درگذشت چهره اعتدالی

سیدمحمود دعایی همچنین در فاصله سال‌های 1357 تا 1359 به مدت دو سال سفیر ایران در عراق بود‌. او همچنین پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سایر کشورها فعالیت سیاسی داشت و در همین راستا به اروپا و کشورهای خاور‌میانه مانند لبنان، عربستان، سوریه، اردن، افغانستان و پاکستان سفر کرده بود. مرحوم دعایی در سال 1320 در یزد، دیده به جهان گشود. او توانست در سال 1346 سطوح عالیه را در تحصیلات حوزوی به پایان برساند و در همان سال بود که تحت تعقیب عوامل رژیم شاه قرار گرفت و به همین خاطر مخفیانه به عراق رفت و تحصیلاتش را در عراق از سر گرفت. در آن زمان ماموران رژیم پهلوی تلاش‌های بسیاری برای بازگرداندن او به ایران انجام دادند که به سرانجام نرسید. مرحوم دعایی یکی از شخصیت‌های محبوب مطبوعات کشور بود و در سال 1393 نشان افتخار عرصه فرهنگ و هنر را دریافت کرد. دعایی همچنین از سوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات موفق به دریافت قلم طلایی به عنوان چهره شاخص فرهنگی شد که او این جایزه را به موزه حضرت علی‌بن‌ابیطالب (ع) در قم اهدا کرد. او طی سال‌های گذشته چندین بار خبرساز شد. انتشار عکسی از سید محمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات در سال 94، بوسیدن دست استاد محمود فرشچیان در سال 94، بوسیدن دست محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق در سال 95 و در نهایت بوسیدن دست ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری از مواردی بود که واکنش‌هایی را برانگیخت. او چندی پیش در گفت‌وگویی با مهدی نصیری در مورد مسائل مختلف از جمله خاتمی، امام‌موسی‌صدر و نهضت آزادی مطالبی را بیان کرد. به دنبال درگذشت وی روز گذشته سید‌حسن خمینی درپیام تسلیتی نوشت: آن مرحوم از زمره پاک‌ترین همراهان امام در نجف اشرف و از زمره خالص‌ترین یاران ایشان و بیت ایشان در ایام مبارزه و انقلاب بود. همچنین چهره‌هایی چون علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت، فرشاد مهدی‌پور، معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدجواد ظریف وزیر سابق وزارت خارجه و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی درگذشت سیدمحمود دعایی مدیر موسسه اطلاعات را تسلیت گفتند. حسین مرعشی، دبیر‌کل حزب کارگزاران سازندگی نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، در مورد دلیل مرگ مرحوم دعایی گفت: ایشان برای بررسی علت آبسه موجود در گلو به بیمارستان آتیه مراجعه کرده بودند که متاسفانه عصر دیروز بر اثر عفونت خون ناشی از این مساله دچار ایست قلبی شدند و دارفانی را وداع گفتند. همچنین خانواده مرحوم دعایی در اطلاعیه‌ای زمان و مکان قطعی مراسم وداع و تشییع پیکر مرحوم سید محمود دعایی را اعلام کردند. براساس این اطلاعیه امروز پس از نماز مغرب و عشاء مراسم وداع با یار دیرین امام در حسینیه شماره یک جماران برگزار خواهد شد. سه‌شنبه 17 خرداد ساعت 9 صبح نیز مراسم اقامه نماز بر پیکر آن مرحوم توسط یادگار امام آیت‌الله حاج سید حسن خمینی در موسسه اطلاعات برگزار و پیکر وی برای خاک‌سپاری به حرم مطهر امام خمینی منتقل خواهد شد.

انصاری: دعایی محور اعتدال بین گروه‌های سیاسی بود

مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در واکنش به درگذشت دعایی با بیان اینکه جامعه انقلابی کشور در روز 15خرداد عزادار شد، گفت: یکی از انقلابی‌ترین و واقعی‌ترین یاران امام را از دست دادیم. وی با بیان اینکه دعایی مظهر یک انسان مخلص و خودساخته و مظهر اعتدال و تعقل بود، افزود: ایشان متناسب با مقتضیات زمان عمل می‌کردند. همین خصوصیت ایشان باعث می‌شد درست تشخیص دهند و با فداکاری عمل کنند.

انصاری با اشاره به دوره سفارت دعایی در عراق گفت: او نخستین سفیر ایران در عراق بود و سعی کرد روابط دیپلماتیک بین دو کشور قبل از بروز خطرات تلطیف شود. انصاری همچنین گفت که دعایی در روزهایی که دستگاه دیپلماسی کم‌تجربه بود به عنوان یک دیپلمات با عشق انقلابی ایفای نقش کرد. مجید انصاری همچنین گفت: دعایی در طول چند سال پس از انقلاب محور همگرایی و همبستگی بین دوستان انقلابی بود و بدون ادعا تعادل و توازن را بین جریان‌های سیاسی برقرار می‌کرد و محور اعتدال بین گروه‌های سیاسی بود. وی افزود: او همچنین در عرصه رسانه فداکارانه مانند انسانی خلیق و مهربان تلاش می‌کرد تا حلقه وصل کسانی باشد که مورد بی‌مهری انقلاب قرار گرفته بودند. به گفته مجید انصاری، هرکس که با مرحوم سیدمحمود دعایی همنشین بود او را یک معلم اخلاق سیاسی توصیف می‌کرد.

عبدی: تواضع پایان‌ناپذیر داشت

عباس عبدی در مطلبی برای «دنیای اقتصاد» نوشت: آقای سیدمحمود دعایی پس از چند روز ابتلا به یک عفونت ریوی درگذشت. خدایش رحمت کند. روحانی مهربان و ساده‌زیست و افتاده و منصفی بود. همین بس که مدیر موسسه بزرگ اطلاعات بود، ولی بدون واسطه و منشی درِ اتاقش به روی همه باز بود. اگر برخی روحانیون حتی اندکی از ویژگی‌های رفتاری او را می‌داشتند، جایگاه‌شان اینجا نبود که هست. عده‌ای رفتار او را در افطاری امسال با آقای رئیسی تخطئه کردند، ولی همه می‌دانیم که این رفتار او ناشی از تواضع پایان‌ناپذیرش بود که جلوی همه افراد از جمله کودکان و افراد زیر‌دست نیز انجام می‌داد. روحانی منصفی بود که چتر انقلاب را گسترده‌تر از همه می‌دید و به آن نیز در عمل ملتزم بود. خیرخواهی بود که در حد توانش از رساندن خیر به دیگران کوتاهی نمی‌کرد. هیچ کس تا کنون ادعایی درباره بهره‌مندی‌اش از سفره انقلاب برای خود یا خانواده‌اش چیزی نگفته است. یک بار او را در شهرداری منطقه دو دیدم که برای انجام پایان کار خانه قدیمی‌اش در شهرآرا آمده بود فهمیدم که منزلش را عوض نکرده و از خانه من هم پایین‌تر است. جالب این بود که کسی او را نمی‌شناخت و تحویلش هم نمی‌گرفتند بنده خدا تنها آمده بود و نمی‌دانست چه کند که قدری راهنمایش شدم. مهم‌ترین ویژگی او خصلت ارتباطی او با همه و حسن‌ظن تمام نشدنی او نسبت به دیگران بود. یک کرمانی متعصب که ایران‌دوست و ملتزم به اخلاق اسلامی بود.

امین‌زاده: شخصیت فراگیر داشت

محسن امین‌زاده، معاون سابق آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه نیز درباره مرحوم دعایی به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: «من از سال‌ها پیش با آقای دعایی ارتباط نزدیکی داشتم؛ به نظر من ایشان شخصیتی فراگیر داشت و بسیار بامحبت بود.» امین‌زاده با اشاره به اینکه دعایی بسیار دوست‌داشتنی و عزیز بود، افزود: «شخصیت‌های بزرگی قبل از فوت‌شان درخواست کرده بودند که آقای دعایی بر سر جنازه آنها نماز بخواند و این به دلیل تعلق خاطر آنها به وی بود.» این فعال سیاسی با بیان اینکه جای دعایی در حوزه فرهنگ، مطبوعات و رسانه بسیار خالی است، تاکید کرد: «فقدان وی برای همه کسانی که مرحوم دعایی را می‌شناختند بسیار سخت خواهد بود.» دیپلمات پیشین ایران در پاسخ به این پرسش که دعایی چه تاثیری در عرصه دیپلماسی کشور به ویژه در دوره سفارتش در عراق داشت، توضیح داد: «دعایی خیلی بزرگ‌تر از یک دیپلمات بود و در حوزه‌های بسیاری چون فرهنگ، سیاست، هنر، حکومت، مجلس و بسیاری حوزه‌های دیگر حضور پررنگی داشت.» امین‌زاده با بیان اینکه دعایی در عراق پیش از جنگ با شرایط دشواری مواجه بود، گفت: «وی تلاش کرد که نگرانی‌هایش را درباره شرایط خطرناک عراق منتقل کند و همیشه در این رابطه تاسف می‌خورد که نتوانست در آن شرایط اثرگذار باشد.»

قوچانی: دعایی دریچه ارتباطی چهره‌های فکری وفرهنگی با حاکمیت بود

محمد قوچانی، روزنامه‌نگار و عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: مرحوم دعایی، سخنگوی موضع اعتدالی در جریان اصلاحات بود. او با اشاره به تاریخچه فعالیت دعایی در عرصه روزنامه‌نگاری نیز گفت: در حالی‌که در دهه 60 همه دریچه‌ها به روی چهره‌های فرهنگی و فکری بسته شده بود، دعایی روزنامه اطلاعات را به جایگاهی برای فعالیت افرادی همچون سعیدی سیرجانی، احسان طبری، عطاء‌الله مهاجرانی و محمد‌جواد لاریجانی از دو طیف سیاسی تبدیل کرد. قوچانی با بیان اینکه ستون دو کلمه حرف حساب گل آقا با حمایت‌های دعایی راه‌اندازی شد، به ویژگی بارز دیگر رئیس موسسه اطلاعات پرداخت و گفت: دعایی بر خلاف همکاران خود، گذشته‌اش را انکار نکرد و حتی به این گذشته احترام نیز می‌گذاشت. همچنین او را می‌توان دریچه ارتباط اپوزیسیون و حاکمیت در ایران دانست. مدیر‌مسوول و سردبیر مجله آگاهی نو در ادامه با اشاره به رنج بردن ایران از فقدان نهادهای اجتماعی و سیاسی تاکید کرد: او توانست در کشوری که نهاد ندارد یا نهادها در آن حیات کوتاهی دارند، موسسه اطلاعات را حفظ کند و حتی آن را گسترش دهد. قوچانی همچنین با اشاره به مجموعه انتشارات و مجلاتی که توسط موسسه اطلاعات راه‌اندازی شد، گفت: مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی زمینه لازم را برای فعالیت و نشر کارهای بسیاری از چهره‌های دانشگاهی کشور فراهم کرد. به‌طور مثال حسین بشیریه کل کتاب 2جلدی اندیشه سیاسی خود را ابتدا به صورت مقاله در همین نشریه به چاپ رساند.