دعوای افزایش ظرفیت پزشکی در لوای پذیرش از لیسانس

افزایش ظرفیت در رشته های علوم پزشکی همیشه محل مناقشه بوده و این بار شورای عالی انقلاب فرهنگی در یک مصوبه وزارت بهداشت را ملزم کرد که ظرفیت را به دلیل مصوبه پذیرش از لیسانس افزایش دهد.

به گزارش خبرنگار مهر، شورا در مصوبه وزارت بهداشت را ملزم کرده است با افزایش ناگهانی ظرفیت پذیرش دانشجو در سه رشته مهم پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی، بخشی از این ظرفیت را به پذیرش از دانش آموختگان دوره کارشناسی اختصاص دهد.

پیشنیه پذیرش دانشجوی پزشکی از لیسانس

پیشنیه پذیرش دانشجوی پزشکی از لیسانس به دانشگاه علوم پزشکی تهران باز می گردد. این دانشگاه در 10 سال اخیر در کنار شیوه پذیرش از کنکور سراسری، شیوه دیگری هم برای پذیرش دانشجوی پزشکی اجرا می کند که در این شیوه به صورت محدود و با 10 نفر ظرفیت از میان دانش آموختگان کارشناسی، دانشجوی پزشکی می پذیرد.

هدف اصلی این بود که راهی برای ورود افراد مستعد به رشته پزشکی باز شود.

تجربه پذیرش دانشجوی پزشکی در دانشگاه های آمریکا نشان می دهد ورود به دانشکده پزشکی به صورت مستقیم نیست. ابتدا فرد چهار سال یک لیسانس در بیوشیمی یا بیولوژی می گیرد و بعد از آن وارد پزشکی می شود.

ویژگی آزمون پذیرش دانشجوی پزشکی از لیسانس

دوره پذیرش پزشکی از لیسانس دارای شرط سنی است و معدل افراد در دیپلم باید از 18 به بالا و معدل مقطع کارشناسی باید از 16 به بالا باشد. همچنین آزمون کتبی ورودی به پزشکی از دوره لیسانس شبیه آزمون بین المللی MCAT (Medical College Admission Test) طراحی شده و در این آزمون دانش متقاضیان در دروس بیولوژی، شیمی، فیزیک و ریاضی مورد ارزیابی قرار می گیرد.

در ادامه آزمون کتبی، مصاحبه شفاهی نیز برگزار می شود که شامل سنجش توانایی در زبان انگلیسی و ارزیابی ویژگی های شخصیتی متقاضی است. 50 درصد نمره آزمون کتبی و 50 درصد مرحله فراشناختی در ورود فرد تاثیرگذار است.

اضافه شدن 6 دانشگاه علوم پزشکی به طرح پذیرش پزشکی از لیسانس

در سال 1398 پس از ارزیابی وزارت بهداشت مقرر شد تجربه مثبت دانشگاه علوم پزشکی تهران در اختیار سایر دانشگاه های علوم پزشکی قرار گیرد و موضوع در شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی برای اجرا در سال 1399 به تصویب رسید. بر اساس این طرح لیسانس‌های مرتبط از سوی دانشگاه ها اعلام می‌شوند، پذیرش به صورت آزمون دانشگاهی صورت می گیرد و آزمون درون دانشگاهی با استانداردها و نظارت وزارت بهداشت برگزار می‌شود.

فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی و علوم تجربی و علوم ریاضی در مقطع لیسانس می‌توانند در این دوره‌ها شرکت کنند. آزمون کتبی یک آزمون استاندارد و ابزاری برای سنجش ورودی به پزشکی خواهد بود و ظرفیت پذیرش این افراد به صورت مازاد به دانشگاه‌های علوم پزشکی داده می‌شود و در ظرفیت عادی پذیرش از کنکور در دانشگاه‌های علوم پزشکی هیچ تغییری ایجاد نمی‌شود.

دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، شهید بهشتی، مشهد، کرمان، اصفهان مجری این طرح پایلوت هستند. این دانشگاه‌ها پذیرش دانشجو با این شیوه را با میزان 5 درصد ظرفیتی که هر سال از سوی شورای گسترش دانشگاه‌ها به آنها داده می‌شود آغاز می‌کنند و بعد از 5 سال این میزان ظرفیت را به 20 درصد دانشجوی ورودی می‌رسانند.

مسیر اصلی پذیرش دانشجوی پزشکی کماکان از کنکور سراسری

ضمن اینکه بر اساس طرح شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی در سند برآورد نیروی انسانی وزارت بهداشت تعیین شده است و تمامی دانشگاه‌ها در تعیین ظرفیت خود باید از این سند تبعیت کنند.

نکته مهمی که وزارت بهداشت در این طرح تاکید کرده این است که مسیر اصلی پذیرش دانشجو کماکان از کنکور سراسری خواهد بود و این پذیرش یک راه فرعی برای افرادی محسوب می‌شود که مقطع کارشناسی خود را به اتمام رسانده‌اند اما علاقمند هستند در رشته پزشکی ادامه تحصیل دهند. چرا که این شیوه پذیرش نمی تواند جایگزین کنکور سراسری شود و به دلیل رقابت فوق العاده سنگینی در ورود به رشته پزشکی و گرایش شدید به این رشته صلاح نیست که ظرفیت ورودی از کنکور کاهش یابد.

مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و الزام وزارت بهداشت به تخطی از سند برآورد نیروی انسانی

در حالی که وزارت بهداشت در سه سال اخیر سند برآورد نیروی انسانی را با هدف نظام مند کردن ظرفیت رشته های علوم پزشکی از مقاطع کاردانی تا فوق تخصصی تهیه کرده شورای عالی انقلاب فرهنگی در تیرماه 1400 در ذیل مصوبه «سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان دوره متوسطه) در 1402» وزارت بهداشت را ملزم کرده است که ظرفیت رشته های پزشکی را افزایش دهد.

دکتر منصور کبگانیان دبیر ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور در همین زمینه درباره تصویب مواد مرتبط با ساماندهی سنجش و پذیرش دانشجو گفت: ماده 8 این مصوبه به پذیرش در رشته پزشکی اختصاص دارد و بیشترین بحث‌ها در این جلسه مربوط به این ماده بود. پس از اصلاحات مربوط به این ماده، مصوبه در جلسه بعدی ستاد تصویب نهایی خواهد شد.

وی افزود: بر این اساس به وزارت بهداشت تا سال 1402 فرصت داده می‌شود که در ورودی رشته‌های پزشکی، تا 30 درصد باید از فارغ‌التحصیلان کارشناسی پذیرش کند.

کبگانیان خاطرنشان کرد: به دلیل برخی نگرانی‌ها این اصلاحیه در این جلسه مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد 30 درصد پذیرش در رشته‌های پزشکی از مقطع کارشناسی انجام شود. در ارتباط با افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی نیز، با توجه به ابراز نگرانی دانش آموزان در بدو ورود به دانشگاه، وزارت بهداشت موظف شده، طرح جامع افزایش ظرفیت آموزش پزشکی را آماده و برای تصویب به ستاد ارائه کند.

به عبارت دیگر، ماده هشت مصوبه سنجش و پذیرش دانشجو می‌گوید حداقل 30 درصد از ظرفیت پذیرش رشته پزشکی در هر سال، از بین فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی پذیرش می‌شود.

در تبصره یک این ماده آمده است: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است به نحوی برنامه‌ریزی کند که حداقل 30 درصد از ظرفیت رشته‌های داروسازی و دندانپزشکی نیز از سال 1402 به بعد از بین فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی پذیرش شوند.

همچنین تبصره دو این ماده تاکید دارد: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است آیین‌نامه‌های مربوط را برای پذیرش از رشته‌های مختلف و به خصوص رشته‌های علوم پایه مقطع کارشناسی در مدت حداکثر سه ماه تدوین و پس از تایید شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی به تایید ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور برساند.

با این حال دکتر سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره ماده هشت مصوبه سنجش و پذیرش خاطرنشان کرده است: اگر تبصره یک ماده هشت، با خود ماده هشت ادغام شود، برخی نگرانی‌ها درباره پذیرش دانشجو در رشته‌های پزشکی از مقطع لیسانس از سال 1402، برطرف می‌شود.

وی افزود: در تبصره دو نیز تأکید شود که پذیرش از رشته‌های علوم پایه و رشته‌های مرتبط با پزشکی مقدور است. پذیرش 30 درصدی از مقطع کارشناسی و موضوع توسعه ظرفیت پزشکی باید مورد توجه جدی قرار گیرد تا در آینده راهبردها و رویکردها خسران‌آفرین نباشد. باید اقداماتی برای توسعه ظرفیت پذیرش پزشکی انجام پذیرد، زیرا که در این زمینه با چالش روبرو هستیم. به این منظور، طرح توسعه و افزایش ظرفیت رشته‌های علوم پزشکی باید توسط وزارت بهداشت در قالب یک آیین‌نامه، پیشنهاد و ارائه شود.

غیرممکن بودن الزام 30 درصدی پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع لیسانس

در مقابل دکتر علی اکبر حق دوست معاون آموزشی وزارت بهداشت در جلسه بررسی این موضوع یادآور شد: برای رفع آسیب‌های احتمالی ارائه بسته جامع نیاز است. پیشنهاد ما این است که پذیرش در لیسانس با بررسی انجام و بسته جامعی دیده و الزامات پذیرش مقطع لیسانس در رشته‌های پزشکی تبیین شود.

وی افزود: در کشورهای انگلیس و ژاپن، چند دهه طول کشید تا این موضوع مدیریت شد و پذیرش لیسانس در رشته‌های پزشکی اکنون وجود دارد. اما با وجود اینکه 70 درصد دانشگاه‌های علوم پزشکی آنها پذیرش از مقطع لیسانس دارد، سه دهه طول کشیده تا به سطح 10 درصد پذیرش از لیسانس رسیده‌اند.

حق دوست تاکید کرد: دانشگاه‌ها نباید الزام شوند که این سهمیه را پر کنند. پذیرش از مقطع لیسانس گزینه قابل دفاعی می‌تواند باشد. در کنار پذیرش لیسانس باید مداخلات دیگری هم وجود داشته باشد. اینکه در همان سال اول اجرای مصوبه، الزام به 30 درصد پذیرش شود، غیرممکن است.

معاون آموزشی وزارت بهداشت یادآور شد: با این مصوبه طول دوره تحصیل برای کسانی که وارد رشته‌های پزشکی می‌شوند 11 سال خواهد بود. اگر مقرر گردد این مصوبه اجرایی شود، باید انقلابی در طول دوره آموزش ایجاد شود که پزشکی این دوره به 9 سال برسد. کاهش طول دوره بیش از این نیز، امکان‌پذیر نیست.

مخالفت فرهنگستان علوم پزشکی ایران با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی

در همین زمینه دکتر سیدعلیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران به عنوان عضوی از شورای عالی انقلاب فرهنگی در نامه ای به رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی مخالفت خود را با این ماده اعلام کرده و یادآور شد: هیچگونه اجماع کارشناسی شده ای در وزارت بهداشت در این زمینه وجود ندارد و تصمیم گیری عجولانه در زمان حساس تغییر مدیریت اجرایی کشور مطلقا به مصلحت نبوده و مشکلات جبران ناپذیری برای نظام سلامت کشور به دنبال دارد.

رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران در این نامه تاکید کرد: تصویب چنین سهمیه ای بدون ملاحظات کارشناسی، تبعاتی از جمله طولانی شدن دوره آموزش پزشکی عمومی، افزایش سن دانش آموختگان، کاهش استقبال از خدمت و توان خدمت در مناطق محروم را به دنبال خواهد داشت و از سوی دیگر موجب تضعیف رشته های مقاطع کارشناسی مورد نظر و گرایش ورود داوطلبان به آن رشته ها را فراهم می کند.

مرندی در این نامه با اشاره به تجربیات بین المللی در این زمینه خاطرنشان کرد: در هیچ کدام از برنامه های معتبر بین المللی، دارندگان مدارک کارشناسی سایر رشته ها قبل از ارائه مدارک قابل انطباق با دوره Premedical در آزمون ورودی دوره پزشکی عمومی پذیرفته نمی شوند.

رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران در این نامه از حسن روحانی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی خواسته است موضوع اختصاص 30 درصد ظرفیت رشته پزشکی به پذیرش از میان فارغ التحصیلان کارشناسی از دستور کار جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شود.

به استناد گزارش تحلیلی آزمون سراسری سال 1399 شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی، با توجه به اینکه یکی از چالش های موجود در فرآیند کنکور سراسری، تنظیم ظرفیت های پذیرش رشته های مختلف دانشگاه های علوم پزشکی است، وزارت بهداشت برای تعیین تعداد پذیرش دانشجو از یک طرف نیروی انسانی مورد نیاز کشور را تخمین می زند و از طرف دیگر امکانات آموزشی از قبیل تجهیزات و منابع انسانی و عرصه های آموزش نظری و بالینی را در نظر می گیرد.

این برنامه ریزی هر ساله از سوی شوراهای مربوطه در وزارت بهداشت انجام و اطلاع رسانی می شود. با این وجود هر ساله درصدی از تغییر در ظرفیت اعلامی دانشگاه ها با ظرفیت اعلام شده از سوی سنجش و آمار پذیرفته شده نهایی وجود دارد که در زمینه رشته پزشکی در سال 1399 این میزان افزایش حدود 27 درصد بوده است. به طوری که ظرفیت اعلامی دانشگاه ها 4 هزار و 595 نفر بوده که در دفترچه سنجش 5 هزار و 419 نفر اعلام شده است و در نهایت برای افزایش ظرفیت میزان قبولی به 6 هزار و 881 نفر رسید.

به گزارش مهر، از همین رو به نظر می رسد میان مصوبه شورای عالی برنامه علوم پزشکی درباره تعیین ظرفیت شیوه پذیرش پزشکی از لیسانس به صورت مازاد با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که 30 درصد ظرفیت پذیرش را از ظرفیت اصلی کنکور سراسری در نظر گرفته است، تفاوت چشمگیری وجود دارد.

این نکته وقتی اهمیت خود را نشان می دهد که در کنکور سراسری سال 1399 تعداد 1 میلیون و 52 هزار و 530 نفر شرکت کردند که داوطلبان گروه تجربی با تعداد 574 هزار و 517 نفر، حدود 55 درصد یعنی بیش از نیمی از شرکت کنندگان را شامل می شدند و سهم قبولی داوطلبان گروه علوم تجربی در رشته / مقاطع علوم پزشکی با تعداد 31 هزار و 716 نفر (بدون احتساب دانشگاه های غیروابسته شاهد، ارتش و بقیه الله الاعظم (عج)) حدود 5.5 درصد از ثبت نام کنندگان این گروه بوده است.

بنابراین اختصاص 30 درصد از ظرفیت پذیرش معنای کاهش چشمگیر ورودی از کنکور برای رشته های علوم پزشکی است. چرا که ظرفیت پذیرش پزشکی از لیسانس (در یک دانشگاه) در حال حاضر 10 نفر است و در مقابل، مصوبه شورا می گوید که 30 درصد از حدود 6 هزار نفر ورودی دانشگاه ها به این شیوه پذیرش اختصاص یابد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی به نوعی در این مصوبه وزارت بهداشت را ملزم کرده است که ظرفیت پذیرش رشته پزشکی را افزایش دهد اما افزایش ظرفیت پزشکی با احتساب رشد 20 درصدی سالانه تا چه اندازه باید افزایش پیدا کند که هم بتوان 30 درصد آن را به پذیرش از کارشناسی اختصاص داد و در عین حال سهم ورودی کنکور سراسری نیز آسیب نبیند. به نظر می رسد موضوع اصلی افزایش بی ضابطه ظرفیت رشته پزشکی بدون توجه به زیرساخت های موجود است.