کمیسیون اصل نود مجلس چرا حامی واردات بی‌رویه شده؟/ واردات قاچاق‌گونه پارچه رومبلی در سال پشتیبانی از تولید!

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مرصاد قربان نژاد، قانون «ممنوعیت واردات کالا‌هایی که تولید مشابه داخلی دارند» در سال 1387 به تصویب هیئت‌وزیران رسید. بر اساس این قانون باید به منظور حمایت از تولید داخلی، سالیانه لیستی از کالا‌های تولید داخلی جهت ممنوعیت واردات توسط دولت ارائه شود. این قانون در سال 93 مورد اصلاح قرار گرفت و مقرر شد هر 6 ماه یکبار وزارت صمت لیست از کالا‌های داخلی را جهت ممنوعیت واردات ارائه نماید. با این وجود، اما واردات همچنان در کشور به وفور مشاهده می‌شد، لذا سال 95 رهبر انقلاب از تولید به‌عنوان امری مقدس و باارزش یاد کردند و از همه‌ی اقشار مردم دعوت کردند که در راه تقویت این امر حرکت کنند.

آبان سال 95 رهبر انقلاب در جمع کارگران به مسئله حمایت از تولید پرداختند و فرمودند: «گاهی اوقات یک جنسی در داخل می‌تواند تولید بشود، اما بعضی‌ها که از واردات آن جنس سود‌های کلانی می‌برند می‌آیند جلوی این تولید داخلی را می‌گیرند... کالا‌هایی را می‌شناسیم که توان داخلی تولید در آن‌ها هست، اما وارد می‌شود به‌خاطر اینکه یک عده‌ای از واردات منتفع‌اند و نمی‌گذارند در داخل تولید بشود... این‌ها چیز‌های ساده‌ای نیست، با این چیز‌ها نمی‌شود ساده برخورد کرد. قاچاق این‌جوری است؛ سم تولید داخلی، قاچاق است.»

با وجود قانون ممنوعیت واردات کالا و سخنان رهبری، در سال 95 کالا‌هایی از قبیل شلوار، کلنگ، سنگ‌پا و... وارد شد که مورد انتقاد رهبر نیز قرار گرفت.

به دلیل اهمیت این موضوع در سال 96 رهبر حکیم انقلاب در بیانات نوروزی خود در حرم رضوی به مسئله واردات و قاچاق اشاره کردند و فرمودند: «من قبلا هم این را گفته‌ام، تذکر داده‌ام، الان هم مجددا عرض می‌کنم. واردات کالا‌هایی که در داخل به‌قدر کافی تولید می‌شود، بایستی به صورت یک حرام شرعی و قانونی شناخته بشود؛ آنچه در داخل تولید می‌شود، از خارج وارد نشود. اینکه ما نگاه کنیم ببینیم کالا‌های مصرفی ما، از خوراک گرفته تا پوشاک، تا وسایل منزل، تا کیف و کفش بعضی از بانوان، تا وسایل مدرسه و دفتر و قلم و امثال این‌ها از خارج بیاید، این مایه‌ی شرمندگی است».

با وجود تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری، اما همچنان واردات کالای مشابه تولید داخلی در کشور به‌وفور مشاهده می‌شد. در دی‌ماه سال 97 نمایندگان مجلس در جلسه علنی، ماده 17 طرح اصلاح قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیاز‌های کشور و تقویت آن‌ها در امر صادرات را مصوب کردند. به‌موجب این طرح ثبت سفارش کالا‌های خارجی دارای مشابه ایران که باکیفیت مناسب و به میزان کافی تولید شده است، تا پایان سال 1400 (پایان برنامه ششم توسعه) ممنوع است.

فارغ از تاکیدات رهبر انقلاب، بررسی‌ها نشان می‌دهد در بسیاری از کشور‌های جهان نظیر روسیه، آمریکا و چین برای حمایت از تولیدات داخلی، ممنوعیت‌هایی جهت واردات اعمال می‌شود. به طور مثال در روسیه ممنوعیت کالا‌های مشابه در حوزه کشاورزی تأثیر مثبتی بر اقتصاد این کشور داشته است و سبب شده تا تولید و صادرات محصولات کشاورزی در روسیه افزایش پیدا کند.

با همه‌ی این تفاسیر، اما همچنان شاهد واردات برخی از کالا‌ها هستیم که در داخل کشور تولید می‌شوند. کالا‌هایی که علاوه بر آنکه کیفیت قابل‌قبول دارند، نیاز کشور را نیز به طور کامل پاسخگو هستند. نمونه یکی از این کالا‌ها پارچه‌های رومبلی بوده که در سال 1400 توسط کمیسیون اصل 90 اجازه ورود به آن‌ها داده شده است.

کمیسیون اصل 90 و کارچاق‌کنی قاچاق! در یازدهم مردادماه سال جاری کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به صادقی نیارکی، معاون امور صنایع وزارت صمت اعلام کرد موانع موجود جهت ترخیص پارچه‌های رومبلی موجود در گمرک برطرف شود.

اما وضعیت کشور در زمینه پارچه رومبلی چگونه بوده که کمیسیون اصل 90 به این موضوع پرداخته است و خواهان واردات پارچه‌های رومبلی به کشور است؟

اطلاعات موجود نشانگر آن است که 137 واحد تولیدی پارچه‌های رومبلی در کشور مشغول به فعالیت است. همچنین بزرگ‌ترین واحد تولیدی پارچه‌های حلقوی بافت در خاورمیانه نیز در ایران و در شهرک صنعتی قرچک مشغول به فعالیت بوده است. در این واحد تولیدی بر اساس لیست بیمه تیرماه، 898 نفر مشغول به فعالیت بوده‌اند. همچنین تنها این واحد در طول هر ماه دو میلیون مترمربع پارچه تولید می‌کند.

همچنین اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار کشور نشان می‌دهد که میزان مصرف مبل کشور نزدیک به 430 هزار دست در هر سال است. باتوجه‌به این میزان مصرف مبل، حدود 24 میلیون مترمربع پارچه (حلقوی باف و تاری و پودی) در کشور نیاز است که این نیاز در حال حاضر در کشور تأمین شده و کشور مشکلی از لحاظ میزان تولید پارچه مبلی ندارد.

از طرفی بررسی وزارت صمت نشان می‌دهد که تولید انواع پارچه‌های رومبلی حلقوی باف در کشور در طی سال‌های 1398 و 1399 به ترتیب 15.3 و 29.6 میلیون مترمربع بوده است که رشد 93 درصدی را نشان می‌دهد. همچنین اطلاعات نشان‌داده‌شده در گمرک جمهوری اسلامی ایران بیانگر این نکته است که در سال‌های اخیر با وجود افزایش در تولید، واردات پارچه‌های رومبلی حلقوی نیز افزایش‌یافته است. درواقع در سال 99، 5.8 میلیون مترمربع و در سه ماه سال جاری 4.6 میلیون مترمربع واردات صورت‌گرفته است.

از طرفی در دی‌ماه سال 99 انجمن صنایع نساجی ایران در صورت‌جلسه‌ای اعلام کرد، تعهد می‌نماید کل نیاز کشور به پارچه رومبلی حلقوی را تأمین کند و در صورت اعلام عدم تأمین نیاز واحد‌های از سوی اتحادیه‌ها و انجمن‌های حوزه مبلمان، ثبت سفارش و واردات این محصول به‌منظور جلوگیری از کمبود بازار صورت گیرد. علاوه بر این اتحادیه‌های تولیدی مبلمان تاکنون اعلام نیازی مبنی بر کمبود پارچه‌های رومبلی اعلام نکرده‌اند.

بااین‌وجود اطلاعات موجود در گمرکات کشور نشان می‌دهد، حدود 6.7 میلیون مترمربع سفارش جهت واردات این محصول به کشور صورت‌گرفته است. چگونه ممکن است کشوری که در زمینه تولید پارچه رومبلی به خودکفایی رسیده است و درعین‌حال بخشی از محصولات تولیدی را به کشور‌هایی نظیر عراق و ترکیه - که خود قطب نساجی جهان است - صادر می‌کند، اقدام به واردات کند؟

بررسی نامه ارسال کمیسیون اصل 90 به معاون وزیر صمت نشان می‌دهد 362 نفر از تولیدکنندگان مبلمان و واردکنندگان پارچه‌های رومبلی شکایت خود را در خصوص عدم اجازه واردات مطرح کرده‌اند. در ادامه نامه، کمیسیون اصل 90 به ترخیص تعرفه‌های از گمرک اشاره داشته است.

همچنین در انتهای این نامه اشاره شده است که چنانچه پرونده‌هایی به تعزیرات و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ارسال گردیده، آن پرونده‌ها مختومه گردد. بررسی این نامه نشان می‌دهد که کمیسیون اصل 90 در جهت خلاف با قانون عمل کرده است. بزرگ‌ترین خطای ممکن به بند آخر این نامه و مختومه کردن پرونده‌ها ارتباط دارد. نهاد بررسی‌کننده قاچاق ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بوده که دارای قوانین مشخصی است. یکی از همین قوانین، کم اظهاری و یا اظهار خلاف واقع است که این دو مورد مصداق بارز قاچاق بوده است.

مجلس و کمیسیون اصل 90 که خود باید مصداق قانون باشد چرا به قانون بی‌اعتنا بوده و خواهان ترخیص این کالا‌ها از گمرک هستند؟ این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از واردکنندگان با علم به این موضوع که قوانین گمرکی با قوانین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در تناقص بوده و گمرک با دریافت جریمه اقدام به ترخیص کالا‌هایی که اظهار خلاف واقع و یا کم اظهاری کرده‌اند را خواهد داد، اقدام به کم اظهاری پارچه‌های رومبلی نموده‌اند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از واردکنندگان باارزش نازل‌تر کالا‌های خود را ثبت کرده‌اند.

آیا این موارد در کمیسیون اصل 90 مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت چرا کمیسیون اصل 90 مجلس به قانون‌گریزی گمرک در خصوص اظهار خلاف واقع و کم اظهاری ورود نمی‌کند؟ موضوع دیگری که باید بررسی شود این است که علت شکایت واردکنندگان چیست؟ شکایت تولیدکننده امری کاملا صحیح بوده که باید بررسی شود، اما چرا واردکنندگان باید در خصوص این موضوع به کمیسیون اصل 90 شکایت داشته باشند؟

همچنین فلسفه کمیسیون اصل 90 این بوده که درصورتی‌که شکایت از نهاد‌های دولتی (و یا قضائی) در دیوان عدالت اداری (و یا مراجع بالایی قوه قضائیه) نتیجه‌بخش و یا ممکن نبود، قانون این امکان را به افراد داده که شکایت خود را در کمیسیون اصل 90 مجلس پیگیری کنند. اما آیا تولیدکنندگان و واردکنندگان در دیوان عدالت اداری شکایت خود را مطرح کرده بودند؟ آیا دیوان به این موضوع رسیدگی نکرده است؟

بی‌تردید ادامه این روند باعث شده که بازار از پارچه‌های رومبلی اشباع شده و تولیدکنندگان بالاجبار نیرو‌های خط تولید خود را کاهش دهند. در سالی که باید موانع موجود بر تولید کشور برطرف شود، این اقدام کمیسیون اصل 90 مصداق بارز خاموشی تولید خواهد بود. چگونه ممکن است تولید یک محصول در کشور 93 درصد افزایش یابد و به‌تبع آن واردات این محصول نیز رشد پیدا کند، آن هم در شرایطی که میزان نیاز کشور کمتر از میزان تولید است و کشور مازاد تولید را صادر می‌کند؟ کمیسیون اصل 90 چگونه این سؤال را پاسخ خواهد داد؟

بی شک این اقدام پایه‌گذار اجازه ورود محصولاتی خواهد بود که تولید مشابه داخلی خواهند شد. درواقع کمیسیون اصل 90 مجلس دانسته یا ندانسته، به مافیای واردات کشور این اجازه را داده‌اند با شکایت به کمیسیون اصل 90، به‌راحتی کالای مدنظر خود را به کشور وارد نمایند. امید است سایر نمایندگان مجلس و قوه قضائیه به این موضوع ورود کند تا ایران عزیز در مسیر تولید حرکت نماید. مجلسی که قرار بود انقلابی باشد حال در مقابل تولید، انقلاب کرده است. انقلابی که ثمره آن بیکاری و فقر خواهد بود. در انتها بی‌صبرانه منتظر پاسخ کمیسیون اصل 90 و وزارت صمت هستیم که چرا فقط در سه ماه نخست سال جاری 4.6 میلیون مترمربع پارچه رومبلی وارد کشور شده است؟ آیا این واردات با شعار سال همخوانی دارد؟