پایان باز سریال وین

در حال‌حاضر در طرف ایرانی و غربی به‌ویژه آمریکا دو نگاه و جمع بندی متفاوت در رابطه با پایان مذاکرات و پیش نویس ارائه‌شده وجود دارد، درحالی‌که طرف غربی از واژه «متن نهایی توافق» استفاده می‌کند اما طرف ایرانی این متن را متن نهایی نمی‌داند و عنوان کرده که «انریکه مورا» معاون هماهنگ کننده اتحادیه اروپایی چند ایده را به طرف های مذاکره کننده در وین ارائه کرده و لازم است این ایده ها در پایتخت ها مورد بررسی دقیق تر قرار گیرد. دوشنبه شب و بعد از اعلام پایان مذاکرات، توییتر رسمی خبر‌گزاری فرانسه در خبری فوری به نقل از یک مقام اروپایی نوشت که اتحادیه اروپا «متن نهایی» مذاکرات هسته ای با ایران را به طرف های مذاکرات ارائه داده است. شبکه الجزیره نیز در این‌باره به نقل از یک مقام اروپایی نوشت: «پیشنهاد اروپا آخرین و بهترین متن برای بازگشت آمریکا به توافق هسته ای با ایران است. اتحادیه اروپا متن نهایی توافق هسته‌ای با ایران را ارائه کرد.‌» خبر‌گزاری رویترز نیز به نقل از یک مقام وزارت‌خارجه آمریکا اعلام کرد که واشنگتن آماده حصول سریع توافق بر سر احیای برجام بر پایه پیش‌نویس نهایی است.

پس از آن نیز جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «بر سر هر آنچه که می توانست مذاکره انجام گیرد، مذاکره شد و حال در متن نهایی قرار دارد، با این‌حال پشت هر مشکل فنی یا پاراگرافی، یک تصمیم سیاسی قرار دارد که پایتخت ها باید درخصوص آنها تصمیم‌گیری کنند. اگر این پاسخ ها مثبت باشند، آن‌وقت می‌توانیم توافق را امضا کنیم.‌» این ادعاها در شرایطی مطرح‌شده که مقامات ایرانی در پایان آخرین دور مذاکرات وین تاکید داشتند که در برخی موضوعات، پیشرفت های نسبی حاصل شده اما معنای این اظهارات به‌طور قطع رسیدن طرفین به متن نهایی توافق نیست. به گزارش نورنیوز پس از 11‌ماه گفت وگو در وین که با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده، آنچه که موجب نهایی‌نشدن متن توافق تاکنون شده، رفتار غیرصادقانه غربی ها و تلاش برای استفاده از ابزارهای فرامذاکراتی برای زیر فشار قرار‌دادن ایران بوده است. اتخاذ این رویکرد کاملا سیاسی از سوی غربی ها همان‌طور که تاکنون تاثیری بر مواضع اصولی ایران نداشته، از این پس نیز در پیگیری راهبرد اصولی مذاکره کنندگان ایرانی برای احقاق حقوق ملت ایران نخواهد داشت.

همچنین حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران روز دوشنبه با پایان یافتن مذاکرات، در تماسی تلفنی با جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات وین گفت که رسیدن به یک توافق «با موضع واقع بینانه و پرهیز از مواضع غیرسازنده، به‌ویژه از سوی آمریکا» امکان‌پذیر است.

اختلافات باقی‌مانده چیست؟

در حال‌حاضر چندین اختلاف سیاسی و فنی بین ایران و غرب باقی‌مانده که اصلی‌ترین موضوع موردبحث، اصرار تهران بر این است که آژانس بین المللی انرژی اتمی بازرسی چندین ساله اش از فعالیت‌های هسته ای در سه محل اعلام نشده در ایران را پایان دهد. پرونده ای که یک‌بار در سال‌94 آژانس بین المللی انرژی اتمی طی قطعنامه ای پس از 12 سال‌آن را مختومه اعلام کرد. پایگاه خبری پولیتیکو عصر دوشنبه درباره اختلافات فنی باقی‌مانده پس از مذاکرات پنج روزه نوشت: «در طول پنج روز رایزنی و گفت‌وگو، مذاکره کنندگان روی راه حل هایی برای «سوالات فنی» که در متن پیش نویس نهایی باقی‌مانده بود کار کرده اند. یکی از آنها مربوط به جزئیات نصب مجدد دوربین هایی (27‌دوربین) است که برای نظارت بر پایبندی تهران به برجام استفاده می‌شد و ایران در ژوئن به تلافی قطعنامه شورای‌حکام آژانس آنها را خاموش کرد.‌»

به نوشته پولیتیکو، یکی دیگر از سوالات فنی هسته ای ظاهرا مربوط به مقدار کمی اورانیوم غنی شده 60‌درصد است که تبدیل و پرتودهی شده است و به دلیل رادیواکتیویته بالا نمی‌توان از ایران خارج کرد. بر اساس برجام، تمام اورانیوم غنی شده باید به خارج از کشور ارسال‌شود. به گفته یک مقام ارشد غربی که از این موضوع مطلع است، متن پیش نویس نهایی شامل راه حل های احتمالی برای هر دو موضوع است. ایران همچنین خواستار تضمین حقوقی از سوی ایالات‌متحده شده است که از توافق هسته ای آینده خارج نخواهد شد. این بحث در قالب اختلافات سیاسی جای می‌گیرد. دولت بایدن بارها تاکید کرده است که به تعهدات خود تحت این توافق پایبند خواهد بود اما نمی‌تواند تضمینی برای دولت‌های آینده ارائه کند.

بنابراین مذاکره کنندگان برخی تضمین های اقتصادی را بررسی کرده اند که به ایران فرصت سود مالی از این توافق را می‌دهد؛ یعنی حتی اگر دولت جدید ایالات‌متحده دوباره از این توافق خارج شود، یکی از این اطمینان ها که مذاکره کنندگان در حال کار روی آن هستند، تداوم موقت قراردادها برای شرکت‌هایی است که در ایران تجارت می‌کنند.

واکنش روسیه و چین

در این بین مذاکره کننده ارشد چین در مذاکرات وین با تاکید بر اینکه تمامی طرفین در این مذاکرات باید با اتخاذ رویکردی واقع بینانه و به‌کار بستن راه حلی واحد از فرصت احیای مذاکرات استفاده کنند، از آمریکا خواست در اسرع‌وقت تصمیمات سیاسی لازم را برای احیای توافق هسته ای اتخاذ کند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی در وین نیز در صفحه توییترش درباره مذاکرات وین نوشت: «با احترام به تمامی طرفین توافق هسته ای و در وهله اول ایران، تمامی دلایل برای احیای برجام وجود دارد. مثل همیشه دشواری ها در جزئیات است.‌» او همچنین در پیام دیگری در واکنش به اظهارات دوشنبه‌شب جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات وین در این‌باره، نوشت: «این کلمات اتمام‌حجت به‌نظر نمی آیند. تصمیم‌گیری ها در پایتخت های طرفین برجام [توافق‌هسته ای] گرفته می‌شود. آنها تصمیم می‌گیرند.‌»

در جست‌وجوی راه حل

همچنین پولیتیکو ادعا کرد که دیپلمات های غربی درگیر در مذاکرات وین گفتند که طی پنج روز یعنی از پنج‌شنبه تا دوشنبه، طرف ها بر سر یک توافق سیاسی جداگانه با ایران مذاکره کردند که می‌تواند به بسته‌شدن این تحقیقات کمک کند؛ مشروط بر اینکه ایران همکاری کند. در واقع شواهد و قرائن حاکی از آن است که نهایتا نماینده اتحادیه اروپا به‌عنوان تسهیل‌کننده و بر اساس برداشت خود از مواضع طرفین راه‌حل هایی را برای برخی موضوعات باقی‌مانده وارد متن کرده است. در این‌خصوص سید‌محمد مرندی، مشاور رسانه ای تیم مذاکره کننده ایران می‌گوید؛ گزارش‌ها درباره جزئیات چیزی که پیشنهاد شده «صرفا گمانه زنی اند.‌»

مرندی مطرح کرد: «تیم مذاکره کننده تا زمانی‌که متن حاصله، با دقت در تهران مطالعه و بررسی نشود، نمی‌تواند درباره چیزی که تا الان به‌دست آمده نظری ارائه دهد. در چند‌ماه اخیر، چه در وین و چه زمانی‌که مذاکره کنندگان در پایتخت هایشان هستند، مذاکره کنندگان ایران تهدیدهای غربی و ضرب الاجل های ساختگی را برای حفظ حقوق ایرانیان و دست‌یافتن به امتیازات مهم، نادیده گرفته اند. تفاوت آن موقع با الان بسیار زیاد است.‌»