نقش مساجد در اصلاح سبک زندگی و توسعه فرهنگی

در حدود نیم سده پیش در چنین روزی دنیس مایکل ولیم روهان شهروند رژیم صیهونیستی در ساعت 7 صبح 21 آگوست 1969 میلادی مسجدالاقصی را به آتش کشید. در نتیجه این اقدام، 1500 متر مربع از فضای مسجد از میان رفت و منبر تاریخی مسجد منتسب به سلطان ناصر صلاح‌الدین یوسف بن ایوب (583 قمری) در آتش سوخت. بدین منظور در اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران به این اجلاس پیشنهاد کرد تا سالگرد آتش زدن مسجدالاقصی به وسیله رژیم صهیونیستی به عنوان روز جهانی مساجد تعیین شود که مورد پذیرش قرار گرفت.

نمایی از به آتش کشیدن مسجد الاقصی در اواخر دهه 60 میلادی

ماجرای به آتش کشیدن مسجد الاقصی چگونه و با چه انگیزه ای انجام شد؟

7 صبح پنج‌شنبه 30 مرداد 1348 خورشیدی برای شهر قدس و مسجد و ساکنان عرب آن و مسلمانان ساعت شومی بود، چرا که جنایتکاری اسرائیلی به نام دنیس مایکل ولیم روهان به آستان مسجدالاقصی مسقف تجاوز کرد و آن را به آتش کشید.

مسجد عمر، محراب زکریا، مقام اربعین، سه رواق مسجد همراه با پایه‌ها و قوس‌های آن‌ها و قوس حامل بر قب‌الاقصی و پایه‌های اصلی‌ای که گنبد مسجد بر آن‌ها قرار داشت، آتش گرفتند و سقف مسجد فرو ریخت. تزیینات آن از بین رفت و بخش‌هایی از گنبد چوبی داخل مسجد، محراب، دیوار قبله، سنگ‌های مرمر بکار رفته در درون مسجد، پنجره از جنس گچ و شیشه رنگین، فرش‌ها، سوره اسراء که از بالای محراب کاشیکاری و طلاکاری شده بود و... از بین رفتند. (1)

آثار باقیمانده از منبر نورالدین زنگی

فلسطینیان از قدس و تمامی شهرها و روستاهای فلسطین برای نجات دومین مسجد و سومین حرم شریف سرازیر شدند، اما نخستین دسته‌های جمعیت وقتی به مسجد رسیدند، متوجه شدند، سربازان اشغالگر، درهای مسجد را بسته‌اند و آتش اشغالگران تمام مسجد را در بر گرفته است.

گروه‌های غاصب هم برای مشارکت در اطفای حریق به حیاط مسجد وارد شدند، اما تلمبه‌هایی که از چاه، آب می‌کشید از کار افتاده بودند و در این میان آتش‌نشانی شهرداری هم هیچ اقدامی برای خاموش کردن آتش انجام نمی‌داد.

آتش‌نشانی‌های شهرداری‌های شهرهای فلسطین اشغالی از الخلیل، بیت لحم، جنین، رام‌الله، بیره و طولکرم از راه رسیدند اما رییس آتش‌نشانی شهرداری قدس مانع ورود آتش‌نشان‌های عرب به مسجد می‌شد، اما سرانجام رئیس آتش‌نشانی الخلیل بر او غالب شد و موفق به اطفای حریق مسجدالأقصی گردید. در این فاجعه شوم، بیش از 30 هزار فلسطینی در مسجد گردهم آمده بودند. (2)

تلاش اهالی قدس برای اطفای حریق مسجدالاقصی

بسیاری از شاهدان ماجرا اشاره به این واقعیت داشتند که آتش سوزی مسجدالأقصی، توطئه ای برنامه ریزی شده به وسیله رژیم صهیونیستی است چرا که قطع آب، تأخیر در راه اندازی موتورهای پمپ آب و جلوگیری از ورود گروه های آتش نشانان دیگر شهرهای فلسطینی، مؤید این مطلب است.

در همان شب رژیم غاصب صهیونیستی علت آتش سوزی را ناشی از اتصال سیم های برق و مشکل الکتریکی اعلام کرد که به واکنش اهالی قدس منجر شد، از این رو به منظور جلوگیری از تظاهرات ایشان، تمام نقاط دسترسی به مسجد را مسدود و منع رفت و آمد را در شرق بیت المقدس برقرار کرد. روز بعد از واقعه، دنیس مایکل روهان مقصر و مسوول آتش سوزی شناسایی و در 23 اوت دستگیر شد. رژیم صهیونیستی برای جلب توجه اذهان عمومی، روهان را یک غیر یهودی و گردشگر استرالیایی معرفی کرد و در دادگاهی، روهان به اقدام خود مبنی بر ارتکاب جرم اعتراف کرد و بعدها به استرالیا تبعید کردند. در واقع روهان یک عامل صهیونیست ها بود، بطوری که مقامات اسرائیل او را دستگیر، محاکمه و ترتیبات ویژه ای برای تبعید او فراهم آوردند. (3)

دنیس مایکل روهان، عامل آتش سوزی مسجدالاقصی

 وضعیت مساجد در ایران

برپایه آمارهای سازمان تبلیغات اسلامی و ستاد اقامه نماز که در 1395 خورشیدی منتشر شده 72 هزار مسجد در کشور وجود دارد و این به معنی سرانه یک مسجد به اعضا هر 1041 تن است، آماری که نسبت به بسیاری از کشورهای اسلامی پایین‌تر است. مساجد کشور در سال های پس از پیروزی انقلاب حدود 2.8 برابر شده و از 25 هزار مسجد در 1357 خورشیدی به 72 هزار مسجد رسیده است اما این عدد به اعتقاد کارشناسان با افزایش جمعیت و باتوجه به اهداف انقلاب اسلامی چندان متناسب نبوده است. این عدم تناسب زمانی بیشتر خود نشان می کند که تعداد مساجد در ایران را با چند کشور مسلمان مورد مقایسه قرار دهیم.

هم اکنون 2 هزار و 700 نمازخانه، مسجد و جایگاه و سکوی نماز در خطوط ریلی، جاده ای و بندری کشور دائر است که برای اقامه نماز مسافران طراحی و آماده سازی شده اند.

حجت الاسلام تقی قرائتی مدیر موسسه مسجد در مصاحبه ای با اشاره به اینکه ایران به ساخت و احداث 250 هزار مسجد نیاز دارد، گفته است: با توجه به موقعیت جغرافیایی و جمعیتی در کشور ما باید به ازای هر 250 تن یک مسجد وجود داشته باشد اما در حال حاضر به ازای هر 3 هزار تن یک مسجد فعال وجود دارد.

تعداد کانون‌های فرهنگی مساجد طبق آخرین آمار منتشر شده به مرز 21 هزار و 709 باب رسیده که از دورترین نقطه تا نزدیک‌ترین نقاط شهری در استان‌ها فعالیت دارند. همچنین 12 هزار و 137 باب کتابخانه باز و مخزن دار در جوار مساجد تشکیل شده است.

با این حال در مورد مساجد کنونی مشکلات زیادی وجود دارد، یکی از مشکلات، نبود، امام جماعت است. برخی آمارها نشان می‌دهند که 30 هزار مسجد در سراسر کشور امام جماعت ندارند. اما در تهران با وجود آنکه گفته می شود، فقیرترین شهر کشور از لحاظ برخورداری از مسجد است و طبق گفته حجت الاسلام صادق زاده؛ رییس مرکز فعالیت های دینی شهرداری، نیازمند 4 هزار مسجد است، با کمبود امام جماعت روبرو نیستیم.

چندی پیش حجت الاسلام جواد حاج علی اکبری؛ رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد گفته بود، استان تهران در دارا بودن امام جماعت و برگزاری نمازهای جماعت جزو شهرهای ممتاز کشور است، اما لازم است در تهران، به ویژه شهرستان های پایتخت نهضت مسجدسازی را پیشانی همت خود قرار دهیم.

با توجه به مساحت تهران و تعداد ساکنان این شهر، سهم هر تهرانی از مساجد، حدود 15 سانتیمتر است، به گفته رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران، بیش از 2 هزار مسجد در پایتخت فعالیت می کنند و طی چند سال اخیر، 70 تا 80 مسجد در تهران ساخته شده اما تا نقطه مطلوب در این عرصه، فاصله بسیار است. طبق استانداردها برای هر فرد حداقل 7.6 متر فضای مذهبی و فرهنگی در شهر لازم است.

از سوی دیگر این پرسش مطرح می‌شود که کدام شهر در ایران بیشترین تعداد مساجد را دارد؟ برخی منابع از شهر سنندج به عنوان شهری که بیشترین مساجد ایران را دارا است، نام می برد. شهری که 141 مسجد دارد. تعداد مساجد استان کردستان هم 2800 مسجد است. یکی از دلایل بالا بودن تعداد مساجد در این استان این است که اهل سنت و شیعیان در کنار هم زندگی می‌کنند و هر یک مساجد مخصوص به خود را دارند.

منابع:

1. تاریخ مجموعه مسجدالأقصی / تألیف: محمد هاشم موسی غوشه؛ مترجمان: سید شهرام فرهانیان، هودسا عاطفی - قم، نشر ادیان، 1390

2. همان

3. همان

*س_برچسب‌ها_س*

• مسجد
• مسجد النبی
• اسرائیل
• مسجدالاقصی
• سازمان تبلیغات اسلامی
• فلسطین