چند وزیر پیشنهادی رئیسی رأی اعتماد نمی گیرند؟ / لابی‌من‌ها فعال شدند
«برخورد مجلس با کابینه رئیسی چگونه است؟» سوالی که در کلاب هاوس خبرگزاری خبرآنلاین به آن پاسخ داده شد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، کابینه پیشنهادی رئیس جمهور این روزها در بهارستان مستقر شده است تا بعد از بحث و بررسی برنامه هریک از وزرای مطرح شده و دفاعیات آنها در مقابل نمایندگان در نهایت تکلیف 19 وزارتخانه دولت سیزدهم با رأی نمایندگان مشخص شود. تا روز چهارشنبه مشخص خواهد شد که کدامیک از 19 وزیر پیشنهادی ابراهیم رئیسی از بهارستان راهی پاستور خواهند شد. اما «برخورد مجلس با کابینه رئیسی چگونه است؟» این عنوان سوالی بود که در کلاب هاوس خبرگزاری خبرآنلاین با حضور تحلیلگران سیاسی و رسانه ای به بحث و بررسی گذاشته شد.
برخی پیش بینی کردند که کابینه پیشنهادی به سلامت از بهارستان عبور خواهد کرد و برخی دیگر معتقد بودند تعدادی از این وزرای پیشنهادی رأی اعتماد نخواهند گرفت. آنچه می خوانید مشروح گپ و گفت در کلاب هاوس خبرگزاری خبرآنلاین دربار نوع مواجهه مجلس با کابینه پیشنهادی رئیس جمهور است؛
***************
*حسن لاسجردی عضو شورای سردبیری خبرآنلاین
با توجه به یکدستی دولت و مجلس برخی می گفتند همراهی و همدلی مجلس باعث رای به همه وزرا می شود و بر همه نقاط ضعف چشم پوشی می کند ولی نمایندگانی هم بودند که کابینه را مورد سوال قرار دادند. برخی وزرای معرفی شده تجربه و سوابق دارند و برخی گمنام و ناشناخته هستند. برخی دارای برنامه مناسبی نیستند. لذا نگاه دوم شکل گرفت که خیلی ها معتقدند مجلس، به برخی نامزدها و وزرا رای نخواهد داد. این نگاه هم قابل توجه است و بسیاری از نمایندگان بر این باورند شاید همه نامزدهای وزارت رای نیاورند و تا 5-6 نفر شاید نیاز به معرفی گزینه دیگر باشد.
لابی‌من‌های مجلس مشغول فعالیت هستند. نگاه‌ها حتما در روزهای آینده تغییر می کند و عدد رای اعتماد وقتی مشخص شود معلوم خواهد شد نگاه های مطرح شده تا چه اندازه ای درست است. باید صبر کرد تا بررسی ها در مجلس تمام شود و شاهد رای باشیم. با این همه به نظر می رسد مجلس نگاه همراهانه ای با دولت معرفی شده خواهد داشت. در بین گروههای تخصصی و اصناف و وزرای خاص، امکان دارد چند نامزد رای نیاورند. سوال اصلی اینجاست آیا نوع برخورد مجلس کامل است یا گزینش بین نامزدهای وزارت می کند؟ مجلس چشم خود را بر شرایط کشور و شکل تشکیل دولت می بندد و به همه وزرا رای می دهد؟
*س_با این هیات دولت بعید است اقتصاد و وضعیت کشور به سامان برسد_س**عبدالرضا احمدی تحلیلگر امور سیاسی
از نظر اعضای هیات دولت، احساس می شود بر عکس تمام روسای دولتهای گذشته و روسای جمهوری اسلامی، آقای رییسی یکی از روسایی است که 4 سال برای انتخاب اعضای هیات دولت فرصت داشتند. ایشان نه مشکل رد صلاحیت داشتند و قریب به اتفاق سیاسیون می گفتند او در دولت سیزدهم حضور خواهد داشت و هیات دولت متاثر از مطالعات3-4 ساله است. او پس از انتخابات، تماسهای زیادی به منتقدان خود نداشت. دفترشان استمزاجا از همه سیاسیون برای شاکله هیات دولت و حاکمیت دولت سیزدهم مذاکره می کردند. و دلیل این که ایشان خود را دولت جامع و مانع می داند و بیشتر حول محور این بود که رییس جمهور همه از جمله کسانی که در انتخابات حضور نیافتند هستم، ولی به نظر می رسد هیات دولت معرفی شده تناقض با مطالعات 4 ساله و سخنان قبلی آقای رییسی داشت.
او در شرایطی وارد دولت شده که بیش از 100 هزار نفر تلفات کرونا داریم و تورم بیش از 40 درصد است. با این هیات دولت بعید است بشود اقتصاد و وضعیت کشور به سامان شود.
*س_طرح عبدالملکی شبیه ژورنال تبلیغاتی بود_س**علی موسوی تحلیلگر سیاسی
صحبت امروز کابینه ناظر بر سخنان وزرای پیشنهادی کابینه است. طرحهای دوستان را خواندم. آقای آشتیانی 38 صفحه طرح داده اند. آقای محرابیان 31 صفحه، آقای ساداتی نژاد 7 صفحه دادند که اشل و فرم طرح را نداشت. نظام علمی طرح نویسی برای تصدی یک وزارتخانه را ندارد. آقای زارعپور حداقلها را داشت. طرح 19 صفحه ای آقای خاندوزی را خواندم. طرح آقای اوجی وزارت نفت را خواندم.
برایم سوال شده برای تحول و تغییر بنیادین و اساسی با توجه به مشکلات کنونی کشور و اتفاقاتی که صحبت از جنگ اقتصادی و تحریم است، هنوز از رییس دولت برنامه ای را شاهد نیستیم. نیازمند این هستیم یک سند و نقشه راهبرد کلان و چه بسا جامع را داشته باشیم ولی تا الان چنین چیزی را شاهد نیستیم.
از سویی طرحهای مطرح شده را گفتند طرح را کس دیگری نوشته و چه بسا غلطهای تایپی و نگارشی در طرحها را می بینیم. دقتی که یک وزارتخانه را قرار است مدیریت کند، نقاط ضعف و قوت را ببیند، اصلا وجود ندارد. 2-3 طرح شبیه به پایان نامه کارشناسی ارشد است. روی کلان دولت هم طرح و قالبی را ندیده ایم. عده ای از نامزدهای ریاست جمهوری گفته بودند طرح داریم. استماع صحبتهای نمایندگان هم درخور نبود.
طرح آقای خاندوزی خیلی روشن و مشخص بود. همچنین دکتر زارعپور طرح جامعی داشت. عریض و طویلترین طرح مربوط به آقای عبدالملکی در 77 صفحه است که گرافیک و عکس زیاد دارد که شبیه ژورنال تبلیغاتی بود. در اقلیم افکار عمومی، هنوز فضایی که باید برای دولت اتفاق بیفتد و مردم بشنوند برای من نوعی عایدی خاصی نداشت.
سوال: فکر می کنید مجلس با این وجود با وزرای پیشنهادی چه می کند؟
*علی موسوی
با صحبتهایی که تا الان شده و بحثها را پیگیری می کنیم می بینم با بیشتر گزینه هایی که صحبت شده، وزارت راه باید جزو وزارتخانه های دارای چهارچوب باشد و دودوتا چهارتا خیلی مهم است. آقای قاسمی اصلا طرحی را ارائه نکرده است. مجلس می گوید او توانمند است و به او رای می دهیم. باغگلی که منتقدان زیادی را داشت یک چیزی را برای دفاع و پیش برآورد و پیش نیاز حداقلهایی را نشان می دهد. حداقل جوان بودن را دارد. اما از آقای رستم قاسمی برای یک وزارتخانه اساسی هیچ چیزی نمی بینیم. مجلس دارد او را این مدلی برانداز می کند. آقای خاندوزی صددرصد رای می آورد چون از بدنه مجلس بوده، طرح دارد و شناخت خوبی از حوزه اش دارد. وزیر خوبی می تواند باشد و تمام شاخصهای نسبی تصدی وزارتخانه را دارد.
سردار وحید به صرف یک سری عقبه ها برای تصدی پست وزارت کشور چون و چرا ندارد. یک سری رویشان چون و چرا نیست. آشتیانی وزارت دفاع طرحش یک سری کلیات عام است و بعید است روی او مخالفت شود. کل مجلس روی مجلس اجماع دارد و روی بقیه افراد آنچنان اتفاقی نمی افتد. روی آقای عبدالملکی یک سری بحث است ولی فکر نمی کنم مقاومت آنچنانی برای نقد نمایندگان نخواهیم داشت. 5-6 نفر با رای بالایی رای می آورند که حتی بدون ارائه طرح، مورد حمایت هستند.
*س_کابینه فراجناحی صددرصد نمایشی بود_س**کامبیز خسروی فعال سیاسی
وزرایی که معرفی شدند نسبت به رای آوری در این مجلس به سه دسته تقسیم می شود. دسته اول آنهایی اند که یا سابقه وزارت داشتند یا از خود مجلس هستند که به راحتی رای بالایی می آورند. تعدادی هم دچار مشکلند. نه سابقه ای برای احراز چنین جایگاهی دارند و در حد یک مدیر درجه دو میانی سابقه دارند. یکی دو نفر دچار مشکل جدی هستند. اگر مجالس دیگر - حتی اصولگرایان گذشته - بود قطعا این لیست 7-8 نفر مشکل داشتند و 4-5 نفر می افتادند. الان یکی دو نفر دچار مشکل هستند ولی ممکن است کسی نیفتد.
آخرین لحظات هم لابی می شود و هم برخی وزارتخانه مانند تعاون، رفاه و کار یک سری اهرمهایی در شرکتهای سرمایه گذاری و شستا دارد و قطعا این مجلس بسیار بسیار در بده بستانهای گرفتن پست و هیات مدیره از همه مجالس دیگر تعامل بیشتری دارد.
باغگلی وزارت آموزش و پرورش بیشترین مشکل را دارد. ساداتی نژاد، خاندوزی، قاسمی، آشتیانی و محرابیان مشکلی ندارند. بقیه هم رای قابل قبول را می آورند. این مجلس تصمیمگیر قطعی نیست. این که بیایند برنامه ها را ببینند. فقط هم ارائه دادن برنامه نیست. این برنامه ها را افراد دیگری تهیه می کنند و حتی وزیر پیشنهادی آنها را مطالعه نکرده است. باید ببیند وزیر چقدر توان دارد و بعد رای بدهند.
*س_بیش از 70 درصد کابینه پیشنهادی، اندازه و طراز وزارت را ندارند_س*بحث این شد که فراخوان داده بودند و قرار بود کابینه فراجناحی و 80 میلیونی انتخاب شود، نتیجه اش کاملا خلاف این بود و یک کار صددرصد نمایشی بود. از محدوده قوه قضاییه و آستان قدس هم خارج نشدند و حتی در جامعه اصولگرایی هم نبود. آقای احمدی نژاد هم سال 84 وقتی وزرا را معرفی کرد یک وزیر آقای خاتمی را نگه داشت. آقای رحمتی در راه و ترابری را نگه داشت. اینجا حتی ما دایره اصولگرایی را هم نمی بینیم. آرزو می کنیم برداشتهای ما غلط باشد و این کابینه موفقترین کابینه بعد از انقلاب باشد چون همه به دولت موفق نیاز داریم. اما هر طور روی کاغذ حساب می کنیم، آرزو داریم دودوتا چهار تای عزیزان بشود 5 تا ولی هر کار می کنیم به 3 هم نمی رسد. به عنوان کسی که سابقه اجرایی داریم به ضرس قاطع می گویم حداقل دو سوم این کابینه، هر 200 سال اتفاق می افتد بر اساس شانس و امدادهای الهی یک آدمهایی اینطوری وزیر شوند. بیش از 70 درصد این افراد اندازه و طراز وزارت را ندارند.
*س_فرماندهی واحد داشتن یک تصمیم عاقلانه است_س**محمد مهاجری عضو شورای سردبیری خبرآنلاین
در بخش فرماندهی اقتصادی دولت در آن کهکشان و منظومه ای که آقای مخبر دزفولی معاون است، ایشان در آنجا فعال خواهند بود. هم وزرای 8 گانه اقتصادی و هم رییس سازمان برنامه و بودجه و رییس کل بانک مرکزی، این فرماندهی واحد را برای آنجا می پسندم که فرمانده اقتصادی واحد داشته باشد. بر خلاف دولتهای اخیر که فرماندهی اقتصادی واحد نداشت، به موضوع خوشبینم. نه این که تیم کابینه فعلی از لحاظ اقتصادی قوی باشد، هر چند آقای رستم قاسمی تکنوکرات موفقی است. ولی به نظر می رسد تصمیم فرماندهی واحد عاقلانه است.
بحث فراجناحی بودن کابینه هم مطرح است. تعریفی از فراجناحی دارند که با واقعیتهای جامعه منطبق نیست. این که بگویند ما نگاه سیاسی به وزرا نداریم این پذیرفته است. آقای رییسی شخصیت طراز اول جناحی و سیاسی در کشور نبوده و نیست. در روحانیت مبارز عنصر تاثیرگذاری نبوده است. در فضای سیاسی هم هیچوقت به عنوان چهره حزبی سیاسی مطرح نبودند. از این جهت که آقای رییسی آدم سیاسی نیست هم فرصت است و هم تهدید. فرصت از این لحاظ که نگاه جناحی ندارد. تهدید است که افراد سیاسی به راحتی روی این افراد تاثیر می گذارند. آقای رییسی به شدت تحت تاثیر در معرفی کابینه قرار داشت. این که می گوید فراجناحی، اگر حرف ایشان مطرح شود سخنش را می پذیریم. ولی در نتیجه می بینیم آدمها جناحی اند. مگر آدم غیرجناحی در کشور داریم؟
اگر بگوید من نگاه جناحی ندارم ولی محصول و خروجی جناحی است. اگر غیر از این بود چرا وزیری که باید در یک وزارتخانه کاملا تکنیکال کار کند می توانست از جناح دیگری باشد ولی الان اینطور نیست.
*س_با مجلسی مواجه هستیم که بی نظیر است_س**روح الله جمعه ای، تحلیلگر سیاسی
دولت یک نهاد متشکل و منسجمی است که کارهای اجرایی را بر عهده دارد و وزارتخانه اجزای دولت را تشکیل می دهند. مهمترین مساله دولت، داشتن سیاست کلی است. الان در رابطه با کابینه آقای رییسی می بینیم مشکلاتی در جامعه وجود دارد که حل آنها حیاتی است. مشکلات اقتصادی و معیشتی و امنیتی را داریم و انتظار می رفت سیاست واحد مشخصی ارائه شود و بنابرآن نامزدهای وزارتخانه ها برنامه بدهند.
چون برنامه کلی نداریم نوعی تشتت در برنامه های نامزدهای وزارت می بینیم. این مشکل متوجه مجلس هم می شود و نمی تواند نقد کند. بنابراین دولت باید مانیفست و سیاست راهبردی خود را ارائه کند. بر 3 محور می توان دولت را تقسیم بندی کرد. یک محور سیاسی - امنیتی. دوم اقتصادی و سوم اجتماعی.
در بخش سیاسی امنیتی گزینه های کارامد می بینیم که قابل ارزیابی دقیق است و امیدواریم برنامه منسجمی ارائه دهند. ولی در موضوعات اجتماعی و اقتصادی انتظارات برآورده نشده است. آقای رییس جمهور فرمایشی داشت درباره تیم اقتصادی که رهبر واحد داردو اجزای اقتصاد در دولت باید تحت راهنمایی و تابعیت آن رهبر واحد برنامه داشته باشند. یکی از مشکلات اجرا همین عملکردهای بخشی و جزیره ای است. در یک حوزه خاص یک وزارتخانه تصمیم می گیرد و وزارت بعدی تمامی اقدامات او را مخدوش می کند.
برای اولین بار در قوه مجریه شاهد فرماندهی واحد اقتصادی هستیم که حرکت مبارک و قشنگی است و امیدواریم در تیمهای اجتماعی و سیاسی هم امیدواریم این سیاست را شاهد باشیم. برای منافع ملی این امر مبارکی است.
با مجلسی مواجهیم که بی نظیر است. در مجلس یک فراکسیون یا دوتا فعال بودند و نمایندگان در مقاطع حساس دارند و بر اساس آن کلیات کار را مشخص می کنند. در این مجلس یک راس یا فراکسیون قوی نمی بینیم. بنابراین در طول یکسال گذشته یا دوسه هفته گذشته به راحتی می بینیم نظرات تغییر می کند و آرا مواج است. برای همین نمی توان قاطعانه گفت رویکرد مجلس چیست. پیش بینی می کنم با توجه به بحث شفافیت آرا، مجلس در روز آخر شگفتی خواهد داشت که یا به همه رای می دهند یا به بخش قابل توجهی رای نمی دهند.
*س_تسلیم پذیری بسیار خطرناک است_س**سعید پسنده پور ناظر روابط بین الملل
نکته کوتاهی در صحبت های آقای رییسی بود. اشاره داشت برای یک یا چند وزارتخانه نفرات دیگری را در نظر داشتند که در تعامل با مجلس، شخص دیگری معرفی شد. اینجا باید وجه تمایزی بین تعامل و تسلیم قائل شویم. یا رییس دولت به حجتی برای معرفی یک فرد رسیده که تعامل در سایه گفتگو و برخورد اقناعی است نه این که خیلی سریع و صریح و انقلابی از نظر خود کوتاه بیاید و نظر مجلس را بپذیرد. اینطور مردم احساس آرامش هم نمی کنند چون نگران کننده است. چون احساس می کنند آقای رییسی این تسلیم پذیری را در مقابل مجلس دارد و حتی در برخورد با بزرگان این تعارف و رودربایستی را هم دارد.
در تصمیمات کلان شاید به وحدت فرماندهی خدشه وارد شود و ایشان نتواند یک اراده قاطع ولو غلط داشته باشد. جاهایی اراده قاطع لازم است. بی تصمیمی و تسلیم پذیری بسیار خطرناک است. این تعامل نیست و دولت را به شدت تهدید می کند. به خصوص برای شخصی که سیاسی نیست و عادت به دیالوگ برقرار کردن ندارد. این طرح از نرمش بسیار قهرمانانه است.
*س_رئیسی شاداب بود و گویا خیالش راحت است_س**هاتف صالحی، فعال فرهنگی
در مجلس شاهد بودیم که برخی نمایندگان در نقد و تایید نامزدها صحبت کردند. مشخص بود خیلی حوصله بررسی برنامه ها را نداشتند و خیلی از مجلس یازدهم نباید توقع داشته باشیم که متخصص باشند. مثلا درباره آقای باغگلی چه نقدی شنیدیم؟ مثلا بگویند اینجای برنامه مشکل دارد. فردی مانند باغگلی همه فشارها روی او است.
دو حالت داریم، نخست اینکه نمایندگان درگیر آب و برق حوزه انتخابیه خود هستند. یا این که به یک فهم و درک خیلی واقع بینانه ای از اوضاع رسیده اند که هیچ کاره اند. احساس می شد امروز آقای رییسی خیلی شاداب بودند و احتمالا با مجلس بسته اند و خیالشان راحت است.
به طور کلان کابینه قد کوتاه است و کابینه قدکوتاه به نوعی به مجلس قدکوتاه انقلابی هم می آید که خیلی هم به کابینه گیر نمی دهد. بعید می دانم به غیر از آقای باغگلی بقیه گزینه ها تایید نشود. وزیر صمت یا آقای عبدالملکی هم در یکی دو روز آینده رأی مثبت شان بیشتر می شود. 18 وزیر رای اعتماد می گیرند. برخی اصلاح‌طلبان هم این گفتمان را ترویج می کنند که بنابر شرایط و اقتضائات کشور باید کل کابینه رای بیاورد. خیلی اصولگرایان دنبال این نیستند و حتی منتقدان می گفتند ما دلسوز آقای رییسی هستند. یک گفتمان دارد ترویج می شود که چه بدی دارد کل کابینه رای بیاورد؟
*س_احساس می‌شود نمایندگان براساس لابی رأی می‌دهند_س**محسن حدادی، روزنامه نگار
برداشت بنده این است برخی از وزرا که در مورد آنها جنجال وجود دارد مانند وزیر آموزش و پرورش و وزارت کار، چندان برای تحول نیامده اند. آمده اند لیست کامل شود و شاید اگر بخواهیم نقشه از پیش تعیین شده را بدانیم برخی وزرا پیشنهاد شده اند الان رای نیاورند و گزینه های دیگری که پیش بینی می شد، بیایند در کابینه وارد شوند. یعنی بگوییم مجلس رای نداد و مجبوریم از اینها استفاده کنیم.
برداشتم این است که مجلس رای خوبی به وزرا می دهد. شاید یکی دو تن رای اعتماد نیاورند. تاکید می کنم آن چیزی که از سوی برخی وزاری پیشنهادی اعلام شده برنامه نیست و چاشنی هایی از بولتن های دستگاه های نظارتی است. خیلی اتفاق خاصی برای وزرای ناشناخته نمی ماند و کسان دیگری این وزارتخانه را اداره می کنند. این باعث می شود برخی وزرا هیچ پیشینه ای نداشته باشند. برخی مشکلات جدی دارند برخی احکام محکومیت دارند. اما کلیاتش این است که کابینه رای بیاورد. شاید یکی دو وزیر رای اعتماد نیاورند.
شاید دو سه ماه بعد همین افرادی که با اما و اگر رای می آورند به مجلس باز می گردند. احساس می شود نمایندگان بر اساس لابی‌ها این رای را الان می دهند.
*س_کابینه معرفی شده با شرایط فعلی کشور مطابقت ندارد_س**احمد ترک نژاد، فعال رسانه ای
در پاسخ به این سوال می‌توانم بگویم هیچ، چون فرآیند شکلی طی می شود و برخی از وزرا شگفت زده می شوند که رای آورده اند و شده اند وزیر. به جای 3،4 روز کار، بهتر است فردا رای اعتماد بگیرند و بروند پی کارشان. اگر آقای رییسی به یک تحلیل دقیق نسبت به جامعه ایران می رسید، این که حال مردم خوب نیست و کاسبان کرونا چه بلایی سر مردم آورده اند. کرونا همین الان هم راه حل دارد و کسانی که مرتکب خیانت به کشور و مردم و جمهوری اسلامی و رهبری شده اند باید به سرعت شناسایی شوند. من حتی نفوذ جاسوسان را محتمل می دانم. مساله معیشت مردم و مسایل ژئوپلیتیک و امنیت مردم دارای سطح اولویت بالاست و باید روی اینها متمرکز می شدیم و با این تمرکز، حتما این دولت نباید معرفی می شد.
ما باید جواب بدهیم در این شرایط نخبه ترین، برجسته ترین، کارامدترین و مسئولیت پذیرترین افرادی که صلاحیت وزارت را دارند باید وارد میدان می شدند. وقتی که فکر می کنم مسایل را می شناسم و درگیری دارم، وضعیت فوق العاده بحرانی است. تصور می کنم چگونه برخی صحبتها از سوی افراد درباره اشتغال زده می شود که خودشان 1000 تومان پول نتوانسته اند خلق کند ولی الان عجیب و غریب حرف می زنند.
هر چه فکر می کنم این افراد با این شرایط مطابقت ندارند. هر چه سریعتر حتی تا فردا عصر این افراد شروع به فعالیت کنند. ای کاش شبکه های از نخبگان و کارشناسان اطراف این وزرا به کار گرفته شوند فقط کار مردم انجام شود و تهدیدهای بزرگ کشور را بتوانیم دفع کنیم. فرصتهایی جمهوری اسلامی دارد که از این کارتها باید استفاده کرد و کشور را جهش دهیم.
در هر حال رفتار مجلس با دولت به نظر می رسد رفتاری شکلی است. فرآیند رای اعتماد طی می شود و ممکن است یکی دو نفر بالا پایین شوند ولی هر چه سریعتر بروند سراغ صندلیهایشان و فرمان را به دست بگیرند. اگر قول و قرارهایی برای 3-4 هزار پست مدیریتی داریم که فعلا 25 تا درباره اش صحبت شده. آنجاها هم ممکن است دعوا و مرافعه صورت گیرد. در شرایط فعلی دولت می توانست کارامدتر، باتجربه تر و سیاستمدارتر باشد.
*س_تعدادی از وزرا رأی نمی‌آورند اگر....._س**حمیده زرآبادی، نماینده پیشین مجلس
باید صحبت نمایندگان را شنید. خیلی زود است برخورد مجلس را پیش بینی کنیم. بخش اول صحبتهای امروز درباره کلیات بود که مخالفت قوی و منسجمی نداشت. کلیات وزرا با توجه به انباشت مشکلات داخلی و رویدادهای بین الملل بسیار ضعیف است ولی مخالفت جدی نداشتیم. برآیند کلی من موافق بودن مجلس است. در بخش دوم هم سخنان قوی نبود. تشکلی قوی در آموزش و پرورش داریم که مجلس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نکته بعدی هم مخالفت شدید کمیسیون بود. صحبتهای روز گذشته آقای علم الهدی هم بی تاثیر نبود که گفته بود وزیر ناکارامد به رییس جمهور ارتباطی ندارد. این را در صحبتهای یک نماینده مخالف هم شنیدم.
در مجموع فکر می کنم امروز در بحث وزرا که وزیر آموزش و پرورش و ارتباطات بررسی شدند سهم هیجانی بودن و مخاطبان زیادی که این دو وزارتخانه دارند روی رفتار نمایندگان اثر می گذارد و غالب بود. الان نمی توان نظر کلی داد. نمایندگان مجلس یازدهم شعار شفافیت دادند که محقق هم نشد. کسی که مخالف صحبت می کند ممکن است موافق رای بدهد. اینها بعید نیست.
به نظر می رسد به کل کابینه رای می دهند و مخالفت جدی نداریم ولی در بخش دوم نسبت به برخی وزرا مخصوصا کسانی که مخاطبان زیادی دارند مجلس دارد محکم مخالفت می کند و نظر می دهد. کمتر به یاد دارم کمیسیون تخصصی محکم مخالفت کرده باشد. اگر اینها هیجانی نباشد تعدادی از وزرا رای نمی آورند. با این وضعیت دولت از پس مشکلات داخلی و مسایل بین المللی برنمی آید.
*س_ناراحتی از آقای رییسی روی دل مان ماند چون...._س**هاتف خرمشاهی، عضو اتاق بازرگانی
ناظر به موضوع باید گفت امروز مجلس انقلابی چند غیبت داشت. یک رکن که غایب دیدم استقلال سیاستگذاری مجلس بود. مجلس به عنوان ناظر و بالاترین رکن نظام، مستقل نبود. مجلسی بود که سودهی جدی از بیرون داشت. غیبت دیگر غیبت برنامه محوری بود. سه چهار برنامه وزرای پیشنهادی را دیدم. این وزرا برنامه دارند. فارغ از تعاریف و دقت و صحت آنها و اینکه چقدر برنامه ریزی به ابرچالشها پرداخته، ذات این که یک وزیر توانایی برنامه ریزی داشته باشد مهم است.
نمی توان شرایط کشور را مانند دهه شصت مقایسه کرد. این که بگوییم در دوران دفاع مقدس جوانانی را در جنگ داشتیم امروز هم می توانیم از کسانی استفاده کنیم که نه سابقه سیاستگذاری و نه داعیه و توانایی آن را دارند. امروز غیبت برنامه ها را در مجلس دیدم. برخی وزرا تحصیلات مرتبط دارند و سیاستگذاری را می فهمند. بسیاری از وزرا اینگونه نیستند. درباره آقای وحیدی صحبت نمی کنم.
ناراحتی از آقای رییسی روی دل مان ماند. این که بگویند آقای عبدالملکیان مورد تایید رهبری است درست است به او کمک می کند ولی نکته منفی این است که کانه بقیه وزرا امین رهبری نیستند. این که از رهبری برای یک وزیر صحبت می کنند جای گلایه گذاری می گذارد. غیبت کارشناسانه را هم دیدم. نظام ما سابقه 42 سال مدیریت سیاسی دارد. دوستانی که وقتی وارد وزارتخانه شوند، بدنه کارشناسی وزارتخانه از اینها چه حسی می گیرند. وقتی ببینیم عزیزی دیرآمده و زود می خواهد برود و همه اش حرفهای شعاری می زند و بدون یک سنجه قابل کیفیت رشد می کند، کارشناس در دولت که دارد رشد می کند این وزیر را چگونه می بیند. غایب پایانی سمن های بخش خصوصی و اصناف هستند. آقای دکتر فاطمی امین سالها با اتاق بازرگانی ارتباط داشتند. بخش آموزش و پرورش کشور نهادهای صنفی 50 ساله داریم. نظر و رای آنها کجاست. رای و نظر کانون مهندسان کجاست؟ نگرانم در غیبت نهادهای صنفی مجلس بار امانت را به درستی نتواند بکشد و در کنش و واکنش با دولت مقتدر، چه می کند؟
این که وحدت فرماندهی را آقای رییسی به آقای مخبر - فارغ از قدرت اجرایی او دادند - نکته اصلی امروز بود. غیبت استقلال قوه مقننه و گفتگوی برنامه محور و گفتمان توسعه و سمن ها و کارشناسی در مجلس به چشم می خورد. امیدوارم در روزهای آینده آقای رییسی توانایی قانع کردن قاطبه کارشناس را در دولت و ملت داشته باشد.
*س_واکنش مجلس به باغ گلی مثبت تر شده ولی...._س**حسین قربانزاده، مشاور رییس مجلس
اگر برخی اخبار را مرور کنیم برخی از ابهامات رفع می شود. گرچه هر کسی می تواند بر اساس تحلیل خود پافشاری کند. دولت با مجلس قرابت رویکردی و سیاسی دارد. دولتی که رای آورده 200 و خرده ای امضای نماینده مجلس را دارد. قاعدتا روشن است سطح تعاملاتش با دولت قبل متفاوت است. دوم آنکه فهرست وزرای مطرح شده برای نمایندگان پارامترهای مختلفی اثرگذار است. مسایل قومیتی و استانی و حوزه انتخابیه را در مجامع استانی می بینیم که با وزرای پیشنهادی بحث می کنند. کمیسیونهای تخصصی هم نکاتی دارند و طبیعتا جریانات سیاسی هم تقسیماتی ذیل جریان اصولگرایی در مجلس دارند. با این پارامترها نماینده نسبتهایی را تعریف می کند و تصمیم می گیرد.
قبل از جلسه امروز برآوردها این بود که 5-6 وزیر از مرز 50 درصد به سختی عبور می کنند و لب مرزی هستند ولی خودم در صحن بودم احساس کردم به تدریج هر چه زمان می گذرد فضا مثبت تر می شود و موافقت ها بیشتر می شود. عملا درباره آن 5-6 وزیر احتمالی هم فضا مثبت تر شده است.
این که درباره تعداد موافقت ها گفتند نکته درستی است که بالای 100 یا حدود 200 نفر موافق ثبت نام برای برخی وزرا شده است، به معنی رای دادن به آنهاست. برخی افراد وقتی صفی را شلوغ می بینند وارد صف خلوت تر می شوند تا بتوانند حرفشان را بزنند.
واکنش مجلس به آقای باغ گلی مثبت تر شده ولی همه پیش بینی می کردند او ضعیفترین وزیر پیشنهادی است و هنوز معلوم نیست چقدر رای او بالا آمده است.
*س_فضای مجلس فضای رأی حداکثری به کابینه پیشنهادی است_س*آقای رییسی که به مجلس آمدند، من را هم صدا زدند و قرار شد بعد از نماز با ایشان صحبت کنیم که صحبت شد و چند نکته ای را به ایشان عرض کردم. شاید در این حیث برخی دغدغه ها که درست است دلسوزانه منعکس شود مورد پذیرش قرار می گیرد. این ملاحظات را من می دانم و آقای رییسی هم در صحبتشان گفتند برای حضور برخی افراد اصرار کرده اند ولی آن بزرگواران نپذیرفته اند.
درباره آقای عبدالملکی هم یک ربعی صحبت کردند و تصویر او از آنچه رسانه های ترسیم کرده بودند متفاوت بود. در مجموع احساس می کنم کابینه آقای رییسی با برآیند رای و نظر مجلس، با موافقت روبرو است. احساس می کنم اگر وزیری گزک دست نمایندگان ندهد و فضایی ایجاد نشود فضا، فضای رای حداکثری است.
*س_بهترین وزیر پیشنهادی رئیسی کیست؟_س**جواد نوری زاده، تحلیلگر سیاسی
امروز به 16 سال پیش فکر می کردم که تاریخ دوبار تکرار می شود یک بار در قالب تراژدی و یک بار در قالب کمدی. تراژدی ما مواجهه مجلس اصولگرا با دولت احمدی نژاد بود امروز کمدی برخورد مجلس انقلابی با دولت آقای رییسی را داریم.
در مجلس آن روز تذکرات عالمانه آقای دکتر افروغ را داشتیم ولی امروز دیدیم نماینده ای که سرباز کشور را نوازش می کند در دفاع از بی تجربه ترین وزیر پیشنهادی از تقدس سربازان کشور اسم می برد.
وزیر آموزش و پرورش سلسله مراتب داخل وزارتخانه را طی نکرده و قطعا مدیران سطوح مختلف در نهاد وزارت آموزش و پرورش به هیچ وجه از او حرف شنوی ندارند. ما به فرموده بودن این دولت و موافقت مجلس را می بینیم.
وزیر ارتباطات باید مجری طرح صیانت باشد و رای بالایی دارد. ولی درباره وزیر آموزش و پرورش بی تجربگی او را بیان می کنیم ولی مثالهایی می آورند که متعلق به گذشته است. اگر در جنگ فرمانده جوان داشتیم این اقتضای آن دوران بود.
آقای خاندوزی بهترین انتخاب آقای رییسی است ولی جوان بودن وزیر آموزش و پرورش انتخابی از نوع منفی است. این مجلس برآیند اکثریت جامعه نیست و از این مجلس دسته گلهای بیشتری می بینیم.
در کل خوشحالم وزرا رای بیاورند. 42 سال بود غربگرایان حکومت می کردند و یک بار این آقایان بیایند ببینیم چند مرده حلاجند.
*س_وزیر اطلاعات همکاری نزدیکی با اطلاعات سپاه دارد / امیرعبداللهیان به زبان انگلیسی تسلط ندارد_س**سعید آگنجی، روزنامه نگار
به نظر می رسد چند وزارتخانه مهم در این دوره غیر از رویکرد دولت، در دست افرادی هستند که مانند آقای علوی نیستند. آقای خطیب صبغه اطلاعی و امنیتی دارند و تسلط بیشتری بر دستگاه های اطلاعاتی دارند و ضعفهایی که در سپاه وجود داشت به دلیل نزدیکی به سازمان اطلاعات سپاه دارند، قابل جبران است. مهم است وزیری را در وزارت اطلاعات داشته باشیم که همکاری نزدیکی با سازمان اطلاعات سپاه داشته باشد.
درباره آقای عبدالهیان مشکلی وجود دارد این است که تسلط به زبان مذاکره و زبان انگلیسی ندارند. یکی از مشکلات این است که در گذشته ما دیدیم مترجم بسیاری از وزرای خارجه به کشورهای دیگر پناهنده شدند و اطلاعات مذاکرات را به سرویسهای دیگر منتقل کردند. حضور ایشان قطعا نیاز به مترجم دارند و این امکان وجود دارد این افراد هم اطلاعات را به خارج انتقال دهند یا در مقطعی در سفرها پناهنده کشورهای دیگر شوند.
وزارت دفاع هم برخاسته از ارتش است. آقای وحیدی به دلیل نگاه غربی درباره مسایل حقوق بشری و سایر اتفاقات او را متهم می دانند، رویکرد خوبی نخواهد داشت و اگر اقدام به تحریم وزیر کشور کنند مشکلات دیگری را به وجود خواهد آورد. اگر وزارتخانه ها با همدیگر همکاری کنند، باگهای امنیتی داخلی در این دولت کاسته شود.
*س_کدام یک از اعضای کابینه حاصل نظرسنجی‌های مردمی است؟!_س**مقداد آقایی، حقوقدان
بررسی این کابینه از سر مجلس زیاد است. مجلسی که نماینده اش پشت تریبون می رود و آقای میرتاج الدینی می گوید درباره تن فروشی و قبرخوابی از تریبون مجلس صحبت نشود، پس کجا صحبت شود.
آقای رییسی می گوید مشکل امروز کشور کروناست. ولی کرونا نیست عدم رعایت قانون و عدم استفاده از متخصصان است. شنیدیم امروز نمایندگان به هیات رییسه نامه داده اند آرا شفاف نباشد تا از فردا لابی کنند. درباره وزارت آموزش و پرورش برایم جالب بود وزیر پیشنهادی در نطق اول از مشت در دهان منتقدان کوبیدن حرف می زنند.
آقای رییسی هیچ برنامه ای برای ریاست جمهوری نداشتند چه برسد بخواهد درباره کابینه فکر کنند. آن روزی که سایتی برای نخبگان معرفی شد کدام این افراد از نظرسنجی های مردمی بیرون آمدند؟
وزرا و نمایندگان باید بدانند در خصوص مسئولیتی که قبول می کنند به تعداد مردم در پیشگاه خدا مسئولند. تمام اتفاقات تلخی که می بینیم به خاطر عدم حضور مردم پای صندوق رای است. اگر مردم در انتخابات حضور پیدا کنند و شورای نگهبان اجازه استفاده از نخبه گان را بدهند، این اتفاقات نمی افتد.
*س_احتمالا 2، 3 نفر از وزرا رای نیاورند_س**جمال صدرعامل، ی فعال اقتصادی
این مجلس با 210 امضا آقای رییسی را به ریاست جمهوری دعوت کرده و حق آقای رییسی است با هماهنگی با مجلس پیش بروند. موفقیت کابینه او موفقیت کشور و مردم است. اما این که چه برخوردی مجلس با کابینه می کند، استنباط ریاضی من این است که 3 نفر از وزرا رای نیاورند. استدلالم این است که تیم بزرگی با اقای رییسی همکاری داشتند و یکی دو بار لیست عوض شد و به این دلیل 2-3 نفر ممکن است رای نیاورند.
با توجه به حرکات مجلس انقلابی در طول زمان خود، معیاری دارم که با چه تعداد رای آقای محرابیان وزیر نیرو رای می آورد. ایشان یکی از ضعیفترین وزرای کابینه احمدی نژاد بود و در مهمترین وزارتخانه از شرایط آب و برق و محیط زیست حضور پیدا کرده است. جناب عبدالملکی و اظهارنظری که شرکتها به زوجهای جوان کادو داده شود، بسیار شاذ است. شرکتهایی به سرعت ثبت می شود ولی باید سرمایه و فکر و کار داشته باشد تا به سودآوری برسدو در دنیا 50 درصد شرکتهای کوچک در 5 سال و در 10 سال 90 درصدشان از بین می رود.
احتمالا همه رای می آورند ولی تعداد آرای آقای محرابیان، باغگلی و عبدالملکی یک معیار برای ما خواهد بود.
*س_وزرا بعد از 3 ماه آینده برنامه شان را اعلام کنند_س**حمید نجم آبادی رییس هیات مدیره انجمن علمی حسابداری فناوری اطلاعات ایران
ما اشتباه می کنیم که فکر می کنیم مجلس به صورت کارشناسی و پروفسوری برنامه ها را درک و نقد کنند. نماینده ها درک از مسایل ملی ندارند و دنبال آباد کردن شهر خود هستند. 90 درصد مصوبات مجلس اصلاحی است. ما فکر می کنیم مجلس چه کار باید کند. در مجلس ما فی البداهه دو درصد مالیات اضافه می کنند و به وزارت بهداشت می دهند.
اساسا مجلس خوب و بد ندارد و انتظار کار کارشناسی از صحن علنی نباید داشته باشیم.
مساله برنامه ریزی خیلی لوث شده است. ما باید یک نهضت ضد برنامه راه بیندازیم. آقای ماهاتیر محمد برنامه رو گذاشت کنار. این مسخره بازی است که یک نفر 100 صفحه برنامه بدهد یکی 20 صفحه. برنامه بخشی از اجراست. یک نفر شم مدیریتی و توان دارد و بر اساس آن رای اعتماد می دهید. این که انتظار داشته باشیم او ظرف 5 روز از یک برنامه کپی پیست کند که کار نیست.
این ضعف احزاب است که انتظار داریم وزیر برنامه دهد. پیشنهاد می کنم وزرا بعد از 3 ماه آینده برنامه شان را اعلام کنند. ما نباید خیلی تمرکز کنیم. یک برنامه عجله ای نوشته اند. خیلی هایشان سنجه ندارد. یک سیستمی وجود داشته باشد برنامه و عملکرد دوستان ثبت شود که بعد بررسی شود.
وزیر ارتباطات برای اولین بار از مهندسی کامپیوتر می رود. کلا وزیرهای ما تخصص ارتباطات داشتند ولی وزیر فعلی نکته مثبتی است.
*س_مجلس با ادعای انقلابی خودروهای چندصدمیلیونی می‌گیرد_س**علی غفاریان، فعال رسانه ای
نباید توقعمان را از مجلس بالا ببریم. صرف نظر از ایرادات کابینه، وزیر باسابقه کارکشته وزیر نیرو است که ضعیفترین وزیر دولت آقای احمدی نژاد بوده و پرونده فساد هم زیاد دارد. انتظارمان را از مجلس بالا نبریم. این مجلس ضعیفترین مجلس تاریخ جمهوری اسلامی است و مشخص است آنها با چه آرایی وارد شدند.
در این مجلس با ادعای انقلابی گری خودروهای چندصد میلیونی می گیرند، زیر گوش سرباز می زنند و طرح شفافیت را کنار می گذارند. سهم خواهی از نامزدهای وزارت می کنند. وزرای اقتصادی خوب باج می دهند و آقایان خوب باج می گیرند و وزرای فرهنگی مخالف زیاد دارند.
رییس مجلس در حد یک مبصر نمی تواند عمل کند و نمایندگان را سر جایشان بنشاند. اینقدر شان خود را پایین می آورد که در انتخابات شورای یک شهر لیست می دهد چه توقعی از نمایندگان داریم؟ امیدواریم هر چه پیش می آید خیر مردم باشد و غائله رای اعتماد تمام شود. برخی واکنشها که می بینیم فقط قابل تاسف خوردن است.
*س_نمی‌توان کشور را با سعی و خطا و عبدالملکی‌ها و باغگلی‌ها اداره کرد_س**میثم شرفی، فعال حوزه اقتصادی
توقعی از مجلس برای به چالش کشیدن نامزدهای وزارت نداریم چون همه اعضای مجلس توان و قدرت به چالش کشیدن یکی از وزرا را ندارند. فرآیند شکل دادن مجلس برای همه مشخص است. دوستان مجلس از غربال شورای نگهبان گذشته اند لذا شخصا توقعی از مجلس نداریم. اکثر وزرای معرفی شده رای دارند.
قد دولتها و اعضای کابینه در منظر عمومی و داخلی و خارجی به مرور کوتاه شده. این اتفاق برای کشور خطرناک است. اگر به صحبتهای وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش گوش می دادید و با وزرای قبلی مقایسه می کردید و نوع بیان و دیدگاه ها و صبغه اش دقت می کردید متوجه افول عمیق و خطرناکی می شوید که قرار است فرزندانمان را این اشخاص پرورش دهند.
از این زاویه اتفاق بسیار خطرناکی برای کشور می افتد که باید جلویش را گرفت. عقلای قوم با دید بازتر و بدون نگاه تنگ سیاسی، اگر به موضوع نگاه کنند باید از اولین دوربرگردان برگردیم و کشور را به دست یک بدنه کارشناس نخبه دهیم که صبغه علمی و عملی و شفاف داشته باشند.
کشور را نمی‌توان با سعی و خطا و آقای عبدالملکی ها و باغگلی ها اداره کرد. بخشی از این اتفاقات حاصل عملکرد غلط شورای نگهبان است و بخشی هم حاصل عملکرد غلط اصلاح طلبان می دانم که باعث دلسردی شده و بخشی حاصل عملکرد اشتباه اصولگرایان است.
همه جریانات اگر امنیت و آرامش و رشد ایران برایشان مهم است باید از اولین دوربرگردان برگردند.
*س_کجای دنیا اینطور است که نماینده بگوید تو حق نداری بدانی به کدام گزینه رأی داده‌ام؟!_س**سعید توکلی مجری رادیو و تلویزیون
کاش اصولگرا و اصلاح طلب نداشتیم و حزب نخبگانی داشتیم. آدمهای تحصیل کرده، دنیا دیده و صاحب ایده داشتیم که سبک سنگین کرده اند در جامعه ما چطور می توان الگو و متد خوب را بومی سازی کرد و مملکت را از وضعیت بحرانی درمی آورند.
انسان شوکه می شود وقتی می شنود وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش می گوید «من می فرمودم» واقعا نمی‌دانم این کابینه که احتمال قوی رای می آورد، بتواند این مجموعه را آقای رییسی مدیریت کند.
مجلس انقلابی تاکنون کارنامه درستی نداده است. نمایندگان دنبال غیرشفاف بودن آرای خود هستند. کجای دنیا اینطور است که نماینده بگوید تو حق نداری بدانی من به کدام گزینه رای داده ام. این چه شیوه ای است؟ آقای محمد مهاجری در یک برنامه تلویزیونی گفتند تیم امنیتی و سیاسی و اطلاعاتی کابینه قویتر از سایر تیمها است. یک طوری است که انگار اینها باید حواسشان باشد بقیه گاف ندهند. هر طور نگاه می کنم ته این تونل نور نمی بینم. امیدوارم دیگران ببینند.
*س_مگر می شود در قرن 21 یک وزیر، انگلیسی حرف نزند؟!_س**محمدرضا جنت خواه دوست، کارگردان
دوستی گفت نماینده مجلس نباید کارشناسی کند و وزیر نباید برنامه دهد. تعجب کردم. نماینده مجلس باید برگزیده از بین نخبگان باشد. مگر می تواند نظر ندهد. دنیا بر اساس نظر مجالس پیش میرود. اگر بخواهید یک کارمند در شرکت خصوصی برای پخش کلوچه استخدام کنید باید بیزنس پلن از او بگیرید. الان دنیا با برنامه پیش می رود و هر تصمیمی علمی است. اصلا نشنیدم اینطور بگویند.
مجلس را قبول داریم که مقداری متفاوت است. ولی این که بگوییم وزیر نباید برنامه بدهد و نماینده اش نباید نظر بدهد. چراغی در آینده این کشور نمی بینم. دوستی گفتند وزیر خارجه باید دوزبانه باشند. همه وزرا باید دوزبانه باشد. حتی شرکتهای کوچک در تهران برای استخدام باید شما دوزبانه باشید. مگر می شود در قرن 21 یک وزیر نتواند انگلیسی حرف بزند؟ اصلا اجازه نباید بدهیم او به صندلی وزارت نزدیک شود.
در وزارت نفت هیچ مهندسی نداریم که سابقه داشته باشد و بتواند وزیر شود؟ همه وزرا از آسمان نازل می شوند. بعد می گوییم فلانی 5 دوره وزیر بوده. بنابراین او از ابتدا اشتباه وارد شده است. نماینده مجلس که نتواند کارشناسی کند مردود است نباید با او حرف زد. وزیری که دیمی حرف می زند و برنامه ندارد، نباید وارد شود. ادبیاتی را در سخنرانی های مجلس دیدم ناراحت کننده است. من شکستم. این مجلس مردود است. برآیند دوستان این است که مجلس نباید دخالت کند.
*س_دولتی بدون راهبر اقتصادی را خواهیم داشت_س**میلاد رفیعی فعال اقتصادی
درباره آقای عبدالملکی مشاهده می کنیم جو مجلس دارد تلطیف می شود و ما نمی دانیم چرا مگر این که بگوییم در پشت صحنه اتفاقاتی درباره کرسی های هیات مدیره شرکتها می افتد.
آقای رییسی گفتند راهبردی جریان اقتصادی را به آقای مخبر سپردم. ولی ساختار کشور می گوید راهبر اصلی اقتصاد رییس سازمان برنامه و بودجه است. او می تواند 200 هزار میلیارد تومان بودجه را از این ردیف به آن یکی ببرد. در تیم اقتصادی دولت آقای خاندوزی کسی نیست بخواهد به حرف آقای میرکاظمی گوش دهد. آقای میرکاظمی هم به حرف هیچکس گوش نمی دهد. آقای فرهاد رهبر و رییس کل بانک مرکزی هم می آید که در نهایت دولتی بدون راهبر اقتصادی را خواهیم داشت.
ساختار در رویه انتخاب وزرا وجود ندارد و می بینیم تا روز آخر فلان آقا به عنوان وزیر قرار بوده انتخاب شود ولی در دو سه ساعت آخر به علت لابی رییس مجلس و تماس یک فرد دیگر، وزیر راه عوض می شود و کسی می آید که نه برنامه دارد و نه در تخصص اوست. آقای قاسمی مدیر اجرایی موفقی است ولی اگر در وزارت نفت به کار گرفته می شد موضوعش جدی تر بود.
دکتر رهبر 25 سال با آقای رییسی همکار بوده است ولی به علت استعلامی که می آید دکتر رهبر از سازمان برنامه کنار می رود و کسی می آید که یک ساعت سیاستگذاری اقتصادی نکرده است. تا وقتی سیاستگذاری ما مبتنی بر روابط افراد و شخصی است انتظاری بیشتر از دولت و مجلس نداریم. رودی که تا الان به سمت ما آمده تا فرودست می رود.
27219
کد خبر 1547419