پیامد نظامی‌گری در اقتصاد جهان
آمریکا در زمان تعطیلی بازارهای جهانی به ایران حمله کرد، تا شاید اقتصاد جهان و بازارهای مهمی مانند سهام، نفت و طلا از ترکش نظامی‌گری در امان باشند. با این حال، تشدید نظامی‌گری آمریکا می‌تواند پس‌لرزه‌های مخربی را نه تنها در بازارهای جهانی بلکه در اقتصاد ایالات متحده ایجاد کند. حتی پیش از بحران خاورمیانه نیز جنگ ادامه‌دار بین روسیه و اوکراین فشار قابل‌توجهی را بر عرضه انرژی، تورم جهانی...
درگیری فزاینده بین ایران و اسرائیل می‌تواند شوک اقتصادی جدیدی را برای اقتصاد آمریکا به همراه داشته باشد. هرچند این درگیری ها از لحاظ جغرافیایی هزاران کیلومتر از خاک آمریکا فاصله دارد، اما با توجه به ورود آمریکا به این جنگ، تاثیرات اقتصادی آن ممکن است به طور مستقیم بر بازارها، قیمت انرژی و تورم در ایالات متحده وارد شود.
به گفته کارشناسان، با توجه به جایگاه خاص اقتصاد آمریکا در سطح جهان، آسیب های احتمالی وارد شونده به اقتصاد آمریکا، می‌تواند اقتصاد جهان را به شدت تحت‌تاثیر خود قرار دهد.
خطر افزایش قیمت نفت
یکی از مهم‌ترین پیامدهای احتمالی این درگیری، افزایش قیمت نفت است. تنگه هرمز که خلیج فارس را به دریای عمان متصل می‌کند، از نظر انتقال نفت یک گلوگاه استراتژیک محسوب می‌شود. طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، در سال گذشته روزانه حدود 20 میلیون بشکه نفت از این تنگه عبور کرده که 20درصد از مصرف جهانی فرآورده های نفتی را شامل می‌شود. به گزارش سی ان ان ایران در گذشته تهدید کرده بود که در پاسخ به تحریم ها یا حملات، ممکن است این تنگه را ببندد. اگر این اتفاق رخ دهد، انتقال نفت مختل شده و قیمت‌ها به شدت افزایش خواهد یافت. با وجود اینکه آمریکا اکنون از لحاظ انرژی مستقل تر از دهه 1970 است، اما به گفته جیمز نایتلی، اقتصاددان حوزه اقتصاد بین‌الملل در ING، قیمت بنزین در داخل آمریکا به سرعت افزایش خواهد یافت، حتی اگر آمریکا تولیدکننده عمده این بنزین باشد.
احتمال شوک تورمی جدید
جروم پاول، رئیس فدرال رزرو آمریکا، در نشست اخیر خود گفت که شوک های قیمتی ناشی از بحران‌های خاورمیانه معمولا پایدار نیستند. او اشاره کرد که در دهه 1970، شوک های بزرگی مانند انقلاب ایران و تحریم نفتی اعراب باعث افزایش تورم شدند، اما شرایط امروز متفاوت است و وابستگی آمریکا به نفت خارجی کاهش یافته است. با این حال، بسیاری از اقتصاددانان این خوش‌بینی را ندارند. بانک جی پی مورگان در یادداشتی هشدار داد که اقتصاد جهانی و آمریکا در سال‌جاری با چند شوک احتمالی مواجه است که یکی از مهم‌ترین آنها احتمال جنگ در خاورمیانه است.
در حال حاضر، اقتصاد آمریکا تحت‌تاثیر فشارهای ناشی از تعرفه های تجاری و تورم پس از دوران کرونا قرار دارد. اگر قیمت نفت هم به دلیل درگیری ایران و اسرائیل افزایش یابد، فشار مضاعفی بر خانوارها وارد خواهد شد. جیمز نایتلی اشاره کرده است که ترکیب تعرفه ها و افزایش قیمت بنزین می‌تواند قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش دهد و باعث کاهش رشد اقتصادی آمریکا شود.
واکنش بازارها به حمله آمریکا
در پی حمله اخیر آمریکا به تاسیسات هسته ای ایران، بازارهای مالی واکنش های فوری نشان دادند. سرمایه‌گذاران انتظار داشتند که با باز شدن بازارها، قیمت نفت جهش یابد و دارایی های امن مانند دلار و طلا جذاب تر شوند. این حمله که توسط دونالد ترامپ اعلام شد، سطح تنش ها را به شدت بالا برده و باعث شده تا عدم‌قطعیت در بازارهای جهانی بیشتر شود. مارک اسپین دل، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت Potomac River Capital، گفت که بازارها احتمالا ابتدا با شوک مواجه می شوند، به‌ویژه در بازار نفت، زیرا هنوز ارزیابی دقیقی از خسارات وجود ندارد.
سه سناریوی پیش رو
تحلیلگران موسسه آکسفورد اکونومیکس سه سناریوی محتمل برای آینده درگیری ایران و اسرائیل و تاثیرات آن بر بازار نفت و اقتصاد جهانی ترسیم کرده اند. در سناریوی نخست، کاهش تنش ها مطرح است که در این حالت، تغییر چندانی در قیمت نفت رخ نخواهد داد و بازارها آرام تر واکنش نشان می‌دهند. سناریوی دوم توقف کامل تولید نفت ایران است که می‌تواند به افزایش شدید قیمت نفت منجر شود و فشار مضاعفی بر بازارهای جهانی وارد کند. اما وخیم ترین حالت، بسته شدن تنگه هرمز است که در این سناریو قیمت نفت ممکن است به حدود 130 دلار در هر بشکه برسد و نرخ تورم در آمریکا را تا پایان سال به نزدیک 6درصد افزایش دهد. در چنین وضعیتی، احتمال کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو عملا منتفی خواهد بود، زیرا نرخ بالای تورم، سیاستگذاران را از اجرای سیاست های انبساطی بازمی دارد.
در صورت گسترش درگیری، ممکن است دلار آمریکا به عنوان دارایی امن در کوتاه مدت تقویت شود، به ویژه اگر سرمایه‌گذاران به دنبال پناهگاهی برای سرمایه های خود باشند. در مقابل، بازار سهام احتمالا دچار افت خواهد شد، هرچند تجربیات گذشته نشان می‌دهد که این افت ها معمولا موقتی بوده اند. برای مثال، در جریان حمله آمریکا به عراق در سال 2003 یا حمله به تاسیسات نفتی عربستان در سال 2019، شاخص S&P 500 ابتدا افت کرد، اما در دو ماه بعد به طور میانگین 2.3درصد رشد داشت.
امکان توافق صلح؟
برخی تحلیلگران معتقدند که حمله آمریکا ممکن است به زودی به توافق یا صلح ختم شود با این حال، هیچ نشانه واضحی از سرنوشت احتمالی این جنگ، هنوز مشخص نیست. کارشناسان معتقدند حمله اسرائیل به ایران، از جمله برنامه هسته ای و موشکی ایران، حتی با وجود ورود آمریکا بعید است که اهداف استراتژیک بلندمدت مدنظر متجاوزان را تامین کند.
به گفته دیپلمات ها، متخصصان نظامی و تحلیلگران امنیتی، اسرائیل - و نخست‌وزیر آن - احتمالا در این کارزار با موانع فزاینده ای روبه رو خواهند شد، زیرا هشدارهایی وجود دارد که این اقدام خطر بی ثباتی خطرناک منطقه را به همراه دارد. توبی داج، استاد روابط بین‌الملل در مدرسه اقتصاد لندن، اشاره کرده است که: «یک روند غالب در اسرائیل وجود دارد که به زمان تشکیل دولت برمی گردد و به سیاستمداران القا کرده است که خشونت راه حلی برای مشکلات سیاسی خواهد بود.»
با این حال، آنچه در این میان واضح است این است که ورود آمریکا به درگیری بین ایران و اسرائیل می‌تواند اثرات جدی بر اقتصاد جهانی و به ویژه اقتصاد آمریکا داشته باشد. از افزایش قیمت نفت و فشار تورمی گرفته تا نوسانات بازارهای مالی و تاثیر بر تصمیم‌گیری های سیاست پولی، همگی نشان می‌دهند که این بحران تنها به منطقه محدود نخواهد ماند. با توجه به اهمیت تنگه هرمز و سهم آن در تامین انرژی جهان، هرگونه اختلال در این مسیر می‌تواند پیامدهای عمیقی بر اقتصاد جهانی داشته باشد. همچنین با توجه به شرایط فعلی اقتصاد آمریکا، ترکیب شوک های جنگی و تعرفه ای می‌تواند وضعیت اقتصاد آمریکا را پیچیده تر از همیشه کند.