صفر تا صد حضور پویانمایی در جشنواره فیلم فجر / از انتقاد ها تا رویکرد انیمیشن ها در جشنواره

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو، سینمای ایران طی سال ها و تجربیات خود نشان داد که انیمیشن برای آن بسیار جذاب است و مخاطبان پر و پا قرص خود را دارد. به همین دلیل بخش انیمیشن از سال 1394 در سی و چهارمین دوره جشنواره فجر به این جشنواره اضافه شد. تا کنون آثار بسیاری در جشنواره فیلم فجر در حوزه کودک و نوجوان حضور داشتند اما آن طور که پیش بینی می شد به آن ها پرداخته نشد.

سوره از انیمشن جشنواره کناره گیری کرد

حمیدرضا جعفریان، رئیس سازمان سینمایی سوره، در این راستا با کنایه‌ای به جشنواره فیلم فجر گفت: «در چهار سال گذشته که من در سمت ریاست سازمان سینمایی سوره بودم، 13 فیلم برای جشنواره فیلم فجر ساخته شد. تلاش ما همیشه این بوده که از آثار خوب حمایت کنیم، نه افراد. ما سعی داریم سالی حداقل دو انیمیشن تولید کنیم، زیرا سینمای کودک و نوجوان با استقبال خوبی روبه‌رو است، اما جشنواره فیلم فجر ظاهراً علاقه‌ای به سینمای کودک ندارد. به همین دلیل، ما دیگر انیمیشن‌های خود را به فجر ارسال نمی‌کنیم، چرا که با این آثار برخورد مناسبی نمی‌شود.»

انیمیشن در جشنواره فجر فدا می شود

علاوه بر آن تا کنون آثار بسیاری در حوزه کودک و نوجوان به جشنواره فجر ارائه شده اما بسیاری از آن ها حتی برای سیمرغ بلورین و بخش های اهدای جوایز نامزد هم نشدند، همین امر موجب دلسرد شدن بسیاری از انیمیشن ساز ها و فعالان این حوزه شده است. این در حالی است که استقبال مردم از انیمیشن ها، بسیاری را شگفت زده کرده است. آمار بالای فروش فیلم‌هایی مثل «بچه زرنگ»، «پسر دلفینی» نشان از همین استقبال مردم در سینما بود. ساخت انیمیشن پروسه ای طولانی و هزینه بردار است که جایگاه ویژه ای نیز در حوزه کودک و نوجوان دارد؛ این که بسیاری از تولیدکنندگان حاضر نیستند آثار خود را به جشنواره فجر بدهند نتیجه بی اعتنایی هایی است که در این حوزه به سازندگان می شود و نوعی اثر در جشنواره فجر به جای دیده شدن، فدا می شود.

امید انیمیشن ساز های امسال برای جشنواره فجر 43

عماد رحمانی، کارگردان انیمیشن «افسانه سپهر» که برای اکران این انیمیشن در جشنواره فجر امسال ثبت نام و اعلام آمادگی کرده است در بخشی از گفت و گوی خود با دانشجو گفت: سال گذشته در بخش انیمیشن، با اینکه چهار اثر به نمایش درآمدند، هیچ سیمرغی برای این بخش در نظر گرفته نشد و بهترین انیمیشن فقط یک دیپلم افتخار دریافت کرد. به نظر می‌رسد که حمایت جدی‌تری در این بخش لازم است و داوری باید به‌طور جدی‌تری روی این آثار تمرکز کند. همچنین، برخی قسمت‌های انیمیشن می‌توانند در رقابت‌های اصلی نیز حضور داشته باشند، که متأسفانه سال گذشته این اتفاق نیفتاد. به نظر می‌رسد که امسال فرایند و روند خوبی در این زمینه ایجاد شده و امیدوارم که این روند ادامه‌دار باشد.

• متن کامل گفت و گو را در اینجا بخوانید.

جشنواره پارسال با موجی از انتقاد

محمدمهدی شکوری، تهیه کننده «ببعی قهرمان» انیمیشن برتر جشنواره فجر در دوره 42 ضمن انتقاد از عملکرد فجر این دوره نسبت به صنعت انیمیشن گفت: سال‌ها است که جشنواره فجر، جشنواره پویانمایی و حوزه کودک نیست. دوستان با جدا کردن بخش پویانمایی، ادعای بها دادن به این بخش را می‌کنند اما جوری رفتار می‌کنند که انگار پویانمایی، سینمایی نیست؛ در صورتی که همه پویانمایی‌ها، سینمایی بودند و باید در کنار سایر کارهای سینمایی مورد قضاوت قرار می‌گرفتند.

روند حضور انیمیشن در جشنواره فجر

در ادامه، مروری از شروع روند حضور انیمیشن در این جشنواره خواهیم داشت.

شروع غیر رسمی پویانمایی با تحویل سال 1500

در نوروز 1392، پویانمایی کمدی «تهران 1500» به کارگردانی بهرام عظیمی و تهیه‌کنندگی محمد و عبدالحسین ابوالحسنی به روی پرده رفت. این انیمیشن با صداپیشگی بازیگرانی نظیر محمدرضا شریفی نیا، مهران مدیری و بهرام رادان، داستان 15 روز پیش از سال 1500 هجری شمسی را روایت می‌کند. «تهران 1500» اولین فیلم پویانمایی بود که در ایران به اکران عمومی درآمد و مورد استقبال جشنواره‌های داخلی و خارجی قرار گرفت. این اثر در جشنواره فیلم فجر کاندید بهترین فیلم اول و برنده جایزه بهترین دستاورد هنری شد. همچنین در جشن حافظ نیز کاندید بهترین دستاورد فنی و هنری گردید. «تهران 1500» نخستین نماینده ایران در جشنواره انیمیشن انسی فرانسه و در جشنواره‌های پیساف کره و فیوچر فیلم ایتالیا به نمایش درآمد.

قصه رستم و سهراب به روایت برادران دالوند

«رستم و سهراب» اولین پویانمایی بود که نتوانست در جشنواره فیلم فجر شرکت کند. این اثر به تهیه‌کنندگی و کارگردانی برادران دالوند تولید شده و در بازار جشنواره کن به نمایش درآمد. در سال 1398، حدود 7 سال پس از تولید، این انیمیشن موفق به دریافت جایزه بهترین انیمیشن از جشنواره فیلم سیدنی شد. حق کپی رایت این پویانمایی توسط روسیه و امارات متحده عربی خریداری شده است. در این داستان، برخلاف نسخه اصلی، سهراب به دست پدرش کشته نمی‌شود، زیرا تهمینه قبل از نبرد نهایی از ماجرا آگاه شده و به میدان جنگ می‌آید تا آن‌ها را مطلع کند.

حضور بی سابقه 8 پویانمایی

در سال 1394 و سی و چهارمین دوره جشنواره فجر، برای نخستین بار 8 پویانمایی به‌طور هم‌زمان در این جشنواره شرکت کردند. این آثار شامل:

• فهرست مقدس (محمدامین همدانی)
• در مسیر باران (حامد کاتبی)
• پادشاه آب (مجید اسماعیلی)
• نبرد خلیج‌فارس 2 (فرهاد عظیما)
• قلب خورشید (احمد علمداری)
• بازمانده (احسان طاهری)
• کله آهنی (غلامرضا ملااحمدی)

در این دوره، حامد کاتبی برای پویانمایی «در مسیر باران» موفق به کسب عنوان بهترین کارگردانی شد. این انیمیشن که در سبک رئال ساخته شده و از چهره بازیگران استفاده کرده، داستانی درباره خواندن نماز باران توسط امام رضا (ع) را روایت می‌کند. آستان قدس رضوی اسپانسر اصلی این پویانمایی بوده و تهیه‌کنندگی آن را بر عهده داشته است. در ساخت شخصیت‌ها از صدا و چهره بازیگرانی مانند امین زندگانی و رحیم نوروزی استفاده شده است. همچنین، پویانمایی «فهرست مقدس» به کارگردانی محمدامین همدانی، عنوان بهترین انیمیشن را در این دوره از جشنواره فجر کسب کرد. این اثر همچنین جایزه ویژه هیئت داوران برای دستاورد تکنیکی درخشان از جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان و جایزه بهترین انیمیشن را از دو جشنواره مادرید اسپانیا و هالیوود مووینگ پیکچرز آمریکا در سال 2016 دریافت کرده است.

حضور رسمی پویانمایی‌

حضور پررنگ آثار پویانمایی در سی و چهارمین جشنواره فجر منجر به ایجاد بخشی مستقل برای پویانمایی در این جشنواره شد. از سال 1397، با تأمین شرایط لازم، یک سیمرغ برای بهترین پویانمایی سینمای ایران در نظر گرفته شد. این سیمرغ برای نخستین بار در سی و هفتمین دوره جشنواره فجر به «آخرین داستان» به کارگردانی اشکان رهگذر تعلق گرفت. این انیمیشن لیستی بلند از جوایز را در کارنامه خود دارد، از جمله: پروانه زرین بهترین کارگردان بلند پویانمایی بهترین فیلمنامه بخش بین‌الملل از سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان جایزه ویژه هیئت داوران از همین جشنواره تندیس طلایی بهترین اثر بلند در یازدهمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران «آخرین داستان» همچنین در جشنواره‌های جهانی مانند جشنواره‌های اسپانیا، آمریکای جنوبی و سن دیگو آمریکا در سال 2018 جایزه بهترین پویانمایی بلند سینمایی را دریافت کرد و مورد تحسین قرار گرفت. پویانمایی «بنیامین» نیز در سی و هفتمین جشنواره فجر حضور داشت. اگرچه این اثر به بخش رقابتی جشنواره فیلم فجر راه نیافت، اما موفق به کسب جایزه بهترین پویانمایی سینمایی در سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان اصفهان شد. علاوه بر این، «بنیامین» در تانزانیا نیز موفق به دریافت جوایز بهترین فیلم داستانی و بهترین کاراکتر پویانمایی گردید. دیگر پویانمایی حاضر در این دوره از جشنواره فجر، «شب آفتابی» به کارگردانی علی مدنی بود.

انیمیشن هایی که از جشنواره فجر انصراف دادند!

در میان پویانمایی‌های مطرح کشور، برخی آثار به دلایلی از حضور در جشنواره فجر انصراف داده یا شانس حضور در آن را نیافته‌اند.

1. بانویی از روم

پویانمایی «شاهزاده روم» به کارگردانی هادی محمدیان و تهیه‌کنندگی حامد جعفری، در سال 1394 منتشر شد و با استقبال خوبی روبرو شد. این اثر در سی و سومین جشنواره فیلم فجر تنها موفق به دریافت لوح تقدیر ویژه دبیر جشنواره شد.

2. فیلشاه

پویانمایی «فیلشاه»، ساخته هادی محمدیان و تهیه‌کنندگی حامد جعفری، به عنوان تنها پویانمایی راه‌یافته به بخش مسابقه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر معرفی شد، اما از داوری کنار گذاشته شد. با این حال، این انیمیشن در اکران نوروزی 1397 رکورد فروش و تعداد مخاطب تاریخ پویانمایی ایران را شکست و به پرفروش‌ترین پویانمایی تبدیل شد.

3. پسر دلفینی

پویانمایی «پسر دلفینی» در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر از حضور در این رویداد انصراف داد. محمدامین همدانی، تهیه‌کننده این اثر، دلیل انصراف را عدم قرارگیری در بخش رقابتی اصلی جشنواره عنوان کرد و اظهار داشت که جشنواره فجر بیشتر یک رویداد سلبریتی‌محور است. «پسر دلفینی» تنها پویانمایی بود که در بین 62 اثر متقاضی، شانس حضور داشت و در جشنواره فیلم شانگ‌های چین شرکت کرده است.

4. لوپتو

پویانمایی «لوپتو» به کارگردانی عباس عسکری و تهیه‌کنندگی محمدحسین صادقی، با موفقیت در جشنواره فیلم کودک و نوجوان جوایزی کسب کرد، اما در جشنواره فجر حضور نیافت. صادقی توضیح داد که جشنواره فجر تنها در صورتی پذیرای انیمیشن‌هاست که بیش از یک اثر متقاضی وجود داشته باشد. در مجموع، با وجود موفقیت‌های داخلی و بین‌المللی این آثار، چالش‌هایی در حضور آنها در جشنواره فجر وجود دارد که به عدم استقبال از انیمیشن‌ها در این رویداد مرتبط است.

امید است جشنواره فیلم فجر امسال بتواند به درستی در خصوص فیلم های پویانمایی نتیجه گیری کند.

خبرنگار مهلا رنجبران