دنیا زبان ما را یاد گرفت

به گزارش مشرق، ریل جدید دیپلماسی در دولت سیزدهم از روزهای نخست بنا گذاشته شد. تأکید بر گسترش رابطه با همسایگان و توسعه سد دیپلماسی و البته توجه به دیپلماسی اقتصادی ازجمله محورهایی است که رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه بر آن تأکید کرده‌اند. سیدابراهیم رئیسی از نخستین نشست مطبوعاتی خود به‌عنوان رئیس‌جمهور حتی از این گفت که ایران میز مذاکره را ترک نمی‌کند و پنجره دیپلماسی در مسیر منافع ملی همواره باز خواهد بود؛ موضعی که رئیس‌جمهور در نهمین گفت‌وگوی تلویزیونی خود نیز آن را تکرار کرد. تفاوت اینجاست که حالا 21‌ماه از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد و می‌توان مهم‌ترین رخدادها در حوزه سیاست خارجی را مرور و بررسی کرد. در این گزارش از جزئیات 15سفر خارجی رئیس‌جمهور گرفته تا سرفصل‌های دیگری مثل احیای روابط با عربستان پس از 7سال و ادامه تبادل پیام‌ها و گفت‌وگوها با غرب را می‌خوانید.

توسعه سبد دیپلماسی و عضویت در سازمان شانگهای در نخستین ماه‌های دولت سیزدهم بررسی عضویت ایران در سازمان شانگهای در اجلاس این سازمان رخ داد. درحالی‌که از آغاز مراودات ایران با این سازمان بیش از 17سال می‌گذرد، این عضویت در اجلاس سازمان شانگهای در شانزدهم تیرماه در هند نهایی خواهد شد و ایران به‌طور رسمی در کنار کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، جمهوری تاجیکستان، هند و پاکستان به عضویت این سازمان درمی‌آید. این در حالی است که در دولت پیشین حتی پس از خروج آمریکا از برجام در سال97 تمرکز بر گفت‌وگو و رابطه با کشورهای اروپایی بود و از گسترش رابطه با کشورهای همسایه و شرقی غفلت شد.

تجمعی که پس از 15سال لغو شد برگزارنشدن تجمع منافقین در فرانسه دیگر خبری بود که بازتاب‌هایی گسترده داشت. تجمعی که از سال2008 هرساله در پاریس برگزار می‌شد، امسال با اعلام پلیس فرانسه مجوز برگزاری نگرفت. این اتفاق در حالی رخ داد که در دولت قبلی نه‌تنها این تجمع برگزار می‌شد، بلکه چهره‌هایی مثل جان بولتون در آن شرکت و ادعاهایی علیه ایران و امنیت ملی کشور مطرح می‌کردند. این بار اما پلیس فرانسه دلیل این تصمیم را «امنیتی» و «خطر تروریستی» اعلام کرد. هرچند که برخی دلیل اصلی لغو تجمع را در ادامه گفت‌وگوها و رایزنی‌ها میان ایران و اروپا دانستند. نکته دیگر اینجاست که این اتفاق با حمله پلیس آلبانی به اردوگاه منافقین و مجروح‌شدن 36نفر و کشته‌شدن یک نفر از آنان در این کشور همزمان شد. وزارت کشور آلبانی در بیانیه‌ای اعلام کرد منافقین مطابق توافق سال2014 عمل نکردند.

15سفر خارجی رئیس‌جمهور طی 21ماه سیدابراهیم رئیسی در طول 21‌ماه ریاست‌جمهوری 15سفر خارجی داشته است. درحالی‌که در دولت پیشین سفرهای خارجی رئیس‌جمهور معدود بود و در سال‌های آخر حیات دولت نیز روحانی در رویکرد یکجانشینی و به بهانه شیوع کرونا بعضا از طریق ویدئوکنفرانس در اجلاس‌ها و نشست‌های بین‌المللی شرکت می‌کرد، رئیسی اما از شهریور1400 تا امروز به کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، قطر، عمان، ترکمنستان، ازبکستان، نیویورک (سازمان ملل متحد)، قزاقستان، چین، سوریه، اندونزی، ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا سفر کرده است. در همه این سفرها نیز توسعه همکاری‌های سیاسی و اقتصادی و امضای اسناد همکاری میان ایران و این کشورها در دستور کار رئیسی و هیأت همراه او قرار داشته است.

احیای رابطه با عربستان و همسایگان رابطه با کشورهای همسایه ازجمله کلیدواژه‌هایی بود که وزارت خارجه در دولت سیزدهم از روزهای نخست بر آن تأکید داشت؛ موضوعی که در دستورکار دولت قبلی قرار نداشت و این ظرفیت سیاسی و اقتصادی بزرگ مغفول مانده بود. در دولت سیزدهم اما رایزنی‌های دیپلماتیک با همسایگان و گفت‌وگو بر سر مسائل مشترک در دستور کار قرار گرفت و درنهایت پس از 7سال قطع ارتباط دیپلماتیک، روابط ایران و عربستان با توافقی در پکن احیا شد. این در حالی بود که پیش از این و اتفاقی مثل حادثه منا تا زمانی که رهبر معظم انقلاب در یک موضع‌گیری رسمی از انتقام سخت و خشن حرف نزده بودند، عربستان حتی پیکر شهدای ایرانی را هم پس نمی‌داد.

میزبانی رئیس‌جمهور از سران 11کشور در دولت سیزدهم در کنار 15سفر خارجی، 11میزبانی از سران کشورها در تهران انجام شده و رفت‌وآمد مقامات خارجی به ایران در مقایسه با دولت پیشین روندی فزاینده داشته است. نخستین میزبانی رئیس‌جمهور در اردیبهشت1401 از بشاراسد همتای سوری خود بود. در ادامه به‌ترتیب سران کشورهای تاجیکستان، ونزوئلا، ترکمنستان، قزاقستان، ترکیه، ارمنستان، عراق، بلاروس، قطر، عمان و ازبکستان به ایران سفر کردند. در این سفرها اسناد همکاری میان 2کشور امضا و بر توسعه روابط سیاسی و اقتصادی و استفاده از ظرفیت‌های مغفول‌مانده تأکید شد.

برگ جدید در روابط ایران و مصر در راستای تلاش‌های دیپلماتیک وزارت خارجه برای تقویت روابط دیپلماتیک و توافق ایران با عربستان، دیگر کشورهای عربی ازجمله مصر و اردن نیز نسبت به احیای رابطه با ایران ابراز تمایل کردند؛ اتفاقی که دولت پیشین رخ نداد و در سایه نگاه مطلق دولت حسن روحانی به غرب به خیال بستن با کدخدا، برخی از کشورهای همسایه مثل بحرین و امارات درپی عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی برآمدند. امروز اما در ادامه همگرایی منطقه‌ای این رژیم منزوی‌تر از گذشته شده و این روند با احیای رابطه ایران و مصر ادامه پیدا می‌کند؛ موضوعی که پس از موضع رهبر معظم انقلاب به‌گفته رئیس‌جمهوری در دستور کار دولت قرار گرفته است.

شکستن رکورد تجارت خارجی پس از انقلاب طبق آماری که رئیس‌جمهور اعلام کرده، در دولت سیزدهم 53میلیارد دلار تجارت خارجی انجام شده که رکوردی در 40سال پس از انقلاب محسوب می‌شود. درحالی‌که در دولت پیشین گفته می‌شد نمی‌شود بیشتر از 200 تا 300‌هزار بشکه نفت فروخت، اما رئیس‌جمهور اعلام کرد که دولت سیزدهم در نخستین بررسی به این نتیجه رسید که می‌توان تا بیش از یک‌میلیون بشکه هم فروخت و پول آن را هم گرفت. همچنین 87میلیون لیتر میعانات گازی که در دولت قبل در انبار کشتی‌ها ذخیره شده بود نیز در سایه سفرها و روابط خارجی امروز به‌طور کامل فروش رفته است.

آزادسازی زندانیان و رایزنی‌های دیپلماتیک برای تبادل زندانیان آزادسازی زندانیان ایرانی خارج از کشور در راستای رایزنی‌های دیپلماتیک و بعضا تبادل زندانیان، دیگر برنامه وزارت خارجه دولت سیزدهم از آغاز بوده است؛ چراکه در دولت پیشین چنین اقداماتی انجام نشده بود اما در رأس اقدامات دولت سیزدهم بازگشت اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی که از تیرماه1397 با اتهام تلاش برای بمبگذاری در تجمع منافقین در بلژیک بازداشت و زندانی شده بود، قرار دارد. همچنین به‌گفته سخنگوی وزارت خارجه تبادل پیام میان ایران وآمریکا برای تبادل زندانیان با واسطه در جریان است و درصورت اراده طرف آمریکا می‌تواند در آینده نزدیک به نتیجه برسد.