قدرت نرم اربعین

به گزارش مشرق، حسین محمدی‌فومنی تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل - هرساله با فرارسیدن اربعین حسینی، جهانیان شاهد پیاده‌روی برای کنگره عظیم اربعین از سوی محبان آن امام همام به سوی کربلای معلی هستند که با عشق و علاقه‌ای الهام‌گرفته از قیام عاشورا به منظور احیای ارزش‌های اسلامی امر به معروف و نهی از منکر، عدالتخواهی و ظلم‌ستیزی در مقابل حکومت طاغوت ستمگر دستگاه فاسد یزید ابن معاویه است.

مردم ایران اسلامی هر ساله همراه شیعیان و محبان اهل‌البیت (ع) از سراسر جهان از کشورهای عراق، پاکستان، هند، افغانستان، جمهوری آذربایجان، کشورهای آسیای میانه، روسیه، شرق آسیا مانند کشورهای چین، مالزی اندونزی، تایلند، ژاپن، کشورهای آفریقایی، اروپایی و آمریکایی به منظور پاسداشت و بیعت با قیام امام حسین علیه‌السلام و برائت از ستمگران و ظالمان، حضوری پرشکوه همراه با عشق و ارادت قلبی را در اربعین به ظهور می‌رسانند.

راهپیمایی میلیونی مسلمانان و آزادگان جهان در اربعین با وحدت حسینی، پیام‌آور مقاومت و ایستادگی علیه ظلم و ستم با جمله «هَیهَاتَ مِنَا الذِلَه» به معنای «محال است تَن به ذلت دهیم» را به جهانیان می‌رسانند و هرساله به شکوه و عظمت آن افزوده می‌شود. آیین پیاده‌روی زیارت اربعین یکی از نمادهای تمدن‌ساز اسلامی عصر حاضر برای مسلمانان جهان محسوب می‌شود.

نقش دیپلماسی فرهنگی و عمومی در اربعین

امروزه دیپلماسی فرهنگی از عوامل تاثیرگذار در روابط بین‌المللی به شمار می‌آید. دیپلماسی اربعین می‌تواند نقش پیونددهنده دل‌های میلیونی محبان اهل‌البیت (ع) در جهان را ایفا کند.

اربعین را می‌توان سمبل وحدت شیعیان، مسلمانان، موحدان، آزادیخواهان وعدالتخواهان جهان نامید. تاثیرگذاری فرهنگ در حوزه روابط بین‌الملل به حدی است که در عصر کنونی از فرهنگ به‌عنوان قدرت نرم در سیاست خارجی یاد می‌شود و عنوان دیپلماسی فرهنگی به آن می‌دهند که به معنای استفاده از ابزارها و مکانیسم‌های فرهنگی برای معرفی و انتقال فرهنگ و تمدن یک سرزمین به سرزمین و فرهنگ دیگر است.

در میان انواع دیپلماسی نوین، دیپلماسی فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این دیپلماسی فرآیند موثری برای عرضه فرهنگ یک ملت به جهان بیرون است و خصوصیات منحصربه‌فرد فرهنگی ملت‌ها در سطوح دوجانبه و چندجانبه ترویج می‌یابد.

دیپلماسی اربعین از نوع دیپلماسی فرهنگ عمومی بوده و به‌طور ویژه در کنگره عظیم اربعین از جایگاه فراسرزمینی و ملیتی برخوردار است. بهره‌گیری از دیپلماسی عمومی، یا دیپلماسی غیررسمی بسیار بزرگ‌تر است و گستره بیشتری دارد که میان افراد و مخاطبان مختلف به روش‌های و طرق مختلف صورت می‌پذیرد. مشاهده موکب‌های مردمی و زیارتی در مسیر راهپیمایی اربعین، موید دیپلماسی عمومی در راستای دیپلماسی اربعین است.

ایام اربعین می‌تواند یکی از بهترین عرصه‌های تحقق دیپلماسی عمومی یا دیپلماسی ویژه اربعین محسوب شود. مراسم اربعین هر ساله با 18 تا 20 میلیون زائر از بیش از 80 کشور جهان از پنج قاره برگزار می‌شود که وجود زبان‌های مختلف از سراسر دنیا، وجود جنسیت‌های مختلف زن، مرد، کودک و جوان، وجود زوار با سنین مختلف در مراسم اربعین، وجود مذاهب و ادیان مختلف مسلمان، شیعی، سنی، مسیحی و حتی یهود، زرتشت و هندو را دربر می‌گیرد.

از مهم‌ترین وظایف ما برای بهره‌گیری از این مراسم، معرفی مهدویت به عنوان اصل مهم انتظار و حلقه وصل میان قیام عاشورا و ظهور امام زمان (عج) است.

پیدایش مکتب شهید سلیمانی در مبارزه با گروه‌های افراطی تکفیری مانند داعش، الهام‌گرفته از مکتب امام حسین علیه‌السلام بوده و گروه‌های مقاومت در عراق، لبنان، سوریه، فلسطین، نیجریه و یمن با الگوگیری از واقعه عاشورا توانستند علیه زورگویی و ظلم دولت‌های حامی گروه‌های تکفیری مقابله کرده، آنها را به انزوا و شکست بکشانند.

تمسک به اهل‌البیت‌(ع) در حال حاضر بهترین راه برای مقابله با استکبار جهانی است و با ترویج آن می‌توان کشورهای دربند سیاست‌های ظالمانه دول غربی را آزاد کرد، علاقه به امام حسین‌علیه‌السلام و احترام به حرکت ایشان در واقعه عاشورا، مختص فرهنگ مسلمانان نیست. در همه ادیان مانند مسیحیت و هندو می‌توان علاقه به ایشان را پیدا کرد. فریاد یا حسین (ع) هم‌اکنون از شرق تا غرب از شمال تا جنوب این کره خاکی درکشورهای آفریقایی تا آمریکایی شنیده می‌شود.

اربعین حسینی در رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها اعم از فضای مجازی و ماهواره‌ای برون‌مرزی نقش بسیار مهمی در راستای معرفی و دیپلماسی اربعین دارد؛ این رسانه‌ها به دلیل دسترسی به خارج کشور، محل بسیار خوبی برای نشر اخبار اربعینی و جمعیت میلیونی زائران است. در گزارش‌هایی که از بی‌بی‌سی فارسی، و... راجع به ایران پخش می‌شود، نام رسانه‌های ایرانی کمتر برده می‌شود.

بنابراین مخاطبان خارجی رسانه‌های ما را رصد می‌کنند و مطمئنا نشر اخبار اربعینی با بهترین قالب‌ها در بهترین زمان برای مخاطب خارجی که اختلاف ساعت دارند، می‌تواند بایکوت خبری از سوی رسانه‌های معاند را بشکند. فضای مجازی، زمینه مهم دیگری است که می‌تواند نقش‌آفرین باشد.

همان‌طور که ایرانی‌ها بسیاری از اخبار خارج کشور خود را از این طریق دریافت می‌کنند، مخاطب خارجی نیز از همین طریق مطلع می‌شود.

بنابراین فعال شدن در این زمینه و راه‌اندازی کانال‌های متعدد در فضای مجازی، می‌تواند بسیار موثر باشد و پیام جهان اسلام را به مخاطب خارجی برساند.

دشمنان و بیگانگان در حال تلاش برای ارائه تصویری نامطلوب از اسلام و شیعه هستند و به عبارتی دیگر اسلام‌هراسی، شیعه‌هراسی و هتک حرمت به قرآن مجید و مقدسات مسلمانان را دنبال می‌کنند.

اربعین فرصتی مناسب برای پیام ایستادگی و مقاومت علیه اسلام‌ستیزان است. به همین منظور باید فضای رسانه‌ای در اربعین جدی گرفته شود.

در حال حاضر فرهنگ شهادت با الگوپذیری از قیام امام حسین‌(ع) در سراسر جهان به‌ویژه مسلمانان ساری و جاری است راهپیمایی میلیونی مسلمانان و آزادگان جهان در اربعین با وحدت حسینی، پیام مقاومت و ایستادگی علیه ظلم و ستم با جمله «هَیهَاتَ مِنَا الذِلَه» را به جهانیان می‌رساند و هرساله به شکوه و عظمت آن افزوده می‌شود.