گفت‌وگو جواب می‌دهد و باید باز با آژانس گفت‌وگو و موضوعات را حل کنیم. نباید اجازه بدهیم آمریکا و رژیم‌صهیونیستی نقش‌آفرینی کنند. ایستادن روبه‌روی آژانس خواسته آمریکا و رژیم اسرائیل است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: درحال‌حاضر هم نه ایران و نه آژانس جزئیات را نمی‌گویند اما باید آژانس قانع شود؛ درست است که تحت‌فشار و نفوذ است اما ما نمی‌توانیم مانند کره‌شمالی رفتار کنیم و بگوییم از ان‌پی‌تی خارج می‌شویم، این روش خوبی نیست. قطعنامه‌های شورای حکام پرونده‌سازی است وی تصریح کرد: در گذشته شاهد 6قطعنامه بوده‌ایم و باید سعی کنیم با آژانس به توافق برسیم. ما می‌دانیم آمریکا و رژیم‌صهیونیستی پخت‌وپز کرده‌اند اما نباید بگذاریم آن‌ها به اهداف‌شان برسند. بهشتی‌پور با اشاره به اینکه به‌احتمال‌زیاد قطعنامه در شورای حکام صادر خواهد شد، گفت: ازآنجایی‌که این اقدام مستندسازی و پرونده‌سازی است می‌تواند ادامه پیدا کند و بعد از چند قطعنامه پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع دهند.

وی تاکید کرد: اگر این اتفاق بیفتد درواقع ادعاها به یک مصوبه تبدیل شده و در این صورت یک ضربه به ایران است و به استناد به این قطعنامه‌ها حتی اگر چین و روسیه هم در شورای امنیت درنهایت از حق وتو استفاده کنند، باز یک مساله علیه کشور وجود دارد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: این قطعنامه‌ها می‌توانند توجیه استفاده از مکانیزم ماشه باشند. وقتی مستند می‌شوند کشورهای دیگر و اتحادیه اروپا هم می‌توانند از آن استفاده کنند. بهشتی‌پور با بیان اینکه در سال‌های‌84 تا 89، 12قطعنامه در شورای حکام علیه ایران صادر شده است و قطعنامه‌های شورای امنیت نیز همزمان با این قطعنامه‌ها بوده، گفت: یکی از قطعنامه‌های شورایحکام ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت بود.

وی گفت: این به معنی تهدید بودن برنامه هسته‌ای ایران برای جهان تلقی می‌شود و شورای امنیت در چنین شرایطی در 9مرداد 1385 اولین قطعنامه را علیه ایران صادر کرد که برگرفته از همان متن شورای حکام بود. این قطعنامه تحت فصل‌7 صادر شد و بعد قطعنامه بعدی یعنی 1737 در دی 1385 به‌عنوان دومین قطعنامه شورای امنیت علیه ایران صادر شد. مستندسازی برای فعال کردن مکانیسم ماشه بهشتی‌پور تاکید کرد: قطعنامه‌1747 نیز 4فروردین 86 و به استناد به ماده41 صادر شد که به معنای تحریم‌های اقتصادی است و ماده42 برخورد نظامی است. حالا در این شرایط می‌بینیم که اولین قطعنامه شورای حکام 21شهریور 82 بود که به ایران هشدار داد. دومین قطعنامه آذر82 و سومین قطعنامه 25اسفند 82 صادر شد. پس‌ازآن هم در خرداد83، شهریور83، مرداد84، مهر84 و بهمن84 را که همان قطعنامه ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت است شاهد هستیم. برگ‌برگ این قطعنامه‌های شورای حکام پرونده‌سازی علیه کشورهاست.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: 6قطعنامه صادرشده تحت فصل7 بود؛ یعنی قطعنامه‌های شورای امنیت برای ایران لازم‌الاجرا بود اما ایران حتی یک ساعت هم آن‌ها را اجرا نکرد اما باید دید چه هزینه‌ای برای آن پرداخت کردیم و کشور با مشکل مواجه شد.

وی ادامه داد: عملا در تحریم‌های اقتصادی 200هزار بشکه 200هزار بشکه صادرات نفت ایران را محدود کردند و به چند صدهزار بشکه نفت رساندند و ما دیدیم که چه هزینه‌ای برای دور زدن تحریم‌ها پرداخت کرده و می‌کنیم. این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه اگر حتی قطعنامه‌ها در شورای امنیت ازسوی چین و روسیه وتو شود یا حتی مانند گذشته صادر شود با موضوع دیگری به نام مکانیسم ماشه مواجهیم. اروپا که از برجام خارج نشده است و برخلاف آمریکا می‌تواند این مکانیسم را فعال کند.

بهشتی‌پور با بیان اینکه در آن زمانی که این بحث مطرح بود هم روحانی نامه‌ای نوشت و گفت که مکانیزم ماشه فعال شود، از ان‌پی‌تی خارج می‌شویم که این موضوع هم دشمن‌تراشی و خواسته رژیم‌صهیونیستی است، افزود: موضوع باید با تدبیر و مدیریت حل شود.

بهشتی‌پور: از چهار سوال آژانس یک سوال حل شده و سه سوال بعدی درخصوص سه مکان است که آژانس می‌گوید زیر 5درصد ذرات اورانیوم غنی‌شده در آن وجود داشته است که اصلا ارزشی ندارد؛ این مکان‌ها عبارت‌اند از: آباده شیراز، مریوان و تورقوزآباد. این مکان‌ها اصلا غیرفعال هستند اما آژانس می‌گوید پاسخ‌های ایران قانع‌کننده، موضوعی که برای قبل از سال2003 است.

منبع: صبح نو