دو گام ایران در فردو
واکنش تهران به قطعنامه اخیر شورای حکام علیه ایران رونمایی شد و روز گذشته رئیس سازمان انرژی اتمی از تولید اورانیوم 60درصدی برای اولین بار در سایت فردو خبر داد. سازمان انرژی اتمی در واکنش به قطعنامه شورای حکام به تولید اورانیوم تا غنای 60درصد در سایت فردو اقدام کرد و صبح روز دوشنبه تولید آن به مرحله پایداری رسید.
اما تهران با این کار با یک تیر دونشان زد؛ هم غنی‌سازی 60درصدی را در تاسیسات حساس و استراتژیک فردو آغاز و به این وسیله حاشیه امنی برای ذخایر خود ایجاد کرد و هم بر حجم و میزان ذخایر خود افزود با این حال واکنش تهران به قطعنامه آژانس به همین‌جا ختم نشد. در دومین اقدام در واکنش به قطعنامه مذکور نیز ایران دو آبشار دیگر IR-2m و IR-4 را در سایت نطنز بازبینی و گازدهی کرد و دو آبشار دیگر از این ماشین ها برای گازدهی آماده شده است.
به گزارش «ایسنا»، به نظر می‌رسد سازمان انرژی اتمی به دنبال آن است تا از امکانات و فضای سایت فردو برای تجهیز و تولید حداکثر استفاده را به کار گیرد. اقدامات در فردو به این شرح است: «آغاز روند تعویض ماشین های سانتریفیوژ نسل اول با ماشین های پیشرفته IR-6 در این مجتمع که باعث افزایش چشمگیر ظرفیت تولید می‌شود. آغاز روند تجهیز سالن B (واحد یک) با ظرفیت 8 زنجیره جدید که با توجه به ضرورت ایجاد زیرساخت به شکل مرحله ای صورت خواهد گرفت.» اقدامات صورت گرفته در نطنز نیز به این شرح است: «گازدهی به دو زنجیره جدید از ماشین های پیشرفته نوع IR-2m و IR-4. - شروع پاسیواسیون دو زنجیره دیگر از همین (نوع IR-2m و IR-4) که در روزهای آینده به مرحله گازدهی خواهد رسید. آغاز روند راه اندازی واحد B1000 با ظرفیت 8 واحد با توجه به اینکه تکمیل این اقدام باتوجه به ضرورت ایجاد زیرساخت، به شکل مرحله ای صورت خواهد گرفت.» محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز گذشته در حاشیه بازدید از بیستمین نمایشگاه محیط‌زیست درباره واکنش ایران به قطعنامه شورای حکام گفت: «گفته بودیم که فشار و قطعنامه سیاسی چیزی را تغییر نمی دهد و صدور قطعنامه واکنش جدی دارد و به همین خاطر تولید اورانیوم 60درصد در فردو از روز دوشنبه آغاز شده است.» البته روز دوشنبه نیز ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی گفته بود که در نخستین گام، چند اقدام در دستور کار سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفت و اجرای آنها روز یکشنبه با حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مجتمع های غنی سازی شهید احمدی روشن (نطنز) و دکتر علی محمدی (فردو) انجام شد.
قطعنامه ها از ایران چه می خواهند؟
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه 26 آبان ماه دومین قطعنامه ضدایرانی را که قبلا توسط آمریکا و تروئیکای اروپایی پیشنهاد شده بود، به تصویب رساند. در این قطعنامه از ایران خواسته شده است که با تحقیقات آژانس درباره آثار اورانیوم یافت شده در سه سایت اعلام نشده آن «فورا همکاری کند.» اولین قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس از سال 2012 تاکنون نیز در تاریخ 30 خرداد 99 تصویب شد و در آن زمان این قطعنامه ضدایرانی را انگلیس، آلمان و فرانسه ارائه کردند. بر اساس قطعنامه مذکور از ایران خواسته شده بود عدم‌همکاری با آژانس و ممانعت از دسترسی بازرسان به دو مکان (هسته ای) را متوقف کند. ایران بعد از صدور قطعنامه خرداد ماه اقداماتی واکنشی انجام داد از جمله در واکنش به نتیجه نشست شورای حکام درمجموع 27 دوربین را قطع و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته -IR6 را در تاسیسات زیرزمینی نطنز آغاز کرد. اما این بار ایران علاوه بر نطنز در فردو نیز عملیات انجام داده است؛ سایتی که به دلیل موقعیت آن و قرار گرفتن در یک منطقه کوهستانی، اهمیت بیشتری برای غرب دارد. این در حالی است که طبق بیانیه مطبوعاتی هسته ای لوزان که توسط وزیر امور خارجه ایران و کشورهای 1+5و اتحادیه اروپا منتشر شد، مرکز فردو باید از یک مرکز غنی سازی، به یک مرکز جهت فعالیت‌های علمی و پژوهشی، محدود شود و تاسیسات هسته ای نطنز به عنوان تنها مرکز غنی سازی در ایران، به کار خود ادامه دهد. البته اقدامات ایران در نطنز نیز به شدت تحت نظر است؛ تاجایی که در آخرین موارد زمانی که در اواسط مهر ماه سال‌جاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش محرمانه ای در مورد غنی سازی در آبشار سوم سانتریفیوژهای جدید نطنز منتشر کرد، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در واکنش به انتشار این گزارش گفت: «این موضوع را تایید می کنم البته این گزارش‌ها محرمانه است و آژانس باید ملاحظات محرمانگی را رعایت کند، البته هر مرتبه این گزارش‌های محرمانه در اختیار رسانه ها قرار می‌گیرد.»
هم اهرم‌سازی، هم همکاری
همچنین بعد از صدور قطعنامه اخیر (قطعنامه نوامبر) که سومین قطعنامه شورای حکام علیه ایران در کمتر از 3 سال گذشته است تحلیلگران با توجه به لحن تند آن تاکید کردند که اگر ایران اقدام به واکنش تندی بکند احتمالا با پیامدهایی از جمله ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت در نشست بعدی شورای حکام در ماه مارس مواجه خواهد شد. بنابراین ایران در کنار استفاده از اهرم های فشار، باید رویکرد همکاری جویانه‌ای با آژانس را نیز مدنظر داشته باشد.
واکنش آمریکا
این در حالی است که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به گزارش‌ها درخصوص غنی‌سازی اورانیوم 60درصدی در سایت فردو در ایران واکنش نشان داد. به گزارش «ایسنا» به نقل از المیادین، آنتونی بلینکن در نشست خبری مشترک با محمد بن‌عبدالرحمن، وزیر خارجه قطر تاکید کرد که نمی‌توان گزارش‌ها درخصوص غنی‌سازی اورانیوم 60درصدی توسط ایران در سایت فردو را تایید کرد. وی همچنین گفت ایران تلاش می‌کند مسائلی را وارد (مذاکرات) کند که ارتباطی با تلاش‌ها برای احیای برجام ندارد.
سابقه اقدامات ایران در فردو
بعد از خروج یک جانبه دونالد ترامپ از برجام، ایران در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران، در تاریخ 16 آبان 1398 سازمان انرژی اتمی ایران از آغاز دوباره فعالیت تاسیسات هسته ای شهید علی محمدی (فردو) جهت غنی سازی اورانیوم تا سقف 5درصد خبر داد. همچنین در اقدامی تلافی جویانه، جمهوری اسلامی در دی ماه سال 1399 اقدام به از سرگیری غنی‌سازی 20درصدی در این تاسیسات کرد. در آخرین اقدامات ایران نیز در 19 تیر ماه، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نصب و گازدهی به زنجیره جدید ماشین های سانتریفیوژ که دو هفته قبل‌تر فرآیند نصب و گازدهی به آنها در فردو به انجام رسیده بود خبر داد و گفت از این سانتریفیوژها، اورانیوم غنی شده 20درصد برداشت شد. وی ادامه داد: «این اقدام ایران در برداشت محصول 20درصد از این زنجیره بخش فنی پایانی این اقدام اعلام شده قبلی بود.»
روزنه امید هنوز باقی است؟
با وجود تقابل ایران و آمریکا در خصوص پرونده هسته ای ایران و حتی برخی اظهارنظرها مبنی براینکه احتمالا کار به جاهای باریک کشیده می‌شود، اما برخی دیگر نیز معتقد هستند که شاید از دل همین بحران، راه‌حلی برای رفع تنش ها بیرون بیاید.
همچنانکه روز دوشنبه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخشی از گفت وگو با شبکه سی بی سی گفت که آژانس فکر نمی کند هنوز زمان آن فرا رسیده باشد که اذعان کند ایران یک قدرت هسته ای است و هیچ اطلاعاتی دال بر اینکه جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر در حال پیشبرد یک برنامه تسلیحات هسته ای است، در اختیار ندارد.
گروسی در پاسخ به اینکه از نظر او، ایران چقدر به ساختن یک بمب هسته ای نزدیک است، گفت: «در این سطح از تولید اورانیوم [با این میزان خلوص] ایران تاکنون مواد کافی برای داشتن بیش از یک بمب را در صورتی که بخواهد تولید کند، در اختیار دارد. اما هیچ‌گونه اطلاعاتی نداریم که نشان دهد ایران در حال حاضر یک برنامه هسته ای تسلیحاتی دارد.»
او در ادامه در پاسخ به اینکه آیا در رابطه با ایران به نقطه بی بازگشت رسیده است یا نه تاکید کرد: «نه هنوز به آن نقطه نرسیده ایم. اما باید سخت تلاش کنیم تا به آن جا نرسیم.»
--> اخبار مرتبط