کرسی فاطمه‌شناسی در دانشگاه‌ها ایجاد کنیم / چرا حدیث کسا را باید در جمع خواند؟
محمدحسن زورق گفت: ما باید سطوح فاطمه شناسی را تعریف کنیم. اینکه ایشان الگوی بانوان هستند نازل‌ترین سطح است. ما باید در دانشگاه‌ها کرسی فاطمه شناسی ایجاد کنیم. بحث درباره فاطمه (س) تمام نشده بلکه بحث شروع شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، نشست «چگونه می‌توان حضرت فاطمه (سلام‌الله علیها) را شناخت» با نگاهی به کتاب «شهر گمشده» نوشته محمدحسن زورق در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد. در این نشست محمد حسن زورق گفت: بعثت نبوی یک اتفاق اجتماعی را پدیدار کرد و یک انقلاب بود. انقلاب عبارت است از تغییر نظام اجتماعی که باعث ایجاد نهادهای سیاسی و اجتماعی جدید شود. بنابراین تغییراتی که باعث نهادهای جدید نشود انقلاب نیست. در مقیاس جغرافیایی اگر نگاه کنیم اولین اثر انقلاب شهر مدینه بود و کمی گسترده‌تر شبه جزیزه عربستان و بعد ظرف جغرافیایی تمدن اسلامی یعنی همان منطقه که همه چهره‌های مسلمان از آن برخواستند یعنی از آسیای غربی تا اروپای جنوب غربی. ابن سیناها و ابن خلدون‌ها و صدها چهره تمدن آفرین دیگر از این انقلاب برخواستند.
اهدا بزرگترین کتیبه "یا فاطمه الزهرا (س)" به آستان قدس رضویاین استاد دانشگاه افزود: انقلاب اسلامی که از مدینه آغاز شد شد یک کمربند سبز در جهان به وجود آورد از برونئی بگیرید تا کشمیر و هندو ستان و آسیای غربی و آفریقای شمالی و جزایر قناری و جزایر کارائیب. جزایر کارائیب همان جزایر غرائب است. مردم این جزایر با رفت و آمد دریایی مسلمان و شیعه شدند چنانچه هنوز هم مراسم عاشورا را دارند و به طور کلی دورتا دور کره زمین را این انقلاب را تحت تأثیر قرار دارد.
وی اظهار داشت: از جهت تاریخی و با نگاه جامعه‌شناختی اولین جنبش این انقلاب در مدینه است که 6 جوان خزرجی با پیامبر مواجه شدند و مسلمان شدند و سال بعد 12 نفر مسلمان شدند و سال بعدش 72 نفر شدند که دونفرشان زن بودند این خیلی جالب است که در پیدایش انقلابی که قرار است تمام جهان را بگیرد زنان نقش اساسی داشتند و اولین شهید اسلام یک زن یعنی سمیه است. در سال بعدش بیشتر مردم مدینه مسلمان شدند.
بنی امیه جلوی مسلمان شدن اروپا را گرفت
زورق گفت: اسلام بعد از مدینه، جزیره العرب را گفت و بعد آسیای غربی را فرا گرفت و بعد به شمال آفریقا رفت و حتی کل اروپا آماده گرایش به اسلام بود که بنی امیه جلوی آن را گرفتند. 10 سال حکومت پیامبر آنقدر جاذب بود که قلوب مردم را به تپش وادار کرد و کاخ‌های ظلم و ستم را به لرزش انداخت و تمام فتوحات به خاطر جاذبه شیوه حکومت پیامبر بود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه موج دوم انقلاب اسلامی در زمان حکومت حضرت علی اتفاق افتاد، اظهار داشت: در دوران پس از پیامبر و خلافت سه خلیفه تجربیاتی به دست آمد که مردم احساس کردند که گمگشته‌ای دارند و با اصرار شدید از حضرت علی خواستند نظام امامت را احیا کنند. شیوه علی به گونه‌ای بود که آزادی و عدالت را در تمام دنیا زبانزد کرد. متاسفانه شمایلی از حضرت می‌کشند با شمشیر است. حضرت علی در زمان پیامبر به جبهه رفتند و از اسلام دفاع کردند ولی آن نقش دیگر حضرت را نیز باید دید.
وی با بیان اینکه حضرت محمد (ص) چون پیامبر آزادی است و برای نهادینه کردن آزادی از خودگذشتگی چشمگیر کردند، افزود: آزادی به این معنی نیست که امروز غرب مطرح می‌کند، این تعریف غرب از آزادی مبهم و مهمل است. غرب می‌گوید آزادی یعنی تا جایی که به حقوق دیگران تجاوز نکنی این عبارت در ابتدا زیبا است اما غیر ممکن است. ما هر تصمیمی برای خود می‌گیریم بر دیگران تأثیر دارد نمی‌شود گفت من آزاد هستم. آزادی فقط یک معنی دارد و آن این است که بین انسان به عنوان موجود ممکن محدود و قابل تغییر و خدا به عنوان وجود مطلق هیچ مانعی نباید باشد، اگر مانع نظام سیاسی یا فرهنگی یا اقتصادی نابسامان است باید برداشته شود. پیامبر برای همین کار مبعوث شدند.
چهارمین انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی ایران است
نویسنده کتاب «شهر گمشده» گفت: شعار دوم پیامبر و به تبع انقلاب اسلامی عدالت است که پس از سال‌ها این حکم اسلامی تبدیل به هنجار جهانی است و الان هیچ کشوری نیست که حداقل در ظاهر از فقرا بگیرد و به اغنیا بدهد و همه ادعای این را دارند که باید از اغنیا گرفت و به فقرا داد.
محمدحسن زورق اظهار داشت: سومین موج انقلاب اسلامی بعد از شهادت امام حسین و تقریباً زمان امام باقر (ع) به وجود آمد. مردم از این اوضاع خسته شده بودند اما بنی عباس وعده دادند تا قدرت را به اهل بیت بدهد که ندادند و این موج را هم به انحراف کشاندند. چهارمین انقلاب اسلامی هم، انقلاب اسلامی ایران است و مردم احساس کردند که باید به همان مسیر حضرت علی را برگردند. بگذریم که فرمان قرآن را فراموش کردیم و آنچه که غربی‌ها می‌گویند را در اقتصاد اجرا کردند. اما اصل انقلاب در راستای انقلاب پیامبر بود و به شعار اسکتبار ستیزی و استقلال برگشتیم و امیدواریم به اقتصاد اسلامی هم برگردیم.
وی افزود: این چهارمین موج انقلاب اسلامی در تاریخ است که امروز دامن گستر شده است و در لبنان و سوریه و افغانستان و عراق و یمن تأثیر گذاشته و آرزوی ما این است که به انقلاب حضرت مهدی (عج) متصل شود و در راه این پیروزی باید تلاش کنیم.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه انقلاب اسلامی بر سه پایه نبوت و امامت و مقاومت استوار است، گفت: همه آدم‌ها میل به خدا دارند. آن کس که امام مردم است و مردم اختیار خود را در اختیار امام قرار دهند، باید مهار گرایش‌ها و هوس‌های خود را داشته باشد و توانا باشد در امور اجتماعی مردم از همه داناتر و عادل‌تر باشد. این اتفاق در زمان پیامبر و امام علی افتاد. اما در زمان امام حسن نیفتاد و حتی اگر معاویه هم نبود مردم به امام رجوع نکردند. اولین ریشه‌های مقاومت هم باید در افراد شکل بگیرد. مقاومت یعنی تقوا که در اسلام بر آن تاکید شده است.
چرا حدیث کسا را باید در جمع خواند؟
محمدحسن زورق با بیان اینکه ما باید در معارف خود اندیشه بیشتری داشته باشیم و از سطح به عمق برسیم، اظهار داشت: وقتی بیمار داریم می‌گویند حدیث کسا بخوانید و ثواب دارد. ثواب در تکامل شخصیت ما همان نقشی را ایفا می‌کند که لذت در نیازهای جسم ما ایفا می‌کند. آنچه که جسم نیاز دارد با لذت به آن می‌رسیم و آنچه که روح ما به احتیاج دارد باعث تکامل روح می‌شود و این با ثواب محقق می‌شود. وقتی گفته می‌شود در جمع حدیث کسا خوانده شود یعنی ما را هدایت می‌کنند که حدیث کسا را اجتماعی کنیم و به اطلاع همه را برسانیم.
وی با خواندن بخش‌هایی از حدیث کسا درباره محبت اهل بیت و پنج تن این سؤال را مطرح کرد که چرا باید این پنج تن را شناخت و به دیگران معرفی کرد و در پاسخ گفت: این پنج تن، پنج نقش است و هر یک از از این نقش‌ها مهم است. برجسته‌ترین نقش پیامبر، بعثت است. نقش برجسته حضرت علی (ع) احیای امامت است. اما نقش برجسته فاطمه (س) جدا کردن سرنوشت مدینه النبی از مدینه العرب است. چون مردم فکر می‌کردند خلافت ادامه راه پیامبر است، اما حضرت فاطمه با خطبه‌شان و نقشی که ایفا کردند راه خلافت را از راه پیامبر جدا کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به نظریه عمومی سیستم‌ها گفت: نمی‌توان یکی از پنج تن را از این جمع جدا کرد. و نمی‌توان گفت چه کسی مهم‌تر است و هیچ‌کدام را هم نمی‌توان حذف کرد. حضرت رسول مظهر کامل هر سه ستون انقلاب اسلامی است، یعنی نبوت و امامت و مقاومت. زندگی پیامبر از مقاومت غیر قابل تفکیک بود و قیام حضرت فاطمه برای دفاع از هر سه ستون انقلاب اسلامی بود که پس از پیامبر با شعارهای اسلامی به راه کفر می‌رفتند. در عمل از کاخ کسری الگو می‌گرفتند اما به اسم اسلام. حضرت فاطمه سینه خود را سپر کرد برای نبوت. سینه خود را سپر امامت کرد و می‌دید این خلافت منتهی به سلطنت می‌شد و کما اینکه شد و سینه سپر کرد برای مقاومت. ما گریه فراوان می‌کنیم بر آن سینه که مجروح شد و باید بدانیم این سینه برای چه مجروح شد.
پله به پله با حضرت زهرا آشنا می‌شویم
سعید طاوسی سخنران دیگر این مراسم بود و گفت: برخی از ابعاد وجودی حضرت صدیق کبری را اساساً نمی‌توان شناخت. مثلاً ابعاد عرفانی و عصمت و فضیلت و مرتبه ایشان نزد خدای تعالی را نمی‌توان شناخت. در زیارتنامه که بر ایشان وارد شده که او کسی است که قبل از خلقت، خدا آن را آزموده است. اما بخش‌هایی از ابعاد شخصیت حضرت را می‌توان شناخت. سیره اخلاقی و تربیتی و فرهنگی ایشان را می‌توان شناخت و انقلاب فاطمی و نهضت حضرت بعد از پیامبر را می‌توان مورد پژوهش قرار داد.
وی افزود: ما منابع خوبی در این زمینه داریم. مثلاً در منابع زیدیه نکات و تفاسیری از حضرت زهرا آمده که در منابع ما نیست. چون بسیاری از منابع ما از بین رفته اما روی زیدیه که حساسیت کمتری بوده بیشتر باقی مانده که نکات منحصر به فردی از حضرت را دارند. زیدیه یکی از فرق شیعه است که تا امامت امام حسین را قبول دارند و فرقه‌ای در شمال ایران و یمن وجود دارند. ما از نظر داده و اطلاعات غنی هستیم اما چالش اصلی نگرش و بینشی است که سراغ این منابع می‌رود. گزارش‌ها و منابع درهم هستند و نیاز به اعتبار سنجی دارند.
این استاد دانشگاه درباره کتاب شهر گمشده هم اظهار داشت: ما با یک کتاب مورد توجه روبرو هستیم و تا به حال بارها تجدید چاپ شده است. مسیری که دکتر زورق در کتاب رفته، مسیر خوبی است و بخش‌هایی از کتاب تاریخ صرف نیست و وارد فضای جامعه‌شناسی تاریخی شده‌اند تا ما زمینه و زمانه را بشناسیم تا بفهمیم حضرت علی و فاطمه و پیامبر چه کردند و چگونه اغلالی که مردم به گردن انداخته شده بود را باز کردند.
طاوسی گفت: نویسنده در کتاب پله به پله به حضرت زهرا نزدیک می‌شود. وقایعی که در دوره مکی افتاده را طرح کرده‌اند. مقایسه بین مدینه النبی و مدینه العرب خیلی جالب است و نظام ارزشی این دو مدینه را نشان می‌دهد و خیلی از مسائلی را که در نسبت با امیرالمؤمنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما است تبیین می‌کند. البته آنها قبل از پیامبر شهر نبودند و شبه شهر بودند و تعدادی قبیله دور هم جمع شده بودند و حس شهروندی نداشتند. حکومت هم نداشتند. البته اگر ارجاع‌ها و استنادات به متن اضافه شود، کتاب بهتر خواهد بود.
ما باید در دانشگاه‌ها کرسی فاطمه‌شناسی ایجاد کنیم
در انتهای مراسم محمدحسن زورق گفت: پنج تن را نمی‌شود از هم جدا کرد. امام حسین نشان داد که نهاد امامت آن قدر مهم است که خون امام هم برایش ریخته شود، ارزش دارد. بعد از رحلت پیامبر مدینه العرب بر مدینه النبی چیره شد و اگر فاطمه نبود مدینه النبی کاملاً از بین می‌رفت. بعضی‌ها به شناخت حداقلی از حضرت فاطمه اکتفا می‌کنند که کافی نیست.
وی افزود: ما باید سطوح فاطمه‌شناسی را تعریف کنیم. اینکه ایشان الگوی بانوان هستند نازل‌ترین سطح است. یک سطح دیگر این است که ایشان الگوی همه مردم است به عنوان انسان پیشرو. سطح دیگر اینکه ایشان رهگشا است. نقش دیگر اینکه عضو پنج تن است و خاتمیت اتفاق نمی‌افتاد اگر هر یک از این پنج تن نبودند ونقش‌هایشان را ایفا نمی‌کردند. ما باید در دانشگاه‌ها کرسی فاطمه‌شناسی ایجاد کنیم. بحث درباره فاطمه (س) تمام نشده بلکه بحث شروع شده است.