ماموریت برجامی «مورا» در تهران

پس از آنکه جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از تلاش این اتحادیه برای یافتن یک «راه حل میانه» با هدف نجات برجام سخن گفت و تاکید کرد که خواستار سفر انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات وین به تهران است، پایگاه خبری «نورنیوز» نزدیک به شورای عالی امنیت ملی خبر داد که انریکه مورا روز سه شنبه هفته جاری برای ادامه گفت وگوها با مسوولان جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر خواهد کرد.

بر اساس گزارشی که نورنیوز منتشر کرده اکنون مذاکرات وین به مرحله ای رسیده که نتیجه آن به اتخاذ تصمیم سیاسی از سوی آمریکا وابسته شده است؛ بنابراین مذاکره کنندگان4+1 و ایران ضمن حفظ مستمر تماس ها، مذاکرات را برای دستیابی به توافق در موضوعات باقی مانده از طریق تبادل پیام دنبال می‌کنند. با توجه به نقش اتحادیه اروپایی در زمینه مبادله دیدگاه های تهران و واشنگتن، سفر انریکه مورا به تهران می‌تواند گام جدیدی برای رایزنی های سازنده پیرامون موضوعات اندک ولی مهمِ باقی مانده تلقی شود.

به گزارش «ایسنا» به نقل از نور‌نیوز، گرچه تداوم اتخاذ رویکردهای خصمانه از سوی آمریکا علیه کشورمان با روح مذاکره برای دستیابی به توافق در تضاد است اما تاکنون روند مذاکرات ادامه داشته است. ایالات متحده آمریکا که با خروج غیر‌قانونی از برجام مسوول شکل گیری وضع موجود است از ابتدای دور جدید گفت‌وگوها نیز به پیگیری سیاست فشار برای امتیازگیری ادامه داده و همچنان مسوول اصلی طولانی شدن مذاکرات است. مصوبه غیر‌الزام آور اخیر کنگره آمریکا نیز یکی دیگر از مصادیق تلاش این کشور برای امتیازگرفتن از طریق افزایش فشار سیاسی است که البته تاثیری در تغییر مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران نخواهد داشت. به گزارش نورنیوز دستیابی به توافق قوی، پایدار و قابل اتکا، ضمن آنکه امکان پذیر است مستلزم واقع بینی واشنگتن و درس گرفتن از اشتباهاتی است که به وجود آورنده شرایط پیچیده امروز است.

راه میانه اتحادیه اروپا

این در حالی است که پیش از انتشار خبر سفر مورا به تهران، جوزپ بورل در مصاحبه با روزنامه فایننشال تایمز که روز شنبه، 17 اردیبهشت، منتشر شد تاکید کرد که با هدف خروج از بن بستی که سد راه احیای برجام شده در پی یافتن «راهی میانه» برای حل مشکل سپاه پاسداران است. او گفت که خواستار سفر انریکه مورا، مذاکره کننده اتحادیه اروپا به تهران برای گفت وگو درباره این مساله باقی مانده است و از این آخرین تلاش به عنوان «آخرین تیر ترکش» خود یاد می‌کند. بورل همچنین در خصوص برجام گفت: «نفع ما اروپایی ها هم در توافق است.»

دیپلمات های غربی هفته گذشته گفته بودند که اروپایی ها در تازه ترین تلاش خود برای عبور از بن بست مذاکرات وین و نجات توافق هسته ای با ایران، پیشنهاد سفر دوباره انریکه مورا به تهران را با مقام های ایرانی در میان گذاشته اند. با این حال جوزپ بورل گفته بود که ایران از پاسخ به این دعوت «بسیار اکراه دارد.» اما ایران روز گذشته ضمن موافقت با این سفر گفت که مورا روز سه شنبه به تهران سفر می‌کند.

پیش‌تر در تاریخ شنبه ششم فروردین ماه نیز انریکه مورا سفری به تهران داشت و روز یکشنبه با علی باقری، مذاکره کننده ارشد کشورمان رایزنی و دیدار کوتاهی نیز با امیرعبداللهیان داشت. باقری در دیدار با مورا ضمن یادآوری جدیت و عزم جمهوری اسلامی ایران برای نهایی کردن توافق در وین، تاکید کرد در صورتی که طرف آمریکایی از واقع گرایی برخوردار باشد می‌توان به توافق دست یافت. امیرعبداللهیان نیز در دیدار هفتم فروردین با مورا تاکید کرده بود که طرف های دیگر به‌ویژه دولت آمریکا باید جهت حل و فصل موضوعات باقی مانده رویکردی واقع بینانه اتخاذ کنند.

نفع اروپا در احیای برجام است

جوزپ بورل روز شنبه در یک مصاحبه ضمن اشاره به اینکه به دنبال یافتن «راه میانه» برای نجات برجام است با اشاره به تحریم‌های روسیه گفت که «نفع اروپا» هم در احیای توافق با ایران است.

هفته گذشته گفته می‌شد که مورا تلاش خواهد کرد جمهوری اسلامی را متقاعد کند که متن نهایی توافق را بدون حذف نام سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا امضا کند و حل و فصل این مساله را به زمانی دیگر در آینده واگذار کند.

بیش از یک سال پیش، مذاکرات برای بازگشت دو طرف به تعهدات در چارچوب برجام با حضور چین و روسیه و اعضای اروپایی برجام در وین آغاز شد، اما از 20 اسفندماه پارسال مذاکرات متوقف مانده است.

گزارش‌ها حاکی است که جمهوری اسلامی سه شرط شامل خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا، تعهد واشنگتن به عدم‌خروج دوباره از برجام و رفع همه تحریم‌های ایالات متحده را به عنوان شروط نهایی شدن توافق اعلام کرده است.

راه حل بورل برای سپاه!

ادعا می‌شود که مقام های ایرانی خروج سپاه از فهرست تروریستی را به عنوان درخواست دقایق آخر در جریان مذاکرات مطرح کرده اند. از میان این شروط تاکنون دو شرط نخست از سوی دولت جو بایدن رد شده است. حال به نوشته فایننشال تایمز، بورل در حال بررسی این راه‌حل است که برچسب تروریستی از روی سپاه پاسداران برداشته شود، اما تحریم بخش های امنیتی و اقتصادی آن باقی بماند. این روزنامه همچنین اشاره می‌کند راه‌حل دیگر این است که سپاه از فهرست تروریست ها خارج شود، اما نام نیروی قدس در این فهرست بماند.

فشار تل آویو و جمهوری‌خواهان بر بایدن

با این حال با توجه به فشار روزافزون جمهوری‌خواهان بر دولت جو بایدن در داخل و فشار متحدان آمریکا به ویژه اسرائیل در خارج، به نظر می‌رسد که دولت آمریکا قرار نیست در وضع سپاه تغییری ایجاد کند، نکته ای که در گفته های مقامات این دولت به آن اشاره شده و حتی گفته می‌شود که دولت واشنگتن اکنون این گزینه را بررسی می‌کند که شاید اصلا توافقی حاصل نشود.

در این راستا پایگاه خبری آکسیوس در گزارشی که روز پنج‌شنبه گذشته منتشر کرد از گفت‌وگوهای بین «ایال هولاتا» مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی با «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا و دیگر مقامات ارشد در کاخ سفید خبر داد و نوشت این گفت‌وگوها عمدتا روی ایران از جمله آماده سازی برای واقعیت احتمالی عدم‌بازگشت به توافق هسته ای، متمرکز بود.

مقام ارشد اسرائیلی به آکسیوس گفت که اسرائیل در مذاکرات هفته گذشته کاخ سفید چند راه برای افزایش فشار بر تهران پیشنهاد کرده است؛ تصویب قطعنامه نکوهش ایران در نشست ماه آینده در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همزمان، افزایش بازدارندگی نظامی آمریکا در خاورمیانه.

همچنین اعضای مجلس سنای آمریکا بامداد پنج‌شنبه با 62 رای موافق در برابر 33 رای مخالف طرحی را به تصویب رساندند که مانع از اقدام دولت بایدن برای خارج کردن نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی آمریکا می‌شود. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، این طرح با هدف جلوگیری از احیای توافق هسته ای 2015 و به پیشنهاد جیمز لنکفورد، سناتور جمهوری‌خواه ضد ایرانی مطرح شده است تا دولت آمریکا را ملزم کند که هرگونه توافق با تهران باید شامل آنچه فعالیت‌های مخرب و شرورانه ایران خواندند، باشد.

نیاز اروپا به انرژی ایران

با وجودی‌که خبرها حاکی از آن است که شاید آمریکا نرمشی در قبال این خواسته ایران از خود نشان ندهد اما جوزپ بورل معتقد است که وضع تغییر کرده و اکنون علاوه بر ایران و آمریکا که به این توافق نیاز دارند، نفع اروپا نیز در احیای برجام است. او گفت: «ما اروپایی ها هم از این توافق بسیار منتفع خواهیم شد... الان دیگر برای ما خیلی جالب خواهد بود که یک تامین کننده [انرژی] دیگر هم داشته باشیم.»

اتحادیه اروپا در کنار آمریکا برای مقابله با تهاجم روسیه به خاک اوکراین که بیش از دو ماه پیش اتفاق افتاد به جای رویارویی مستقیم به تحریم گسترده مسکو روی آورده و از آنجا که اروپا بسیار متکی نفت و گاز روسیه است اکنون به دنبال جایگزینی برای آن می گردد.

احیای توافق اتمی برجام و لغو تحریم‌های انرژی که آمریکا علیه ایران وضع کرده دست اروپا را برای خرید نفت و گاز از بازاری دیگر باز خواهد کرد.

انتقاد از مصوبه غیر‌الزام‌آور اخیر کنگره

از دیگر سو حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت وگوی تلفنی با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل سیاست غلط فشار حداکثری آمریکا را مسبب وضعیت فعلی در مذاکرات وین دانست و با انتقاد از مصوبه کنگره، رسیدن به توافق در وین را لازمه اتخاذ تصمیم واقع‌بینانه و شجاعانه دولت آمریکا خواند.

وزیر امور خارجه کشورمان درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها نیز ضمن اشاره به تداوم تبادل پیام بین ایران و آمریکا از طریق اتحادیه اروپا (انریکه مورا هماهنگ‌کننده گفت وگوها)، رسیدن به یک توافق پایدار، قوی و منصفانه را لازمه اتخاذ تصمیم واقع‌بینانه و شجاعانه دولت آمریکا در جبران رویکرد اشتباه گذشته برشمارد.

وزیر امور خارجه در گفت وگوی تلفنی 14 فروردین ماه گوترش دبیرکل سازمان ملل نیز گفته بود که در مذاکرات به توافق نزدیک هستیم و پیشنهادهای‌مان را در مورد موضوعات باقی‌مانده از طریق مذاکره‌کننده اتحادیه اروپا به طرف آمریکایی منتقل کرده ایم و اکنون توپ در زمین آمریکاست.

علاوه بر این، سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در کنفرانس خبری اخیرش درباره احیای توافق گفت: «باید پایه‌های فشار حداکثری که ترامپ علیه ایران کار گذاشته از بین برود. چرخه انتفاع اقتصادی ایران از برجام به صورت کامل لحاظ شود.»

خطیب زاده با انتقاد از رویه دولت آمریکا افزود: «ما تاکید بر این داریم که قوانین داخلی و سیاست داخلی آمریکا و انتخابات پیش رو در آمریکا نمی‌تواند تعیین‌کننده نتیجه گفت‌وگوها در وین باشد. آنها حقوق بین‌الملل را نادیده می گیرند و سعی می‌کنند مسائل را به مسائل داخلی کشورشان گره بزنند.»