آیا آمریکا در عراق به نقطه بی بازگشت رسیده است؟

برخی تحلیلگران عراقی معتقدند، بر خلاف آنچه تاکنون شخصیت ها و کارشناسان عراقی گفته اند، به نظر نمی رسد آمریکا برنامه ای برای کودتا و حتی اقدام نظامی علیه عراق داشته باشد.

این برداشت مبتنی بر چند دلیل است که بخشی از آن به اوضاع داخلی آمریکا بر میگردد و بخشی مرتبط با تحولات داخلی عراق به ویژه مساله تشکیل دولت است.

از نگاه آمریکا

نخستین مورد مصوبه 12 مارس (22 اسفند 98) کنگره آمریکا است که در عمل حق اقدام نظامی را از دولت ترامپ گرفته زیرا نسبت به ماجراجویی های او و تیم عقاب هایش در منطقه نگران است.

مساله ترور سرداران شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس نیز نشان داد که نیروهای آمریکایی در تیررس حملات انتقامی هستند و واشنگتن در عمل بعد از حمله موشکی ایران به پایگاه عین الاسد، نتوانست پاسخ بدهد.

سومین مساله مهم، درگیری داخلی بی سابقه آمریکا با بحران ویروس کرونا است که سبب شده نگاه واشنگتن به شدت متوجه داخل شود و پاره ای تحلیل ها حاکی است که ممکن است کرونا، به شدت آمریکا و حتی هژمونی این کشور را تحت تاثیر جدی قرار دهد.

در واقع بحران کرونا در آمریکا در حال تبدیل شدن به یک رسوایی بزرگ برای دولت دونالد ترامپ است تا جایی که رسانه ها از آن به عنوان «کرونا گیت» یاد کرده و اینک دولت ترامپ را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در تنگنا قرار داده و شاید به یکی از عوامل شکست ترامپ در این انتخابات منجر شود.

اما گزارش اخیر «نیویورک تایمز» در باره طرح آمریکا برای حمله به گروه مقاومت «کتائب حزب الله» نیز چندان قابل استناد نیست هرچند گزارش این رسانه بزرگ آمریکایی قابل تامل است.

نیویورک تایمز همواره به عنوان روزنامه نزدیک به حزب دمکرات شناخته شده و از همان روز نخست طرح نام ترامپ برای نامزی ریاست جمهوری علیه او موضع منفی داشته و دنبال مچ گیری و رسوایی ترامپ بود و اصولا این نشریه معروف آمریکایی به رسانه افشاگر علیه ترامپ معروف شده است.

دقت در اصل گزارش نیویورک تایمز نیز حاکی است که در داخل هیات حاکمه آمریکا به ویژه کاخ سفید و پنتاگون پیرامون اقدام نظامی علیه گروه های مقاومت اسلامی در عراق اختلاف نظر شدید وجود دارد.

از طرفی عقب نشینی نیروهای آمریکایی از پاره ای پایگاه های نظامی در عراق نیز همان گونه که فرماندهی نیروهای ائتلاف بین المللی گفته است طبق برنامه از پیش طراحی شده بوده و الزاما ارتباطی با حملات انتقامی گروه های مقاومت عراق ندارد.

در همین چارچوب خروج نیروهای فرانسه و جمهوری چک و طرح انگلیس برای خروج نیروهایش از عراق نیز مرتبط با مساله شیوع ویروس کرونا است به ویژه اینکه شیوع این ویروس در بین سربازان آمریکایی در مناطق خارج از عراق مسجل شده است و نگرانی مقام های آمریکا از ابتلای نیروهایشان در عراق نیز قابل پنهان کاری نیست.

از نگاه عراق

همان گونه که شماری از کارشناسان سیاسی می گویند کودتای سیاسی مربوط به موفقیت یا شکست الزرفی در تشکیل دولت خواهد بود، بر این اساس اگر وی موفق به تشکیل کابینه نشود یکی از گزینه های آمریکا تغییر فرایند سیاسی عراق از مسیر کودتا با استفاده از زور و ابزارهای فشار حداکثری است.

اما نکته اینجاست که بیش و پیش از آنکه کودتا و حمله نظامی آمریکا برای روند سیاسی عراق مساله باشد، شکاف سیاسی در داخل خانواده سیاسی شیعی، در قضیه معرفی «عدنان الزرفی» به عنوان نخست وزیر است که نگرانی هایی ایجاد کرده است.

شماری از نمایندگان شیعه پارلمان با نادیده گرفتن رای و نظر کمیته هفت نفره بیت سیاسی شیعی، الزرفی را به عنوان نامزد خود برای پست نخست وزیری به رییس جمهوری در آخرین روز مهلت قانونی معرفی کردند، اما «برهم صالح» در عمل به مفاد قانون اساسی، با توجه به عدم معرفی نامزد توسط فراکسیون های شیعه (کمیته هفت نفره)، الزرفی را به عنوان نامزد بخشی از نمایندگان شیعه در پارلمان مامور تشکیل دولت کرد.

اکنون نیز فراکسیون «سائرون» (مقتدا صدر) از حامیان الزرفی است اما موافقت نهایی را منوط به رای و نظر فراکسیون الفتح (نزدیک به الحشد الشعبی) کرده تا مقتدا صدر به نقض توافقی که با «هادی العامری» کرده، متهم نشود.

فهرست النصر (حیدر العبادی) نیز از نخست وزیری الزرفی حمایت می کند زیرا اساسا به عنوان نامزد خود به کمیته هفت نفره معرفی شده بود و الزرفی عضو این فراکسیون است.

بنابراین الفتح (هادی العامری)، دولت قانون (نوری المالکی)، حکمت (سید عمار حکیم) و فضیلت (شیخ محمد الیعقوبی) مخالف الزرفی هستند و سائرون و النصر موافق.

جریان حکمت در ابتدای امر موافق الزرفی بود و حتی «حسن فدعم» عضو این فراکسیون در مراسم تکلیف وی در کاخ ریاست جمهوری حضور داشت اما طولی نکشید که علیه او موضع گرفت.

مرجعیت عالی دینی و در راس آن آیت الله سیستانی نیز با وجود درخواست جریان های سیاسی شیعه برای اعلام نظر در خصوص الزرفی، موضع نگرفته و از دخالت در این مساله خودداری کرده و آن را در حوزه مسوولیت فراکسیون های پارلمانی دانسته است.

نتیجه:

1- تا اینجا شواهد و مستندات نشان می دهد که احتمال حمله نظامی آمریکا در عراق از سوی ترامپ فعلا محتمل نیست و شاید وجود طرح حمله به کتائب حزب الله در نیویورک تایمز نوعی اثر گذاری بر روند سیاسی عراق بخصوص در بحث انتخاب نخست وزیر باشد، به همین دلیل باید منتظر روزهای آینده بود.

2- اگر بپذیریم که عدنان الزرفی مهره آمریکا در عراق است، پالس های مثبت دیروز (یکشنبه) الزرفی به ایران در خصوص برداشتن یا کاهش تحریم ها و همچنین تنش زدایی در روابط ایران و آمریکا نشان از تغییر رویکرد واشنگتن در دوره الزرفی با تهران خواهد داشت، اما در عین حال، این رویه می تواند نوعی تاکتیک از جانب الزرفی هم محسوب شود.

برخی عراقی ها معتقدند که این اظهار نظر الزرفی از آن روست که بدون رای و نظر تهران و تاثیری که ایران بر متحدان سیاسی شیعی خود در عراق دارد، رسیدن وی به پست نخست وزیری امکان پذیر نیست و این سخنان بیش از آنکه نشان از یک راهبرد باشد یک تاکتیک سیاسی است.

در عین حال، این را هم اضافه می کنند که این مواضع الزرفی در برگیرنده نوعی تعهد است و الزرفی به خوبی می داند اگر نخواهد به آن پایبند باشد، دولت او در آینده با چالش جدی به ویژه از طرف رقبای خود در روند سیاسی عراق مواجه خواهد شد.

3- در تحلیل نهایی از سیاست ها و رفتارهای ترامپ، باید به گروه اطرافیان تندرو او بویژه پمپئو هم توجه داشت که در حال حاضر سرگرم تهیه نقشه یک نبرد بزرگ در عراق علیه کتائب حزب الله هستند. این موضوع زمانی باید جدی تر گرفته شود که به قول سید «حسن نصرالله» دبیرکل حزب الله لبنان، "رفتارهای ترامپ قابل پیش بینی نیست و از این شخص هر چیزی را باید انتظار داشت". بنابراین همواره باید بدترین و ناممکن ترین احتمال ها را نیز مدنظر قرار داد؛ شاید آنها به نقطه بی بازگشت رسیده باشند.

• سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران
• برهم صالح
• فرانسه
• سید عمار حکیم
• مجلس اعلای اسلامی عراق
• دولت ترامپ
• حیدرالعبادی
• جنبش انصارالله
• سید حسن نصرالله
• حزب الله لبنان
• ایالات متحده آمریکا
• نوری المالکی
• پنتاگون
• بغداد
• کنگره آمریکا
• کرونا
• آیت الله سیستانی
• نیویورک تایمز
• فراکسیون سائرون
• شیعه
• هادی العامری
• واشنگتن
• کاخ سفید
• ترامپ

• توطئه آمریکا برای عراق در بحبوحه بحران کرونا