چالش های روابط مصر و آمریکا در دولت بایدن

اهمیت ژئوپلتیک مصر از دیرباز، بیشتر از نظر وسعت و جایگاه آن در منطقه و نیز به عنوان بزرگترین کشور عرب زبان که از گذشته همواره درمقام یک شریک سنتی و حیاتی برای ایالات متحده مطرح بوده، مد نظر بوده است. طی ماه های اخیر، "عبدالفتاح سیسی" رئیس جمهوری مصر، به وضوح مصر را از آمریکا به سمت نیروهای اقتدار گرایی مانند روسیه و چین سوق داده است. هرچند از گذشته نیز این واقعیت کلی وجود داشت که بسیاری از عواملی که مصر را به یک امتیاز فروش منحصربه فرد به کشور آمریکا تبدیل کرده بود دیگر کاربرد چندانی ندارد. اکنون به نظر می رسد سیسی، با توهم سایه ای از ناصریست بودن و چیزی شبیه یک سلطه سیاسی از توهمات ملی گرایانه خود و طرفدارانش، چالش های بزرگی برای مصر ایجاد کرده است. بخش انگلیسی زبان وبسایت "الاهرام آنلاین" می نویسد، قاهره روابط خوبی با رئیس جمهوری بعدی ایالات متحده ایجاد خواهد کرد. هرچند در دوره ترامپ وی ایده هایی مانند اوباما یا جورج دبلیو بوش برای اجرای دموکراسی خیلی بلند پروازانه در مصر نداشت اما او یک رئیس جمهوری پراگماتیست (عمل گرا) بود که روابط نسبتا معتدلی را در مناسبات دو کشور ایجاد کرده بود. به گفته ی "بهگات کورانی " استاد علوم سیاسی دانشگاه آمریکا در قاهره، امنیت اسرائیل و امنیت کشورهای خلیج فارس و جریان های نفتی از خلیج فارس به آمریکا از اولویت های اصلی رئیس جمهوری های آمریکا است. وی گفت: این در مورد ترامپ بود، اما بایدن و هر رئیس جمهوری آینده آمریکا نیز چنین خواهد بود. وی افزود: روابط خوب با مصر برای سیاست خارجی ایالات متحده در مورد خاورمیانه نیز ضروری است.

الاهرام آنلاین در ادامه به پیش بینی روند ارتباطات مصر و آمریکا در دوره بایدن اشاره میکند و می نویسد: وی قطعا تلاش خواهد کرد با شرکای خوب ایالات متحده مانند مصر و عربستان سعودی در ارتقاء صلح و ثبات در خاورمیانه همکاری کند. بایدن به زودی متوجه خواهد شد که ریاست جمهوری او دقیقا همان چیزی نخواهد بود که اکثر رژیم های منطقه به آن امید دارند؛ بنابراین وی تلاش خواهد کرد تا همه را به قصد ساختن پل، اطمینان دهد. هرچند تنها مصر نیست که در مورد معنای ریاست جمهوری بایدن باید نگران باشد و از طرفی مصر کشوری نیست که هر رئیس جمهوری آمریکا بتواند به راحتی با آن مصالحه کند.

بنابر تحلیل وبسایت شورای روابط خارجی اروپا درباره آینده روابط مصر و آمریکا، پیروزی جو بایدن ممکن است تغییرات بزرگی در منطقه به وجود آورد. از نظر روابط ایالات متحده در آفریقای شمالی، ریاست جمهوری بایدن بیشترین تغییرات در روابط با مصر و شخص سیسی، که مورد حمایت ترامپ بود و وی را (دیکتاتور مورد علاقه من) خطاب می کرد اعمال خواهد شد.

مشاوران بایدن معتقدند که روش سنگین سیسی، رادیکالیزاسیون را در مصر تشویق می کند و بنابر این نقض حقوق بشر توسط وی در مصر را به شدت مورد تجدید نظر قرار خواهند داد و احتماال موضع حمایتی ترامپ از مصر را تا حدودی به حالت تعلیق در خواهند آورد. این تغییر مجدد سیاست های ایالات متحده گشایشی برای اتحادیه اروپا خواهد بود که معتقدند، سیسی، در حال از دست دادن زمان برای حل چالش های مصر است و آن ها می توانند در یک رویکرد هماهنگ با آمریکا رهبری مصر را ترغیب کنند؛ برخی اصلاحات را در سیاست خود انجام و برخی موارد خاص نقض حقوق بشر را تحت تاثیر قرار دهد.

همچنین وبسایت "میدل ایست آی" در تحلیلی مشابه معتقد است که پیروزی بایدن ممکن است برای، سیسی، به عنوان دیکتاتور مورد علاقه ترامپ دردسرهایی ایجاد کند. هر چند، عبدالفتاح السیسی، اولین رئیس جمهوری عرب بود که پیروزی جو بایدن را تبریک گفت اما آمدن بایدن به دفتر بیضی شکل ممکن است مواردی را که قاهره دوست نداشته باشد درباره آن بحث کند از جمله حقوق بشر را روی میز بگذارد. آمدن بایدن ممکن است مواردی که قاهره دوست ندرد درباره آنها بحث کند، از جمله حقوق بشر را روی میز بگذارد.

میراث بایدن در مورد حمایت حقوق بشر در مصر میراثی متفاوت بوده است. بایدن در گذشته با حمله شدید به روابط ترامپ با سیسی گفته بود، سرکوب گسترده حقوق بشر توسط قاهره در دولت احتمالی وی نادیده گرفته نمی شود. همچنین تحلیل وبسایت "تی آر تی وورلد" نشان می دهد که با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، روابط گذشته و نقض حقوق بشر توسط سیسی قابل تحمل نخواهد بود.

به نظر می رسد با توجه به شرایط خاص مصر و روابط ویژه سیسی با ترامپ طی چهار ساله گذشته، با پیروزی جو بایدن روابط حسنه گذشته با چالش های مواجه گردد. نشانه های این جریان از زمان معاون رئیس جمهوری بایدن پیدا بوده است. وی در جریان کمپین انتخاباتی خود در سال جاری 2020 از حمایت ترامپ از سیسی انتقاد کرده بود و این نشانگر تغییرات احتمالی در دولت جدید خواهد بود. به نظر می رسد آزادی بعضی زندانیان سیاسی از جمله آزادی دانشجوی پزشکی آمریکایی که در مصر زندانی بود در همین راستا بوده و تعدیل سیاست وی در بدترین سرکوب حقوق بشر در تاریخ معاصر این کشور و زندانی نمودن ده ها هزار منتقد خود و در پیش گرفتن سیاست دلجویی طی هفته های اخیر در همین راستا قابل بیان باشد.

گزارش از: اکبر شفیعی

• ایالات متحده آمریکا
• مصر
• جو بایدن