معمای تصفیه خانه و آلایندگی پساب ها در فردیس
کرج - ایرنا - احداث تصفیه خانه فاضلاب شهرستان فردیس از جمله پروژه هایی است که با وجود تعیین اعتبار ارزی، سال ها در پس تصمیم گیری ها برای جانمایی زمین معطل مانده و در نتیجه، مردم همچنان شاهد آلودگی های زیست محیطی و معابر پسابی هستند.
احداث شبکه های فاضلاب و به تبع آن تصفیه خانه با چند کارکرد اساسی از دهه 70 مورد توجه ویژه شرکت آبفای کشور قرار گرفت که ساماندهی آب های سطحی، فاضلاب های خانگی، صنعتی و امثال آن با هدف جلوگیری از آلودگی محیط زیست و آب های زمینی و استفاده بهینه در جهت مصارف کشاورزی و صنعتی از مهمترین کارکردهای پیاده سازی این طرح شناخته شده است.
جلوگیری ازحفر چاه های جذبی یکی از کارکردهای ایجاد شبکه فاضلاب است که افزون بر پیشگیری از آلودگی منابع آب زیر زمینی در استحکام بخشی به زیر بنای ساختمان ها نیز تاثیر گذار است، برهمین اساس شهرستان 600 هزار نفری فردیس که به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت استان البرز شناخته می شود، از اواخر دهه 80 طرح ایجاد شبکه فاضلاب و تصفیه خانه پساب ها در این شهرستان مورد توجه قرار گرفت.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که این شهرستان با 77 کیلومتر مربع به لحاظ و سعت کوچکترین شهرستان کشور محسوب می شود که سال های پس از ارتقا به شهرستان همواره با 2 مشکل اساسی کمبود زمین برای ساخت مکان های اداری و طرح های توسعه ای مواجه بوده اما بنا به گفته برخی مسوولان مشکل آنقدر زیاد نیست که نتوان برای آن چاره جویی کرد. به هرحال آنچه امروزسبب شد تا مشکل تصفیه خانه فاضلاب بار دیگر در سایت ایرنا ورق بخورد، بارش های چند روز اخیر در فردیس است که باتلاقی از آب های پسابی در این شهر به وجود آورده و مردم غم زده از کرونا باید از میان معابر پسابی هم بگذرند.
فردیس سال 92 از کرج منفک و به شهرستان تبدیل شد. این شهرستان دارای 2 بخش مرکزی فردیس و مشکین دشت و تنها یک روستای پرجمعیت به نام فرخ آباد زیبا دشت است.
نبود تصفیه خانه مهمترین مشکل
همانطور که اشاره شد، ساخت تصفیه خانه فاضلاب در شهر فردیس کماکان با معضل و مانعی به نام نبود یا پیدا نشدن زمین مناسب مواجه است؛ این در حالی است که بیش از یک دهه از طرح ملی مطالعات تصفیه خانه فاضلاب شهر فردیس که به تایید شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور رسیده، گذشته است و شورای اقتصاد نیز مجوزی درمورد استفاده از وام 100 میلیون یورویی بانک توسعه اسلامی در این پروژه صادر کرده است.
موضوع تصفیه خانه فاضلاب فردیس برخلاف دیگر پروژه ها بنا گفته مسوولان استان البرز با مشکل نقدینگی مواجه نیست بلکه عدم تعیین مکان ساخت سبب شده تا این پروژه همچنان نتواند
به سرانجام برسد.
اهمیت و نقش تصفیه خانه فاضلاب برای حفظ بهداشت و سلامتی شهروندان بر کسی پوشیده نیست، بخصوص در شهر فردیس که نیم میلیون نفر را در خود جای داده است و فاضلاب این شهر پرجمعیت همچنان به روش سنتی و از طریق حفر چاه جذبی، دفع می شود.
اکنون اگر دفع فاضلاب این شهر به روش سنتی را کنار این واقعیت که تامین صد درصد آب آشامیدنی مردم این شهر از طریق چاه ها است، قرار داده شود، به نظر درک بهتری از حساسیت نبود تصفیه خانه و شبکه فاضلاب در فردیس و نقش تاثیرگذار آن در حفظ سلامتی شهروندان ایجاد خواهد کرد.
طبق اظهارات مسوولان قبلی کنونی شرکت آبفای استان البرز، قطعه زمینی به وسعت 20 هکتار، چند سال پیش در حاشیه نیروگاه منتظرقائم برای ساخت تصفیه خانه فاضلاب فردیس در نظر گرفته شد که مکانی مناسب به لحاظ کارشناسان بود زیرا هم فاضلاب ها و آب های سطحی به این مکان انتقال داده می شد و هم تاسیسات نیروگاه به جای آب شرب از پساب تصفیه شده استفاده می کرد.
اکنون برای خنک کردن تاسیسات حرارتی نیروگاه منتظر قائم از 10 حلقه چاه آب شیرین استفاده می شود که بنا به گفته مسوولان شرکت آبفای البرز این چاه ها با احداث تصفیه خانه به شبکه آب شهری متصل می شود، اما هنوز تکلیف این زمین نیز مشخص نیست.
مسوولان آبفای البرز می گویند: 2 سال کار مطالعاتی دقیق و حساب شده برای جانمایی و احداث شبکه و تصفیه خانه فاضلاب فردیس انجام شده و حتی مجوز شورای عالی اقتصاد برای استفاده از وام 100 میلیون یورویی بانک توسعه اسلامی دریافت شد.
طبق این مطالعات، عملیات اجرایی تصفیه خانه و شبکه فاضلاب شهر فردیس با توجه به حفاری معابر و خیابان ها به پنج تا هفت سال زمان نیاز دارد.
طبق برآوردهای این طرح مطالعاتی در سال 88، طول شبکه فرعی فاضلاب شهری فردیس 490 کیلومتر و طول شبکه اصلی و خطوط انتقال فاضلاب 66 کیلومتر است که می تواند نزدیک به 900 هزار نفر را زیرپوشش قرار دهد که البته مهمترین بخش اختصاص زمین برای ساخت تصفیه خانه فاضلاب در این شهر است.
ذکر این نکته ضروری است که با توجه به نوسان ارز و افزایش قیمت ها، برآورد میزان هزینه های این طرح کلان را باید به زمان اجرای آن موکول کرد، چراکه به اعتقاد کارشناسان تا زمانی که زمین به تملک شرکت آبفا در نیاید و ساخت تصفیه خانه فاضلاب شروع نشود، لوله گذاری شبکه فاضلاب شهر فردیس کار بیهوده ای است، زیرا این شبکه ها به مرور زمان فرسوده شده و از بین خواهد رفت.
افزون بر جانمایی زمین جنب نیروگاه منتظرقائم فردیس برای ساخت شبکه فاضلاب در این شهر، در طول بیش از یک دهه گذشته، از زمین های دیگری از جمله زمین های متعلق به سازمان اقتصادی کوثر وابسته به بنیاد شهید انقلاب اسلامی و زمین های مجتمع اقتصادی کمیته امداد سخن به میان آمده است و با وجود همه وعده و وعیدها تا کنون هیچ یک به نتیجه ملموسی منجر نشده است.
بارش ها و باتلاق آب های پسابی
نبود شبکه مناسب جمع آوری آب های سطحی و فاضلاب ها سبب شده تا در این روزهای بارانی ساکنان شهرفردیس شاهد آبگرفتگی معابر و فرو رفتن شهر در باتلاق پساب ها باشند به طوریکه طبق اظهارات مسوولان شهری 22 نقطه این شهر دچار آبگرفتگی شده و رفت و آمد برای مردم و خودروها دشوار است.
تیم های آتش نشانی و خدمات شهری شهرداری فردیس در تلاش هستند تا با استفاده از پمپ های لجن کش، این شهر پرجمعیت را از مشکل آلودگی زیست محیطی روان آب های آلوده برهانند.
ایجاد شبکه فاضلاب و تصفیه خانه در چنین شهری باید در نگاه نخست مسوولان محلی و استانی قرار بگیرد چرا که گسترش سیلاب ها افزون بر مخاطرات اصلی برای منازل و زیر ساخت ها در این وضعیت کرونایی احتمال افزایش فراگیر شمار مبتلایان را به دنبال دارد.
تامین آب شرب و طرح فاضلاب مهمترین دغدغه فردیس
فرماندار فردیس به خبرنگار ایرنا گفت: صادقانه می گویم که از بدو ورود و پذیرش مسوولیت در این شهرستان، پیگیری تامین آب آشامیدنی شهروندان و اجرای تصفیه خانه فاضلاب شهری با هدف حفاظت از سلامتی مردم بالاترین دغدغه ام بوده است.
ابوالفضل اینانلو، متولی اجرای طرح ملی تصفیه خانه فاضلاب شهر فردیس را شرکت آب و فاضلاب استان البرز است دانست و افزود: معتقدم شرکت آبفای استان آمادگی کامل برای اجرای این طرح را دارد.
وی ادامه داد: برای ساخت این تصفیه خانه 100 میلیون یورو اعتبار از سوی بانک توسعه اسلامی اختصاص یافته است و با توجه به اینکه طرح فاضلاب فردیس در شورای اقتصاد هم به تصویب رسیده و جز طرح های ملی و اولویت دار است، در صورت اختصاص زمین بطور قطع اجرا می شود.
فرماندار فردیس تاکید کرد: مشکل ساخت تصفیه خانه فاضلاب شهری فردیس تنها مشخص نبودن زمین است که در صورت جانمایی آن در زمینی متعلق به کمیته امداد با وسعت 31 هکتار و توافق با شهرداری از محل سهم شهرداری که 10 هکتار است، این طرح قابل اجرا خواهد شد.
اینانلو پیشگیری از آلودگی منابع آب زمینی را از جمله مزیت های ساخت تصفیه خانه فاضلاب ذکر کرد و افزود: همچنین این امکان بوجود می آید که از پساب این تصفیه خانه برای خنک کردن توربین های نیروگاه منتظرقائم استفاده شود.
استفاده بی رویه از آبهای زیرزمینی در فردیس نگران کننده است
رییس اداره حفاظت محیط زیست فردیس نیز گفت: اکنون استفاده بی رویه از آبهای زیرزمینی در این شهرستان جنبه نگران کننده ای پیدا کرده است و می تواند به مشکلات زیست محیطی نیز منجر شود.
مرتضی شکوری افزود: گرچه هنوز طرح فاضلاب شهری در فردیس اجرا نشده است، اما امیدواریم با پیگیری های انجام شده، این طرح به نتیجه برسد تا بتوانیم از پساب تصفیه شده برای مصارف غیر شرب و در آبیاری فضای سبز و صنعت از آن استفاده کنیم.
وی یادآور شد: البته با جدیت پیگیری تصفیه خانه های صنعتی در شهرک صنعتی سیمین دشت و همچنین منطقه صنعتی نور را در دستور کار قرار داده ایم.
رییس اداره حفاظت محیط زیست فردیس گفت: یکی از راهکارهای جبران کم آبی، استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب مطابق با استاندارد منابع پذیرنده محیط زیست است که در تلاش هستیم تا جای ممکن شهرک های صنعتی این شهرستان به تصفیه خانه فاضلاب تجهیز شوند.
وی با تاکید براینکه یکی از راه های صرفه جویی آب، مقابله با استفاده های نامعقول از این مایه حیاتی است، افزود: اکنون بیش از 50 واحد کارواش در فردیس فعالیت دارند که برای شست وشوی خودروها از آب شرب استفاده می کنند که با توجه به کمبود و بحران آب، متاسفانه هیچگونه نظارتی از سوی صنف، اتاق اصناف و شهرداری صورت نمی گیرد و اکثر آنها به صورت غیرمجاز در حال فعالیت هستند.
به اعتقاد وی، رها بودن فاضلاب در سالهای گذشته سبب به خطر انداختن بهداشت و سلامت شهروندان و اثرات نامطلوب زیست محیطی بر منابع آب زیرزمینی منطقه شده است و زیانهای جبران ناپذیری را به طور مستقیم و غیرمستقیم بر فعالیت های کشاورزی و جوامع انسانی وارد کرده است که این تهدید باید بسیار جدی تلقی شود.
شکوری پور اظهار داشت: با توجه به اینکه شرکت آب و فاضلاب استان البرز طرح فاضلاب شهر فردیس را تصویب کرده است و اداره کل محیط زیست فردیس نیز این طرح را مشمول و مطابق با ارزیابی زیست محیطی دانسته است اما به دلایل نامعلومی این طرح باوجود اختصاص بودجه از سوی بانک توسعه اسلامی تا کنون محقق نشده است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست فردیس با تاکید بر اینکه کمبود و چالش شدید آب در شهرستان 600 هزار نفری فردیس نیازمند صرفه جویی عموم مردم این شهرستان است، گفت: امیدواریم با اجرای طرح انتقال آب از محدوده کرج به فردیس که در دست اجرا است، بتوانیم با صرفه جویی و مشارکت همگانی مردم تبعات کمبود آب به ویژه در شهر پرجمعیت فردیس را به حداقل برسانیم.
تامین زمین تصفیه خانه فاضلاب فردیس برعهده راه و شهرسازی البرز است
رییس شورای اسلامی شهر فردیس هم گفت: متولی تامین زمین برای ساخت تصفیه خانه فاضلاب شهری در فردیس اداره کل راه و شهرسازی استان البرز است نه شهرداری فردیس.
مجتبی قاسمی با اشاره به اینکه بخش قابل توجهی از آب شرب فردیس را نیروگاه منتظرقائم فردیس برای خنک کردن برج ها خود به مصرف می رساند، افزود: بازدیدی که از این نیروگاه داشتم فضا و زمین خالی بسیاری برای ساخت تصفیه خانه فاضلاب شهری دارد که می توان از آن برای ساخت تصفیه خانه استفاده کرد.
وی ادامه داد: اگر تصفیه خانه در جنب نیروگاه ساخته شود، از پساب تصفیه شده آن هم می توان برای خنک کردن برج های نیروگاه استفاده کرد و هم آب چاه های آن را به تامین آب آشامیدنی مردم فردیس اختصاص داد، لذا نیروگاه باید زمین برای تصفیه خانه فاضلاب را بدهد، چون هم مصرف کننده آب های زیرزمینی و هم مصرف کننده پساب است.
رییس شورای شهر فردیس تاکید کرد: فرمانداری فردیس به دنبال این است که برای ساخت این تصفیه خانه، شهرداری فردیس زمین خرید کند؛ به این معنی که هزینه خرید زمین های ضلع جنوبی نیروگاه منتظر قائم با مالکیت سازمان اقتصادی کوثر وابسته به بنیاد شهید انقلاب اسلامی و زمین های مجتمع اقتصادی کمیته امداد توسط شهرداری پرداخت شود که درچنین شرایط مالی، شهرداری توانایی پرداخت این هزینه ها را ندارد.
قاسمی یادآور شد: شهرداری فردیس از سوی دیگر زمین مناسب برای ساخت تصفیه خانه در اختیار ندارد ضمن آنکه مدیریت شهری فردیس به لحاظ املاک از شهردار کرج تفکیک نشده است.
وی مشکل عمده انتزاع فردیس از کرج را استانداری البرز دانست و گفت: استانداری به عنوان دستگاه حاکمیتی باید پای کار بیاید و از شهرداری کرج بخواهد که انتزاع را به صورت کامل انجام دهد و برای انتزاع شورای و شهرداری فردیس آمادگی دارند، حتی به رییس شورای شهر کرج هم نامه زده ایم که جلسه مشترک برگزار شود اما نتیجه ای حاصل نشده است.
رییس شورای اسلامی شهر فردیس افزود: استانداری البرز در سال 96 به شورای شهر فردیس قول داده بود این کار انجام شود اما اکنون در سال 99 قرار داریم و تا کنون اراده ای برای انتزاع کامل وجود نداشته است و این مسوولیت برعهده استانداری است که باید تکلیف زمین ها و امکانات شهرداری فردیس را مشخص کند.
اجرای طرح جامع جمع آوری آبهای سطحی فردیس به مشاور نیاز دارد
قاسمی گفت: در خصوص اجرای طرح جامع جمع آوری آب های سطحی چندین بار در زمان تصدی شهرداران پیشین فردیس مکاتبه شده است ولی متاسفانه اقدامی از سوی شهرداری انجام نشده است، لذا باید مشاور توانمند برای اجرای این طرح بکار گرفته شود و شهرداری فردیس هم هنوز لایحه ای برای اجرای طرح جمع آوری آبهای سطحی به شورای شهر ارائه نداده که شورای آن را مصوب کند.
قاسمی توضیح داد: 300 حلقه چاه جذبی در فردیس وجود دارد که این آبها باعث تقویت آبهای زیر زمینی می شود، اما مشکل عمده ما فقط اجرای طرح جامع جمع آوری آبهای سطحی است وقتی آبهای سطحی جمع آوری شد از آن می توان برای مصارف کشاورزی، صنعت و دیگر موارد غیرشرب استفاده کرد.
پساب تصفیه خانه فاضلاب می تواند به مصارف مختلف برسد
رییس اداره امور آب و فاضلاب فردیس نیز گفت: ساخت تصفیه خانه فاضلاب شهری می تواند تامین کننده پساب تصفیه شده مطابق با استاندارد سازمان محیط زیست برای مصارف غیرشرب همچون نیروگاه و انتقال به کانال اب کشاورزی موجود در شهرستان به منظور تامین مصارف آبیاری اراضی کشاورزی باشد.
محمد نیک فکر افزود: برای تامین زمین جهت ساخت تصفیه خانه فاضلاب شهری باید کمیسیون ماده هشت زیر نظر معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور نظر دهد و تنها زمینی که مصوبه معاون رییس جمهوری را دارد زمین املاک کوثر است که از طریق استانداری البرز در حال پیگیری هستیم و تاکنون مکاتبه های زیادی انجام شده است.
وی با یادآوری اینکه آبفای فردیس 63 هزار مشترک د، اظهار داشت: فردیس با وسعت جغرافیایی بسیار کم، جمعیت زیادی را در خود جای داده است که کل آب شرب این شهر از طریق 63 حلقه چاه تامین می شود.
نکته پایانی
دیدن شهر پرجمعیت و پسابی فردیس به ویژه در شرایط بارانی این انتظار را به وجود می آورد که مسوولان استان البرز می بایست در 2 بخش ساماندهی فاضلاب ها و آب های سطحی برای این منطقه، طرح های ضربتی عمرانی را عملیاتیکنند.
ایجاد زیر ساخت هایی مانند شبکه فاضلاب نه تنها موجب ساماندهی آب های سطحی و فاضلاب ها خواهد شد بلکه نقش موثری در پیشگیری از آلودگی محیط زیست و انتشار بیماری ها می شود ضمن آنکه فواید اقتصادی فراوانی در پی دارد.
همکاری دستگاه های اجرایی مانند شهرداری، فرمانداری، آبفا و مسوولان استانی می تواند معضل دیرینه فاضلاب ها و روان آب های آلوده فردیس را در کمترین زمان ممکن پرطرف نماید.
مطالبه مردم شهرستان فردیس در زمینه احداث شبکه و تصفیه خانه فاضلاب؛ موضوعی نیست که قابل حل نباشد به ویژه آنکه تامین زمین که از اختیارات مسوولان محلی است و از سوی دیگر اعتبار پروژه هم مشخص شده است.
فردیس در جنوب شرقی کلانشهر کرج قرار دارد.
*س_برچسب‌ها_س*
