یادنامه هنرمندان موسیقی که دیگر درمیان ما نیستند / فراموش نمی‌شوید

خبرگزاری مهر- گروه هنر - علیرضا سعیدی؛ آسمان پرستاره موسیقی ایران سرشار از نابغه‌هایی است که طی سال‌های زیست خود در دنیای فرهنگ و هنر این سرزمین آثار درخشانی را از خود بر جای گذاشتند؛ آثاری که نام و محتوای آنها هرگز از ذهن شنیداری علاقه مندان به گنجینه‌های موسیقی ایران زمین پاک نمی‌شود.

چارچوبی مملو از نغمات زیبا و خوش الحان که بسیاری از آنها ملهم از آئین‌ها، فرهنگ‌ها و اعتقاداتی است که هنرمندان شریف و عزیز موسیقی این سرزمین در حوزه‌ها و گونه‌های مختلف تلاش کردند آن را به میان عموم جامعه برده و با صدا و زخمه‌های سازشان تلاش کنند تا اندیشه و تفکر و ارتباط با معبود در جلوه گاه موسیقی طعم شیرینی برایشان پیدا کند. مسیری که در منظومه‌های عاشقانه و عارفانه و زندگی مردم ایران در چندین و چند دهه سینه به سینه به امروز رسید و با وجود تمام فراز و نشیب‌ها همچنان خودنمایی می‌کند.

روایت و قصه هنرنمایی‌ها و هنرمندی هنرمندان این دیار، سرشار از داستان‌های تلخ و شیرینی است که در این سال‌ها توسط پژوهشگران، نویسندگان، منتقدان و خبرنگاران بارها و بارها به رشته تحریر درآمده و همچنان این مسیر نگارش تا مادامی که خورشید فرهنگ و هنر بر این سرزمین می تابد ادامه دارد. اما چه حیف که در مسیر این روایت‌ها، تلخ‌ترین ها به روایت و انعکاس خبر خداحافظی ابدی هنرمندان این دیار ارتباط پیدا می‌کند.

یک خداحافظی تلخ که شاید برای آنها آرامشی ابدی به همراه دارد، اما برای آنانی که فعلاً در این دنیا زیست می‌کنند، تلخی بی پایانی دارد که توصیف تلخی‌هایش در عبارات و واژه‌ها نمی گنجد.، هرچند بگویند «خاک سرد است»، هرچند بگویند «مرگ فراموشی» می‌آورد، هرچند خیلی‌ها خیلی چیزها بگویند؛ اما مرگ و خداحافظی آدم‌های مهم به ویژه از تبار هنر هم سخت است، هم تلخ است و هم فراموش نشدنی.

اما به قول یکی از ترانه‌های محسن چاوشی باید به همین هنرمندان سفر کرده گفت که «به خداحافظی تلخ شما سوگند که هیچ وقت فراموش نمی شوید».

آنچه می‌خوانید روایتی اجمالی از خداحافظی تلخ هنرمندانی است که در سال 1402 ما آدم‌های زمینی را تنها گذاشتند و آسمانی شدند. هنرمندانی که هریک به سهم خود خدمات ارزنده‌ای را به موسیقی این سرزمین عرضه داشته و تلاش کردند تا آنچه می‌تواند از کلید واژه موسیقی در فهم شنیداری مخاطبان باقی بماند، به درست ترین و مؤثرترین شکل ممکن منتقل شود؛ رسالتی سنگین که برای برخی دربرگیرنده طیف بیشتری از مخاطبان و برای برخی هم دربرگیرنده طیف خاص‌تری از مخاطبان موسیقی بود. مسیری که برای پیدا کردن جانشین آنها همه ما وظیفه بسیار دشواری به عهده داریم و فقط می‌توانیم امیدوار بمانیم تا به واسطه تلاش و همت هنرمندان شریف و دلسوز موسیقی جایگزین مناسبی برای آنها بیابیم.

20 فروردین؛ حسن تقی پور - آهنگساز و شاعر پیشکسوت موسیقی گیلان

حسن تقی‌پور شاعر و آهنگساز اهل لاهیجان (متولد سال 1319) که آثار پرشماری از زنده‌یاد فریدون پوررضا و همچنین ناصر مسعودی را در کارنامه داشت روز یکشنبه بیستم فروردین درگذشت.

او نخستین سراینده شعر محلی شرق‌گیلانی برای رادیو بود و بیشتر شعرهایش در آن گویش و برخی نیز با لهجه رشتی سروده شده است.

مرحوم تقی پور آهنگ‌های بسیاری ساخته که با صدای خوانندگان مطرح گیلان از صدا و سیمای مرکز استان پخش شده و در جشنواره سال 1378 زیباکنار لوح افتخار و جایزه بهترین شعر محلی کشور را به دست آورده است.

از آهنگ‌هایی که تقی پور ساخت و شادروان فریدون پوررضا اجرا کرد، می‌توان به «بیشیم تماشا بوکون»، «بیگذرانین اوی بیگذرانین»، «چین کونه ستاره»، «شیرین‌تر از جانی»، «ماه خانم»، «گول انار»، «بی قرارم ای خدا»، «یکته بزا مو گب نزام» و همچنین شعر و آهنگ‌های دیگری همچون «چایی باغ»، «کاشف السلطنه»، «خوشکا بو پرنده»، «یاد جونی» و «چو ما وا کونیم» اشاره کرد.

همچنین شعر و آهنگ «دومبلاسکنی» نیز که با صدای هوشنگ حقیقت طلب در رادیوی گیلان اجرا شد از آثار اوست.

21 اردیبهشت؛ حسین زمان - خواننده پیشگام موسیقی پاپ

حسین زمان از خوانندگان پیشگام موسیقی پاپ کشورمان که از اوایل سال 1402 به دلیل وخامت اوضاع جسمانی‌اش براثر سرطان در بیمارستان بستری شده بود، روز پنجشنبه بیست و یکم اردیبهشت ماه دار فانی را وداع گفت.

حسین زمان از جمله هنرمندان شاخص موسیقی پاپ کشورمان بود که در هجدهم مرداد سال 1338 در تهران متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات متوسطه در تهران و اخذ دیپلم ریاضی از دبیرستان خوارزمی در سال 1356 به دانشگاه راه پیدا کرد و در رشته مهندسی الکترونیک دانشگاه صنعتی اصفهان به تحصیل پرداخت.

«شب دلتنگی - 1376»، «فصل آشنایی - 1377 (مشترک با قاسم افشار، خشایار اعتمادی و علیرضا عصار)»، «گلایه»، «قصه شب - 1378»، «شاپرک - 1379»، «مشق عشق - 1380»، «قصه نگفته - 1385»، «قرار عاشقی - 1388» از جمله آلبوم‌هایی است که از این خواننده در بازار موسیقی منتشر شده اند.

22 اردیبهشت؛ سوسن شاکرین - پژوهشگر و مدرس پیشکسوت موسیقی

سوسن شاکرین موزیسین و مدرس موسیقی روز بیست و دوم اردیبهشت ماه در سن 69 سالگی، پس از گذراندن دوره‌ای بیماری درگذشت.

سوسن شاکرین متولد 1333 تهران بود و از نوجوانی و با علاقه بسیار در دوره‌های شبانه کنسرواتوار موسیقی، آموزش گیتار و سایر دروس تخصصی را آغاز کرد و بعدها نیز به شکل آزاد، آموختن را ادامه داد و در سازمان کر اپرا، کر ارکستر سمفونیک و کر تالار رودکی هم حضوری فعال داشت.

از جمله کارهای او، ساختن موسیقی متن برای نمایش رادیویی «آهسته با گل سرخ» و موسیقی برای نمایش عروسکی «ماه پیشونی» برای اجرا در جشنواره تئاتر عروسکی است.

«افسانه مه پلنگ» محمدعلی سجادی، «برخورد» سیروس الوند، «یاد و دیدار»، «گل» و «به خاطر همه چیز» هر سه از ساخته‌های همسرش رجب محمدین، آثاری بوده‌اند که شاکرین برای آنها موسیقی متن ساخته بود.

28 اردیبهشت؛ نصرالله ناصح پور - خواننده و مدرس پیشکسوت موسیقی ایرانی

نصرالله ناصح پور خواننده پیشکسوت و عضو سابق هیأت مدیره خانه موسیقی ایران، شامگاه روز بیست و هشتم خرداد در سن 83 سالگی دارفانی را وداع گفت.

نصرالله ناصح‌پور در سال 1319 در اردبیل، به دنیا آمد و از همان دوران کودکی، در خانواده‌ای موسیقی شناس پرورش یافت. نصرالله ناصح پور، با عزیمت به تهران، بیشتر اوقات خود را مصروف فراگیری موسیقی سنتی ایران کرد و پس از آشنایی با محمود کریمی، به هنرستان آزاد موسیقی ملی راه یافت و مشغول تحصیل شد.

پس از تشکیل کلاس‌های مرکز حفظ و اشاعه موسیقی، از راهنمایی‌ها و آموزش و توصیه‌های استاد نورعلی برومند بهره مند شد. وی از جلسات شناخت موسیقی و کلام و تلفیق شعر وموسیقی نیز، بهره‌های فراوان گرفت و سپس برای فراگیری ردیف عالی موسیقی سنتی و آموزش تصنیف و ضرب آهنگ مربوط به آن، به محضر عبدالله دوامی راه پیدا کرد.

ناصح پور در سالیان پیش ضمن شرکت در کنسرت‌های متعدد شاگردان بسیاری را تحت تعلیم شیوه و روش مخصوص خود قرار داد.

28 اردیبهشت؛ حسین علی امین چورته - آخرین بازمانده نسل قدیم نی نوازان شمال

امین چورته متولد هزار و سیصد و ده از روستای لتر گالش محله رامسر بود. وی هم پهلوان با سابقه کشتی بومی شمال ایران و هم پهلوان بی‌مثال ساز لله یا همان نی بوده است.

نخستین بار سی‌سال قبل در مجموعه موسیقی گیلان و تالش منتشر شده توسط انجمن موسیقی ایران (گردآوری جهانگیر نصر اشرفی) صدای کم نظیر نی او به گوش علاقه‌مندان موسیقی جدی بومی ایران رسید و سپس حسین حمیدی در آلبوم گیله لو با صدای فریدون پوررضا از نواخته‌های او استفاده کرد.

زنده‌یاد حسین‌علی امین چورته در سال 1380 به دعوت محمدرضا درویشی به همراه آرمین فریدی در جشنواره موسیقی نواحی ایران به عنوان پیشکسوت لله نوازی شمال ایران در کنار طیبی و پورجوادی (اساتید موسیقی مازندران و تالش) شنوندگان را مسحور هنر لله نوازی شمال ایران کرد. رپرتوار اجرایی توسط وی در این سال‌ها به شکل کامل توسط آرمین فریدی ضبط شده و نشر یافته است.

4 خرداد؛ فرزاد خلیفه - آهنگساز، شاعر و مجری برنامه‌های تلویزیونی

فرزاد خلیفه مجری، شاعر و آهنگساز شامگاه روز چهارم خرداد ماه به دلیل عارضه قلبی دار فانی را وداع گفت.

مرحوم خلیفه از جمله هنرمندان بود که طی سال‌های گذشته علاوه بر حضور در عرصه‌های مختلف آهنگسازی و سرایش ترانه و شهر در حوزه‌هایی نظیر مجری گری، برنامه سازی و کارگردانی نیز به فعالیت مشغول بود.

29 خرداد؛ علی اکبر دلنواز - خواننده موسیقی مقامی خراسان رضوی

علی اکبر دلنواز هنرمند پیشکسوت عرصه موسیقی مقامی و آئینی خراسان رضوی در تربت جام به دلیل ایست قلبی درگذشت.

این هنرمند نوازندگان چیره دست و از خوانندگان عرصه موسیقی مقامی شهرستان تربت جام بود.

کارنامه هنری دلنواز گویای تلاش و پشتکار این هنرمند با اخلاق در فراگیری و اجرای صحیح و شفاف مقام‌های موسیقی نشان از ذوق و استعداد این هنرمند بود.

31 خرداد؛ علیرضا اصغری - نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی

علیرضا اصغری از نوازندگان و آهنگسازان موسیقی ایرانی که طی سال‌های اخیر در حوزه‌های مرتبط با نوازندگی سه تار و تار مشغول بود سرانجام بعد از مدت‌ها مبارزه با بیماری سرطان در سن 46 سالگی دار فانی را وداع گفت.

علیرضا اصغری متولد سال 1356 طی سال‌های فعالیت هنری‌اش در حوزه‌های نوازندگی تار، سه تار، آهنگسازی و تدریس حضور مستمری داشت. وی از سال 1373 کار با ساز سه تار را شروع کرد و از سال 1376 تا 1378 را به فراگیری مبانی موسیقی و نواختن تار و سه تار پرداخت.

مرحوم اصغری از سال 79 تا 82 در محضر اساتیدی چون هوشنگ ظریف، عطا جنگوک، بهروز همتی و حسین علیزاده به فراگیری موسیقی پرداخت و از سال 84 و بازگشت مرحوم محمدرضا لطفی به ایران طی 4 سال نزد این هنرمند تجزیه و تحلیل ردیف موسیقی ایران فرا آموخت. وی همچنین فارغ‌التحصیل هنرستان عالی موسیقی در مقطع کارشناسی نوازندگی ایرانی بود.

سرپرستی و آهنگسازی و تشکیل گروه «پرنیان»، همکاری با مجید درخشانی و گروه موسیقی «خورشید»، حضور در اجرای کنسرت «سواران دشت امید» به هنرمندی حسین علیزاده، اجرا در کاخ ورسای و ساختمان یونسکو در شهر پاریس فرانسه، تشکیل و سرپرستی و آهنگسازی گروه «رخشان»، برگزاری کنسرت «باغ بی برگی»، تشکیل گروه‌های موسیقی هنرجویان و اجراهای متعدد در فرهنگسرای نیاوران به صورت دوره‌ای و حضور در چندین پروژه موسیقایی از جمله فعالیت‌های مرحوم علیرضا اصغری در عرصه موسیقی بود.

12 تیر؛ محمد آدینه پور - عاشقی از موسیقی شمال خراسان

محمد آدینه پور از استادان پیشکسوت موسیقی مقامی شمال خراسان که در حوزه نوازندگی سازهای قوشمه، کمانچه و دیگر سازها تبحر داشت 12 تیر ماه در سن 72 سالگی دار فانی را وداع گفت.

خان محمد آدینه پور متولد 1330 نوازنده ساز قوشمه و از پیشکسوتان عرصه موسیقی مقامی خراسان شمالی دارای مدرکدرجه یک هنری (معادل دکترا) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صاحب مقام‌های کشوری و استانی بود.

این هنرمند پیشکسوت علاوه بر نوازندگی قوشمه، در حوزه نوازندگی سرنا و کمانچه نیز تبحر داشته و می‌توان او را آخرین هنرمند عاشق خراسان شمالی نامید.

2 مرداد؛ امیرتیمور پورتراب - موسیقی دان و مدرس موسیقی

امیرتیمور پورتراب (موسیقی‌دان و مدرس موسیقی) دوشنبه دوم مرداد ماه در سن نود و چهار سالگی در پاریس چهره در نقاب خاک کشید.

پورتراب سال 1308 و اهل تهران بود. او موسیقی را از کودکی نزد برادرش مصطفی پورتراب فرا گرفته و در ادامه به هنرستان موسیقی رفت و نزد علینقی وزیری یادگیری خود را ادامه داد.

وی سپس به نواختن تار پردخت و ابو را نزد بارو سلاوبندلچیک آموخت و در ادامه ساز ویولن را انتخاب کرد؛ این هنرمند پس از آن نواختن ویولا را فرا گرفت و با ارکستر هنرستان موسیقی نواخت.

امیرتیمور پورتراب طی سال‌های فعالیتش با ارکسترها همکاری داشته که ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر گل‌ها، برخی از آن‌هاست. او همچنین در زمینه تدریس و آموزش هم فعالیت‌های جدی داشته است.

16 مرداد؛ مهرداد نبئی - آهنگساز فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی

مهرداد نبئی طراح صدا، آهنگساز و از فعالان حوزه انیمیشن روز شانزدهم مرداد ماه دار فانی را وداع گفت.

وی آهنگساز و طراح صدا در حیطه تخصصی انیمیشن و از پیشکسوتان این عرصه در ایران بود که سابقه آهنگسازی و کار صدا برای بیش از پنج هزار دقیقه فیلم، مجموعه و تیزر انیمیشن را داشت.

از کارهای شاخص او می‌توان کار آهنگسازی برای آثاری چون «قصه ما مثل شد»، «دانشمندان بزرگ»، «فرمانروایان مقدس»، «یار مهربان»، «ماجراهای کوشا»، «سیا ساکتی»، «ماجراهای ریزه میزه»، «نیکی و نیکان»، «قصه‌های میدان صد و یک»، «داستان تاریخ»، «داستان پیامبران» و بسیاری آثار دیگر را نام برد.

وسواس، دقت و میزان انرژی روحی و جسمی که نبئی به آثارش وارد می‌کرد مثال زدنی بود. او بی دریغ دانش خود را در اختیار شاگردانش قرار می‌داد و بسیاری از حرفه‌ای های این عرصه از او آموخته‌اند.

22 مرداد؛ محمد اسماعیلی - مدرس و نوازنده پیشگام عرصه تمبک نوازی

محمد اسماعیلی از نوازندگان پیشکسوت عرصه موسیقی ایرانی و تمبک نوازی یکشنبه 22 مرداد ماه بعد از یک دوره بیماری دارفانی را وداع گفت.

مرحوم اسماعیلی از جمله هنرمندان شناخته شده موسیقی ایرانی و تمبک نوازی بود که به سال 1330 توسط مرتضی گرگین زاده و مصطفی گرگین زاده به حسین تهرانی معرفی شد.

این هنرمند در سال 1337 بود که در گروه‌های موسیقی وزارت فرهنگ و هنر آن سال‌ها مشغول به فعالیت شد و در ارکسترهای موسیقی ملی به نوازندگی تمبک پرداخت.

شیوه نوازندگی محمد اسماعیلی به شیوه نوازندگی حسین تهرانی شبیه بود.

وی که همواره از شیوه خاصی در نوازندگی تمبک استفاده می‌کرد طی سال‌های اخیر سابقه همکاری با ارکسترها، هنرمندان و گروهای مطرح موسیقی ایرانی از جمله «گروه اساتید موسیقی ایران» با حضور فرامرز پایور نوازنده سنتور، جلیل شهناز نوازنده تار، علی اصغر بهاری نوازنده کمانچه، محمد موسوی نوازنده نی را داشته است.

25 مرداد؛ منوچهر اسلامی - نوازنده پیشکسوت سازهای بادی

منوچهر اسلامی آهنگساز و نوازنده پیشکسوت سازهای بادی در 82 سالگی دار فانی را وداع گفت.

مرحوم منوچهر اسلامی موسیقیدان، آهنگساز، مدرس، نوازنده سازهای ترومپت و ساکسوفون و تنظیم‌کننده متولد سوم اردیبهشت 1320 در تهران بود. وی فعالیت حرفه‌ای خود را از سال 1341 به عنوان نوازنده ترومپت و ساکسوفون آغاز کرد و از سال 1345 به اجرای موسیقی مشغول بود.

تنظیم آثار متعددی برای ارکستر بادی تهران به رهبری جاوید مجلسی براساس نغمه‌ها و ترانه‌های محلی ایرانی، تنظیم و اجرای آثار متعددی برای ارکستر ملی ایران به رهبری فرهاد فخرالدنی بر اساس نغمه‌هایی از ردیف موسیقی دستگاهی ایران، کتاب «دختر بویر احمدی»؛ پارتیتور برای ارکستر بادی تهران، کتاب «دختر شیرازی»؛ پارتیتور برای ارکستر ملی ایران، کتاب «چکیده و سرآغازی بر بداهه‌نوازی و هارمونی موسیقی جز و پاپ»، تدریس در هنرستان موسیقی تهران، همکاری با گروه موسیقی «ایماژ» به سرپرستی ایمان جعفری پویان و همکاری با ارکستر امید حاجیلی از فعالیت‌های زنده‌یاد اسلامی است.

وی تنظیم‌کننده قطعه‌های موسیقی همچون «باغ سحر» با شعر مشفق کاشانی و آهنگسازی محمود جعفری امید، «جمهوری» با شعر علی مردانی و آهنگسازی هادی آرزم و «بسیج» با شعر و آهنگسازی حسام‌الدین سراج بوده است.

28 مرداد؛ شکرعلی رضایی - خواننده، شاعر و نوازنده پیشکسوت لرستانی

شکرعلی رضایی از خوانندگان، شاعران و نوازندگان ه پیشکسوت لرستانی به علت کهولت سن و کسالت در 79 سالگی درگذشت.

مرحوم رضایی از کودکی در کنار برادرانش موسیقی کار کرده بود. او صدای خاصی داشت و ترانه‌های قدیمی لکی را بیشتر در برنامه‌های محلی و جشن‌ها می‌خواند. گاهی هم تنبک و دهل در کنار برادرش همت‌علی رضایی می‌نواخت.

فرج علیپور درباره شخصیت این هنرمند گفته بود: از همه این‌ها گذشته آقای رضایی اخلاق بسیار خوبی داشت و خوش‌مرام بود. به قول امروزی‌ها آدم باکلاسی بود. هر کسی را سرجای خودش می‌شناخت و به کوچک و بزرگ احترام می‌گذاشت. من عاشق این مرام او بودم که خانوادگی همه این‌گونه هستند؛ همه افرادی خوب، سنگین و خوش اخلاقی هستند.

20 مهر؛ احمدعلی اشرفی - هنرمند پیشکسوت موسیقی مقامی بوشهر

استاد احمدعلی شرفی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی مقامی بوشهر و هم دوره هنرمندان بزرگ موسیقی نواحی ایران از جمله حاج قربانی، عثمان محمدپرست و بسیاری دیگر روز 30 مهر ماه پس از چند روز بیماری براثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت.

این هنرمند یکی از اسطوره‌های موسیقی بوشهر بود که از او به عنوان یکی از مهم‌ترین راویان قدیمی و اسطوره‌های موسیقی بوشهر یاد می‌کنند. این هنرمند در نوازندگی نی انبان و نی جفتی یکی از مهم‌ترین راویان موسیقی مقامی بوشهر بود و بسیاری از پژوهشگران نامدار موسیقی کشورمان از جمله محمدتقی مسعودیه و محمدرضا درویشی از آثار این هنرمند به عنوان منابع پژوهشی استفاده‌های زیادی داشتند.

احمدعلی شرفی یکی از دردانه‌های موسیقی مقامی ایران بود که در اجراهای داخلی و بین المللی فراوانی هنرنمایی کرد و به شایستگی هرچه تمام تر در معرفی موسیقی منطقه بوشهر تلاش خود را انجام داد.

2 آبان؛ لیلی افشار - نوازنده پیشگام گیتار کلاسیک

لیلی افشار که نخستین نوازنده زن در جهان است که درجه دکترا در نوازندگی گیتار کلاسیک را کسب کرده، روز سه شنبه دوم آبان ماه بعد از تحمل یک دوره بیماری درگذشت.

مرحوم افشار یکی از 12 نوازنده بین‌المللی گیتار بود که برای نواختن حضور آندرس سگوبیا در کلاس‌های پیشرفته وی، در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی انتخاب شد. آن موقع بود که پس از این کلاس ماسترو سگوبیا در مصاحبه‌ای که در اخبار شامگاهی ان بی سی حضور یافت درباره افشار پیش‌بینی کرد که او روزی به نوازنده‌ای معروف تبدیل خواهد شد. علاقه او به موسیقی معاصر منجر شد که از نخستین اجرا کنندگان آثار رضا والی، گری آیستر، گرارد روژد، لوریس چوبانیان، آرن ملنس، کامران اینجه، باربارا کولب، مرلین زیفرین و سالوادور بروتونس از میان دیگران باشد.

وی کنسرت‌های متعددی در کشورهای ایران، آمریکا، انگلستان، ایرلند، کانادا، فرانسه، دانمارک، ایتالیا، آفریقا، نیوزیلند، استرالیا و آمریکای جنوبی برگزار کرده و همچنین در «ویگمور هال لندن»، «مرکز هنرهای اجرایی کندی»، «فستیوال موسیقی گرند تیتن»، «فستیوال موسیقی اسپن»، «مدرسه هنرهای تجسمی بنف»، «فستیوال موسیقی منتون» و «آکادمی آمریکایی در رم» نواخته است.

13 آبان؛ اکبر گلپایگانی - مرد حنجره طلایی موسیقی ایران

اکبر گلپایگانی ملقب به گلپا از خوانندگان شاخص موسیقی ایرانی بعد از مدت‌ها بیماری در سن 90 سالگی دار فانی را وداع گفت.

مرحوم اکبر گلپایگانی دهم بهمن ماه سال 1312 در تهران متولد شد. این هنرمند در سال 1318 بود که پس از ورود به دبستان فرهنگ به عنوان قاری قرآن مدرسه برگزیده شد و از این پس بود که به فراگیری مقدمات آواز و خوانندگی موسیقی ایرانی پرداخت.

وی در سال 1326 پس از تلمذ از محضر پدرش نخستین تجربه حضور در یک ارکستر و گروه کر را کسب کرد و در سال 1327 در انجمن موسیقی مدرسه نظام عضو شد. این هنرمند از سال 1328 به بعد با هنرمندان سرشناسِ موسیقی آشنا شد و آموزش را زیر نظر آنها آغاز کرد.

از جمله استادان اکبر گلپایگانی می‌توان به هنرمندانی همچون حسن یکرنگی، نور علی برومند، اسماعیل قهرمانی، ابوالحسن صبا، یوسف فروتن، محمد ایرانی مجرد، عبدالله دوامی، ادیب خوانساری، حسین طاهرزاده و سلیمان امیر قاسمی اشاره کرد.

این هنرمند پیشگام موسیقی ایرانی که از او به عنوان مرد حنجره طلایی موسیقی ایرانی یاد می‌شود، در سال 1335 به دعوت سازمان یونسکو با همراهی نورعلی برومند و علی اصغر بهاری برای اجرای آواز و موسیقی ایرانی برنامه‌ای را اجرا می‌کند.

«موی سپید»، «مست عشق»، «عقیق»، «دل ای دل»، «بزم عاشقان»، «روی برگی بنویس عشق»، «چرا عاشق نباشم»، «قدر محبت» از جمله آثاری است که در قالب آلبوم علاوه بر کنسرت و اجراهای زنده از اکبر گلپایگانی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.

21 آبان؛ محمدرضا جعفری بهنام - صدابردار پیشکسوت موسیقی

محمدرضا جعفری بهنام از صدابرداران برجسته موسیقی و از جانبازان شیمیایی جنگ تحمیلی صبح امروز یکشنبه 21 آبان 1402 پس از یک دوره سخت مبارزه با آثار شیمیایی به جا مانده از دوران جنگ در سن 76 سالگی بر اثر ایست قلبی درمنزل خود درگذشت.

مراسم وداع و خاکسپاری این هنرمند پیشکسوت و جانباز سرافراز میهن روز دوشنبه ساعت 10 صبح در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) تهران برگزار می‌شود.

جعفری بهنام سال 1326 در تهران به دنیا آمد. او سال 1353 به استخدام وزارت فرهنگ و هنر وقت درآمد. وی پس از انقلاب با دیگر دوستان خود در طبقه پنجم تالار وحدت استودیویی ساخت و سرودهای انقلابی ضبط کرد. جعفری‌بهنام در طول جنگ تحمیلی به عنوان صدابردار 13 بار به جبهه‌های مختلف اعزام شد.

محمدرضا جعفری بهنام صدابرداری آلبوم‌های بسیاری از هنرمندان را به عهده داشته که از آن میان می‌توان به همکاری با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری اشاره کرد.

17 آذر؛ هومن موسوی زاده - نوازنده گیتار کلاسیک

هومن موسوی زاده از نوازندگان و مدرسان حوزه نوازندگی گیتار کلاسیک که طی سال‌های اخیر فعالیت‌های متعددی انجام داده بود، در سن 44 سالگی دار فانی را وداع گفت.

از جمله فعالیت‌های او در این سال‌ها می‌توان به مجموعه آثار ثبت شده در کتابخانه کنسرواتوار پاریس و اخذ برد استادی افتخاری از دانشکده موسیقی دانشگاه ایالتی میشیگان به پاس فعالیت‌های ارزشمند در حوزه گیتار کلاسیک اشاره کرد.

مجموعه مقالات ثبت شده پیرامون تکنیک‌های نوازندگی مدرن گیتار و همچنین فعالیت‌های تحقیقاتی پیرامون گیتار کلاسیک در دانشگاه‌های فدراتیو روسیه از دیگر فعالیت‌های این هنرمند در عرصه موسیقی محسوب می‌شد.

14 آذر؛ عباس جلیلیان - آهنگساز و پژوهشگر پیشکسوت موسیقی کرمانشاه

عباس جلیلیان از هنرمندان برگزیده عرصه آهنگسازی و پژوهش موسیقی کرمانشاه روز 14 آذر بود که دارفانی را وداع گفت.

مرحوم عباس جلیلیان از نادر هنرمندان سرزمینمان بود که در خوانندگی، نوازندگی و آهنگسازی مهارت کامل داشت، بدون آنکه آموزشی دیده و یا استادی داشته باشد. او به پژوهش و گردآوری ترانه‌های بومی و محلی کردی پرداخت و ترکیب آنها را از سازهای بومی و محلی خارج کرد و با سازهای ایرانی و کلاسیک غربی تنظیم کرد؛ روشی که پیش از او به ندرت کسی با این مهارت انجام داده بود؛ همه این ابداعات را به تنهایی و با یک ساز کیبورد انجام می‌داد.

او هنرمندی خودجوش و ابداعاتش حاصل تلاش و نبوغ شخصی‌اش بود و در زمینه هنر و به خصوص موسیقی نابغه کم‌نظیری بود و سازهای مختلفی را به خوبی می‌نواخت. عباس جلیلیان از پراکندگی و فراموشی بسیاری از ترانه‌های محلی کردی جلوگیری کرد و نقش زیادی در حفظ، ماندگاری و شناسایی موسیقی کردی داشت.

26 آذر؛ نسترن هاشمی - مدرس دانشگاه، آهنگساز و نوازنده سنتور

نسترن هاشمی مدرس دانشگاه، آهنگساز، تنظیم کننده، نوازنده و مدرس سنتور روز دوشنبه 26 آذر ماه در سن 40 سالگی دار فانی را وداع گفت.

این نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی علاوه بر انجام فعالیت‌های متعدد در حوزه‌های آموزشی و پژوهشی مؤلف چند کتاب آموزش و آهنگساز پروژه‌های موسیقایی متعددی بود که از آن جمله می‌توان به آلبوم موسیقی «شعر زن» اشاره کرد که سال 1397 به خوانندگی حسین علیشاپور پیش روی مخاطبان قرار گرفت.

این هنرمند فقید طی سال‌های اخیر سرپرستی گروه موسیقی «بانگ نو» را نیز بر عهده داشت. این گروه موسیقایی طی سال‌های اخیر علاوه بر حضور مؤثر در جشنواره بین المللی موسیقی فجر فجر در تالارهای مختلفی نیز به اجرای موسیقی ایرانی پرداخته است.

26 آذر؛ همایون خواجه نوری - نوازنده پیشگام گیتار بیس در ایران

همایون خواجه‌نوری که بر اثر سانحه رانندگی از ناحیه گردن و ستون فقرات دچار مصدومیت شدید شده و در بیمارستان بستری شده بود، روز یکشنبه 26 آذرماه در 77 سالگی دار فانی را وداع گفت.

از خواجه‌نوری فقید به عنوان یکی از نخستین نوازندگان حرفه‌ای گیتار بیس در ایران یاد می‌شود که در بسیاری از آثار موسیقی پاپ از اواخر دهه‌ی چهل خورشیدی تا سال پنجاه‌وهفت نقش‌آفرینی کرده است.

همایون خواجه‌نوری شاگردانی از جمله فریدون فروغی و از لیلی افشار را تربیت کرده است.

این هنرمند سابقه همکاری با آهنگسازانی از جمله محمد حیدری، واروژان، بابک بیات، انوشیروان روحانی، فرید زلاند و برادران چشم آذر را داشته است. ضمن اینکه وی پس از انقلاب به حرفه عروسک‌سازی روی آورد.

29 آذر؛ محسن افتاده - نوازنده و مدرس پیشکسوت ساز فاگوت

محسن افتاده، نوازنده و مدرس پیشکسوت ساز فاگوت و بنیانگذار ارکستر مجلسی رودکی 29 آذرماه 1402 در 77 سالگی درگذشت.

محسن افتاده از 12 سالگی در هنرستان عالی موسیقی که آن سال‌ها در محل کنونی تالار وحدت قرار داشت ثبت‌نام کرد و نواختن ساز فاگوت را بنابر تشخیص هنرآموزان وقت هنرستان آغاز کرد. او از اواخر سال 1340 بنابر دعوت حشمت سنجری، به نوازنده اول فاگوت و همکار ثابت ارکستر سمفونیک تهران بدل شد. پس از افتتاح تالار وحدت، از افتاده برای نوازندگی فاگوت دعوت شد. این همکاری به مدت چهار سال، تا زمان تشکیل ارکستر مستقل اُپرا ادامه داشت. زنده‌یاد افتاده سال 1350 موفق به دریافت مدرک لیسانس از هنرستان عالی موسیقی شد. این هنرمند تا سال 1356 که به استخدام رادیو و تلویزیون درآمد، در هنرستان عالی موسیقی، کارگاه موسیقی رادیو و تلویزیون و هنرستان باغچه‌بان به تدریس اشتغال داشت. او در همین سال با عنوان سرپرست کارگاه موسیقی مازندران در ساری مستقر شد.

زنده‌یاد محسن افتاده، نوازندگی فاگوت بیش از 600 موسیقی فیلم و سریال ایرانی را برعهده داشته است. در کارنامه هنری او سرپرستی ارکستر مجلسی رودکی و همکاری با آهنگسازان و هنرمندانی مانند حشمت سنجری به چشم می‌خورد.

18 دی؛ محمد شکارچی - نوازنده پیشکسوت موسیقی مقامی لرستان

محمد شکارچی از نوازندگان پیشکسوت موسیقی مقامی لرستان و برادر علی‌اکبر شکارچی شامگاه دوشنبه هجدهم دی بر اثر سکته قلبی هنگام خواب دارفانی را وداع گفت.

مرحوم محمد شکارچی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی استان لرستان در عرصه خوانندگی نوازندگی کمانچه بوده است که طی سال‌های متمادی در حوزه‌های مختلف موسیقی نواحی منطقه لرستان و موسیقی ردیف دستگاهی ایران فعالیت‌های مستمری را انجام داد. وی از جمله هنرمندانی است که طی سال‌های اخیر در رویدادهای مختلفی از جمله جشنواره موسیقی نواحی و کنسرت‌های موسیقی مختلف حضور فعالی داشته است.

24 دی؛ امیر فرشید رحیمیان - نوازنده، آهنگساز و رهبر ارکستر

امیر فرشید رحیمیان نوازنده ترومپت، آهنگساز و رهبر ارکستر روز بیست و چهارم دی ماه دار فانی را وداع گفت.

مرحوم فرشید رحیمیان فعالیت حرفه‌ای خود را از سال 1353 در 15 سالگی و با نوازندگی در ارکستر ژونس‌موزیکال آغاز کرد. این هنرمند همچنین در سال 1355 به کنسرواتوار وین راه پیدا کرد. او همزمان با تحصیل، در کلاس‌های آهنگسازی و رهبری ارکستر توماس کریستین داوید شرکت کرد و پس از پایان تحصیلات در اواخر سال 1360 به ایران بازگشت و با کتایون ریاحی، بازیگر سینما، ازدواج کرد. او پس از بازگشت به ایران، به عضویت ارکستر سمفونیک تهران درآمد.

وی از سال 1362 همکاری خود را با ارکستر سمفونیک صدا و سیما آغاز کرد و همزمان به عنوان آهنگساز، با گروه کودک و نوجوان نیز به همکاری پرداخت. این در حالی است که وی در سال 1364 برای آهنگسازی فیلم «از خرمشهر تا ابدیت» جایزه موسیقی متن جشنواره جوان را به‌دست آورد.

مرحوم امیرفرشید رحیمیان در سال 1369، ارکستر فرهنگسرای بهمن را تأسیس کرد و پس از آن اولین ارکستر موسیقی پاپ پس از انفلاب 1357 را با 12 نوازنده و با خوانندگی مهرداد کاظمی، تشکیل داد. ضمن اینکه نوازندگی در بسیاری از آثار موسیقی ایران، آهنگسازی قطعات متعدد برای صدا و سیما و فیلم‌ها و سریال‌ها، رهبری ارکستر، آموزش موسیقی و ترجمه کتاب دو جلدی «اطلس موسیقی» از دیگر فعالیت‌های امیرفرشید رحیمیان در این سال‌ها بوده است.

25 دی؛ تاج وردی پیکر - هنرمند پیشکسوت موسیقی منطقه ترکمن

تاج‌وردی پیکر یکی از مؤثرترین هنرمندان موسیقی منطقه ترکمن روز بیست و پنجم دی در سکوت خبری دارفانی را وداع گفت.

او یکی از هنرمندان مطرح دوتارنوازی منطقه ترکمن بود که شناخت بسیار دقیقی از موسیقی این منطقه داشت و توانست معرف خوبی برای شاخه‌های مختلف موسیقی این منطقه جغرافیایی از جمله «خیوه»، «آخال» و سایر سبک‌ها باشد.

مرحوم تاج‌وردی پیکر از جمله هنرمندانی بود که علاوه بر فهم و تسلط برای موسیقی ترکمن، داستان‌های قدیمی و اسطوره‌ای این منطقه را می‌شناخت و به واسطه این شناخت شاگردان و هنرمندان متعددی را هم به جامعه موسیقی نواحی و جشنواره‌ها معرفی کرد که از آن جمله می‌توان به طواق سعادتی و غفور امانیان اشاره کرد.

8 بهمن؛ ابراهیم نقدیان - نوازنده پیشکسوت ویولن و کمانچه

ابراهیم نقدیان از نوازندگان پیشکسوت ساز کمانچه روز دوشنبه نهم بهمن ماه بود که در سن 69 سالگی دار فانی را وداع گفت.

این هنرمند پیشکسون نوازندگی ویولن و کمانچه را از هنرمندانی چون اسدالله ملک، علی‌اصغر بهاری، حبیب الله بدیعی و پرویز یاحقی آموخت. وی همچنین نواختن سه‌تار را از احمد عبادی، استاد برجسته سه‌تار فراگرفت.

همکاری با گروهای موسیقی از جمله شیدا و عارف، و هنرمندانی همچون محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، علی‌اصغر شاهزیدی بخشی از فعالیت‌های هنری آقای نقدیان بود. او بیش از 100 کنسرت را در خارج از ایران روی صحنه برد.

11 بهمن؛ جمشید جم - خواننده قطعه ماندگار «یار دبستانی من»

جمشید جم خواننده باسابقه و مطرح موسیقی کشور چهارشنبه 11 بهمن در منزل خود درگذشت.

مرحوم جمشید جم با صدای دلنشین و آوازهای پرشور خود و با خُلقی مزین به اخلاق اسلامی، همواره در خدمت انقلاب و اسلام عزیز و الگویی بی‌نظیر برای جوانان بود و با اثر ماندگار «یار دبستانی من»، نام خود را در هنر موسیقی ایران جاودانه کرد.

این هنرمند مدتی پیش مسؤول انجمن موسیقی بسیج بود و طی مدتی که در این سمت حضور داشت همواره خود را به عنوان هنرمندی دغدغه مند در موسیقی انقلاب معرفی کرد. او از جمله خوانندگانی بود هم موسیقی دستگاهی و هم موسیقی انقلاب را می‌شناخت.

15 اسفند؛ جمشید عندلیبی - آهنگساز و نوازنده پیشکسوت نی

جمشید عندلیبی نوازنده پیشگام عرصه نی نوازی روز پانزدهم اسفند ماه در سن 66 سالگی براثر ایست قلبی دار فانی را وداع گفت.

مرحوم جمشید عندلیبی از جمله نوازندگان شناخته شده عرصه نی نوازی بود که نواختن ساز نی را ابتدا بدون استاد فرا گرفت و سپس با حضور در دانشگاه تهران و آشنایی با حسین عمومی به ادامه فراگیری تکنیک‌های این ساز پرداخت. وی ردیف موسیقی ایرانی را نزد هنرمندانی چون نصرالله ناصح پور، نورعلی برومند و محمدرضا لطفی فرا گرفت و در سال 1360 بود که برای تکمیل تکنیک‌های پیشرفته نوازندگی نی به نزد حسن کسایی در اصفهان رفت. این هنرمند فقید موسیقی ایرانی در طول زندگی خود علاوه برتولید چندین اثر موسیقایی در پروژه‌هایی چون «بیداد»، «نوا»، «دستان»، «دود عود»، «آسمان عشق»، «یاد ایام»، «رسوای دل»، «پیام نسیم»، «دل مجنون»، «سروچمان» همکاری داشته است. وی علاوه بر نوازندگی در کار آهنگسازی نیز فعال بود و آلبوم‌های «میهمان تو»، «پاییز نیزار» و «مونس جان» از جمله فعالیت‌های او در زمینه آهنگسازی است.

عندلیبی همچنین قطعات ابوالحسن صبا را با نی و به صورت ردیف آموزشی تنظیم و نواخته‌است. این در حالی است که تک نوازی نی پروژه ماندگار «نی نوا» اثر حسین علیزاده هم به عهده مرحوم عندلیبی بوده که بسیاری از مخاطبان موسیقی این هنرمند را با چنین اثر معتبری می‌شناسند. ضمن اینکه موسیقی «نی نوا» از جمله ملودی‌های معتبر و ارزشمند تاریخ موسیقی ایران زمین است که به واسطه حضور هنرمندانی چون حسین علیزاده با خلاقیت و استادی منحصر به فرد و جمشید عندلیبی با تک نوازی سحرانگیزی که در حوزه نی نوازی انجام داده و همچنین جمعی دیگر از نوازندگان شاخص موسیقی کشورمان توانست جایگاه رفیعی میان مخاطبان پیدا کند.

23 اسفند؛ محمدجواد بشارتی - پژوهشگر و آهنگساز موسیقی نواحی

محمدجواد بشارتی از کارشناسان و پژوهشگران شناخته شده حوزه موسیقی نواحی ایران ظهر روز چهارشنبه بیست و سوم اسفند ماه براثر عفونت کلیه در یکی از بیمارستان‌های شهر یاسوج و در سکوت کامل خبری دار فانی را وداع گفت.

مرحوم بشارتی متولد سال 1351 شهرستان سپیدان استان فارس بود. وی پس از طی مراحل ابتدای یادگیری موسیقی نوازندگی سنتور را انتخاب کرد و پس از آن تحصیلات تکمیلی خود را در رشته موسیقی دانشگاه هنر به اتمام رساند. وی پس از مدتی که در تهران مشغول به فعالیت‌های مستمری بود سرانجام به یاسوج بازگشت و در این مدت چندان فعالیتی درعرصه موسیقی نداشت.

وی یکی از پژوهشگران و آهنگ سازان بود که در دهه 80 نقش به‌سزایی در معرفی موسیقی نواحی در جشنواره‌های موسیقی فجر و نواحی کرمان داشت. این هنرمند مدتی در رادیو فرهنگ خدمت کرد و چند آلبوم در زمینه موسیقی بویراحمد به خوانندگی ملک مسعودی و همچنین موسیقی منطقه بلوچستان کار کرد. این پژوهشگر فقید در دوره‌هایی که محمدرضا درویشی مسؤولیت محتوایی جشنواره موسیقی نواحی را به عهده داشت یکی از همراهان همیشگی او بود و در چند دوره نیز مسئولیت‌هایی را به عهده گرفت.

در روزهای آخر اسفند با گرامیداشت یاد و خاطره این هنرمندان، صلوات و فاتحه‌ای نثار روح بلندشان می‌کنیم و برای همه هنرمندان موسیقی این سرزمین آرزوی سلامتی و طول عمر باعزت داریم.