«ناطق»، کناره گیری کرد یا حذف شد؟ / فرجام سیاسی «شیخ نور»

اعضای دوره نهم مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شدند اما در حکمی که عصر دیروز رهبر انقلاب برای معرفی اعضای دور جدید مجمع صادر کردند، نام علی اکبر ناطق نوری در این فهرست وجود ندارد.

کار علی اکبر ناطق نوری که از اعضای باسابقه مجمع تشخیص مصلحت نظام بود، در این نهاد به پایان رسید؛ نهادی که وظیفه آن به موجب اصل یکصد و دوزادهم قانون اساسی، حل اختلاف مجلس و شورای نگهبان و همچنین، مشاوره در اموری است که رهبری به آنان ارجاع می‌دهند.

در این زمینه می توان به تعیین سیاست‌های کلی نظام و حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست اشاره کرد. حالا با حذف نام ناطق نوری از فهرست اعضای مجمع، حجت الاسلام محسن اراکی به عنوان یکی از اعضای حقیقی، به عضویت مجمع تشخیص درآمد.

ناطق کناره گیری کرد یا حذف شد؟ علی اکبر ناطق نوری 5 سال پیش، در اردیبهشت 1396 پس از حدود 28 سال فعالیت به عنوان مسوول گروه بازرسی دفتر رهبری، از این جایگاه استعفا کرد؛ مسئولیتی که مقام معظم رهبری در تاریخ 18 دی ماه 68 به ناطق سپردند. رهبری در آن سال، در حکم مسئولیت ناطق نوشتند: «با توجه به اهمیت رسیدگی و تفحص در امور کارگزاران و مجریان و با عنایت به این که گزارش ها به این دفتر به عنوان آخرین مرجع شکوه و دادخواهی و توصیف امور نامطلوب باید به پاسخ و نتیجه‌یی تعیین‌کننده نایل گردد و با معرفت به سوابق برجسته‌ی جنابعالی و مسؤولیت ها و تجاربی که در طول مدت ده ساله برعهده داشته و کسب کرده‌اید، تشکیل و اداره‌ی گروه بازرسی این دفتر را به جنابعالی محول می‌کنم‌.»

ناطق نوری سوم خرداد سال 96 و پس از استعفا، در حالی که تنها چند روز به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده بود، دلیل کناره گیری اش از دفتر بازرسی رهبری را مواضع سیاسی خود عنوان کرد. او به خبرگزاری شفقنا گفته بود: «این یک واقعیت است که تعارض حقیقی بین فعالیت سیاسی افراد در موقعیت های انتسابی به رهبری و حفظ جایگاه دفتر ایشان وجود دارد که علی القاعده می بایست مبرای از گرایشات متداول سیاسی باشد، لذا این طبیعی بود که این تصمیم را بگیرم که هم نسبت به تحولات جامعه بی تفاوت نباشم و با دست باز تر بتوانم حرکت کنم و هم اینطور نباشد که رفتار های سیاسی فردی چون بنده، موجبات القاء شبهه جانب داری دفتر مقام معظم رهبری از گروهی خاص را در اذهان فراهم کند.»

علی‌اکبر ناطق نوری که ریاست دوره چهارم و پنجم مجلس را فعالانه بر عهده داشت، 25 سال پیش در محوریت اصولگرایان به عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری 76 حضور یافت. ناطق با شکست در آن انتخابات در مقابل سیدمحمد خاتمی و همچنین پایان یافتن کار مجلس پنجم در سال 79، مشی گوشه‌نشینی پیشه کرد تا آنجا که حتی در انتخابات جنجالی 88، در برابر تهمت‌های محمود احمدی‌نژاد به برخی اعضای خانواده اش، لب به انتقاد باز نکرد و همچنان سکوت را ترجیح داد.

بیشتر بخوانید:

• چرا روحانی و ناطق نوری در ترکیب جدید مجمع تشخیص نیستند؟ علت ابقای احمدی نژاد چیست؟ / عطریانفر تحلیل کرد

• روایت ناطق نوری از خاطرات سفر به کره شمالی / تذکر جدی آیت الله خامنه ای، رهبر کره شمالی را غافلگیر کرد

پایان ناطق در ساختار سیاسی ایران؟ حالا به نظر می رسد حذف نام او از فهرست اعضای مجمع تشخیص، احتمالا به معنای پایان فعالیت های رسمی او در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی باشد. ترکیب جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام گرچه نشان می دهد چهره های پیشکسوت کنار گذاشته شده و جوانترها در این دور انتخاب شده اند اما درباره ناطق نوری یک دلیل دیگر نیز وجود دارد.

او از سال 1395 با صادق آملی لاریجانی و برادرش فاضل وارد یک مجادله کلامی شد مجادله ای که به جاهای باریک رسید. ابتدا ناطق نوری، 7 تیر 95 در مراسم شب قدر در حرم حضرت امام (ره) با انتقاد صریح از دستگاه قضاییه که آن مقطع ریاستش بر عهده آملی لاریجانی بود، اظهار کرد: «روزی یک نفر در دفتر بازرسی نزد من آمد و گفت من هیچ توقعی از شما ندارم و فقط می خواهم که از دادگاه بخواهید به پرونده من عادلانه رسیدگی شود؛ چرا باید تن مردم اینگونه بلرزد و مردم به این اجماع برسند که همه اینها خرابند؟ مردم این را می گویند؛ می گویند اینها اینگونه اند!»

به فاصله چند روز بعد از این سخنان انتقادی ناطق نوری، آملی لاریجانی ریاست وقت قوه قضاییه در اوایل تیرماه 95 در همایش سالانه قوه قضاییه پاسخ ناطق نوری را اینچنین داد:«یک آقای بزرگواری استدلال کرده که من در دفتر کارم بودم و یک فرد آمده و گفته من هیچ توقعی ندارم جز اینکه در دادگستری به پرونده من عادلانه رسیدگی شود؛ و این آقا گفته که چرا باید اینگونه باشد که تن مردم بلرزد؛ و من از بابت اینگونه استدال‌ها و ارزیابی‌ها واقعا متاسفم. پس از گذشته 37 سال کسانی که لسان انتقاد باز کرده‌اند، خودشان در این کشور مسئول بوده‌اند و حالا یک دفعه نقش عوض کرده‌اند و اپوزیسیون شده‌اند، برخی از این‌ها خودشان اشرافی‌گری را در کشور راه انداختند؛ اما یادشان رفته است، یک نگاه به خودشان و آقازاده‌ها و اطرافشان بیندازند و به سرمایه‌های مفسدی که با آنها روابطی دارند نگاه کنند. آن وقت مشخص می‌شود که مشکل از کجاست».

پاسخ لاریجانی را سوده ناطق نوری، دختر رئیس وقت بازرسی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای داد و سخنان رییس قوه قضاییه علیه پدرش را «غیراخلاقی و غیرمسوولانه» ارزیابی کرد.

اما قائله به همین جا ختم نشد. فاضل لاریجانی، برادر رئیس وقت قوه قضائیه در آذر ماه 95، و در نامه ای اعلام کرد آماده است اموالش بررسی شود، به شرط آنکه درباره اموال علی اکبر ناطق نوری و محمود احمدی‌نژاد هم تحقیق شود.

این بار خود ناطق نوری به میدان آمد و در حاشیه برگزاری همایش مبارزه با فساد در اتاق بازرگانی تهران در جمع خبرنگاران، در پاسخ به سوالی در خصوص نامه فاضل لاریجانی به دستگاه قضائی، گفت: به نظر می رسد دو علت موجب بروز چنین واکنش هایی می شود، یکی صراحت لهجه بنده در بیان دیدگاه ها و نظراتم و دیگری مسئولیتی که در دفتر بازرسی مقام معظم رهبری بر عهده دارم. ناطق نوری افزود: قطعاً بازرسی همیشه به سود افراد نیست و در این بین منافع برخی افراد در پی بررسی هایی که صورت می‌گیرد به مخاطره می‌افتد و در نهایت آنان احساس خطر و ابراز گلایه می‌کنند که البته این ابراز نظرها مهم نیست و کسی که در جایگاه بازرسی حضور دارد نباید از این رفتارها برنجد. ناطق نوری با یک بیت شعر اظهار نظرهای خود را تکمیل کرد که:

وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم

که در طریقت ما کافریست رنجیدن

غیبت های معنادار ناطق در مجمع تشخیص

این موضع گیری آخرین واکنش ناطق نوری به مجادلات خانوادگی آنها و دو برادر لاریجانی بود. اما یک پیامد داشت او به جلسات مجمع با ریاست صادق آملی لاریجانی نرفت. عکس های نشست ها نشان می داد شیخ نور در جلسات مجمع غیبت می کند. غیبتی که بی ارتباط با مجادله کلامی سال های قبل نبود و شاید همین غیبت ها دلیل پایان کار او در مجمع شد.

با این همه نام 6 عضو جدید در فهرست دوره نهم مجمع تشخیص مشاهده می شود. حجت الاسلام محسن اراکی به عنوان عضو حقیقی جدید مجمع و تنها روحانی اضافه شده به این فهرست است؛ فردی که به نظر می رسد جایگزین ناطق نوری شده است. متولد سال 1334 در نجف است. دکترای فلسفه غرب از دانشگاه پورتموث لندن گرفته و تاسیس شاخه نظامی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق (سپاه نهم بدر) ازجمله فعالیت های او در سال 62 است. او سال 65 امام جمعه دزفول شد و در سال 1373 مرکز اسلامی و نمایندگی مقام معظم رهبری در انگلیس را راه اندازی کرد. همچنین در 1384 به عضویت شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی درآمد و در سال 91 نیز با حکم رهبری، دبیر کلی مجمع تقریب مذاهب اسلامی شد.

چهره های جدید برای تشخیص مصلحت علاوه بر حجت الاسلام محسن اراکی، سید کمال خرازی، محمدباقر ذوالقدر، علی اکبر احمدیان، عباسعلی کدخدایی و محمد مخبر نیز به عنوان اعضای حقیقی جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام معرفی شدند.

همچنین عضویت غلامرضا آقازاده، علی آقامحمدی، محمود احمدی‌نژاد، محمدجواد ایروانی، محمدرضا باهنر، احمد توکلی، سعید جلیلی، غلامعلی حداد عادل، داود دانش جعفری، پرویز داودی، محسن رضایی، سیدمحمد صدر، محمدحسین صفار هرندی، محمدرضا عارف، محمد فروزنده،، علی لاریجانی، حسین محمدی، حسین مظفر، سید مصطفی میرسلیم، سید مرتضی نبوی، علی اکبر ولایتی، صادق واعظ‌زاده و احمد وحیدی، شیخ حسن صانعی، قربانعلی دری نجف‌آبادی، محمود محمدی عراقی، مجید انصاری و غلامرضا مصباحی مقدم در مجمع تشخیص مصلحت نظام تمدید شد.

21220