چرا تشکیل سازمان ملی مهاجرت ضرورت دارد؟

مجلس شورای اسلامی در 22 آبان 1401 کلیات طرح تاسیس سازمان ملی اقامت را تصویب کرد که در این طرح که با لایحه تشکیل سازمان مهاجران اتباع خارجی ادغام شده است برای ساماندهی اتباع خارجی پیش بینی‌هایی شده است و در 29 مرداد 1402 با تصویب مجلس شورای اسلامی، دولت مجاز شد نسبت به تسهیل و واگذاری اقامت به اتباع خارجی متقاضی اقامت اقدام کند.

مجلس شورای اسلامی در 30 مهر در جریان بررسی برنامه هفتم بند (الف) ماده 86 ذیل فصل 18 (سیاست داخلی و ارتقای سلامت اجتماعی) را بدین شرح به تصویب رساند: بر اساس بند (الف) ماده 86 که به تصویب نمایندگان رسید، به منظور ساماندهی مهاجرین و اتباع بیگانه، وزارت کشور باهمکاری دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی مکلف است ضمن تشکیل سازمان ملی مهاجرت، اقدامات زیر را انجام دهد:

الف - با همکاری وزارت امور خارجه، وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، مرکز آمار ایران، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، سازمان ثبت احوال کشور و سایر دستگاه‌های اجرایی، نسبت به ساماندهی، ورود، خروج، طرد، سرشماری، آمایش سرزمینی و ثبت احوال اتباع بیگانه، پناهجویان، مهاجرین قانونی و غیرقانونی، به نحوی اقدام کند که تمامی اطلاعات مهاجرین و اتباع بیگانه دریک پایگاه داده مرجع برخط و یکپارچه گردآوری شود و درگاه‌های بهره برداری آن بر اساس ماده (7) قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی برای سایر دستگاه‌ها ایجاد شود.

محسن نجفی‌خواه، معاون سازمان برنامه و بودجه در موافقت با این بند در مجلس گفت: تشکیل سازمان مهاجرت از چهار سال قبل در دولت تصویب شده بود و به صورت لایحه در مجلس مطرح است تا وضعیت مهاجران غیرقانونی که در کشور حضور دارند، ساماندهی شوند.

معاون سازمان برنامه و بودجه بیان کرد: 8 میلیون و 400 هزار نفر مهاجر در کشور وجود دارند و بیش از 10 مرجع به مهاجران کد می‌دهند و این مراجع باید بر اساس یک سازمان حاکمیتی دقیق مورد رصد و بررسی قرار گیرند. بر همین اساس هدف این بند این است که موضوع مهاجران در ذیل معاونت وزارت کشور ساماندهی شوند.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که باید برای بند الف اساسنامه تهیه و به تصویب مجلس برسد.

بررسی ورودی‌ها و خروجی‌ها در سازمان ملی مهاجرت

اهمیت تشکیل سازمان ملی مهاجرت به این دلیل است که کشورمان همواره پذیرای مهاجرانی بوده که از جنگ و بیکاری مجبور به جلای وطن شده‌اند، اما بسیاری از این افراد به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند و شاید تا مدت‌ها در کشور بدون داشتن هویت مشخص مشغول به‌کار شوند و در چرخه اقتصادی کشور قرار گیرند.

به استثنای ورود مهاجران کشور‌های خارجی به ایران مسئله مهاجرت ایرانیان به کشور‌های دیگر هم وجود دارد که این امر هم ذیل نیاز به سازمانی برای ساماندهی امور مهاجرت است به‌طور مثال مسئله مهاجرت پزشکان از کشور نیازمند بررسی است که چرا چنین اتفاق ناخوشایندی افتاده است.

محمدعلی محسنی بندپی، عضو هیئت رئیسه کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره مهاجرت پزشکان گفت: رئیس سازمان نظام پرستاری اعلام کرده در سال 1401 بیش از دو هزار پرستار از کشور خارج شده است. آمار‌های متعددی را با کمی اختلاف از زبان مسئولان مختلف در وزارت بهداشت، سازمان نظام پرستاری و مجلس می‌شنویم، اما اصل قضیه واقعه دردناک خروج نخبگان از کشور است.

نماینده مردم نوشهر، چالوس و کلاردشت در مجلس افزود: من از وزارتخانه‌های علوم، بهداشت، آموزش و پرورش، وزارت خارجه و حتی وزارت اطلاعات درخواست کرده‌ام تا این امر را ریشه‌یابی کنند.

وی اظهار کرد: قبلا نخبگان توسط کشور‌های توسعه‌یافته مثل آمریکا، کانادا و کشور‌های اروپایی جذب می‌شدند، اما الان کشور‌های همسایه هم نسبت به جذب نیرو‌های متخصص ایران اقدام می‌کنند و جالب این است که کشور‌های همسایه همه پیش‌شرط‌ها را برداشته‌اند یعنی الان اگر به عمان بروید و بگویید پرستار هستم چند تست از شما می‌گیرند و حتی نیاز به مدرک پرستاری هم ندارند.

جذب نخبگان و پزشکان توسط کشور‌های همسایه یکی از مواردی است که سازمان ملی مهاجرت باید آن را رصد کند، چون با توجه به اینکه کشور‌های همسایه از پزشکان و پرستاران مدارک دانشگاهی نمی‌گیرند خروج سرمایههای انسانی کشور بسیار آسان شده است.

جلیل رحیمی جهان آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی هم دباره ضرورت تشکیل سازمان مهاجرت به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: برای انسداد مرز‌های شرقی، تشکیل سازمان ملی مهاجرت و نظارت بر فعالیت اتباع آمادگی هرگونه همکاری با دولت را داریم.

وی ادامه داد: اتباعی که دارای سرمایه هستند و جزو نخبگان به حساب می‌آیند باید برای حضور و اقامتشان در کشور فکری شود که در سازمان ملی مهاجرت این کار را کردیم.

از آنجا که بند‌های (ب)، (پ)، (ت)، (ث) و تبصره‌های ماده 86 برنامه هفتم با نظر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس به کمیسیون تلفیق ارجاع شده لذا در زمان دیگری دوباره به صحن می‌آید تا بررسی شود.

سید کریم حسینی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این باره به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: قانون سازمان ملی مهاجرت قرار است در کمیسیون تلفیق اصلاح شود و به صحن بیاید و قطعا مصوب هم خواهد شد.

وی ادامه داد: این امر تولیت بحث مهاجرین را در همه ابعاد می‌تواند داشته باشد.

لزوم مدیریت مهاجران برای جلوگیری از ایجاد ناامنی

حضور مهاجرین در هر کشوری نیازمند مدیریت است تا بتوانند از توانایی‌های مهاجران برای خدمت به کشورشان استفاده کنند.

احمد علیرضابیگی عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره ضرورت تشکیل سازمان ملی مهاجرت گفت: اعتقاد نمایندگان بر این است که مصوبات مجلس لایحه‌محور باشد لذا اصرار داریم که لایحه دولت به مجلس بیاید و ملاک قرار بگیرد مگر اینکه دولت اعلام کند در این خصوص نمی‌تواند لایحه بدهد.

وی اظهار کرد: اگر دولت برای سازمان ملی مهاجرت لایحه ندهد مجلس اقداماتی را انجام می‌دهد، اما آن جامعیت و پختگی که در لایحه دولت وجود دارد نمی‌تواند به‌دست بیاید، چون موضوع سازمان ملی مهاجرت فقط مربوط به اتباع بیگانه نیست چراکه این موضوع تبعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد و در عین حال علاوه بر مهاجرینی که به کشور ما وارد می‌شوند کسانی که از ایران مهاجرت می‌کنند را باید مورد توجه قرار بدهد لذا باید یک قانون جامع تنظیم شود.

نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس بیان کرد: مجلس دهم برای احراز تابعیت جمهوری اسلامی ایران از طریق مادر برای متولدینی که پدرشان غیرایرانی است مصوبه‌ای داشت که آن مصوبه با مشکلاتی مواجه شد و الان دارند اصلاحیه آن را به فاصله تقریبا چهار سال از آن قانون می‌آورند که این امر نشان می‌دهد که قانون جامعی نبوده است.

علیرضابیگی تصریح کرد: مهاجرین باید در گام اول شناسنامه‌دار شوند، چون با انبوهی از جمعیتی مواجه هستیم که به صورت غیرقانونی وارد کشور شدند و به کار هم مشغول شده‌اند.

وی ادامه داد: شناسنامه به معنای دادن ملیت ایرانی به اتباع خارجی نیست بلکه برای این است که هویتشان معلوم باشد مثلا ما اثرانگشت آن‌ها را در اختیار داشته باشیم که اگر اتفاقی افتاد بتوانیم به آن اثرانگشت مراجعه کنیم و متوجه شویم برای چه کسی است.

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس اظهار کرد: یکی از نتایجی که مهاجرین در کشورمان به هیچ عنوان قابل شناسایی نباشند، حادثه تروریستی است که در حرم شاهچراغ (ع) شیراز رخ داد که از مهاجران غیرقانونی بودند و از خارج از مرز‌های رسمی وارد کشور شده بودند و یک حادثه بزرگ تروریستی را آفریدند لذا گام اول باید معطوف به این باشد که مهاجران را شناسنامه‌دار کنیم.

نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس گفت: باید سرویس خدماتی که به مهاجرین داده می‌شود، ایجاد شود، چون فرزندان اتباع خارجی در مدارس ما در حال تحصیل هستند که تابع ضابطه و قاعده‌ای است و این امر باید در عموم موضوعات ما توسعه پیدا کند و بتوانیم اهرم‌های کنترلی را به کار ببندیم و موضوع مهاجرت را صرف نظر از خسارتی که ممکن است برای ما داشته باشد به یک فرصت برای پیشرفت و قابلیت اثرگذاری کشور بر جغرافیای پیرامون تبدیل کنیم و این امر را به قدرت نرم تبدیل کنیم.

گزارش: محمد امیرحسینی