صدای زنگ هشدار را می‌شنوید؟
«اگر دردم یکی بودی چه بودی» صحبت از دردهایی است که درمان دارد؛ اما چه درمانی؟ اینجا درد بیماری شما را از پای در نمی‌آورد، بلکه هزینه‌های درمان بیماری امانت را می برد.
در همین حوالی برخی از مردم باوجود بیماری هرگز خود را در مسیر دارو و درمان نمی‌اندازند، زیرا در پایان ممکن است مجبور به فروش فرش زیر پای خود شوند. البته شرط رسیدن به این مرحله وجود داروی موردنظر در بازار است. با کمبود داروهایی که درد امروز و دیروز بیماران و خانواده‌های آنها نیست و هر روز بر فهرست آنها افزوده می‌شود، بازار نسخه‌پیچان ناصرخسرو داغ شده است. زنگ هشدار کمبود دارو چند سالی است که به صدا در آمده و در ماه‌های اخیر هم برخی مسئولان و شرکت‌های داروسازی درباره این کمبودها هشدار داده بودند. هشدارها شنیده شد، اما جدی گرفته نشد و اقدامی برای پیشگیری از کمبود دارو صورت نگرفت. بی‌توجهی به مشکلات حوزه دارو، امروز دامن بیماران بزرگسال و کودک را گرفته و در مواقعی شاهد مرگی غم‌انگیز هستیم؛ مرگی که علت آن قطعا بی‌تدبیری است. صمت در این گزارش به بررسی وضعیت وخیم ذخیره دارویی در کشور پرداخت.
کمبود داروهای حیاتی به مرز هشدار رسید
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیان کرد: گرچه ذخایر دارویی ما به 70 درصد رسیده، اما مشکلات دیگری در مرحله توزیع و بهره‌برداری داریم که بیشتر به منابع بازمی‌گردد و با توافقی که با سازمان برنامه و بودجه کرده‌ایم این مشکل در حال حل شدن است.
بهرام عین‌اللهی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره اینکه عنوان می‌شود کمبود دارو از 400 به 70 قلم رسیده، گفت: در بحث دارو 3 مرحله داریم؛ نخست مرحله تولید دارو است، سپس توزیع دارو و دیگری استفاده و بهره‌برداری در داروخانه‌ها. آن چیزی که ما می‌گوییم این است که کمبودهای ما در تولید به 70 قلم رسیده است.
مجتبی بوربور، نایب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو با تایید خبر کمبود دارو، گفت: به‌نظر می‌رسد اگر دولت برای تامین دارو اقدام عاجل بین سازمانی انجام ندهد، در 2 تا 3 ماه آینده در زمینه داروهای بیمارستانی و ساده با کمبود جدی مواجه خواهیم شد. وی با اشاره به چالش‌های پیش روی صنایع دارویی کشور، گفت: کمبود نقدینگی، افزایش نرخ نهاده‌ها و مواد اولیه تولید، تاخیر در پرداخت بدهی ازسوی بدهکاران دولتی مانند تامین اجتماعی و دانشگاه علوم پزشکی را می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین چالش تولید دارو در کشور معرفی کرد. تردید نداشته باشید که تولیدکنندگان تمایل به تولید دارند اما نمی‌توانند با این شرایط ادامه بدهند. نایب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو مشکلات ایجادشده در صنعت دارو را فقط ناشی از کم‌کاری‌های وزارت بهداشت ندانست و افزود: سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و گمرکات نیز در چالش‌های پیش آمده نقش دارند. دولت همراهی نمی‌کند و تولیدکننده را در منگنه قرار می‌دهد، اما انتظار دارد تولید ادامه داشته باشد.
سازمان برنامه و بودجه را بازخواست کنید
علیرضا رئیسی، سخنگوی سابق وزارت بهداشت درباره استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای کمک به بهبود شرایط بد دارو به صمت گفت: بخش خصوصی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ بخشی که در حال حاضر تولید دارند و درصد کمی از بخش خصوصی که به‌دلیل مشکلات ارزی مواد اولیه موردنیاز آنها تامین نمی‌شود. در حقیقت موضوع اصلی تخصیص ارز است و اگر دولت در این زمینه از بخش خصوصی حمایت کند، شرکت‌های دارویی توانایی خوبی در تولید دارو دارند.
وی ضمن تاکید بر اینکه مشکل کمبود دارو با تولیدات داخل رفع می‌شود، افزود: بخش خصوصی باوجود مشکلات بسیاری که در مسیر تولید دارو قرار گرفته، توانسته در روند تولید بسیار موفق عمل کند؛ بر همین اساس باید روی تولید داخلی دارو سرمایه‌گذاری بیشتری کرد.
بیمهها چه میکنند؟
سخنگوی سابق وزارت بهداشت با اشاره به نقش بیمهها در مدیریت وضعیت بحرانی دارو اظهار کرد: اگر قرار است باتوجه به تغییرات نرخ ارز شاهد افزایش نرخ تمام‌شده دارو باشیم، این تفاوت نرخ نباید روی دوش مردم باشد و باید بیمهها آن را پوشش دهند. شرکت‌های بیمه‌ای باید بالاخره تکلیف را روشن کنند.
3 نکته کلیدی درباره داروها
رئیسی در تشریح عوامل تاثیرگذار بر کمبود دارو افزود: 3 نکته کلیدی درباره داروها همیشه مطرح است؛ وجود دارو، کیفیت دارو و نرخ دارو که باید هر 3 به‌صورت همزمان مدیریت شود؛ به‌بیانی دیگر دارو باید موجود، کیفیت خوبی داشته باشد و با نرخ مناسب به‌دست مصرف‌کننده برسد. در واقع هر 3 مورد مذکور اثر مستقیمی در درمان بیمار دارد و خلل در هر یک می‌تواند ضربه بدی به این روند بزند. البته تجویز دارو نیز می‌تواند چهارمین عامل تاثیرگذار باشد.
دخلوخرجها جور در نمیآید
سخنگوی سابق وزارت بهداشت با اشاره به کمبود دارو در 3 سال اخیر گفت: اتفاقی که در 3 سال اخیر رخ داده، ناشی از تغییر نرخ ارز و کم‌وکیف تخصیص آن است. متاسفانه برنامه مشترکی بین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، بیمهها، سازمان غذا دارو و بخش خصوصی وجود ندارد. در بخش خصوصی به هماهنگی قوی تر، مدیریت تولید و مدیریت مالی به‌منظور تامین اعتبار نیاز داریم.
وی با اشاره به تاثیر قیمت‌گذاری دستوری بر شکل‌گیری کمبود دارو اظهار کرد: صحبت فقط تغییر نرخ مواد اولیه نیست، بلکه در کل هزینه تمام‌شده تولید دارو بسیار افزایش داشته و برخی از شرکت‌های دارویی به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید زیانده شده‌اند، این در حالی است که دولت با پافشاری بر قیمت‌گذاری دستوری باعث تعطیلی برخی از شرکت‌های دارویی که دخل‌وخرج آنها جور در نمی‌آمد، شد. هنگامی که برنامه مشخصی نداریم و نرخ ارز نیز ثبات ندارد، واضح است که با آشفتگی بازار دارو مواجه می‌شویم.
راهکار چیست؟
رئیسی با بیان راه‌حلی برای مشکل کمبود دارو گفت: با در نظر گرفتن فصل و برخی از عوامل تاثیرگذار، میزان مصرف دارو در کشور مشخص است و دستیابی به این آمار برای سازمان غذا و دارو کار زمان‌بری نیست. همچنین تولید داخلی یا خارجی و نرخ دارو مشخص است. راهکار اصلی این است که با بررسی این آمار در نهایت هزینه‌های لازم برای تامین این مقدار دارو محاسبه و کنار گذاشته شود.
سخن پایانی
کمبود دارو درد همیشگی بیماران است که هیچ درمانی ندارد. سال گذشته در هر ماه کشور با کمبود نوعی از دارو مواجه بود و پس از گذشت مدتی صحبت از کمبود دارویی دیگر می‌شد. گاهی کمبود دارو جان عزیزی را می‌گیرد و گاهی تهدید از دست رفتن جان نیست، بلکه ادامه زندگی پر از رنج و مصیبت است.
برخی معتقدند مسئولان بی‌توجه به نگرانی‌ها و پیش‌بینی‌های صورت گرفته به‌جای بودجه 105 تا 160 هزار میلیارد تومانی یارانه دارو و تجهیزات پزشکی، به اختصاص بودجه 69 هزار میلیارد تومانی رای دادند و این تراژدی را رقم زدند. نکته دردناک این است که به‌عقیده فعالان این حوزه به‌نظر می‌رسد اگر دولت برای تامین دارو اقدام عاجل بین سازمانی انجام ندهد، در 2 تا 3 ماه آینده در زمینه داروهای بیمارستانی و ساده با کمبود جدی مواجه خواهیم شد. به‌هرحال باوجود هشدارهایی که از سال 1401 داده شده بود، هیچ اقدامی صورت نگرفت و مسئولان محترم رویه «چو فردا شود، فکر فردا کنیم» را پیش گرفتند.
خبرنگار صمت پیگیری‌های زیادی از مسئولان مربوطه در سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت و برخی از اعضای کمیسیون بهداشت مجلس انجام داد. نکته جالب‌توجه این است که بیشتر این افراد پس از مطلع شدن از موضوع گزارش (کمبود دارو) به‌طرزی عجیب و ناگهانی در وسط جلسه‌ای قرار می‌گرفتند که در سکوتی کامل برگزار شده بود!