2.5 میلیون «NEET» در کشور و نقش آنها در آشوب‌های اخیر

حوزه سیاسی خبرگزاری فارس، کامران شیرازی: NEETها اقشاری از جامعه هستند که در حقیقت نه در حال تحصیل و آموزش هستند، نه اشتغال به کار دارند و نه در حال مهارت‌آمورزی برای ورد به صحنه اشتغال، یعنی افرادی که شاغل نیستند و به دنبال و در جست و جوی شغل نیز نیستند که به اعتقاد جامعه شناسان سیاسی وجود چنین افرادی در جامعه می‌تواند بحران‌هایی را ایجاد کند.

دکتر سید جواد حسینی عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) و استاد جامعه شناسی سیاسی از اساتیدی است که درباره این موضوع پژوهش و تحقیقات خوبی انجام داده و معتقد است که NEETها نقش موثری در آشوب‌های اخیر در کشور داشته‌اند و بسیاری از خشونت های صورت گرفته و رفتارهای همراه با خشونت توسط NEETها صورت گرفته است که در همین رابطه با وی به گفت‌وگو نشستیم.

حسینی در ابتدا این رابطه گفت: در سال های اخیر جمهوری اسلامی با یک روند اعتراضی مواجه بوده است، ماناآرامی‌های سال 96 و ناآرامی های سال 97 و 98 را داشتیم و احتمال ناآرامی در سال 99 هم وجود دارد. نظر جامعه‌شناسی سیاسی این است که ما معترضین در جامعه را تیپولوژی و بررسی کنیم و ببینیم چگونه افرادی هستند.

وی درباره این سوال که چه نیازی است تا معترضین از لحاظ تیپولوژی شنایی شوند؟ ادامه داد: مسلما ما اگر شناخت درستی از افرادی که به عنوان قشر معترض جامعه هستند، نداشته باشیم، طبعا مدیریت این افراد هم ناقص خواهد بود، ضمن تایید این مطلب که قطعا بخشی است این ناآرامی ها و اعتراض هایی که در جامعه اتفاق می افتد سوء استفاده دشمن است و در حقیقت نهادهای نفوذی از این اعتراض ها استفاده می کنند اما بلاخره ما با بدنه اجتماعی این شورش‌ها مواجه هستیم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: یکی از بحث های مهم در تیپولوژی افرادی که شورش ها را تشکیل می‌دهند بحث NEETها است که این یک بحث جدیدی هم در جامعه‌شناسی سیاسی است که کمتر به آن پرداخته شده و به نظر می‌رسد در جمهوری اسلامی با توجه به ساختار جامعه ما این مسئله یک مسئله جدی است.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه یادآور شد: NEET مخفف سه کلمه «Not inEducation»، «Not in Employment» و «Not in Training» است، یعنی افرادی که در حال آموزش نیستند، یا افرادی که کار نمی کنند و منبع درآمد ندارند و کسانی که مهارت ورزی هم نمی‌کنند و به عبارتی نه در جستجوی شغل هم نیستند و شغل هم ندارند و نه در حال آمادگی برای ورود به بازار کار هستند. حال اینجا ما با یک طیف گسترده از NEETها روبه‌رو هستیم.

* دو و نیم میلیون NEET در کشور داریم

حسینی درباره این سوال که چه تعداد NEET در کشور وجود دارد، تصریح کرد: بر اساس آمارها حدود 7 میلیون بیکار در کشور وجود دارد که دو و نیم میلیون از این رقم NEETها هستند که در مسئله حکمرانی دولت توجه به این افراد نمی‌کند. یعنی ما دو و نیم میلیون نفر در کشور داریم که نه مسئولیتی دارند، نه مشغولیت علمی دارند، نه مشغولیت کاری دارند و نه برای ورود به بازار کار آماده‌اند. این موجب می‌شود در بزنگاه ها و در شکل گیری بحران های اعتراضی این جمعیت NEETها چون در حقیقت تعهدی به جایی ندارند می توانند در اعتراضات حاضر شوند.

وی گفت: با توجه به ساخت اجتماعی جامعه ایران، ما باید بدانیم از ظرفیت‌های بسیاری که داریم می توانیم برای مدیریت دو و نیم میلیون نفر استفاده کنیم به این معنا که تعهد اجتماعی آنها را بالا ببریم. به عنوان مثال در جامعه ما می گوییم تعهد افراد در نقش اجتماعی آنها بسیار تعیین کننده است، ما تعهدهای مختلفی داریم مثل تعهد به خانواده، تعهد به مباحث دینی، تعهد به محل کار، تعهد به محل تحصیل و.... اصطلاحا ما به آنها می گوییم تعهد های اجتماعی که در روند جامعه پذیری به جامعه و افراد کمک می کند تا این افراد از رفتارهای پرخطر و پر ریسک دوری کند.

این استاد دانشگاه درباره اینکه بی‌توجهی به NEETها چه مشکلاتی را به همراه دارد، تصریح کرد: وقتی ما توجهی به این مسئله نداریم، اینجا تقریبا یکسری افراد در جامعه داریم که آماده انجام هر کاری هستند چون هیچ تعهدی ندارند، که این آمار در کشور ایران بسیار بالاست.

وی افزود: ما چند دسته بیکار داریم، مثل کسانی که که دچار معلولیت هستند یا کسانی که شغل های پنهان دارند، اما نکته ای که وجود دارد این است که تقریبا 36 درصد از افراد بیکار ما جزو NEET‌ها هستند.

حسینی اضافه کرد: در سرشماری سال 90 این آمار 38 درصد بود که در سال 95 تبدیل به 36 درصد شد، ممکن است بگویید 2 درصد کاهش داشته است اما این 2 درصد اولا ساختارمند کاهش پیدا نکرده و دوم که چون جمعیت جوانان ما رو به کاهش است باعث می‌شود این آمار هم کاهش پیدا کند.

* وضعیت خوبی در بحث NEET‌ها نداریم

این جامعه شناس سیاسی گفت: واقعیت این است که ما وضعیت خوبی در این بحث نداریم و امروز 30 درصد از افراد بیکار ما تعهد اجتماعی ندارند، نداشتن تعهد اجتماعی در جامعه از نظر جامعه شناسی سیاسی بسیار بحران زاست چون محلی برای شکل گیری اعتراض ها می‌شود و در حقیقت به یک عنصر غیر مفید در جامعه تبدیل خواهد شد چون فقط مصرف کننده است که خود این مسئله به سبد خانوار هم از لحاظ اقتصادی فشار وارد می‌کند.

* با یک انبار باروت در تهران مواجه هستیم 

وی تاکید کرد: برخی آمارها می گویند ما در تهران حدود 450 هزار تا 600 هزار نفر NEET داریم، این یعنی ما با یک انبار باروت در تهران مواجه هستیم و باید به آن توجه کنیم چون این افراد درصد زیادی از شورش‌های اجتماعی که اتفاق می‌افتد را تشکیل می دهند.

* NEET‌ها در حوزه حکمرانی متاسفانه کاملا رها هستند

حسینی ادامه داد: اینNEET‌ها در حوزه حکمرانی متاسفانه کاملا رها هستند، و برای آنها فکری نمی‌شود. ما یک سازمان داشتیم به عنوان سازمان ملی جوانان که متاسفانه با وزارت ورزش ادغام شد و بعد می‌بینیم امروز در وزارت ورزش و جوانان، به جوانان توجهی نمی‌شود و فقط به حوزه ورزش پرداخته می شود و مسئله جوانان کاملا در کشور به فراموشی سپرده شده است و تمام دغدغه وزیر ورزش بحث فوتبال و مسائل ورزشی است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: متاسفانه ما در حوزه نیروهای اجتماعی به ابتذال رسیدیم. سازمانی به عنوان سازمان ملی جوانان که بتواند این افراد را رصد کند و وارد حوزه کارورزی کند و یا تعهد اجتماعی این افراد را بالا ببرد وجود، ندارد و این NEET‌ها نه تنها به خانواده فشار می آورند و سربار خانواده هستند بلکه باعث می شوند سن ازدواج هم بالا برود و فرد گرایی ارتقا پیدا کند و جالب است که ما هیچ برنامه‌ای برای آنها هم نداریم.

وی در پاسخ به این سوال که در چه استان‌هایی در کشور تعداد NEET‌ها بیشتر است، ادامه داد: در استانهای که ما شکاف اجتماعی قومیتی و شکاف تهران - شهرستانی داریم تعداد NEET‌ها بیشتر است. در سیستان و بلوچستان حدود 50 درصد، در کردستان حدود 44درصد و استان هایی مثل کرمانشاه 43 درصد، خوزستان 38 درصد NEET داریم. یعنی استانهایی که مستعد بحران هستند این تعداد NEET وجود دارد.

* نهادهای مسئول باید به فکر مدیریت NEET‌ها باشند

حسینی درباره اینکه چه راه‌حلی برای مدیریت این موضوع وجود دارد، ادامه داد: راه حل این است که ما این NEET‌ها را شناسایی کنیم و برای آنها برنامه داشته باشیم. یعنی نهادهای مسئول باید برای اینها فکر کند، شاید نیاز باشد به اینها هزینه پرداخت شود، شاید نیاز باشد آنها را وارد بازار کار کنیم شاید نیاز باشد از لحاظ روانشناسی روی اینها کار کنیم چون بخشی از اینها رو به این سبک زندگی عادت کردند پس باید از نظر روانشناختی روی اینها کار کنیم و سازمان های مشاوره و روانشناسی اینجا فعال شوند.

وی گفت: ما در جامعه ایران کلی نهادهای مدنی و دینی داریم که می‌توانند تعهد اجتماعی را بالا ببرند و ما از آنها غافل هستیم، نهادهایی مثل خانواده، هیئت، مسجد، دانشگاه و مجامع ورزشی حوزه هایی هستند که می توانیم روی آنها حساب کنیم.

* نقش NEET‌ها در بالارفتن خشونت در ناآرامی‌ها

حسینی تاکید کرد: عدم وجود برنامه ریزی مناسب و از طرفی شکاف های اجتماعی و مسائلی از این دست باعث می شود که این ها به یکسری افراد آماده در محل های اعتراضی به افراد معترض تبدیل شوند.

وی گفت: از طرفی یک مسئله ای که در اعتراض های سال 98 خیلی جدی بود مسئله بالا رفتن خشونت‌ها بود. میزان و درجه خشونت در اعتراض ها بالا رفته بود، اینکه خشونت در اعتراض های اجتماعی و سیاسی این میزان بالا رفته، بخشی از آن برمی گردد به همین مسئله.

این جامعه شناس سیاسی تاکید کرد: وقتی فرد از لحاظ روان شناختی در چنین مرحله‌ای قرار می گیرد و وقتی هیچ تعهدی به هیچ جایی ندارد پس دست به کار های خشونت آمیز می زند و تبعات رفتار اعتراضی وی با خشونت بیشتری همراه خواهد بود.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: باید از نظر جامعه شناسی سیاسی بررسی شود که چرا خشونت به این میزان در اعتراض رسیده است. بخشی البته ممکن است به مسئله نفوذ توطئه‌های دشمن بازگردد اما وجود افرادی که به هیچ تعهدی هم ندارند در چنین ایامی هم بحران زا می شود و می‌تواند خشونت را به حداکثر برساند.

وی گفت: خوب است بدانید در استان‌هایی مانند سمنان، اصفهان و تهران و تا حدودی هم قزوین که سنتی تر هستند میزان خشونت کمتر است ولی در مناطقی مانند اطراف تهران که شکاف‌های اجتماعی بیشتری وجود دارد و حضور NEET‌ها بیشتر است این خشونت بیشتر است.

حسینی اضافه کرد: البته این مسئله مختص به ایران نیست و در در بسیاری از کشورها این NEET‌ها وجود دارند ولی تعداد آن ها متغیر است اما در برخی کشورها مانند ژاپن و آلمان اساسا یکی از اولویتهای نهاد های مربوطه با کار و امور اجتماعی برنامه ریزی برای NEET‌ها است.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: وزارت امور و کار اجتماعی ما باید به این نکته توجه کند فردی که شاغل است و درآمد دارد طبعا به سمت حذف کار خودش نمی‌رود و باید به فکر کسانی باشد که انگیزه برای ورود به بازار کار ندارند یا اینکه باید شرایط ورود به بازار کار آنها فراهم شود.

وی درباره سوالی پیرامون آمار NEET‌ها در سال‌های اخیر گفت: آنگونه آمارها نشان می‌دهد که تقریبا در ایران در سال 97 حدود 30 درصد NEET وجود دارد.

* از هر 3 نفر بیکار یک نفر NEET است

حسینی یادآور شد: ما چند دسته بیکار داریم یک دست بیکار هایی که آماده پذیرفتن کار هستند و انگیزه کار دارد. یعنی انگیزه پذیرفتن تعهد اجتماعی را دارد یکسری افراد هم وجود دارند که توانایی جسمی ندارند. یکسری ها شغل های پنهان دارند یک سری ها هم هستند که صبح های سنتی دارند یعنی منبع درآمد دارند ولی در ساختار ما جزو بیکار محسوب می شوند، ولی از هر 3 نفر بیکار یک نفر NEET است یعنی هیچ تعهد اجتماعی ندارد و نمی خواهد هم تعهد اجتماعی هم بپذیرد.

انتهای پیام /