"کرونا" چه آینده‌ای پیش روی اقتصاد ایران می‌گذارد؟/ از رونق مشاغل خانگی تا نقش‌آفرینی ربات‌ها
در دنیای پساکرونا اگر ایران از فرصت‌های جدید استفاده کند و روحیه‌اش را نبازد، از فضای مجازی استفاده کرده و کسب و کارها را مجددا سازماندهی کند، می‌تواند با افزایش صادرات و استفاده از نیروی جوان خود را در جابه جایی قدرت بالا بکشد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح قزوین؛ سالیان درازی است که اقتصاد در قالب شعار دولت‌ها به عنوان اولویت اصلی کشور معرفی شده اما زمانی که به عملکردها و خروجی این شعارها نگاهی افکنده ایم به جز ثبات و سکون طی 40 سال گذشته و الگوگیری‌های نادرست از اقتصاد لیبرال غرب در کشور چیزی مشاهده نکرده ایم.
متاسفانه حتی با وجود تصریح مستمر رهبر انقلاب طی سالیان گذشته از طریق نامگذاری‌های اقتصادی سال‌ها باز هم نتوانسته ایم به آنچه در چشم انداز بیست ساله برای حوزه اقتصاد ترسیم شده بود، دست پیدا کنیم و امروز یک ویروس کوچک جهش یافته شاید بتواند تلنگری برای صاحبان فکرهای اقتصادی و تئوری پردازان کشورمان باشد که از همین امروز به فکر صدمات اقتصادی دوران پساکرونا باشند.
این روزها همه جا حرف از کروناست، مهمان ناخوانده‌ای که جان و سلامت مردم را درگیر خود کرده است و با همه شرایط سختی که این ویروس برای ما ایجاد کرده اما توانست حفره‌هایی که در حوزه‌های مختلف برای خود ایجاد کرده ایم و شاید در حوزه اقتصاد تبدیل به سیاه چاله‌هایی شده را برای بار دیگر به ما یادآوری کند و بدانیم که از همین امروز باید برای دوران پساکرونا تدبیر کنیم.
به گفته کارشناسان، دنیای پساکرونا از نظر اقتصادی تغییرات زیادی خواهد کرد و دولت‌ها، تولیدکنندگان و اصناف باید خود را برای شرایط جدیدی آماده کنند. خود را برای دنیای جدید آماده کنیم
برای اینکه بدانیم دنیای پس از کرونا چه تغییرانی خواهد کرد، به سراغ بیت‌الله اکبری دکترای اقتصاد و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد قزوین رفتیم.
وی در گفت‌گو با خبرنگار اقتصادی صبح قزوین اظهار می‌کند: هر نوع شوک مانند جنگ، بیماری، بلایای طبیعی، زلزله و سیل می‌تواند اقتصاد را از حالت تعادل خارج کند. برخی از این شوک‌ها مانند سیل و زلزله لحظه‌ای هستند و اثرشان زودگذر است، اما دسته‌ی دوم مانند جنگ و بیماری‌ها آثار ماندگار دارند.
وی اضافه می‌کند: شوک‌های کوتاه مدت معمولا آسیب عمده‌ای وارد نمی‌کنند، زیرا بیشتر دولت‌ها از پیش خود را برای آن آماده کرده و بودجه مجزایی درنظر می‌گیرند و مشکلات با حمایت دولت حل می‌شود. اما پس از شوک‌های با آثار ماندگار چون کرونا، با دنیای جدیدی مواجه خواهیم شد.
این اقتصاددان با اشاره به عدم آمادگی دولت‌ها برای مقابله با کرونا عنوان می‌کند: اگرچه طی تاریخ چنین بیماری‌هایی داشته‌ایم، اما در زمان فعلی انتشار ویروس کرونا غیرمنتظره بود. از سویی چون این ویروس ابتدا محدود به چین بود، کشورها تصور می‌کردند با محدودیت‌های ارتباط می‌توانند مانع ورود آن شوند، اما اینطور نشد.
وی با اشاره به شباهت شرایط تحریم و کرونا در مقاوم کردن اقتصاد تصریح می‌کند: تحریم‌ها اقتصاد ما را مقاوم کرد و اگر شرایط تحریم را از سر نگذرانده بودیم، کاهش فعلی قیمت نفت می‌توانست اقتصاد ما را فلج کند. به همین ترتیب کرونا هم می‌تواند منشا خیراتی باشد، دنیای پساکرونا تفاوت هایی دارد که اگر خود را با آن تطبیق دهیم به نفع ما خواهد بود. دنیای پسا کرونا دنیای ربات‌هاست
چالش اصلی این است که به کجا می‌رسیم و چه باید کنیم؟ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد قزوین معتقد است تکنولوژی، دانش، فرهنگ و روابط انسان‌ها در دوران پساکرونا تغییر می‌کند، وی در این باره توضیح می‌دهد: در آینده به تعادل جدیدی از نظر اقتصادی می‌رسیم و پیش‌بینی می‌شود استفاده از ربات‌ها با شدت بیش‌تری پیگیری شود، زیرا اگر اکنون ربات‌ها بودند، دیگر نیاز نبود پزشکان و پرستاران جان خود را به خطر بیندازند.
وی با اشاره به فراگیری سارس در گذشته تاکید می‌کند: کرونا به این دلیل تلفات جانی کمتری داشت که اکنون تکنولوژی ما مجهز شده و به سمت مقابله با این بیماری رفته است، آن زمان هنوز دانش رباتیک و هوش مصنوعی ما تا این حد پیشرفت نکرده بود.
این اقتصاددان ادامه می‌دهد: درس کرونا برای ما این است که دنیای بعدی، باید دنیای رباتیک‌تری باشد و کشورهای پیشرفته سرمایه‌گذاری بیش‌تری روی ربات‌ها می‌کنند. اگر چند سال قبل از فراگیری کرونا اطلاع داشتیم، تاکنون ربات‌های متناسب را ساخته بودیم و دیگر جان پزشکان و پرستاران در خطر نبود.
اکبری در توضیح دیگر علومی که در آینده رونق پیدا می‌کنند، بیان می‌کند: پس از تجربه‌ی کرونا علومی مثل سلول‌های بنیادی و علوم زیستی رشد کرده و با جدیت بیش‌تری دنبال می‌شود، فرهنگ دورکاری و استفاده از فضای مجازی نیز گسترش پیدا می‌کند. نواقصی که کرونا به ما یادآوری کرد
دکتر روح‌الله بیات، دانشیار اقتصاد دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین است؛ وی معتقد است کرونا ما را به نواقص و خلاءهای خود از نظر فناوری به کار رفته در اقتصاد آگاه کرده است.
بیات در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی صبح قزوین اظهار می‌کند: ما قبلا به پیشرفت‌هایی در فناوری رسیده بودیم، اما این موضوع در تمام ابعاد زندگی اجتماعی و اقتصادی فراگیر نشده بود، کرونا این فرصت را فراهم کرد که فضای مبادلات الکترونیکی راحت‌تر شده و و فرهنگ آن در عمل ایجاد شود.
وی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال اکنون دیگر فروشگاه‌های زنجیره‌ای اسکناس قبول نمی‌کنند و استفاده از کارت‌های اعتباری فراگیر شده است. خوشبختانه شبکه بانکی ما طی 10 سال گذشته الکترونیک شده بود، زیرا اگر شبکه‌ی بانکی ما فاقد پشتوانه‌ی فضای مجازی فعلی بود، مواجهه‌ی سختی با این ویروس داشتیم.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه کرونا نشان داد چه کارهایی در راستای الکترونیکی شدن می‌توانستیم انجام دهیم و نکرده بودیم، می‌گوید: مثلا هنوز افراد برای پیگیری چک باید مراجعه‌ی حضوری داشته باشند و اکنون متوجه شدیم که این خلاء باید رفع شود، بنابراین در ماه‌های آینده سیستم بانکی به سمت کاهش فزاینده‌ی مراجعات حضوری پیش خواهد رفت.
بیات می‌افزاید: کسب و کارهایی که از پیش برای چنین شرایطی آماده بودند، توانستند با چرخش به سمت فضای مجازی از ظرفیت‌های خود استفاده کنند. مثلا فروشگاه‌های زنجیره‌ای که قبلا درصدی فروش غیرحضوری داشتند، می‌توانند به مشتریان خود اعلام کنند که تمام فروش غیرحضوری است و کالا برای مشتری ارسال می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین تشریح می‌کند: اما بسیاری از مشاغل تاکنون اصلا به فکر فضای مجازی نیفتاده بودند؛ برخی از هفته‌ی اول قرنطینه به این فکر افتادند و اکنون در سطح محلی قصابی‌ها، میوه‌فروشی‌ها و سوپرمارکت‌ها خرید و فروش را با سفارش تلفنی و تحویل درب منزل پیش می برند. اما برای تحقق این امر در سطح کلان باید به سطح فضای مجازی و طراحی اپلیکیشن‌ها برویم.
بیات تاکید می‌کند: فضای کسب کار مجازی ابتدا مانند رانندگی دشوار است، اما با گذشت زمان در آن مهارت پیدا کرده و بر شرایط سوار می‌شویم. در دوره‌ی پساکرونا وظیفه‌ی بخش‌های فناوری و مخابرات نیز متفاوت است، زیرا تمام فرآیندهای ترافیک و داده‌پردازی تغییر پیدا می‌کند. ظرفیت مشاغل خانگی در دوران کرونایی اما کرونا موجب چه تغییراتی در جایگاه کشورها در اقتصاد جهانی می‌شود؟ بیات در پاسخ به این سوال توضیح می‌دهد: کرونا اولا نشان داد کشورهای به اصطلاح جهان که به نام "گروه هفت" معروفند، کارایی لازم را ندارند. یک بار 10 سال قبل کارآیی این گروه زیر سوال رفت و امروز دوباره ناکارآمدی آن‌ها روشن شده است.
این استاد اقتصاد اضافه می‌کند: همین موضوع جابجایی قدرت را تسریع می‌کند و کشورهایی بالا می‌آیند که ظرفیت‌های گفته شده در بخش قبلی صحبت گفتیم را دارا باشند. یکی از این ظرفیت‌ها امکان کار غیر حضوری و اشتغال خانگی است.
وی با اشاره به اینکه حدود یک سوم صادرات چین مدیون فعالیت‌های اقتصاد خانگی است، ابراز می‌کند: همین موجب عرض اندام دوباره چین در پساکرونا خواهد شد، چون ساختار آن اقتصادی آن طوری است که افراد در شکل‌های مختلف زنجیره تولید خانگی می‌توانند کار کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین تصریح می‌کند: ایران نیز می‌تواند با استقرار افراد در خانه‌ها، حفظ فاصله‌ی اجتماعی و جلب نظر تولیدکننده‌ها در دوره‌ی کرونایی و پساکرونایی فاصله‌اش را با دیگر کشورها زیاد کند. طوری که پدر و مادرها به همراه بچه‌ها در دورانی همچون قرنطینه تولید ارزش افزوده کنند. بیات اظهار می‌کند: با توجه به شرایط کشورهای صنعتی همچون سالمندی جمعیت و وابستگی به کالاهای ارزان چینی، ما نیز می‌توانیم بازار خود را از جمله در اروپا داشته باشیم. فقط باید اراده کنیم، سطح تولید را افزایش داده و سازمان تولید را به سمت فضای مجازی، مشاغل خانگی و غیر حضوری ببریم. این اقتصاددان تاکید می‌کند: با توجه به حساسیت مشتری روی تولید خانگی برخی محصولات، وزارت بهداشت و سازمان استاندارد نیز نقش مهمی در تامین استانداردها و تایید کالاها دارند تا موارد بهداشتی رعایت شود و از این فرصت به بهترین نحو بهره ببریم.
وی با یادآوری پیشرفت‌های ایران در شاخه‌هایی چون نانو و سلول‌های بنیادی اظهار می‌کند: در این حوزه‌ها چون در ابتدای امر فاصله‌ای میان کشورها وجود نداشت و همه از صفر شروع کردند، ما توانستیم با پای کار آمدن دانشگاه‌ها و موسسات علمی جزو چند کشور اول دنیا باشیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: پس در دنیای پساکرونا نیز همانند نانو و سلول‌های بنیادی اگر ایران از فرصت‌های جدید استفاده کند و روحیه‌اش را نبازد، از فضای مجازی استفاده کرده و کسب و کارها را مجددا سازماندهی کند، می‌تواند با افزایش صادرات و استفاده از نیروی جوان خود را در جابه جایی قدرت بالا بکشد. کسب و کارهایی که نیازمند حمایت هستند
تا اینجا گزارش به صحبت‌های کارشناسان و پیشنهادات آن‌ها پرداختیم، اما مسئولان برای اینکه اصناف و تولیدکنندگان در دوران پساکرونا بتوانند روی پای خود بایستند چه تدابیری باید بیندیشند؟ با مطالبی که تا اینجای گزارش کارشناسان بیان کردند، ما چگونه می‌توانیم اقتصاد خود را در دنیای پساکرونا مصون بداریم و از صنایع، تولیدکنندگان و اصناف حمایت کنیم؟
این موارد سوالاتی بود که برای پاسخ به آن‌ها به سراغ حسین ساروخانی رفتیم، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازگانی استان قزوین رفتیم.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی صبح قزوین ابتدا اشاره‌ای به شرایط اقتصادی فعلی کشور کرده و اظهار می‌کند: با توجه به کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای نفتی به دلیل تحریم‌ها، دولت با کسری بودجه مواجه است و هزینه‌های عمرانی و جاری دولت باید از طریق اخذ مالیات تامین گردد. اما این مالیات از کجا تامین می‌شود؟ حدود 5 درصد اقتصاد کشور در اختیار خصوصی است و الباقی در اختیار دولت و نهادهای عمومی غیردولتی است.
وی ادامه می‌دهد: حال اگر بخواهیم نیم نگاهی بکنیم این 5% شامل حال صنوف و واحدهای صنعتی بزرگتر و واحدهای صنعتی کوچک مستقر در شهرک‌های صنعتی کشور است که اخد مالیات بیشتر جهت جبران بودجه قطعا فشار مضاعفی را به این گروه وارد خواهد کرد.
این کارشناس کسب و کار ابراز می‌کند: اکنون ارزش ریال کم شده و دلار از 11 هزار تومن قبل از شیوع کرونا، به 16 هزار تومان رسیده است، همین موجب می‌شود که کسب و کارها نیازمند سرمایه در گردش بیش‌تری داشته باشند.
وی می‌افزاید: با توجه به اینکه از پیش هم هزینه‌های جاری چون دستمزد و هزینه‌های استهلاک وجود داشت، دولت باید در این حوزه به طور جدی ورود کند، اکنون اکثر کسب و کارها توجیه فنی و اقتصادی خود را از دست داده و نیاز به حمایت‌های جدی دولت دارند. افزایش هزینه‌های تولید و صادرات در شرایط فعلی
عضو هییت نمایندگان اتاق بازگانی قزوین با اشاره به تعطیلی صنوف از اسفندماه تصریح می‌کند: صنوف یک قیمت تمام شده دارند که شامل اجاره، مواد اولیه، هزینه‌ی انرژی و همچنین دستمزد کارگران است؛ اکنون با احتساب بیمه و دیگر هزینه‌ها، قیمت تمام شده‌ی هر کارگر ساده برای کارفرما سه میلیون تومان است.
وی اضافه می‌کند: این حقوق پرداختی پاسخگوی زندگی کارگران نیست و از سوی دیگر به کارفرما هم فشار وارد می‌کند، اینجا نقش دولت و حمایت‌های آن پررنگ می‌شود. به عنوان مثال آیا اکنون سازمان تامین اجتماعی حاضر است از بیست درصد سهم کارفرما در پرداخت حق بیمه بگذرد و آن را دریافت نکند؟
ساروخانی با بیان وجود چنین تسهیلاتی در برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه بیان می‌کند: دولت در آن زمان تخفیفاتی برای کارفرما درنظر گرفته بود و 20 درصد سهم پرداختی کارفرما از حق بیمه را به کسانی که نیروی کار جدید استخدام کرده بودند می‌بخشید. این در برنامه‌ی ششم حذف شده و اگر مجددا دولت و مجلس آن را برقرار کنند، می‌تواند موحب تشویق کارفرمایان در شرایط فعلی شود.
وی اظهار می‌کند: از 23 فروردین صنوف کم خطر بازگشایی شد و خدمات خود را ارائه می‌دهند، اصناف برای ادامه‌ی کار باید در سامانه‌ای ثبت نام کرده و مالک کارگاه باید مسئولیت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی را بپذیرد. این پروتکل هزینه‌هایی را به واحد تولیدی، خدماتی و صنعتی وارد تحمیل می‌کند. اما بخش خصوصی این هزینه‌ها را چگونه باید تامین کند؟
این کارشناس حوزه‌ی کسب و کار اذعان می‌کند: از آنجا که کشورهای همجوار که مقصد صادرات ایران هستند نیز احتمالا پروتکل‌های بهداشتی خود را داشته باشند، هزینه‌ی صادرات ممکن است در آینده بالا برود، همچنین در سه ماهه اول سال 1398 حدود 8% صادرات غیرنفتی ما به میزان 22 میلیارد دلار به کشورهای همجوار بوده است.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی قزوین می‌گوید: این در حالی است که مرزهای کشورهای همجوار به دلیل شیوع کرونا بسته است و ما باید بتوانیم طی ماه‌های آتی جبران این کاستی را با فعالیت بیشتر تامین نماییم.
وی در پایان تصریح می‌کند: نکته مهم اینکه اگر آمار مبتلایان به کرونا در ایران صفر شد، الزاما در افغانستان و عراق هم صفر نمی‌شود و هنوز تا ماه‌های آینده الزامات بهداشتی برای صادرات و واردات وجود دارد.
به گزارش صبح قزوین؛ تجربه امروز به خوبی نشان داد که اگر پروژه اقتصاد مقاومتی طی سالیان گذشته در حوزه اقتصاد کشورمان به درستی اجرا شده بود امروز دغدغه‌های زیادی درباره دوران پساکرونا و صدماتی که خوابیدن حوزه اشتغال و تولید کشورمان طی این ایام ایجاد کرده، نداشتیم و با خیال آسوده تری به استقبال دوران پساکرونا می‌رویم.
انتهای پیام /
