کسب سودهای نجومی از رمزارزها / ضرورت مالیات ستانی از بازار ارزهای دیجیتالی

در اردیبهشت ماه سال 1397 بود که رئیس جمهور سابق آمریکا اعلام کرد که کشورش از توافق برجام خارج خواهد شد و تحریم ها علیه ایران در مدت 90 روزه و 180 روزه باز خواهند گشت.

به گزارش تابناک اقتصادی، بازگشت تحریم های نفتی که در مدت 180 روزه گنجانده شده بود کار را برای اقتصاد نفت محور ایران سخت کرد. درآمدهای دولت به شدت کاهش یافت و کسری، بودجه و اقتصاد ایران را به صورت جدی تهدید کرد.

به هر حال دولت باید فکری به حال کاهش درآمدهای خود از ناحیه تحریم های نفتی می کرد. از این رو، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه طی مصاحبه ای در مورخه 17 مهر ماه 1398 گفت: سه منبع جایگزین نفت خواهد شد؛ ما از حجم قابل توجهی از یارانه‌های پنهانی که در حامل‌های انرژی وجود دارد می‌توانیم استفاده کنیم و بخش دیگر که عمده کار ما است مالیات‌ها است. بخش دیگر از درآمدهای جایگزین نفت نیز از محل مولدسازی به دست می‌آید که آن نیز به تصویب رسید.

بنابراین مالیات ستانی کار عمده دولت برای جبران کاهش درآمدهای نفتی شد. مجلس نیز در این راه همراهی کرد و پایه های مالیاتی جدید اضافه شد. خودروهای لوکس، خانه های میلیاردی و خالی، پزشکان، وکلا، بازیگران و... همه مشمول مالیات شدند.

با رونق بازارها، مالیات ستانی از آن ها هم در فهرست قرار گرفت. هر چند که صحبت از اخذ مالیات از بازارهای سکه، طلا، خودرو... بود اما این بورس بود که در سال 99 به داد دولت رسید. رونق بورس موجب شد تا علاوه بر اینکه دولت سهام تحت اختیار خود را در بورس از طریق صندوق های ETF بفروشد، از مالیات ستانی از معاملات بورس نیز بهره ببرد.

در بهمن ماه سال گذشته بود که فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد طی گفتگویی اظهار داشت: در نخستین جلسه شورای گفتگو که حضور پیدا کردم، اعلام کردم باید امسال هزار هزار میلیارد تومان تأمین مالی در اقتصاد داشته باشیم که امروز با افتخار می‌گویم که در 10 ماهه اول امسال 50 درصد آن یعنی 500 هزار میلیارد تومان در بازار سرمایه تأمین مالی شده است. وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به این که کل تأمین مالی بازار سرمایه در سال گذشته 264 هزار میلیارد تومان بوده است، اضافه کرد: برای سال 1400 باید برنامه ریزی و تلاش کنیم تا هزار و 400 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری و تأمین مالی برای اقتصاد صورت گیرد که بخش عمده آن باید سرمایه‌گذاری جدید باشد.

البته در اواخر اسفندماه وزیر اقتصاد برای روشن تر شدن رقم تامین مالی دولت از بورس گفت: امسال 500 هزار میلیارد تومان تجهیز منابع مالی از طریق بازار سرمایه انجام شد اما باید به صراحت بگویم که برخی به غلط این موضوع را منعکس کردند که دولت 500 هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی کرده که هرگز چنین چیزی درست نیست. این تجهیز مالی برای اقتصاد کشور از طریق بازار بدهی و بازار سهام برای همه بخش های دولتی، خصوصی و نهادهای عمومی مانند شهرداری ها صورت پذیرفت. وی افزود: تامین مالی دولت از بازار سهام در سال جاری کمی بیش از 30 هزار میلیارد تومان بوده است که آن هم در ماه های ابتدایی سال که بازار با رونق قابل توجه همراه بود، صورت پذیرفت.

قطعا بخشی از این 30 هزار میلیارد تومان به مالیات ستانی از خرید و فروش سهام باز می گشت. آمارهای رسمی نشان می داد که سهامداران در سال 99 حدود 18 هزار میلیارد تومان از محل مالیات نقل و انتقال سهام در بازار سرمایه درآمد به دولت پرداختند که این رقم به تنهایی معادل 9 درصد از کل مالیات وصولی سال 1399 است.

همان گونه که ملاحظه شد از بورس که بازاری شفاف می باشد دولت توانست مالیات بگیرد اما از بازار مسکن، خودر و، سکه و دلار دولت نتوانست از ناحیه مالیات ستانی درآمد آنچنانی داشته باشد.

مدتی مالیات ستانی از این بازارها لنگ لایحه مالیات بر عایدی سرمایه ماندند و مشخص نشد که سرانجام این لایحه چه شد. به صورت موردی نیز در بازار مسکن قرار بود که از خانه های خالی و یا میلیاردی مالیات اخذ شود که اولی لنگ راه اندازی سامانه ملی املاک و اسکان ماند و دومی نیز دولت اقدامی انجام نداد. در بازار خودرو و به خصوص مالیات ستانی از خودروهای لوکس و میلیاردی نیز شرایط به گونه مالیات ستانی از خانه های میلیاردی بود. در زمینه مالیات ستانی از سکه و دلار نیز اقدام مشخصی صورت نگرفت و تنها دولت توانست از سکه هایی که توسط بانک مرکزی به مردم فروخته شده بود مالیات اخذ کند که البته آمار مربوط به میزان این نوع مالیات رسانه ای نشد.

در یک سال گذشته اما بازار ارزهای دیجیتالی رونق چشمگیری یافت و برخی از سهامداران متضرر بورس برای جبران سود خود به این بازار پناه آوردند. بازاری که رشدهای افسانه ای را تجربه کرد. برای نمونه ارز دوج کوین که ایلان ماسک سرمایه دار مشهور با توئیت های خود از آن حمایت کرد رشد افسانه ای 20821 درصدی را در یک سال گذشته تجربه کرد. همچنین در حالی که قیمت هر بیت کوین در 1 فروردین ماه 1399، 6 هزار و 76 دلار بود در 1 فروردین ماه 1400 قیمت آن به 55 هزار و 638 دلار رسید. یعنی در طول یک سال قیمت هر بیت کوین 815 درصد رشد کرد. سایر ارزهای دیجیتالی پرسود در این یک سال عبارت بودند از استلار 983 درصد، لایت کوین 806 درصد، بایننس کوین 4287 درصد، ایاس 449 درصد و....

این سودهای هنگفت در حالی در بازار ارزهای دیجیتالی رخ داد که از سوی نهادها هیچ گونه اقدامی برای مالیات ستانی از این سودهای هنگفت انجام نشد.

به تازگی محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از بانک مرکزی و وزارت اقتصاد خواست تا به این حوزه ورود کنند. وی در نامه‌ای به رئیس کل بانک مرکزی و وزیر امور اقتصادی و دارایی خواستار مسدود سازی درگاه پرداخت الکترونیک صرافی های ارز دیجیتال شد. همچنین در ادامه نامه آمده بود: با وجود حجم گسترده مبادلات مالی در بستر این سایت‌ها لازم است وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی در اسرع وقت نسبت به ایجاد پرونده مالیاتی برای دارندگان این سایت‌ها اقدام و با قید فوریت نسبت به ارائه گزارش مذکور به مجلس اقدام نماید.

همچنین محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در ارتباط تصویری با بخش خبری 21 شبکه یک سیما در مورخه 24 اردیبهشت 1400 با اشاره به اینکه رمزارزها پدیده جدید در اقتصاد کشورمان است و باید آن را مدیریت کنیم، گفت: حذف رمزارزها از فضای تصمیم گیری، به صلاح کشور نیست. وی در ادامه و با اشاره به فعالیت سایت‌هایی در کشورمان بدون نظارت بانک مرکزی در حوزه رمزارزهایی با منشأ خارجی، ادامه داد: برآورد ما این است این سایت‌ها روزانه بین سه تا پنج هزار میلیارد تومان تبادل دارند و این موضوع نشان می‌دهد که ضابطه‌مند کردن آن‌ها ضروری است و بانک مرکزی باید در اینبارهورود کند.

به هر حال در خاتمه باید گفت که عدم اخذ مالیات از این بازارها موجب می شود که اولا سرمایه های کشور برای کسب سود بیشتر به این بازارها که هیچ مدیریتی بر روی آن ها نیست روانه شود و ثانیا از طرف سودهای هنگفت هر روز فاصله طبقاتی بیشتر و بیشتر شود. در شرایطی که کشور نیازمند درآمدهای مالیاتی است بد نیست که نهادهای مربوطه در اخذ مالیات از این بازارها تعجیل کنند که با توجه به سودهای هنگفت این بازار، درآمد قابل توجه تری نسبت به بورس نصیب دولت خواهد شد.