دغل‌کاری با رمز رفراندوم / جایگاه همه‌پرسی در قانون اساسی
در حالیکه همه‌پرسی موجود در قانون اساسی برای حل چالش‌ها و بن‌بست های بی‌جواب است، این روزها به دستمایه برخی سیاسیون برای عوام‌فریبی و سودجویی سیاسی تبدیل شده است.
در حالیکه همه‌پرسی موجود در قانون اساسی برای حل چالش‌ها و بن‌بست های بی‌جواب است، این روزها به دستمایه برخی سیاسیون برای عوام‌فریبی و سودجویی سیاسی تبدیل شده است.
خبرگزاری مهر- گروه سیاست: در مراسم افطاری و دیدار دانشجویان با مقام معظم رهبری سخنی از سوی دانشجویی مطرح و پاسخ مدیریتی مهمی از سوی رهبری انقلاب مطرح شد، اما متأسفانه بوق‌های رسانه‌ای معاند با تحریف و سیاه‌نمایی به دنبال وارونه نشان دادن واقعیت‌ها هستند.
دانشجویی در مراسم افطاری مقام معظم رهبری می‌گوید: «باید از روز اول درباره مسائل مختلف رفراندوم برگزار می‌کردیم تا حساسیت به وجود نیاید.» رهبری انقلاب هم در پاسخ توضیح می‌دهند که: «در کجای دنیا برای همه مسائل رفراندوم برگزار می‌کنند؟» و دیگر اینکه: «مگر همه مردم که باید در رفراندوم شرکت کنند، امکان تحلیل آن مسئله را دارند؟ چطور می‌شود رفراندوم کرد، در مسائلی که تبلیغات می‌شود کرد، از همه طرف حرف می‌شود زد. اصلاً یک کشور را 6 ماه درگیر بحث، جدل، گفت‌وگو و دوقطبی‌سازی می‌کنند برای اینکه یک مسأله‌ای رفراندوم بشود. در همه مسائل رفراندوم بکنیم. یعنی قضایا این‌جوری نیست که آدم این‌جور ساده از روی‌شان عبور کند.»
حال رسانه‌های معاند از این پاسخ برداشتی نادرست را ترویج کرده و مدام بر طبل دروغین خود می‌کوبند که مقام معظم رهبری مخالف اصل رفراندوم است و مردم را شایسته اظهار نظر نمی‌دانند! در حالی که پاسخ رهبری اساساً مغایرتی با اصل و فلسفه رفراندوم که در قانون اساسی به آن اشاره صریح شده است، ندارد بلکه یک تذکر صحیح و خردمندانه مدیریتی است. این پاسخ می‌خواهد فرق بین انتخابات و تعیین روش‌ها و مدیران اجرایی را با عوام‌فریبی و ایجاد تنش و بحران نمایان کند.
در واقع رفراندوم برای موضوع‌های متعارف موجب دوقطبی‌سازی، تنش و صرف هزینه‌های بی‌حاصل در جامعه می‌شود، در حالیکه ظرفیت رفراندوم و همه‌پرسی موجود در قانون اساسی برای حل چالش‌ها و بن‌بست های بی‌جواب است، نه فرصتی برای عوام‌فریبی عده‌ای سودجو که به دنبال بازی سیاسی هستند.
تصمیمات مهم پروازی یک خلبان با آرای عمومی مسافران گرفته نمی‌شود
بی‌تردید انجام کارها بر اساس روال و همراه تخصص و تجربه پیش می‌رود. مثلاً مردم حق دارند برای سفر خود نوع وسیله مورد نظرشان را مشخص کنند. اینکه با خودرو شخصی به سفر بروند یا قطار یا کشتی و یا هواپیما، اما اگر هواپیما را مشخص کردند، آیا می‌توانند برای تصمیمات مهم پروازی بر اساس آرا عمومی، وارد موضوع تخصصی کنترل پرواز شوند؟
مثلاً ممکن است خلبان هواپیمایی در وسط آسمان و زمین به دلیل بدی آب و هوا مجبور به برگشت یا تغییر مسیر پروازی خود بشود. موضوعی کاملاً تخصصی که فقط نیروهایی در حد خود او می‌توانند تصمیم بگیرند که چه کار کنند. در این صورت آیا خلبان در حالیکه جان ده‌ها مسافر را در اختیار دارد، برای تصمیمات سخت و مهم پروازی خود می‌تواند به آرا عمومی مسافرانش مراجعه کند؟ یا اگر در همان پرواز حال مسافری خراب شد، برای انتخاب مکان فرود، آیا باید به آرا عمومی مسافران توجه کند؟
واقعیت آن است که حکمرانی و اداره کشور کاری بسیار سخت و تخصصی است. در حالیکه مشکلات زیادی در بخش‌های مختلف پیش روی کشور و مسئولین است اما هیچکدام بدون راه حل نبوده و در بن بست قرار ندارد.
راه حل‌های متعدد تخصصی برای هر مشکلی وجود دارد. اما ضعف در اجرا و کوتاهی‌های برخی مدیران اجرایی عامل بزرگ شدن خود مسائل شده است. از این رو طرح موضوع برگزاری رفراندوم برای موضوعات مختلف که به‌راحتی با درایت مسئولین اجرایی و انتخابی کشور قابل حل است پاسخی بی‌پایه و اساس، برای حل مشکلات کشور است.
این در حالی است که در همه جای دنیا رفراندوم را برای موضوعات بسیار مهم، بدون پاسخ و بغرنج مطرح می‌کنند. موضوعاتی در حد تعیین تصویب قانون اساسی، استقلال یک منطقه یا پیوستن یا خروج از یک پیمان و اتحادیه مهم.
از سوی دیگر به این نکته نیز باید توجه داشت که برگزاری هرگونه رفراندوم مستلزم طی برخی مراحل قانونی از مجلس تا شورای نگهبان بوده و از تصمیمات مهم حاکمیتی است. این نشان می‌دهد که حتی برگزاری رفراندوم هم از مسیر انتخابات مجلس می‌گذرد. ضمن آنکه اساس انتخابات ریاست جمهوری و مجلس، شوراها و خبرگان رهبری نیز مراجعه به آرا عمومی است.
بن‌بستی که نیازمند رفراندوم باشد، وجود ندارد
حمید ترقی قائم مقام حزب مؤتلفه اسلامی در گفتگو با مهر و در خصوص سخنان رهبری انقلاب در مورد رفراندوم در مراسم افطاری دانشجویان، گفت: خوشبختانه قانون اساسی کشورمان به گونه‌ای تدوین شده که هیچ بن‌بستی در یافتن راه حل برای مشکلات کشور وجود ندارد.
وی افزود: به طور طبیعی وقتی بن بستی در تصمیم گیری و مشخص کردن راه حل نداشته باشیم، نیازی نداریم که برای موضوعی خارج از قواعد حاکم بر کشور از مردم همه پرسی کرده و آنها را در برابر موضوعی قرار دهیم که به لحاظ تخصصی، فرصت و امکان بررسی و تحقیق در آن موضوع را ندارند.
ترقی تصریح کرد: در قانون اساسی در خصوص امکان برگزاری همه پرسی، شرایطی برای آن قائل شده است که مشخص می‌کند چه موضوعاتی می‌تواند به همه پرسی عمومی واقع شود.
این فعال سیاسی اصولگرا تأکید کرد: برای مشکلی که غیر قابل حل باشد و دستگاه‌های اجرایی و تصمیم‌گیر و حتی خود رهبری نتوانند برای آن تصمیمی بگیرند، می‌توان رفراندوم برگزار کرد که برای اثبات ضرورت آن، حتماً باید دو سوم نمایندگان مجلس این درخواست را تصویب کنند. در نهایت رهبری هم باید به لحاظ مصالح عمومی کشور آن در خواست را تأیید کنند.
ترقی ادامه داد: در موضوعاتی که تاکنون در کشور مطرح شده هیچکدام به چنین معضلی در تصمیم‌گیری برخورد نشده است.
جریان‌هایی رفراندوم را برای تحمیل نظرشان بر نظام می‌خواهند
وی اظهار داشت: برخی جریان‌های سیاسی به بهانه برگزاری رفراندوم، تقابل مردم و نظام است و با سیاست‌های تبلیغی با همکاری دشمن تلاش می‌کنند نظر خودشان را بر جامعه و نظام تحمیل کنند، بدون آنکه منافع کشور را در نظر بگیرند.
قائم مقام حزب مؤتلفه اسلامی بیان داشت: از مجموعه طراحان رفراندوم در طول این سال‌ها می‌شود استنباط کرد که اینها هیچکدام نظر خیرخواهانه‌ای برای حل مشکلات کشور ندارند. آنها به دنبال بسترسازی دو قطبی کردن جامعه و ایجاد تنش‌های اجتماعی و بی‌ثباتی در کشور هستند.
وی تأکید کرد: طبیعی است برگزاری هر انتخابات در کشور هزینه سنگینی را بر نظام و دولت تحمیل می‌کند بعلاوه اینکه وقت زیادی را از مردم گرفته و ذهن آنان را از مسائل اصلی کشور منحرف می‌کند.
رفراندوم‌ها در جهان در سالهای اخیر
باید گفت در بریتانیا و ایتالیا در سال 2016 رفراندوم برای خروج از اتحادیه اروپا و تغییر کلی قانون اساسی برگزار شد. دو سال قبل از آن در سال 2014 و در اسکاتلند برای استقلال از بریتانیا رفراندوم برگزار شد. همچنین کمی قبل از آن و در سال 2013 در سوئد رفراندوم عمومی برای استفاده از واحد پول مشترک اتحادیه اروپا برگزار شد که نمونه‌هایی از برگزاری رفراندوم در برخی کشورها را می‌توان نام برد.
این در حالی است که آنانی که در انگلستان به جدایی از اتحادیه اروپا رأی دادند با دیدن آثار منفی این تصمیم به نوعی پشیمان شدند. طبق نظر سنجی‌ها فقط در فاصله کوتاهی بعد از رفراندوم برگزیت، 7 درصد شرکت کنندگان و رأی دهندگان که به این طرح رأی داده بودند، از کرده خود پشیمان شدند.
رفراندوم‌ها و انتخابات در ایران
در حالیکه خیلی از کشورها در منطقه ما و حتی جهان انتخابات ندارند و نوع حکومت‌های آنان یا موروثی است یا کودتایی است. جمهوری اسلامی نوع حکومتش را به رفراندوم عمومی ملت گذاشت و قانون اساسی خود را دو بار و در دو رفراندوم جداگانه به آرا عمومی سپرد. همچنین با انواع انتخابات ریاست جمهوری مجلس خبرگان رهبری و شوراهای شهر به دنبال رأی عمومی ملت بوده است.
همچنین در اصل‌های 59 قانون اساسی کشور آمده است: «در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آرا مردم صورت گیرد. در خواست مراجعه به آرا عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.»
این در حالی است که بر اساس ساز و کار تعیین شده قانون، درخواست رفراندوم باید به تصویب دو سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد و بعد از آن طبق اصل 94 قانون اساسی و تفسیر ارائه شده توسط شورای نگهبان، این تصمیم قوه مقننه باید مورد تأیید شورای نگهبان برسد.
تنها انقلابی که حکومت و نامش را به رفراندوم گذاشت
محمدکاظم انبارلویی عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی در گفتگو با مهر و در خصوص سخنان مقام معظم رهبری در مورد رفراندوم و در مراسم افطاری دانشجویان، گفت: ما تنها انقلابی هستیم که بعد از پیروزی خود، نوع حکومت و نامش را به رفراندوم گذاشتیم. همین طور دو بار قانون اساسی خود را به رفراندوم گذاشتیم.
وی افزود: رفراندوم چیز بدی نیست و می‌توانیم مسائل و مشکلاتی که نیاز به عزم و اراده ملی دارد از این طریق حل کنیم.
انبارلویی ادامه داد: در اصل 59 قانون اساسی که شرایط آن را مشخص کرده است، نمایندگانی که برای تصویب قوانین انتخاب شده و به مجلس رفته‌اند، می‌توانند با دو سوم آرا به رفراندوم رأی دهند. هر چند تاکنون هیچکدام از آنان به موضوع رفراندوم رأی نداده اند و اصلاً موضوعی نبوده که نیازمند این نظر سنجی بوده باشد.
رفراندوم خواهی روپوشی برای پوشاندن ناکارآمدی‌ها است
عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی با اشاره به طرح موضوع رفراندوم از سوی برخی مسؤولین، اظهار داشت: آقای روحانی در زمان ریاست جمهوری خودشان و بعد از آن، این موضوع را مطرح کرد. در حالیکه همان موقع هم در صلاحیت او نبود که آن‌را مطرح کند، چون این امر در صلاحیت و اختیارات مجلس است.
این فعال سیاسی و رسانه افزود: در حالیکه روحانی که خواستار رفراندوم بوده و هست، باید بگوید ما در حال حاضر چه مشکل غیر قابل حلی را داریم که مجبوریم به‌صورت رفراندوم از مردم بپرسیم.
وی خاطر نشان ساخت: آیا آن زمانی که در اوایل دوره ریاست جمهوری آقای روحانی و زمانی که از مردم خواست برای گرفتن یا نگرفتن یارانه مجدداً ثبت نام کنند و بالای 90 درصد مردم خواستار پرداخت یارانه شدند، این رفراندوم نبوده است؟
انبارلویی تصریح کرد: در واقع موضوع رفراندوم روپوشی برای پوشاندن ناکارآمدی و گریز از انجام وظایف توسط برخی مسئولین شده است.
مشکلات با علم و تدبیر مجلس و شوراها قابل حل است
وی با بیان اینکه مشکلات با علم و تدبیر مجلس و شوراها که مردم انتخابی می‌کنند، قابل حل است، تأکید کرد: در هیچ کجای دنیا موضوعات مهم امنیتی و فرهنگی را به رفراندوم نمی‌گذارند. البته کشور یک سری مسائل اجتماعی و اقتصادی دارد که مسئولینی را برای حل آنان انتخاب کرده‌ایم و اگر نتوانند این مشکلات را رفع کنند دیگر در انتخاب‌های بعدی به آنان رأی نخواهیم داد.
جمهوری اسلامی بن‌بست ندارد
بی‌تردید ساختار در جمهوری اسلامی به گونه‌ای است که بن بستی برای ارائه راه حل برای برون رفت از مشکلات کشور وجود ندارد. قانون اساسی کشورمان ظرفیت‌های بزرگی را برای تعیین تکلیف موضوعات بسیار مهم و بدون راه حل در اداره کشور طراحی کرده است اما این ظرفیت‌ها با شرایط خاص و روال قانونی خاص خود قابل اجرا است.
این در حالی است برخی از بازیگران سیاسی در کشورمان در حالی که از اختیارات قابل توجهی برخوردار بودند در مقابل قصورات و کوتاهی‌ها و ناکارآمدی‌های خود به دنبال فرافکنی و موج سواری و سو استفاده از برخی مشکلات کنونی کشور هستند.
رفراندوم با وجود این همه انتخابات بی معناست
از جمله این افراد حسن روحانی رئیس جمهوری سابق کشورمان است که در چه دوران ریاست جمهوری خود و چه در پی ناآرامی‌های پاییز گذشته موضوع رفراندوم را بارها مطرح کرده است. حسن روحانی در سالهای ریاست‌جمهوری خود نیز بارها از کلیدواژه رفراندوم بهره برد اما هیچ‌گاه برای عملیاتی کردن آن، اراده جدی از خود بروز نداد. روحانی و یاران اصلاح‌طلبش در هشت سال تفوق سیاسی بر پاستور و داشتن همراهی مجلس (طبق قانون اساسی درخواست مراجعه به آرای عمومی در اختیار مجلس است) هیچ‌گاه برای تحقق همه‌پرسی اقدام نکردند اما اکنون که در مهجوریت به سر می‌برند، یک‌باره علم همه‌پرسی را بلند کرده‌اند و مدعی مردم‌گرایی شده‌اند.
نباید اجازه عوام‌فریبی با رمز رفراندوم را داد
در تمام این سالهای پس از انقلاب شاهد برگزاری انتخابات‌های مختلف بودیم. اگر مشکلات زیادی بخصوص در عرصه اقتصادی داریم دلیل آن کوتاهی‌ها و ضعف‌های مدیران و برخی مسؤولین اجرایی بوده است لذا نباید اجازه داد رفراندوم رمز و بهانه‌ای برای عوام فریبی و موج سواری شود.
بدین ترتیب برگزاری رفراندوم برای موضوعاتی که قابل حل است و راه حل آن مشخص است مستلزم صرف هزینه‌های بسیار و زمان چند ماهه است و در شرایطی که عموم مردم و مسؤلین کشور برای حل مشکلات خود تلاش کند دچار دوقطبی‌های مخربی می‌شود که آثار و تبعات آن بسیار پر هزینه تر از فواید یک رفراندوم است. ضمن آنکه آنهایی که بر طبل برگزاری رفراندوم می‌کوبند همان‌هایی هستند که در زمان مسئولیت خود، پس از انتخاب شدن در انتخابات به آرا انتخاب کنندگان و گروه‌های ائتلافی خود پشت پا زده و آنان را تا پایان دوره خود رنجاندند. پس لازم است ادعای آنها را رفراندوم خواهی نپذیرفت و در صداقت‌شان شک نکرد.
