توسعه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) پس از سالها توقف
شهرری - ایرنا - توسعه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) یکی از مهمترین طرح‌های شهری تهران در شهرستان ری است که بیش از 30 سال پیش طرح اولیه آن آغاز شد اما روند اجرایی آن در سال‌های اخیر متوقف شده بود، طرحی که موجب خشنودی اهالی نفرآباد و سایر ساکنین این منطقه را فراهم کرده است.
به گزارش ایرنا، می گویند قبله تهران است و رگ و ریشه های تاریخی چند هزار ساله آن هنوز در کوچه و پس کوچه های در هم تنیده آن به حرم عبدالعظیم حسنی (ع) ختم می شود.
آنهایی که محل تولدشان ری است هنوز نسبت به محلات قدیمی این شهر باستانی خاطره و تعصب دارند و با افتخار می گویند: "بچه شاه عبدالعظیم هستیم".
طرح توسعه حرم عبدالعظیم حسنی (ع) که همچون نگینی در شهرری می درخشد در طی 30 سال گذشته به یکی از مهمترین طرح های شهر تهران مبدل شده و نفرآباد جزء لاینفک آن محسوب می شود.
این طرح در یکی از قدیمی ترین محلات تهران یعنی نفرآباد که دارای ارزش تاریخی است روندی کند و حتی متوقف شده دارد که در طرح جامعی که بیش از 30 سال قبل برای توسعه حرم شاه عبدالعظیم نگاشته شده بود، جایگاه ویژه ای یافت اما در این طرح توصیه شده که ارزش های تاریخی این محله که بیشتر آن کالبدی است، حفظ شود.
براساس این گزارش، مشاور قبلی طرح در همان 30 سال پیش براین اعتقاد بود که چون در جنوب حرم زمین های کشاورزی قرار دارد، تنها راه توسعه حرم از این محله است، بنابراین 13 هکتار از این منطقه در طرح جامع تعریف می شود یعنی به دلیل اینکه این محله دارای فرسودگی و مشکلات اجتماعی ناشی از آن است، بهتر است که به توسعه حرم و گورستان جانبی اختصاص یابد.
برهمین اساس سیاست تملک خانه‌های محله نفرآباد را در دستور کار شهرداری تهران قرار می گیرد که توانست 40 درصد این خانه‌ها را تملک کند، اما بعد از مدتی به دلیل آنچه که مشکل مالی عنوان شد، دیگر خانه‌ای خریداری نشد و به همین دلیل تملک دانه‌ای املاک موجب افزایش آسیب اجتماعی و نارضایتی مردم این منطقه شده است.
البته در این طرح فضاهای تجاری و حتی تعدادی فضای مسکونی در نظر گرفته شد تا منفعت اقتصادی به اهالی برسد، اما فضاهای تجاری اطراف حرم خالی بوده و مشترکی ندارند؛ پس سناریوی ساخت فضاهای تجاری برای کسب منفعت مالی نیز نتوانست به سرانجام برسد.
با این وجود در اواخر سال 1398 بازنگری در طرح محله نفرآباد به عنوان مطالبه در دستور کار شهرداری قرار گرفت و مشاور جدید در همان ابتدای کار اعلام کرد که انگاره فاقد ارزش و فرسوده بودن محله نفرآباد را باید کنار گذاشت، چرا که امروز با وجود تخریب‌های زیاد حدود 20 خانه تاریخی واجد ارزش و قابلیت ثبت ملی در این محله وجود دارد.
به گفته عبدالرضا گلپایگانی معاون سابق شهرسازی شهرداری تهران مشاور طرح که محله نفرآباد را دارای قابلیت ارزشمند معرفی کرده است، بررسی‌ها نشان داد مالکان قدیمی و خانواده‌های این محله ریشه اجتماعی عمیق دارند و درست است که مجبور به مهاجرت از محله شدند، اما نمی‌توانیم بگوییم که محله فاقد ارزش اجتماعی است.
مجاور بودن یک الگوی سنتی سکونت است که مشاور معتقد بود هنوز رگه‌های این شوق سنتی در مردم تهران وجود دارد و این ظرفیت اجتماعی می‌تواند بالفعل شود.
محمد ناظم رضوی شهردار منطقه 20 تهران در آبان ماه گذشته طی نشستی با اهالی نفرآباد شهرری گفته است که بازنگری در طرح نفرآباد با رعایت قوانین میراث فرهنگی و حقوق مجاوران حرم حضرت عبدالعظیم (ع) ضروری است و می بایست مشکلات اهالی با تدبیر و آرامش حل شود.
وی گفت: حفظ بافت تاریخی این محله قدیمی در قالب کالبد مرغوب و ارزشمند شهری به نحوی که علاوه بر انتفاع اهالی، قوانین میراث فرهنگی نیز رعایت شود، الزامی است.
داود گودرزی سرپرست سازمان بازرسی شهرداری تهران نیز در این نشست با اشاره به مشکلات اهالی محله نفرآباد و تاکیدات شهردار تهران برای حل آن گفت: طرح توسعه و نوسازی این محله می بایست مجدد آسیب شناسی و به شهروندان اطلاع رسانی شود و در همین راستا زمین هایی که در تملک شهرداری است با هدف خارج شدن از فضاهای بی دفاع شهری برای ارائه خدمات ورزشی، ایجاد پاتوق های محلی و مراکز کوچک مقیاس تفریحی آماده سازی شود.
جعفر شربیانی رئیس شورای اسلامی شهرستان ری در نشست دیگری همچنین با اشاره به وضعیت نابسامان محله نفرآباد این شهرستان گفت: مدیریت جدید کلانشهر تهران 500 میلیارد تومان برای حل مشکلات این محله تخصیص داده است.
وی با بیان اینکه درحال حاضر وضعیت محله نفرآباد که درکنار حرم حضرت عبدالعظیم (ع) قرار گرفته زیبنده این مکان زیارتی نیست، خاطرنشان کرد: اولین لایحه شهرداری تهران در دوران جدید، رسیدگی به وضعیت محله نفرآباد است، به همین دلیل تخصیص اعتبار و رسیدگی جدی به وضعیت این محله می تواند بسیاری از معضلات اطراف حرم عبدالعظیم (ع) را در کوتاهترین زمان برطرف کند.
علی خضریان سخنگوی مجمع نمایندگان استان تهران نیز در ابتدای دی ماه گذشته در نشست مجمع نمایندگان این استان گفت: نظر به انعقاد تفاهم نامه مشترک سه جانبه شرکت بازآفرینی شهری، صندوق توسعه حرم‌ها و بانک مسکن مقرر شد مردم محله نفرآباد در مراجعه به شهرداری جهت اخذ پروانه ساختمانی نسبت به ارائه معرفی نامه به صندوق توسعه حرم ها برای هر واحد مسکونی مبلغ 300 میلیون تومان تسهیلات در یک دوره بازپرداخت 10 ساله با سود 11.6 درصد و با ضمانت سند ملکی مالک و 36 ماه تنفس در بازپرداخت دریافت کنند.
وی بر ضرورت نوسازی و بهسازی این بافت فرسوده تاکید کرده و ادامه می دهد: برخی دستگاه‌ها از جمله وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به دلیل تاریخی بودن این بافت و مجاورت آن با حرم، ساخت وساز در این منطقه را برای ساکنان محدودیت ایجاد کرده‌اند و اگر مجوزی صادر می‌شود، اجازه ساخت به ساختمان‌ها بیشتر از سه طبقه داده نمی‌شود که با توجه به هزینه ساخت، این موضوع به هیچ عنوان برای اهالی محله نفرآباد به صرفه نخواهد بود.
خضریان با بیان اینکه مقرر شده شهرداری تهران در سبد تشویقی بهسازی و نوسازی منطقه میزان تسهیلات پرداختی به هر واحد را از محل اوراق قرضه دولتی مشخص کند، ادامه می دهد: نظر به طرح 237 هکتاری برای منطقه حاشیه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، مقرر شد هر سرپرست خانواده که زیر پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) یا سازمان بهزیستی و ساکن این منطقه است، می‌تواند مبلغ 270 میلیون تومان وام قرض الحسنه از محل بانک رسالت را با معرفی‌نامه صندوق توسعه حرم‌ها دریافت کند.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس تاکید کرد که جهت اختصاص تسهیلات 450 میلیون تومانی در اختیار شرکت جهت نوسازی مسکن در قالب نهضت ملی مسکن با اولویت اسکان مستاجران محله نفرآباد و مشارکت سازمان نوسازی شهر تهران اقدام شود.
خضریان گفت: به منظور حمایت از احیای بناهای تاریخی در محله نفرآباد و بر اساس تفاهم نامه مشترک صندوق توسعه حرم و صندوق احیای وزارت میراث فرهنگی و گردشگری مقرر شد به هریک از بناهای تاریخی معرفی شده از سوی شهرداری تهران که تاکنون پنج مورد از آنها شناسایی شده‌اند، اقدام شود.
وی اضافه کرد: همچنین مقرر شد نظر به درخواست شهرداری تهران مبنی بر افزایش اوراق قرضه از 250 میلیارد تومان تا سقف 500 میلیارد تومان در سال 1400 این موضوع از سوی مجمع نمایندگان استان تهران برای افزایش میزان واگذاری اوراق از سوی سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشور پیگیری شود.
خضریان افزود: همچنین با توجه به حذف این بند در بودجه 1401 به منظور جذب مشارکت مردم در ساخت، دولت بازپرداخت 50 درصد از سود و اصل اوراق مشارکت طرح‌های بازآفرینی طرح‌های فرسوده را تضمین کند و این موضوع در قانون بودجه دیده شود.
خضریان ادامه داد: در این نشست همچنین تاکید شد با عنایت به محدودیت‌های اعلام شده از سوی اداره میراث فرهنگی و گردشگری مبنی بر حفظ آثار تاریخی و جلوگیری از بلندمرتبه‌سازی در محله نفرآباد، مجمع نمایندگان تهران نسبت به برگزاری نشست مشترک با حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، نمایندگان شهرداری تهران و مجمع نمایندگان استان نسبت به موارد مذکور برای بررسی تغییر مجوز طبقات تا چهار طبقه اقدام لازم صورت گیرد.
سخنگوی مجمع نمایندگان استان تهران ادامه داد: با عنایت به ضرورت اتخاذ تسهیلات فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و امنیتی آستان مقدس حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) مقرر شد طرح بازآفرینی محله تاریخی نفرآباد از سوی شهرداری تهران جهت بررسی به آستان مقدس حرم عبدالعظیم حسنی (ع) تحویل و ظرف مدت یک هفته نظرات آستان اخذ شود.
خضریان افزود: همچنین مقرر شد سازمان نوسازی شهرداری تهران موضوع افزایش حریم حرم عبدالعظیم حسنی (ع) از 60 متر به 100 متر را با لحاظ قرار دادن نیازهای آتی آستان مقدس حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) با هزینه خود آستان جهت تملک بررسی کند.
به نظر می رسد یکی از مهمترین برنامه های شرداری و شورای شهر تهران در دوره جدید باید احیاء محله نفرآباد باشد تا حیات اجتماعی را به جنوب شهر ری برگشته و رگه‌های ارزشمند زندگی در کنار مکان مقدس حرم عبدالعظیم حسنی احیاء شود.
به گزارش ایرنا طرح بازآفرینی و نوسازی محله نفر آباد به سبک معماری ایرانی - اسلامی برای حفظ هویت محله و احیای آن در اواخر سال 1399 به تصویب کمیسیون ماده پنج شورای پنجم تهران رسید و اکنون تعدادی از اعضای شورای شهر و اهالی محله خواستار بازنگری این طرح هستند.
مشکل محدوده تاریخی نفرآباد با همکاری متخصصان سازمان میراث فرهنگی و اعضای تخصصی کمیسیون ماده پنج و با دستور شهردار تهران با رعایت ارتفاع در محدوده بافت تاریخی حل شد و این طرح در قالب برنامه افق 1414 مدیریت شهری منطقه 20 که با هدف توسعه مستمر شهرری تهیه شده است به سرانجام می رسد.
نفرآباد یکی از محله‌های قدیمی شهرری است که در مجاور حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) قرار دارد؛ این منطقه از شمال به میدان شهرری و از جنوب به بلوار سلمان فارسی می‌رسد.