نگاهی به بازار انرژی / 3 سه پروژه ای که زنگنه از آنها غافل شد

پایش بازارپویایی های بازار

• قیمت نفت خام در دوشنبه هفته پیش پایین افتاد، اما به تدرریج خود را بالا کشیده و در روز جمعه برنت هر بشکه برای تحویل در ماه سپتامبر 73.77 دلار در بازار لندن معامله شد. اوپک پلاس موافقت کرد که هر ماه 400 هزار بشکه در روز به تولید این ائتلاف اضافه شود. قیمت نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز آخرین بار به قیمت 71.77 دلار هر بشکه در بازار نیویورک معامله شد. قیمت گاز بصورت قابل توجهی بالا رفته و از مرز 4 دلار هر میلیون بی تی یو در بورس نیویورک برای تحویل در منطقه هنری هاب گذشت. این قیمت در سال گذشته حدود 2 دلار بود.

تفسیر هفته

• سفیر روسیه در ایالات متحده آمریکا می گوید که تیره شدن روابط بین واشنگتن و مسکو کار امروز نیست، بلکه از یک دهه قبل به تدریج روابط بین دو کشور به سمت قهقرا پیش رفته است. بگزارش راشیاتودی او مشخصا به وقایع تظاهرات در میدان کیف و حمایت اروپایی ها از آن حرکت مردم بر ضد حکومت اوکراین، سرنگونی یاناکوویچ، و نهایتا شبه جزیره کریمه و اشغال آن توسط روسیه اشاره کرده و مدعی است که از آن وقایع آمریکا استفاده سیاسی کرده تا کرملین را تحت فشار قرار دهد. او همچنین از موضع واشنگتن در مسئله احداث خط لوله نورداستریم 2 انتقاد کرده و آمریکا را متهم کرده که فکر می کند با ارسال گاز روسیه از طریق این خط به اروپای غربی، کرملین دارای مزیت استراتژیک می شود. در همین حال سرگئی لاورف نیز دولت بایدن را متهم کرده که تلاش می کند که یک کمربندی از بی ثباتی بر دور روسیه بسازد. او از فعالیت های آمریکا و ناتو در بلاروس، گرجستان، و مولداوی بعنوان شواهد این امر یاد کرده و مدعی شد که آمریکا به کشورهای اروپای شرقی، قفقاز، و آسیای مرکزی این چنین تلقین می کند که بین توسعه اقتصادی که غرب پرچمدار آن است و یا نزدیکی به مسکو یکی را باید انتخاب کنند. در همین حال در آلمان خانم مرکل تاکید دارد که خط لوله نورداستریم 2 تا قبل از ترک کاخ صدارت عظمای آلمان در سپتامبر سال جاری به کار افتد. به همین جهت هم مذاکرات فشرده ای با دولت بایدن در سفر اخیرش به واشنگتن داشت. هم اکنون در لوله مزبور گاز بصورت آزمایشی در جریان است. طبق بیانیه مشترک آلمان وآمریکا در چهارشنبه هفته قبل دو طرف موافقت کردند که بر حمایت خود از دولت اوکراین افزوده و روسیه را در صورت استفاده از عرضه حامل های انرژی بعنوان ابزاری برای دست بالا داشتن در ژئوپلتیک منطقه تحریم نمایند. صدراعظم آلمان کشورش را در اجلاس واشنگتن متعهد کرد که در اوکراین سرمایه گذاری بیشتری نموده، از جمله یک میلیارد دلار بعنوان صندوق سبز برای توسعه زیرساخت های مبتنی بر فنآوری های سبز و انرژی های تجدیدپذیر جهت برجسته کردن استقلال انرژی اوکراین بپردازد. همچنین آلمان تلاش می کند که موافقت نامه روسیه - اوکراین برای استفاده خط ترانزیت گاز روسیه - اروپا تمدید شود. آمریکا در دوره ترامپ با ساخت خط لوله انتقال گاز طبیعی از نقاط شمالی روسیه به آلمان در مسیر بستر دریای بالتیک مخالف بود و آن را سبب توسعه منافع روسیه در اروپا و زیر فشار قراردادن کشورهای ترانزیت مانند اوکراین می دانست. اوکراین و لهستان نیز از ابتدا مخالف ساخت این خط لوله بودند.

• در جلسه مسئولان انرژی 23 کشور عضو ائتلاف اوپک پلاس، اعضاء به توافق رسیده تا از ابتدای ماه اوت هر ماهه مقدار 400 هزار بشکه در روز به تولید خود اضافه نمایند. این مقدار بصورت تدریجی تا آخر سال اضافه خواهد شد. گرچه در روز دوشنبه قیمت نفت پایین افتاد اما مجددا به سطح قبلی بازگشت. علت آن را اضافه شدن تقاضا در ماه های آینده علیرغم شیوع مجدد کووید -19 در آسیا و اروپا می دانند.

• بنظر می رسد نیاز بشر به انرژی های فسیلی به زودی خاتمه نمی یابد. به گزارش آژانس بین المللی انرژی، تقاضای جهانی برای انرژی الکتریکی سریعتر از ظرفیت تجمعی انرژی های تجدیدپذیر رشد می کند. این بدان معناست که نیاز به حامل های انرژی هیدروکربوری برای برطرف کردن تقاضای بیشتر برای الکتریسیته همچنان برقرار است. به پیش بینی آژانس در سال 2021 رشد بخش برق 5 درصد و در 2022، 4 درصد به ترتیب نسبت به سال قبل از آن خواهد بود. برنارد لونی مدیر ارشد اجرایی شرکت بریتیش پترولیوم نیز در مصاحبه با رویترز خاطر نشان کرده است که استراتژی شرکت متبوعش آن است که تولید نفت و گاز را در حالت بهینه - و نه بیشینه - همچنان ادامه دهد. به گفته او سود شرکت از تولید انرژی های فسیلی در آینده بیشترخواهد شد، چون قیمت نفت در حال افزایش بوده و شواهدی برای کاهش قیمت در دست نداریم، هر چند به دلیل تعهدات زیست محیطی مقدار تولید شرکت کمتر شود. مدیرمالی شورون نیز به رویترز گفته است که شرکتش برنامه ای برای کاهش سرمایه گذاری در نفت و گاز و بیشتر کردن سرمایه گذاری در بخش تجدیدپذیرها را ندارد. شرکت ایتالیایی انی نیز اعلام کرده که به تولید نفت و گاز ادامه می دهد تا سال2025 به قله (پیک) تولید نفت برسد. بنظر می رسد که هشدارهای طرفداران محیط زیست، سیاست گذاری های مقامات سیاسی اروپا و آمریکا، و نظامنامه های برخی از سازمان های بین المللی، در جهت مایوس کردن کشورهای تولید کننده نفت و گاز همچون ایران و ممانعت از سرمایه گذاری در منابع فسیلی خودشان باشد. چیزی که در داخل ایران با کم کاری وزارت نفت و گرایش بخش های علمی به تمرکز صرف بر بخش های تجدیدپذیر مواجه شده است.

• در همین راستا، در میان حامل های فسیلی نیاز به گاز طبیعی پیش بینی می شود که بیشتر از دیگر انرژی ها در آینده نزدیک باشد. به نظر می رسد گاز طبیعی به آن مقدار که در گذشته حدس زده می شد به راحتی در دسترس بشر نیست و این خود یک نیروی پیشران برای بالا رفتن قیمت گاز در ماه های اخیر است. به گزارش بلومبرگ، سرمای سرد سال گذشته در نیمکره شمالی اکثر مخازن و انبارهای ذخیره را در سراسر جهان خالی کرد. برای پر کردن انبارها در این تابستان داغ کمتر گاز طبیعی در اختیار بازرگانان گاز است. نیاز به تبرید و دسترسی بیشتر به تهویه مطبوع بخش بزرگی از عرضه گاز را به خود اختصاص می دهد و از طرف دیگر شروع به کار برخی از بخش های اقتصاد که در 2020 به دلیل بیماری کووید -19 متوقف بودند، نیاز به انرژی و بخصوص گاز را بیشتر کرده است. پیامد چنین وضعیتی در قیمت گاز خود را نشان می دهد. قیمت گاز طبیعی در دسترس چه بصورت انتقال با خط لوله و چه بصورت انتقال با کشتی های مخصوص حمل گاز طبیعی فشرده شده (ال ان جی) در نقاط مختلف جهان متفاوت است. بیشترین قیمت گاز طبیعی در ساحل ژاپن و کره جنوبی است که گاز بصورت ال ان جی به این کشورها وارد می شود. چین برای اولین بار واردات ال ان جی خود را از ژاپن بیشتر کرده است. در 2021 چین در کل سال 78 میلیون تن و ژاپن 74.5 میلیون تن گاز طبیعی به صورت ال ان جی وارد می کنند. در ایالات متحده آمریکا و در سیستم مربوط به خرید و فروش گاز موسوم به هنری هاب، قیمت های گاز بری خرید در ماه های آینده به دو برابر در طول سال گذشته و بالاترین مقدار از 2014 به این طرف رسیده است. در اروپا در هفته های گذشته قیمت گاز به بالاترین مقدار ظرف 13 سال گذشته رسید. پیش بینی می شود که در زمستان در پیش رو کمبود گاز باعث گردد که در اروپا رجوع مجدد به ذغال سنگ احیا شود. احتمالا سران کشورهای جهان از جمله رهبران اروپایی در کنفرانس 26 تغییرات اقلیمی در گلاسکو در نوامبر 2021 تاکید مجدد از دوری گزیدن از انرژی های فسیلی و رو آوردن به انرژی های پاک خواهند داشت. در این میان تنها شروع صادرات گاز طبیعی در خط لوله نورداستریم 2 به مقدار 30 میلیارد متر مکعب در سال می تواند تا اندازه ای نگرانی های اروپا را نسبت به کمبود گاز برطرف نماید. این خط لوله بر اثر تحریم های آمریکا علیه سازندگان آن یک سال دیرتر در حال اتمام است. ارسال گاز بصورت آزمایشی در این خط آغاز شده است. از فرصت استفاده کرده و ابراز امیدواری می کنم که مسئولان دولت جدید در ایران به این نکته توجه نمایند که ایران باید در بخش گاز طبیعی صادرات را با اهمیت بداند. این موضوع علیرغم آن است که ممکن است ما در بخش داخلی گاز مکفی در سالهای آینده نداشته باشیم. صادرات گاز طبیعی برای ایران مزیت ژئوپلتیک، سیاسی، و البته اقتصادی خلق می کند. مشخصا اتمام پروژه ایران ال ان جی، ساخت خط لوله گاز اسلامی از طریق عراق و سوریه به اروپا، و خط لوله گاز طبیعی ایران از طریق آسیای مرکزی به چین از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. سه پروژه ای که در 16 سال مدیریت آقای زنگنه بر بخش انرژی کشور با غفلت با آنها برخورد شد.