خانه‌های کوچک مقیاس؛ طرح فراگیر جهانی
تهران - ایرنا - خانه‌ها یا آپارتمان‌های کوچک مقیاس از جمله طرح‌هایی محسوب می شود که در سطح جهانی و در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه به‌عنوان یکی از راهکارهای تامین گسترده و فراگیر مسکن مطرح بوده است.
به گزارش ایرنا، دولت با طرح مسکن اقدام ملی، تکمیل پروژه‌های مسکن مهر، بازسازی بافت های فرسوده و اعطای تسهیلات برای ساخت مسکن برای خانه دار شدن مردم قدم های بزرگی برداشته اما بالا بودن هزینه های خرید مسکن در پایتخت موجب شده است ایده ساخت خانه‌های 25 و 35 متری نیز مطرح شود؛ ایده ای که تجربه‌های جهانی دارد اما هنوز بر سر اجرای آن میان موافقان و مخالفان اختلاف نظر جدی به چشم می‌خورد.
سال گذشته طرح ساخت آپارتمان‌های 25 تا 50 متر مربعی از سوی معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران مطرح شد، در حالی که برخی معتقدند این طرح می‌تواند در بهبود وضعیت بازار مسکن اثرگذار باشد، برخی دیگر هم اجرای آن را عاملی برای تجردگرایی به شمار می‌آورند و برهمین اساس گویا قرار است که این خانه‌ها تنها به زوج‌های جوان اختصاص یابد تا نقطه آغازی برای زندگی مشترک آنان باشد.
برای بررسی اهمیت چنین طرح‌هایی، به واکاوی اقدامات انجام شده در دیگر کشورها برای ساخت واحدهای کوچک مقیاس پرداختیم.
طرح خانه‌های نقلی یا میکرو آپارتمان‌ها در واقع مختص ایران و تهران نبوده و در بسیاری از شهرهای متراکم و گران اروپایی، آمریکایی یا کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن دیده می‌شود. این خانه‌ها در برخی موارد آن چنان کوچک است که به خانه‌های مینیاتوری، نانو آپارتمان، خانه‌های تابوتی، قوطی کبریتی، بند انگشتی، استودیو آپارتمان و... شهرت دارند.
مساحت این آپارتمان‌ها معمولا بین 25 تا 45 مترمربع است. البته آپارتمان‌هایی به مراتب کوچک‌تر از این متراژ نیز در کشورهایی از جمله ژاپن، کره‌جنوبی و چندین پایتخت اروپایی وجود دارد.
توکیو، پاریس و لندن از جمله شهرهای توسعه یافته‌ای هستند که به دلیل کمبود فضای ساخت‌وساز و جمعیت زیاد، با افزایش تقاضا به زندگی در "میکرو آپارتمان‌هایی" به مساحت 8 متر مربع روبرو شده‌اند.
در آمریکای لاتین نیز شهر سائوپائولوی برزیل و بوگوتا پایتخت کلمبیا شاهد بیشترین حجم از ساخت‌وساز آپارتمان‌های کوچک به متراژ 10 تا 15 مترمربع است.
قدرت صاحبخانه شدن در کشورهای مختلف
خرید ملک یکی از آرزوهای همه افراد است. قدرت خرید خانه در کشورهای مختلف مرتبط با قیمت خانه، میزان تورم، سطح درآمد مردم، تسهیلات و سود بانکی متفاوت است. صاحبخانه شدن از مواردی است که دستخوش تفاوت‌های فرهنگی نیز شده است. در بسیاری از کشورهای غربی و اروپایی مردم علاقه‌ای به خرید خانه ندارند و اجاره‌نشینی را انتخاب می‌کنند.
سوییس و آلمان به عنوان دو کشور پیشرفته اروپایی آمار عجیبی مبنی بر تعداد صاحبخانه‌ها ارائه می‌دهند. حتی در ثروتمندترین کشورهای دنیا که قدرت خرید خانه و پس‌انداز برای شهروندان وجود دارد بیشتر افراد تمایل به اجاره‌نشینی دارند.
رفاه اجتماعی و ثبات نرخ تورم در سوییس و آلمان به عنوان توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان زبانزد است اما بیشتر شهروندان تمایلی به خرید خانه ندارند و خانه‌های اجاره‌ای را ترجیح می‌دهند.
در کشورهای اروپایی شرایط و نرخ‌های ارائه شده برای وام‌های بانکی توسط اتحادیه اروپا اعلام می‌شود و میزان تورم افزایش چندانی در این کشورها ندارد.
56 درصد از مردم سوییس اجاره‌نشین هستند اما در آمریکای لاتین فقط 21 درصد از واحدهای مسکونی برای اجاره بوده و بیشتر مردم از جمله شهروندان کلمبیایی با هدف سرمایه‌گذاری نسبت به خرید خانه اقدام می‌کنند.
آپارتمان‌های کوچک‌مقیاس به عنوان الگوی جهانی
ژاپن ژاپن کشوری است که بیشتر مردم در آن به کار و درآمد فکر می‌کنند، زنان خانه‌دار نیز از این امر مستثنا نیستند و شغلی برای خود فراهم می‌کنند. به همین دلیل خانه در فرهنگ ژاپنی به عنوان محلی برای خواب و کسب آرامش تعریف شده است. میهمانی‌ها در خانه افراد برگزار نمی‌شود بلکه کافه‌ها و رستوران‌ها برای این کار در نظر گرفته می‌شود. خانه‌های ژاپنی‌ها متراژ کمی دارند و این امر برای افراد مساله مهمی نیست.
آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، زوج‌های جوان ژاپنی به خانه‌های کوچک در مرکز شهر توکیو علاقه بیشتری نشان می‌دهند و این خانه‌های کوچک بندانگشتی را به خانه‌های بزرگ حومه شهر که ممکن است ارزان‌تر و با وام بیشتر و سهل‌الوصول‌تر باشد، ترجیح می‌دهند.
چین چین نیز برای حل بحران مسکن به سراغ خانه‌های پیش ساخته کوچکی رفته که کمتر از 24 ساعت به هم وصل می‌شوند. حتی افراد مجرد در چین با کمی پس‌انداز می‌توانند خانه‌هایی بین 6 تا 9 متر برای خودشان داشته باشند.
در همسایگی چین، اما هنگ‌کنگی قرار دارد که به دلیل وضعیت اقلیمی و جغرافیایی و افزایش جمعیت مجبور شده است به سمت خانه‌های کپسولی برود؛ خانه‌هایی که کمتر از 5 متر هستند.
سنگاپور مدیریت مناسب هزینه‌ها، افزایش پس‌انداز فردی و ملی، توزیع مناسب پروژه‌های ساخت و واگذاری مسکن و از آن مهمتر اعتماد میان مردم و دولت در پروژه‌های بزرگ و زمانبر باعث شده تا 90.7 درصد جمعیت سنگاپور صاحبخانه باشند. 80 درصد از مردم سنگاپور در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که دولت ساخته است و جالبتر اینکه عمده آنها قراردادهای 99 ساله اجاره به شرط تملیک دارد. هم‌اکنون بیش از یک میلیون مسکن دولت ساخته با متراژ 45 تا 90 متر مربع در سنگاپور وجود دارد که عمده آنها در حدود بیست شهر جدید که اطراف پایتخت بنا شده قرار دارند.
هنوز هم هر ساله دولت سنگاپور اقدام به فروش واحدهای جدید با قیمت پایین‌تر از بازار به خانواده‌هایی می‌کند که برای اولین بار اقدام به خرید خانه می‌کنند. سه تا چهار سال طول می‌کشد تا واحدهای هر خانواده آماده شود و سپس با اجاره‌های 99 ساله، عملا مالک آن هستند. در عین حال بازار استودیو آپارتمان ها در این کشور آسیایی هر روز داغتر شده و تمایل مردم برای زندگی در این خانه های کوچک نیز هر روز بیشتر می شود.
آلمان آلمان نخستین پروژه آپارتمان‌های کوچک را در سال 2011میلادی توسط یک پیمانکار در شهر فرانکفورت کلید زد. طراحی اولیه این آپارتمان‌ها به منظور استفاده دانشجویان صورت گرفت اما نه تنها دانشجویان که کارمندان و شاغلان فرانکفورت نیز از خرید و اجاره این آپارتمان‌ها استقبال کردند.
انگلیس قدرت خرید خانه در انگلستان سالانه رشد منفی دارد و صاحبخانه شدن در این کشور بسیار دشوار است. تنها 20 درصد از جمعیت جوان‌ها در انگلستان صاحبخانه بوده و 80 درصد از افراد 25 تا 35 سال اجاره‌نشین هستند. در انگلیس نیز مقیاس خانه‌ها روز به روز کوچک و کوچک‌تر شده تا ساکنان بیشتری را در خود جای دهند.
آمریکا کاهش نرخ مالکیت در آمریکا باعث شده تا افراد بیشتری به جمعیت اجاره‌نشین این کشور اضافه شوند. قدرت خرید خانه در آمریکا شاید همچنان مانند سابق باشد اما جذابیت خرید خانه در آمریکا کاهش یافته است و افراد کمتری علاقه به پس‌انداز و خرید خانه دارند. در بسیاری از شهرهای بزرگ آمریکا مانند سانفرانسیسکو، نیویورک و منهتن قیمت خرید خانه بسیار بالاست و با سطح درآمد افراد تفاوت بسیاری دارد.
به تازگی در برخی ایالت‌های آمریکا به این سبک ساخت خانه روی آورده‌اند. مثلا در ایالت کلمبیای این کشور این سبک خانه‌سازی باب شده است. خانه‌هایی که به نوشته وال‌استریت ژورنال، در گذشته نماد زندگی سخت و بدبختی آدم‌ها بود اما اکنون به عنوان یک طراحی مدرن مورد توجه قرار گرفته است.
سازه و طراحی منازل کوچک
هر کشوری در ساخت خانه‌های با متراژ پایین، طراحی خاص خود را دنبال می‌کنند. برای نمونه در ژاپن این خانه‌ها در فضایی به مساحت حدود 10 مترمربع و در چندطبقه ساخته می‌شوند؛ آجرها به قدری باریک هستند که تنها فضای بخش‌های مختلف منزل را از هم جدا می‌کنند و جعبه‌های فلزی متعددی وجود دارند که به گونه‌ای در هم ادغام شده‌اند تا با چیده شدن در فضایی کوچک و به شکلی پیچیده اما در عین حال کم‌جا و کارآمد، فضای لازم برای قراردادن وسایل را فراهم کنند. مساحت این آپارتمان‌ها معمولا بین 25 تا 45 متر مربع است.
در آمستردام هلند نیز خانه‌هایی دیده می‌شود با عرض یک متر. همچنین در اسکاتلند خانه‌هایی باریک با عرض چند متر و با ارتفاع بلند ساخته شده است.
با گسترش ساخت‌وساز واحدهای کوچک متراژ، استودیوهای معماری نیز هر روز به طراحی این دست خانه‌ها می‌پردازند و یا ایده هایی برای مبلمان و دکوراسیون فضاهای کم جا ارائه می‌کنند.
ابعاد مثبت طرح ساخت واحدهای کوچک
در جهان آپارتمان‌های نقلی اگر چه از نظر مساحت با انتقادهای روبروست اما جانمایی این واحدهای مسکونی در مراکز شهری و مجاورت دانشگاه‌ها به دلیل کاهش فاصله محل زندگی با محل کار با استقبال جمعیت جوان به عنوان نیروی فعال کار و همچنین مشغول تحصیل روبرو شده است.
تجربه دیگر کشورها نشان داده ساخت خانه‌های متراژ پایین در نقاط مختلف شهر می‌تواند تا حدودی عدالت اجتماعی را برقرار کرده و منجر به حفظ سرمایه قشر ضعیف جامعه و امیدی برای خانه‌دار شدن آنها و افزایش متراژ خانه‌هایشان در آینده باشد.
عرضه این واحدها با در نظر گرفتن همه نیازهای بهداشتی، پخت‌وپز و سکونت و همچنین متناسب با زیرساخت‌های شهری می‌تواند قیمت‌های بسیار زیاد بازار مسکن را تا حدود زیادی مدیریت کند. شیوه اجرا و مکان‌یابی برای استقرار این واحدها و چگونگی واگذاری نیز بسیار مهم است.
آینده شهرها در گروی طراحی و ساخت سازه های مناسب شهری است و به‌طور حتم با توجه به رشد جمعیت و طراحی خوب و کارآمد، منازل مسکونی کوچک از مهم‌ترین اولویت‌های شهرسازی در آینده خواهد بود.
*س_برچسب‌ها_س*