تحریم جدید، فیک یا واقعی؟/ کارشناسان: سقف تحریم ایران پُر شده

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، پس از پاسخ پهپادی و موشکی ایران به جنایات رژیم صهیونیستی، تلاش هایی از سوی برخی کشورهای غربی به ویژه آمریکا و انگلیس برای اعمال تحریم های جدید علیه ایران آغاز و ادعاهایی در این باره اعلام شد.

در همین باره نشریه فایننشال تایمز به‌نقل از منابع آگاه اعلام کرد که در پی حملات پهپادی و موشکی ایران به اسرائیل در پاسخ به جنایات این رژیم، مقامات اتحادیه اروپا در حال مذاکره برای اعمال تحریم‌های اقتصادی جدید علیه ایران هستند و در عین حال تلاش می‌کنند برای جلوگیری از رویارویی مستقیم بین جمهوری اسلامی و اسرائیل، از تمام کانال‌های دیپلماتیکی که با تهران دارند، استفاده کنند.

همچنین «جک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا گفت که واشنگتن طی روزهای آتی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال خواهد کرد. او گفت که این تحریم‌ها برنامه موشکی و پهپادی و سازمان‌ها و نهادهایی را که از سپاه پاسداران و وزارت دفاع ایران پشتیبانی می‌کنند، در بر خواهد گرفت و واشنگتن انتظار دارد متحدانش نیز از این اقدام آمریکا پیروی کنند.

البته برآورد ها نشان می دهد دست آمریکایی ها و اروپایی ها برای تحریم اقتصادی ایران چندان باز نخواهد بود. به بیانی دقیق تر شدت تحریم های وضع شده در طول این سالها خصوصا از دهه 90 به بعد در بالاترین سطح خود بوده و اقتصاد ایران تاب آروی و روش های دور زدن این تحریم ها را به خوبی آموخته است. از طرفی با توجه به رشد قیمت نفت بعد از بحران کرونا و همچنین نیاز کشور بزرگ و صنعتی همچون چین به نفت ایران، یکی از موانعی است که دست آمریکایی ها را برای کاهش فروش نفت ایران بیشتر از گذشته می بندد.

رویترز در این باره می نویسد، پاسخ موشکی و پهپادی ایران به رژیم صهیونیستی احتمالاً باعث نمی‌شود دولت بایدن تحریم‌های شدیدتری علیه صادرات نفت این کشور وضع کند و دلیل آن نگرانی نسبت به بالا رفتن قیمت نفت و عصبانی کردن چین به‌عنوان بزرگترین خریدار نفت ایران است.

درباره اینکه تهدیدهای اخیر مبنی بر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به ویژه در حوزه اقتصاد چقدر واقعی یا فیک است، با برخی کارشناسان حوزه مالی و اقتصاددانان گفتگو کردیم.

آل اسحاق: جنبه ی روانی تحریم بیشتر از جنبه ی عملیاتی آن است

یحیی آل‌اسحاق رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی تسنیم با اشاره به تاب آوری بالای اقتصاد ایران در مقابله با تحریم ها گفت: موضوع تحریم برای اقتصادی ایران پدیده ی جدید نیست و حدود 40 سال است که به اشکال مختلف اقتصاد ایران با تحریم ها دست و پنجه نرم می کند.

وی ادامه داد: در شرایطی تحریم ها اثر گذاری خواهند داشت که تحریم کننده و تحریم شونده اقتضائاتی داشته باشند. در شرایط فعلی نه ایالات متحده در شرایطی است که بتواند تحریم های موثری علیه ایران وضع کند و نه کشور ما برای دور زدن تحریم ها دست و پا بسته باشد. البته طبیعی است که تحریم ها هزینه ی ما را بالا می برد اما اینکه اقتصاد کشور را فلج کند، هرگز اتفاق نمی افتد.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق گفت: یک زمان یک کار پژوهشی در یکی از ارگان ها انجام شد، که ضریب اثر تحریم در اقتصاد ایران را 30 درصد محاسبه کرد. یعنی با وضع تحریم ها ما 30 درصد گران تر زندگی می کنیم. اما به این نکته نیز باید توجه داشته باشیم که در چنین شرایطی که قیمت نفت بالا است و نیاز ها به نفت ما در جهان افزایش یافته، حتی در حوزه تحریم نفتی هم امریکایی ها چندان قدرت عمل نخواهند داشت.

وی افزود: به نظر می رسد صحبت از افزایش تحریم ها، بیشتر بازی روانی است و چندان جنبه ی عملیاتی نخواهد داشت.

شاکری: احتمالا کاهش واردات نفت ایران توسط چین بعید است

مجید شاکری، کارشناس اقتصادی نیز در اظهار نظری، با اشاره به نیاز چین به نفت ایران گفت: بعید است امریکایی ها بتوانند چینی ها را تحت فشار قرار دهند تا واردات نفت از ایران را کاهش دهند و نفت کمتری از ایران بخرند.

وی افزود: نکته ای که در اینجا وجود دارد این است که چینی ها اگر وابستگی خود به نفت ایران را کاهش دهند، مجبور می شوند تا از دیگر صادرکنندگان نفت که در راس آن ها روس ها قرار دارند، نفت بخرند. این در حالی است که وابستگی نفت چینی ها به روس ها، آن هم در شرایطی که ممکن است در انتخابات ریاست جمهوری پیش روی آمریکایی ها، موازنه قدرت در امریکا تغییر کند و به دنبال آن مراودات امریکایی ها با روس ها تغییر کند، ریسک بزرگی برای طرف چینی محسوب می شود.

شاکری افزود: البته به لحاظ فنی هم ممکن است آمریکایی بتوانند با فشاری که بر کانال های درهمی در امارات وارد می کنند، در مبادلات ارزی ما اخلال ایجاد کنند، اما به هر حال در فروش نفت بعید است اتفاق خاصی رخ دهد.

براتی: ظرفیتی برای فشار مجدد از مسیر تحریم برای آمریکایی ها وجود ندارد

مسعود براتی دیگر کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی تسنیم، با اشاره به اشباع ظرفیت تحریم ها برای ایجاد چالش برای اقتصاد ایران گفت: آمریکا و متحدین، ظرفیتی برای اعمال تحریم بیشتر نخواهند داشت. از سال 2019 به این سمت، سقف اعمال تحریم برای ایران پر شده است.

وی افزود: استیون ترنر منوچین وزیر خزانه داری امریکا در اظهار نظری در همان سال ها، بر این ادعا صحه گذاشت که اعمال تحریم ها برای ایران به سقف رسیده و تحریم جدید که بعد نوینی برای ایران داشته باشد وجود ندارد. به طور کلی به نظر می رسد تمام دغدغه ی یکسال آخر ترامپ و 4 سال بایدن، پیدا کردن راهی برای محدود کردن فروش نفت ایران است، که البته چندان موفق نبود.

براتی گفت: 2 دلیل عمده برای عدم موفقیت امریکایی در اعمال محدودیت برای فروش نفت ایران وجود دارد. دلیل اول این است که تغییرات ژئوپلتیک در دنیا و رفتار های بازیگران بزرگی چون چین بر عدم همراهی حداکثری با امریکایی ها است و تعاملات سیاسی سطح بالا میان ایران و چین در سالهای اخیر. دلیل دیگر نیز تاب آوری بالای ساز و کار های ایران برای فروش نفت نسبت به ابزار های تحریمی آمریکایی ها است.

وی ادامه داد: ساز و کار ها فروش نفت ایران به چین (نوع فروش، نحوه جابجایی، نحوه تسویه و...)، نسبت به سال های 96-97 که ذیل توافق بود، بگونه ای است که عملا امریکایی ها خیلی نمی توانند برای آن محدودیت قائل شوند.

این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: جدا از این موارد، یک راه دیگری برای اعمال فشار به جهت کاهش فروش نفت ایران می ماند که آن هم توقیف نفت کش ها است که این روش نیز با توجه به حتمی بودن اقدام متقابل ایران در توقیف کشتی های طرف مقابل، روشی نیست که امریکایی ها و متحدانش در دستور کار قرار دهند.

حسن خانی: بررسی لیست تحریم ها از 2005 به این سمت، نشان از عدم ظرفیت جدید برای اعمال تحریم ها دارد

حسن حسن خانی، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به بررسی لیست تحریم ها از سال 2005 به این سمت و همچنین تحریم هایی که در دوران ریاست جمهوری ترامپ وضع شد، گفت: آمریکایی ها دیگر ابزاری برای نگه داشتن تحریم ها ندارند. به عنوان مثال مثلا آن ها پتروشیمی های ما را تحریم کنند و تحریم های ثانویه هم برقرار باشد. در شرایطی که واسطه ها یا همان تراستی وجود دارند این تحریم ها نمی توانند مانع از صادرات ما شوند و صرفا هزینه ها را کمی بالا خواهند برد.

وی ادامه داد: ساختار تحریمی آمریکایی ها ظرفیت جدید ندارد که آن ها بخواهند بر آن بیفزایند اما نکته ای که هست این است که آن ها با لابی گری توسط برخی از انجمن هایی که دارند به تجار و شرکت هایی که با ما کار میکنند پالس های تهدید آمیز می دهند.

این کارشناس اقتصادی گفت: علاوه بر این انجمن ها، دیپلمات های آمریکایی نیز در ملاقات با برخی مقامات کشورها، پالس هایی به آن ها می دهند که با ایرانی ها همکاری نکنید. به عنوان مثال یک توافق نامه مالیاتی میان ما و کشور عراق حدود 20 سال بود که به واسطه همین لابی گری های امریکایی ها به تعویق افتاده بود تا بالاخره در سال گذشته به امضا طرفین رسید.

حسن خانی افزود: بنابراین می توان گفت ما از تحریم های جدید آسیبی نخواهیم دید بلکه این لابی گری ها ممکن است برای ما چالش ایجاد کند که مشخصا با یک دیپلماسی فعال قابل مدیریت است. به عنوان مثال فروش نفت ما هم اکنون به 1.8 میلیون بشکه می رسد و وضعیت وصول این درامد ها نیز در شرایط مطلوبی است که مشخصا از ناکارایی تحریم ها در محدود کردن فروش نفت ما حکایت دارد.

طاهر رحیمی: تحولات نشان می دهد نقش ایران در تامین نفت چین کمرنگ شدنی نیست

طاهر رحیمی، دیگر کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار تسنیم گفت: سه دلیل وجود دارد که به نظر می رسد با توجه به این سه دلیل چین مشتری نفت ایران باقی خواهد ماند. دلیل اول این است روسیه به عنوان یکی از رقبای ایران در صادرات نفت، بیش از این نمی تواند به امنیت مسیر انتقال نفت خود به چین اتکا کند. چرا که این مسیر از کانال سوئز و تنگه باب المندب می گذرد که با توجه به درگیری انصارالله یمن با کشتی های اسرائیلی از امنیت بالایی برخوردارد نیست.

وی ادامه داد: دلیل دیگر این است که چینی ها برای مازاد حساب جاری خود، به دنبال سرمایه گذاری در سایر کشور ها هستند. اینکه چینی ها مشتری نفت ایران بمانند در واقع ریسک نکول را برای آن ها به شدت کاهش خواهد داد که این امر نیز به این موضوع کمک خواهد کرد که آن ها همواره علاقه به خرید نفت از ایران داشته باشند. بنابراین به عنوان مثال با چنین شرایطی ریسک سرمایه گذاری در ایران برای کشوری همچون چین نسبت به سرمایه گذاری در پاکستان یقینا کمتر است.

این کارشناس اقتصادی در پایان گفت: نکته ی دیگر هم این است که به نظر می رسد ظرفیت صادرات نفت روسیه به شرق آسیا تا سال 2022 عملا اشباع شده است و بعید است آنها ظرفیتی برای صادرات بیشتر داشته باشند.