کمکهای دولت به حمل ونقل عمومی آب رفت / وضعیت بحرانی اتوبوسهای کشور

طبق وعده دولت قرار بود 3 هزار دستگاه اتوبوس به تهران و 3 هزار دستگاه نیز به سایر شهرها داده شود اما این وعده دولت آب رفت و قرار است 1500 اتوبوس به تهران و 1500 اتوبوس به سایر شهرها داده شود.

به گزارش خبرنگار مهر، 70 درصد ناوگان حمل و نقل عمومی کشور فرسوده است. سال‌ها است که اتوبوسی از سوی دولت به شهرداری‌ها داده نشده و در این فاصله نیز قیمت اتوبوس افزایش قابل توجهی داشته است. در حال حاضر نه دخل ملی و نه خزانه محلی، قدرت تامین اعتبار لازم برای خرید اتوبوس‌های مورد نیاز شهرهای کشور را ندارند. چالش فرسودگی در ناوگان حمل و نقل عمومی تهران جدی تر از سایر شهرهای کشور است به طوری که در تهران با جمعیت ساکن 8 میلیون و 600 هزار نفر و چهار میلیون نفر ساکن حومه، روزانه 20 میلیون سفر در آن انجام می‌شود.

وضعیت ناوگان اتوبوسرانی پایتخت

وضعیت ناوگان اتوبوسرانی تهران بحرانی است. این هشدار را سال هاست که مسئولان شهری داده‌اند اما این هشدارها به تقویت ناوگان اتوبوسرانی ختم نشده و هرسال تعدادی از اتوبوس‌های تهران از رده خارج شده است. در حال حاضر تعداد خطوط اتوبوسرانی پایتخت 221 خط است که باید به 300 خط افزایش یابد. طول خطوط 2699 کیلومتر است که باید به 3000 کیلومتر افزایش پیدا کند. تعداد مسافران دو میلیون و 300 هزار نفر است که بر اساس برنامه باید به پنج میلیون نفر برسد. تعداد ایستگاه‌های اتوبوس 5231 ایستگاه است که باید به 6000 ایستگاه برسد. تعداد اتوبوس‌ها 5920 اتوبوس است که باید به 8000 اتوبوس برسد. در حوزه اتوبوسرانی، تهران در دهه‌های اخیر نیاز به 5000 اتوبوس جدید داشته اما تنها 500 اتوبوس وارد تهران شده و ناوگان فعال اتوبوسرانی این شهر از 7100 دستگاه در سال 89 به حدود 5600 دستگاه در سال 98 رسیده است.

13 هزار و 700 خرابی در هر ماه

تعداد خرابی ماهانه ناوگان اتوبوسرانی تهران 13 هزار و 700 اتوبوس است. این عدد فراوانی تجمیعی در طول یک ماه است به طوری که در بعضی موارد یک دستگاه اتوبوس تا 6 بار خرابی در ماه دارد.

تعداد اتوبوس‌های فرسوده نیز بر اساس آخرین آئین‌نامه اجرایی ماده 18 قانون هوای پاک 3224 دستگاه است. میزان کمبود اتوبوس در زمان پیک علاوه بر ناوگان موجود، 3000 دستگاه است. پیش‌بینی تعداد اتوبوس‌های فرسوده تا سال 99، 3710 دستگاه معادل 63 درصد ناوگان است که اگر همین روند ادامه پیدا کند، 4496 دستگاه معادل 86 درصد ناوگان به فرسودگی می‌رسد.

در گذشته 100 درصد اعتبارات مربوط به تأمین اتوبوس از سوی دولت تأمین می‌شد. در دولت گذشته از اعتبار مورد نیاز برای 10 هزار اتوبوس، 82.5 درصد توسط دولت و باقی‌مانده توسط بهره‌بردار تأمین می‌شد. در دولت کنونی مصوب شد تولید 19 هزار دستگاه اتوبوس با اعتبار 142 هزار و 500 دلار برای هر اتوبوس گازسوز تأمین شود که با گذشت دو سال از مصوبه هنوز اجرایی نشده است.

برای حل وضعیت اضطراری اتوبوس‌های تهران، نیاز است اعتبارات لازم برای تأمین 5000 اتوبوس به میزان یک میلیارد یورو اختصاص یابد. وزارت صمت همکاری‌های لازم را برای ساخت اتوبوس داخلی، اخذ استاندارد و تعیین قیمت با توجه به شرایط تحریم انجام دهد.

صندوق توسعه ملی، بخش ریالی و اعتباری را جهت ساخت داخل تأمین کند. بانک مرکزی جهت اختصاص بخش ریالی و ارزی، اعتبارات را تسهیل و تسریع کند. وزارت نفت با مشمول شدن اتوبوس برقی در طرح مذکور، با توجه به وضعیت آلودگی هوای تهران و امکانات ساخت داخل اتوبوس برقی، با ساخت 3000 اتوبوس برقی موافقت کند.

متروی تهران آنچه هست، آنچه باید باشد

وضعیت واگن‌های مترو نیز در تهران به بحران نزدیک است. قطارهای فرسوده‌ای که خرابی‌های پی در پی شان مشکلات زیادی را برای مسافران مترو ایجاد کرده است و کمبود واگن، نفس مسافران را تنگ کرده است.

خطوط متروی تهران در حال حاضر 298 کیلومتر است که باید به 400 کیلومتر افزایش پیدا کند. تعداد مسافران دو میلیون و 300 هزار نفر است که بر اساس برنامه و هدف، باید به 10 میلیون نفر ارتقاء پیدا کند.

تعداد خطوط شهری مترو 6 خط است که باید به 8 خط افزایش پیدا کند. تعداد خطوط حومه‌ای نیز که دو خط است که باید به چهار خط برسد.

در حال حاضر مترو 195 قطار دارد اما نیاز فعلی مترو 400 قطار است. تعداد واگن‌ها 1315 واگن است و این در حالی است که مترو به 3300 واگن نیاز دارد. تعداد سفر در روز در خطوط فعلی، دو میلیون و 300 سفر است اما نیاز فعلی شهر تهران به 5 میلیون و 100 هزار سفر است. همچنین تعداد ایستگاه‌ها 130 ایستگاه است و نیاز فعلی تهران 175 ایستگاه است.

طی سال‌های گذشته خط 3 متروی تهران بدون تأمین واگن و تجهیزات با قطار سایر خطوط (سال 95)، خط 6 مترو بدون تأمین واگن و تجهیزات با قطار سایر خطوط (سال 98) و خط 7 مترو بدون تأمین واگن و تجهیزات با قطار سایر خطوط (سال 98) به بهره‌برداری رسیده است.

بر اساس طرح ت. ات، ساخت تونل و ایستگاه‌ها به عهده شهرداری و تأمین تجهیزات به عهده دولت گذاشته شده است. دولت ارز لازم را برای تأمین واگن‌های مترو به تهران و کلانشهرها اختصاص داده اما تاکنون این مصوبه، اجرا و فاینانس آن محقق نشده است درحالی‌که فرآیند ساخت واگن منوط به تأمین ارز و حل مشکلات تحریم است که برای تأمین واگن‌های مترو، تشکیل کنسرسیوم بانکی برای تأمین اعتبارات ارزی و ریالی ساخت واگن و صدور مسدودی اعتبارات مترو و انجام فرآیندهای مالی لازم جهت فاینانس است.

حمل و نقل تهران برای حل معضل آلودگی هوا و ترافیک به 2000 واگن، 6000 اتوبوس، 200 هزار تاکسی هیبریدی و سه میلیون موتورسیکلت برقی نیاز دارد.

تعداد خرابی ماهانه ناوگان اتوبوسرانی تهران 13 هزار و 700 اتوبوس است. این عدد فراوانی تجمیعی در طول یک ماه است به طوری که در بعضی موارد یک دستگاه اتوبوس تا 6 بار خرابی در ماه دارد

جعفر نوروزی، کارشناس حوزه حمل و نقل درباره تاثیرات فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی در کیفیت خدمات رسانی به خبرنگار مهر می‌گوید: به موجب طرح جامع شهر تهران، سهم حمل و نقل عمومی در جابه‌جایی‌های شهری باید به 75 درصد برسد که در این میان، سهم شبکه ریلی (مترو) 30 درصد، ناوگان اتوبوسرانی 25 درصد و ناوگان تاکسیرانی 20 درصد است. در ابتدا، باید ببینیم حمل و نقل عمومی در تهران امروز از چه جایگاهی برخوردار است و در کجا قرار دارد؟

به گفته وی در حال حاضر، به طور متوسط روزانه بالغ بر 18 تا 20 میلیون سفر در شهر تهران انجام می‌شود. مسوولان مربوطه بگویند سهم حمل و نقل عمومی در جابه‌جایی‌های روزانه شهروندان تهران سهم چند درصد است و اصولا با عدد و رقم و مستدل و مستند بگویند برای افزایش این سهم چه اقدام اجرایی و عملیاتی به جز دوچرخه سواری به همراه اسکورت موتوری و ماشینی صبح‌های سه شنبه انجام داده‌اند!؟

به گفته نوروزی در حال حاضر، سهم وسایل نقلیه شخصی در ترددهای درون شهری تهران به مراتب بیشتر از دوره گذشته مدیریت شهری شده و به عبارتی، سهم وسایل نقلیه عمومی در ترددهای شهری با وجود شعارها و شوهای آقایان به مراتب کمتر از گذشته شده است. لطفا مدیران شهری به این پرسش ساده پاسخ دهند که سهم واقعی حمل و نقل عمومی از پوشش سفرهای درون شهری روزانه در تهران، چند نفر و چند درصد است و به طور مشخص به این سوال جواب دهند که بعد از این همه هزینه و تبلیغ، چند نفر از دوچرخه به عنوان وسیله حمل و نقلی استفاده می‌کنند و دوچرخه سواری که توسعه آن مهم‌ترین برنامه شهردار تهران است، چه سهمی در حمل و نقل شهری تهران دارد.

74 درصد تاکسی‌های فعلی تا سال 1400 فرسوده می‌شوند

بحران فرسودگی درد قدیمی تاکسی‌های کشور است. در حال حاضر 150 هزار تاکسی فرسوده در کشور خدمات رسانی می‌کنند که تا پایان سال این رقم به 192 هزار دستگاه تاکسی فرسوده می‌رسد، تا سال 1400 تعداد تاکسی‌های فرسوده به 242 هزار دستگاه خواهد رسید که تقریبا 74 درصد ناوگان موجود فرسوده خواهند شد. در حال حاضر 45 درصد (150 هزار دستگاه) ناوگان تاکسی‌های کشور به سن فرسودگی رسیده‌اند. تعداد تاکسی‌های فرسوده کلانشهرها 83 هزار تاکسی است. سهم کلانشهری مانند تهران از تاکسی‌های فرسوده در حال حاضر 25 هزار تاکسی است.

بسته حمایتی دولت از ناوگان حمل و نقل عمومی

پس از افزایش نرخ سوخت و افزایش مسافران حمل و نقل عمومی، دولت به موضوع فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی جدی تر ورود پیدا کرد.

اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور با حضور مدیران شهری و سازمان و وزارتخانه‌های مسئول در حوزه حمل و نقل تصمیم‌هایی برای نوسازی و تقویت ناوگان گرفت. در این جلسات وی با اشاره به افزایش استفاده شهروندان از وسایل حمل و نقل عمومی در شهرهای بزرگ، بر ضرورت تامین و تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی تهران و کلانشهرهای کشور تاکید کرد و گفت: ضرورت دارد همه دستگاه‌های ذی ربط برای اجرای مصوبه شورای اقتصاد در خصوص تامین 3 هزار دستگاه اتوبوس جدید برای تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی تهران و 3 هزار دستگاه اتوبوس دیگر برای سایر کلانشهرها اقدامات لازم را انجام دهند.

کمبود نقدینگی وعده دولت را نصف کرد

اما وعده 3 هزار اتوبوس، نصف شد. محسن هاشمی در خصوص بسته حمایتی دولت به حمل و نقل عمومی به خبرنگار مهر می‌گوید: در جلسه با جهانگیری پیش‌بینی شد 3000 اتوبوس به تهران و 3000 اتوبوس به کلانشهرها داده شود اما به دلیل کمبود نقدینگی، این رقم به 1500 اتوبوس به تهران و 1500 اتوبوس به کلانشهرها کاهش پیدا کرد. در حوزه مترو نیز همچنان 630 واگن پیگیری می‌شود.

رئیس شورای شهر تهران در خصوص اینکه مدیرعامل مترو اعلام کرده هنوز قسط اول صرفه‌جویی از محل سوخت به شهرداری واریز نشده است، می‌گوید: من از این موضوع خبر ندارم، زمانی که پورسیدآقایی معاون شهردار بود، اعلام کرد این مبلغ قرار است واریز شود.

هاشمی درباره توجه به حمل و نقل عمومی در بودجه سال آینده شهر تهران می‌گوید: شهرداری باید پیشنهادات خود را در این حوزه به شورا ارائه کند و کمیسیون حمل و نقل شورا با افزایش این موضوع موافقت خواهد کرد.

حمل و نقل تهران برای حل معضل آلودگی هوا و ترافیک به 2000 واگن، 6000 اتوبوس، 200 هزار تاکسی هیبریدی و سه میلیون موتورسیکلت برقی نیاز دارد

بحران فرسودگی ناوگان تنها برای تهران نیست. حسین رجب صلاحی معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در این رابطه به خبرنگار مهر می‌گوید: در حوزه اتوبوس 22 هزار اتوبوس درون‌شهری داریم که 17 هزار اتوبوس فرسوده است. از این تعداد 7000 اتوبوس قابل بازسازی و بازگشت به چرخه خدمات‌رسانی است. در تهران حدود 6000 اتوبوس داریم که باید 3000 اتوبوس نو به آن اضافه کنیم.

وی ادامه می‌دهد: در حوزه مترو نیز 5 شهر دارای خطوط مترو هستند مانند تهران، اصفهان، شیراز، تبریز و مشهد. چند شهر در حال ساخت خطوط متروی خود هستند مانند کرمانشاه، اهواز، کرج، قم و اسلامشهر و رشت نیز در حال مطالعه یک خط تراموا است. 850 کیلومتر متروی مصوب داریم که 330 کیلومتر مترو در حال بهره‌برداری است. 280 کیلومتر مترو در حال ساخت است و 240 کیلومتر مترو در شهرهای مختلف در حال مطالعه است.

صلاحی اضافه می‌کند: در تهران روزانه 2.7 تا 3 میلیون سفر با مترو انجام می‌شود که در صورت ورود واگن‌های جدید، امکان رساندن این آمار به 6 تا 7 میلیون سفر در روز را داریم. در کشور 1800 واگن وجود دارد که به 1500 واگن دیگر نیاز داریم. از 1800 واگن، 1400 واگن متعلق به تهران است که 1100 واگن روزانه در خطوط تردد می‌کنند و 200 واگن نیز معمولا در تعمیرگاه متوقف هستند. همچنین 630 واگن در مرحله فاینانس است که امیدواریم 420 واگن دیگر برای تهران واگن در نظر گرفته شود. از مجموع 2000 واگنی که برای شهرهای دارای مترو پیش‌بینی شده 1050 واگن مربوط به تهران و 950 واگن دیگر برای سایر شهرها است. از سال 92 تاکنون 11 هزار میلیارد اوراق مشارکت برای توسعه مترو به فروش رسیده و دولت 8000 میلیارد نیز کمک بلاعوض کرده است. در جلسه با معاون اول رئیس‌جمهور پیش‌بینی شد 1500 اتوبوس به تهران و 1500 اتوبوس به سایر شهرها ارائه شود. به دلیل آنکه بیش از 6 سال است هیچ اتوبوسی به شهرها از سوی دولت داده نشود، ناوگان اتوبوسرانی به این میزان فرسوده است. حدود 8 سال پیش هر اتوبوس 100 میلیون تومان بود که دو سال پیش این رقم به 1.5 میلیارد تا 2 میلیارد تومان رسیده است.

به نظر می‌رسد با توجه به شرایط کشور، وضعیت مالی شهرداری‌ها امیدی به نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی کشور نیست. در این وضعیت از محل افزایش نرخ سوخت نیز سهمی برای تقویت ناوگان پیش بینی نشده است، وعده‌های مسئولان دولتی و شهری نیز با تاخیر در این حوزه نقد می‌شود و شهروندان نیز همچنان در اتوبوس‌های فرسوده و واگن‌های قدیمی به سختی تردد می‌کنند.