مسمومیت‌های الکلی نوک قله کوه یخ آسیب‌های اجتماعی

به گزارش مشرق، مرگ‌ها و مسمومیت‌های ناشی از سوء‌مصرف مشروبات الکی تقلبی در کرج همچنان رو به افزایش است. طبق آخرین آمارها تعداد فوتی‌های این حادثه به 17 نفر رسیده‌است. ماجرایی که با نگاه آسیب‌شناسانه زنگ خطر آسیب اجتماعی مصرف الکل را در کشور به صدا درآورده‌است. مرگ این 17 نفر بر اثر مصرف مشروبات الکی تقلبی، حکایت بیرون زدن نوک قله یخی است که از زخمی عمیق بر پیکر سلامت جسمی و روانی جامعه حکایت دارد. ماجرا وقتی جدی‌تر می‌شود که با آمار رشد 30 درصدی مرگ‌های الکلی در سال 1401 مواجه می‌شویم؛ آماری که عباس مسجدی آرانی رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور در نشست خبری اخیرش ارائه داد. به گفته وی در سال گذشته 644 نفر در پی مصرف متانول جان خود را از دست داده‌اند که از افزایش 30 درصدی این مرگ‌ها حکایت دارد.

هر از چند گاه اخباری در خصوص مرگ یا مسمومیت و نابینایی ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی مواجه می‌شویم؛ اخباری که نشان می‌دهد در جامعه ما هم سوء‌مصرف الکل وجود دارد. سوء‌مصرف الکل جدا از اینکه خودش یک آسیب اجتماعی جدی است، زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دیگر نیز است. گزارشات کارشناسانه در سراسر دنیا، ارتباط معناداری میان سوء‌مصرف مشروبات الکلی و بزهکاری و ارتکاب به جرائم نشان می‌دهد. بر همین اساس هم حتی کشورهایی که مصرف الکل در آن‌ها ممنوع و غیر قانونی نیست، قوانین سختگیرانه‌ای را برای مصرف الکل دارند و اجازه نمی‌دهند افراد در حالت مستی پشت فرمان بنشینند و اگر این اتفاق بیفتد، مشمول جرائم بسیار سنگین است. در کشور ما هم با عنایت به حرمت شرعی مصرف مشروبات الکلی قوانینی در این‌باره وجود دارد. با تمام اینها، آمارهایی که از مسمومیت‌های الکلی منتشر می‌شود از گسترش آسیب مصرف مشروبات الکلی حکایت دارد. سوء‌مصرفی که فقط بخشی از آن آشکار می‌شود و بخش دیگری پنهان می‌ماند. از همه جالب‌تر اینکه طبق برخی گزارشات در برخی فروشگاه‌ها در نقاط مختلف شهر، مشروبات الکلی به شکل زیرزمینی و برای مشتریان خاص عرضه می‌شود. بگذریم از اینکه برای تهیه و سفارش مشروبات الکلی حتی نیازی نیست به نزدیک‌ترین فروشگاه مطمئن و شناس مراجعه کنید! با یک جست‌وجوی کوتاه در شبکه‌های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشروبات الکلی مورد نظرتان را سفارش دهید و در خانه تحویل بگیرید؛ به همین سادگی!

چالش‌های مصرف الکل ماجرای مسمومیت 191 نفر و مرگ 17 نفر بر اثر مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز و تقلبی حکایت بیرون زدن قله کوه یخی است که بخش نادیده آن بسیار گسترده‌تر از بخش قابل‌مشاهده است. مشروبات الکلی تقلبی و مسموم اغلب با اضافه کردن آب و ترکیباتی به متانول یا همان الکل صنعتی تهیه می‌شود. الکل صنعتی نوعی از الکل است که به شدت مسموم‌کننده بوده و در دوزهای پایین موجب مسمومیت و نابینایی و در دوزهای بالاتر موجب مرگ می‌شود. این درست همان اتفاقی است که در سطح گسترده در استان البرز رخ داده و البته مشابه همین اتفاق در روزهای اخیر در استان هرمزگان نیز رخ داده‌است. البته که مصرف بیش از اندازه اتانول هم می‌تواند منجر به مسمومیت شود و عوارض جدی متعددی برای سلامتی دارد به گونه‌ای که در تمام دنیا مصرف الکل به‌خصوص وقتی از مقدار معینی بگذرد، در شمار سوء‌مصرف‌ها قرار می‌گیرد و اعتیاد به آن مانند اعتیاد به موادمخدر خطرناک و چالش‌آفرین است. مصرف مشروبات الکلی حتی مشروباتی که تقلبی نیستند هم به شدت سلامتی ارگان‌های مختلف بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. نارسایی کبدی و بیماری‌های قلبی و مغزی از معمول‌ترین بیماری‌هایی است که بر اثر سوء‌مصرف الکل اتفاق می‌افتد. آمارهایی قابل‌تأمل سال گذشته حسین حسنیان، مشاور علمی وزارت بهداشت ایران گفته بود که در برخی استان‌ها از جمله خوزستان و فارس آمار مرگ و میر در اثر مصرف الکل متانول از آمار مرگ و میر بر اثر ابتلا به ویروس‌کرونا پیشی گرفته‌است. آن زمان این باور که مصرف الکل می‌تواند از ابتلا به کرونا پیشگیری کند، یکی از عوامل بروز چنین رخدادی بود. با وجود این، نمی‌توان روند رو به رشد مصرف الکل در کشور را انکار کرد.

نتایج دو تحقیق رسمی در نیمه اول دهه 1390، حکایت از افزایش تعداد مصرف‌کنندگان الکل در جمعیت 15 تا 64 ساله کشور نسبت به دهه‌های قبل دارد؛ پیمایش ملی سلامت روان که سال 1390 به سفارش وزارت بهداشت انجام شد و تعداد جمعیت وابسته به مصرف الکل را 830 در 100 هزار نفر، تعداد مصرف‌کنندگان تفریحی را 2 هزارو 800 نفر در 100 هزار نفر، تخمین می‌زد و طبق نتایج این تحقیق، شیوع مصرف الکل در مردان، 18/10 درصد و در زنان 04/1 درصد بود. تحقیق دوم، سال 1393 و توسط سازمان بهزیستی کشور انجام شد. طبق نتایج این تحقیق، تعداد زنان مصرف کننده الکل به فاصله سه سال، از کمتر از 20 هزار نفر به حدود 50 هزار نفر افزایش یافته‌بود، تعداد جمعیت کمتر از 18 سال مصرف‌کننده الکل، از کمتر از 100 هزار نفر به بیش از 400 هزار نفر رسیده‌بود، شیوع مصرف الکل هم بین مردان به 6/19 درصد و بین زنان به 5/3 درصد افزایش یافته‌بود. ضرورت تسریع در مراجعه مسمومان متانول نکته قابل‌تأمل اینکه برخی از افرادی که بر اثر نوشیدن مشروبات تقلبی دچار مسمومیت می‌شوند، به واسطه نگرانی از برخوردهای قضایی به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند که این مسئله می‌تواند آسیب‌های ناشی از این سوء‌مصرف را تشدید کند. شهرام صیادی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان البرز در این‌باره می‌گوید: «افراد» دارای علائم مسمومیت بر اثر متانول بدون نگرانی و استرس از موضوعات دیگر فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنند. وی با اشاره به علائم مسمومیت با متانول می‌افزاید: «افرادی که بر اثر سوء‌مصرف مشروبات الکلی دچار علائمی همچون اختلال در بینایی، تاری دید، حساسیت به نور، علایم گوارشی، حالت تهوع و استفراغ، درد شکم، علایم تنفسی، درد قفسه سینه شده‌اند فوراً و بدون اتلاف وقت به مراکز درمانی مراجعه کنند.» طبق تأکید رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تأخیر در مراجعه ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری برای مسمومان داشته باشد. صیادی تصریح می‌کند: «افراد دارای علائم مسمومیت ناشی از متانول بدون هیچ نگرانی و استرس از موضوعات دیگر به مراکز درمانی مراجعه کنند تا از آسیب‌های جدی جلوگیری کنند. مراجعه زودهنگام و دیالیز به موقع و سریع می‌تواند سم را از بدن فرد خارج کند و از بروز عوارض بیشتر همچون اختلال بینایی، نابینایی، خونریزی گوارشی، مغزی و حتی فوت جلوگیری کند.» به گفته وی تعدادی از افرادی که مراجعه کردند علائم مسمومیت نداشتند، اما، چون به همراه دیگر افرادی که دچار علائم شده‌اند، مصرف الکل داشته‌اند به بیمارستان مراجعه کرده و سم متانول در آزمایشات آن‌ها دیده شده و فوراً درمان برای آن‌ها آغاز شده‌است. آن‌طور که حسین حسنیان‌مقدم، فلوشیب سم‌شناسی بالینی و مسمومیت‌های بیمارستان لقمان هم می‌گوید، هیچ بخشنامه و دستورالعملی در بیمارستان‌ها وجود ندارد که توصیه کرده‌باشد فرد مسموم شده با الکل به مراجع قضایی و پلیسی تحویل داده‌شود. حسنیان‌مقدم می‌افزاید: «وظیفه پزشکان تلاش برای معالجه بیماری است که به آن‌ها مراجعه کرده‌است. هیچ بخشنامه و دستورالعملی در بیمارستان‌ها وجود ندارد که براساس آن توصیه شده‌باشد فرد مصرف‌کننده الکل به مراجع قضایی و پلیسی تحویل داده شود. من سال‌هاست در بیمارستان لقمان مشغول به کار هستم؛ بیمارستانی که هر روز بیمارانی به خاطر مسمومیت در اثر مصرف الکل به آن مراجعه می‌کنند. با اطمینان می‌توانم بگویم تاکنون هیچ یک از بیماران به دلیل مصرف الکل تعقیب قانونی نشده‌اند، چون در بیمارستان به مراجعه‌کنندگان به چشم بیمار نگاه می‌شود نه مجرم.»