نگاهی به بازار انرژی / کوید 19 با بازار انرژی چه کرد؟

پایش بازار

پویایی های بازار

1- قیمت نفت خام در روزهای اخیر بیشتر از هفته قبل از آن شد. قیمت نفت برنت امروز به 75.47 دلار هر بشکه برای تحویل در ماه نوامبر 2021 رسید که نشان می دهد در یک ماهه اخیر همواره افزایش داشته است. قیمت نفت خام تگزاس اینترمدییت نیز به 72.36 دلار هر بشکه رسید. در عصر روز جمعه هر دو نفت خام شاخص اندکی پایین آمدند. اولین دلیل برای بالارفتن قیمت نفت می تواند کم شدن مقدار انبارهای نفت در آمریکا باشد. چرا که پیامدهای توفند آیدا همچنان در مقدار تولید تاثیر منفی داشته و پیش بینی می شود که وضعیت تولید نفت خام سنتی و شیل در ایالات جنوبی آمریکا تا آخر سپتامبر به وضعیت عادی بازنگردد. دومین دلیل خوشبین بودن سرمایه گذاران و تجار نفت خام به آینده است. نفت تگزاس برای تحویل در ماه دسامبر هم اکنون 6 دلار بالاتر از ماه قبل است. سومین دلیل می تواند افزایش مصرف کالا در نقاط مختلف جهان باشد. پس از چند بار تکرار افزایش مجدد تلفات بیماری کووید -19، این بار واقعا در اکثر کشورها کسب و کارها از سر گرفته شده است. چهارمین دلیل می تواند تصمیم عقلایی اوپک پلاس در افزایش تدریجی نفت خام در ماههای اخیر باشد. این تصمیم علاوه بر پوشاندن تقاضای پس از کووید -19 بصورتی طراحی شده است که قیمت نفت را در کریدور مابین 70 تا 80 دلار هر بشکه برای برنت نگاه می دارد. قیمت گاز طبیعی در هنری هاب 5.24 دلار هر میلیون بی تی یو گردید که نشان می دهد 45 درصد در فصل سوم 2021 تا این جا افزایش داشته است.

تفسیر هفته

2 - با شروع شیوع بیماری کووید -19 در ژانویه 2020 زندگی بشری وارد یک دور تازه ای شد. عدم قطعیت ها افزایش یافته، آسیب پذیری بازارهای متفاوت و بخصوص بخش مالی بیشتر شده، و بصورت کلی اقتصاد جهانی از رهگذر این ویروس مرگزای لطمات فراوانی را شاهد بود. در هفتم ژانویه 2020 چینی ها اعلام کردند که در شهر ووهان ویروسی به نام کرونا یافت شده است. در 30 ژانویه همان سال سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که این ویروس جدید موجب نگرانی در سطح جهانی شده و وضعیت فوق العاده اعلام نمود. و در یازدهم مارس همان سال سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که این ویروس در سطح جهانی شایع شده است. حوادثی مانند تصمیمات اوپک، بحران های مالی همچون بحران 1998 در آسیا، رکود جهانی مانند وضعیت 2008، حملات تروریستی بر زیرساخت ها و تاسیسات انرژی مانند حمله به پالایشگاه ها و خطوط لوله، حوادث طبیعی مانند سونامی، توفان و سیل همیشه بر روی قیمت نفت خام تاثیر داشته اند، اما به جرئت می توان گفت که تاثیر ویروس کرونا از لحاظ اندازه و مدت با هیچکدام قابل مقایسه نیست. حتی حوادثی مانند حادثه برج های دوقلو در 11 سپتامبر 2001 و یا حمله به عراق در مارس 2003 - با آن که عراق یکی از تولیدکنندگان نفت است - چنین تاثیری را نداشته است. اگر قیمت نفت خام را بعنوان دماسنج فعالیت های اقتصادی جهانی بدانیم، می توان از روی قیمت های نفت مقدار و کیفیت آسیب های بیماری کووید -19 بر اقتصاد جهانی را شاهد بود. قیمت نفت برنت که در 2019، 70 دلار بود در آوریل 2020 به 15 دلار هر بشکه رسید. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدییت در آمریکا از 65 دلار در دسامبر 2019 به منهای 37 دلار هر بشکه رسید. بدین معنا که فروشندگان نفت خام در آن روزها مایل بودند که همراه نفت مقدار 37 دلار به فروشنده بپردازند تا فقط بتوانند از شر نگاهداری نفت خام رهایی یابند.

3- از حادثه کووید -19 می توان نتیجه گرفت که

- کووید 19 تاثیرات قابل ملاحظه ای بر بازار انرژی بخصوص نفت خام و مشتقات آن داشته است. اولین تاثیر کم کردن از هزینه های اضافی و تطبیق دادن بنگاه ها با قیمت های بسیار پایین بوده است. بنابر نظر مجمع جهانی اقتصاد، مصرف نفت از قله نفتی 100 میلیون بشکه در روز در 2019 گذشته و در دهه 2020 بصورت متوسط 10 درصد از میزان تقاضای نفت کم شده و در 20 سال پس از آن 50 درصد از آن کاهش خواهد یافت. این مرکز عقیده دارد که تنها در نیمه اول 2020، 150میلیارد دلار کمتر در صنعت نفت هزینه شده است.

- تاثیر کووید -19 بر گاز نیز با اهمیت است. پیش بینی می شود که در 2025 قله گازی یعنی بیشترین مصرف گازی جهان اتفاق افتد. مصرف گاز به 4200 میلیارد متر مکعب در 2025 رسیده و پس از آن به اندازه مصرف 2019 یعنی 3975 میلیارد مترمکعب بازگردد.

- گذار انرژی که از سالها قبل به معنای انتقال از تولید و مصرف حامل های انرژی همراه با گازهای گلخانه ای بسیار به انرژی های پاک و کمتر آلوده کننده است، با سرعت بیشتری ادامه می یابد. به همین دلیل هم برخی سرمایه گذاران در انرژی های فسیلی از این بازار به انرژی های نو کوچ کردند.

- قیمت فلزات نادر جهان افزایش خواهد یافت. هم اکنون قیمت مس و لیتیوم با افزایش قابل توجهی روبرو بوده است. زیرا استفاده از نیروی الکتریکی در بخش های مختلف بخصوص خودروهای برقی و همچنین استفاده از باتری های لیتیومی افزایش می یابد. قیمت نیکل هم اکنون به بالاترین حد در 7 سال اخیر یعنی هر تن 19920 دلار ر سیده است.

- برخی دیگر فرصت های جدید برای سرمایه گذاری در منابع فسیلی پیدا خواهند کرد. بعنوان مثال دولت نروژ بدنبال سرمایه گذاری معادل 120 میلیارد دلار در صنایع بالادستی نفت و گاز این کشور است.

- در اقتصاد کشورهای نوظهور افزایش تقاضا برای نفت امری بدیهی است. این بدان معناست که قله نفتی احتمالا در جایی بالاتر از 100 میلیون بشکه در روز می تواند اتفاق افتد. به گزارش شرکت سینوپک قله مصرف نفت چین در 2026 اتفاق خواهد افتاد که در آن سال چین 16 میلیون بشکه نفت در روز مصرف می نماید.

- بازار انرژی در آینده با عدم قطعیت های بیشتری همراه است. البته نمی دانیم آن عدم قطعیت ها از چه جنسی است. اما می دانیم که نفت و گاز رقیبی جدید به نام انرژی های تجدیدپذیر پیدا کرده است. بنابراین باید هزینه های اضافی این صنعت را کاهش داده و بهره وری را افزایش داد.

4- ذینفعان بازار انرژی از جمله سیاستگذاران، سرمایه گذاران، بنگاه های بزرگ نفت و گاز، و تنظیم گران بخش های انرژی در برنامه ریزی برای آینده باید بیشتر دقت کنند. خصوصا دولت هایی مانند ایران که به تولید و تجارت نفت خام مشغولند، ریسک های ژئوپلتیکی ناشی از جابجایی نفت را نیز باید در نظر بگیرند. این ریسک ها در خطوط لوله از تغییرات سیاسی در کشورهای در مسیر خط لوله و تحرک های اجتماعی مخالف مانند گروه های تروریستی شامل می شود. در بخش دریا حملات به کشتی ها و نفتکش ها در دریاهای آزاد و تنگه های سوق الجیشی رو به افزایش است. نهایتا این که تولید کنندگان عمده نفت خام سه بازیگر آمریکا، روسیه و کشورهای اوپک هستند. مصرف کنندگان نیز کشورهای آمریکا، چین، هند، ژاپن و اتحادیه اروپا عمدتا هستند. تعامل مابین این بازیگران به مطالعه در چارچوب آینده پژوهی و سناریوپردازی نیاز دارد.