ارجاع گزارش کمیسیون بهداشت درباره عملکرد روحانی در ستاد کرونا به قوه قضائیه

به گزارش ایسنا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز سه شنبه مجلس، گزارش کمیسیون بهداشت و درمان در خصوص عملکرد رئیس وقت ستاد ملی مقابله با کرونا (رئیس جمهور سابق) در راستای اجرای ماده 234 آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی را بررسی کرده و در نهایت با ارجاع این گزارش به قوه قضاییه موافقت کردند.

متن کامل این گزارش به شرح زیر است:

«مقدمه

عموم مردم ایران از عملکرد ستاد ملی کرونا و وزارت خانه ها و درراس آن شخص رئیس جمهور جناب آقای دکتر روحانی در کنترل و درمان بیماری کرونا رضایت نسبی نداشته و علیرغم برگزاری جلسات و مصوبات متعدد، تناقض، تضاد و نقایص در تصمیمات متخذه و اقدامات صورت گرفته مشاهده می شود و مردم از این بابت ضررهای جبران ناپذیر مادی و معنوی را متحمل شده اند. در این خصوص می توان از مواردی همچون تصمیمات اشتباه رئیس جمهور در ایام پایان سال 1399 و عادی انگاری وضعیت بیماری در نوروز 1400، برخورد ناشایست رییس جمهور در مقابل هشدارهای نظارتی، تصمیمات نامناسب و متناقض ایشان به عنوان رئیس ستاد و عملکرد بسیار ضعیف ایشان در مدیریت واردات، تولید و توزیع واکسن کرونا و غیره نام برد.

در ادامه هر یک از موراد به تفصیل تشریح می گردد:

تصمیمات اشتباه رئیس جمهور در پایان سال 1399 و عادی انگاری وضعیت بیماری در نوروز 1400

همانگونه که کارشناسان در اواخر بهمن ماه موج چهارم کرونا را پیش بینی کرده بودند [1] پس از تعطیلات عید نوروز موج چهارم کرونا در حالی از راه رسید که این موج از موج‌های قبلی بسیار خطرناک‌تر بود و تعداد قربانیان روزانه به 500 نفر رسید.

چند ماه از موج سوم کرونا گذشت و در حالی‌که به رغم هشدارهای متخصصان نسبت به شکننده بودن وضعیت و خطر وقوع موج چهارم کرونا، خیال مردم کمی از این بابت راحت شده بود، موج چهارم بدتر از همیشه از راه رسید و ترس‌ها را تبدیل به واقعیت کرد.

گرچه بنا به گفته وزیر بهداشت «رنگ‌بندی بر مبنای عملکرد ویروس جهش یافته را در ستاد ملی کرونا معرفی کردیم تا یکی از آنها را بپذیرید عواقب آنها را هم مشخص کردیم. دوستان رنگ بندی شادتر که قرمز و نارنجی کمتری دارد و بدون مداخله ویروس جهش یافته را پذیرفتند.»[2]

در این بین مانند همیشه عمده تقصیر به گردن مردم انداخته شد که با رفتارهای پرخطر خود در عید نوروز مانند رعایت نکردن شیوه نامه‌های بهداشتی، دیدوبازدید نوروز، سفر و خریدهای عید این موج خطرناک را رقم زده اند ولی این در حالی است که به تبع رنگ بندی شهرها در آن زمان وفق مقررات مصوب ستاد ملی مقابله با کرونا، پیش از تعطیلات نوروز هیچ مقررات جدی برای محدودیت سفرها و... وضع نشد و به رغم آنکه مسؤولان وزارت بهداشت، تأکید داشتند با مقررات فعلی و عدم تصویب محدودیت های سخت تر به زودی وارد موج چهارم خواهیم شد، مسؤولان مربوطه تنها به توصیه‌هایی که الزام آوری خاصی نداشتند، اکتفا کردند. همین مسئله باعث شد تا عموم جامعه انداخته شدن تقصیر به گردن مردم را تحمل نکرده و نسبت به این رویکرد همیشگی مسؤولان انتقاداتی جدی داشته باشند.

برنامه ریزی برای عادی شدن وضعیت در نوروز 1400و عادی انگاری آن از سوی رئیس جمهور

رئیس جمهور در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا به تاریخ 25/ 11/ 99 (حدود یک ماه قبل از پایان سال) ضمن تاکید بر مراقبت نسبت به ورودی ها از خارج به داخل مخصوصا کشورهایی که به ویروس های جدید آلوده هستند، خاطر نشان کرد؛ باز هم باید با دقت و تلاش بیشتر پیگیری شود. مقرارت باید به صورت کامل از سوی صدا و سیما، روزنامه ها، هواپیمایی ها اعلام و تکرار شود و به طور کامل باید آن را مراعات کنند. هرکس وارد کشور می شود باید قوانین مربوط به تست و قرنطینه را کامل مراعات کند و این موردی نیست که قابل گذشت باشد زیرا مسأله جان میلیون ها انسان در میان است.

رئیس جمهور اضافه کرد: همه باید مراقبت کنیم وارد خیز چهارم نشویم و شرایط را مهار کنیم. باید بدانیم حتی اگر واکسیناسیون به صورت فراوان هم انجام شود و همه تجهیزات هم آماده باشد تا یکسال دیگر باید حواسمان جمع باشد و مراقبت کنیم. اصل این است که سبک زندگی را به گذشته برنگردانیم و حداقل تا یکسال دیگر ادامه دهیم.

اما در عمل رئیس جمهور در راس ستاد ملی کرونا تصمیمات متناقضی را اتخاذ نمودند. آنچه که ما در نوروز 1400 منتظر آن بودیم، این بود که با توجه به اینکه آیین نوروز را می‌شناسیم و می‌توانیم رفتارهای مردم را در این بازه پیش‌بینی کنیم و دولت برنامه و سیاست مدونی برای کنترل رفتارهای مردم داشته باشد و به توصیه اکتفا نکند؛ اما متاسفانه اینطور نبود و نه تنها به توصیه‌هایی اکتفا شد که هیچ الزام آوری نداشتند و در واقع هیچ قاطعیتی در رویکرد برنامه‌ریزان وجود نداشت بلکه بر اساس صحبت ریاست جمهور بر خلاف اظهارات قبلی و کاملا به صورت غیر کارشناسی در تاریخ 07/ 01/ 1400 اینگونه اعلام نمود: «پیک این بیماری تمام شده است».

از سوی دیگر مردم هم به مسؤولیت فردی‌شان در قبال یک همه گیری عمل نکرده اند و این خودش دلایلی دارد. مانند اینکه محدودیت‌های کرونا مدت زمان زیادی طول کشیده و مردم را افسرده و خسته کرده است. از طرفی وقتی مردم دیدند که برنامه ریزان هم نسبت به برنامه‌های نوروز منع جدی ندارند، خودشان را آزاد دیدند که نوروز را مانند سال‌های قبل برگزار کنند و دید و بازدید و سفر بروند و یا خریدهای عیدشان را انجام بدهند که نتیجه آن را مشاهده نمودیم. سپس بعد از پایان سفر ها و دید و بازدیدهای نوروزی، رئیس جمهور مجبور شد تعطیلی‌ها را از سر بگیرد که این امر باعث شد مشاغل بسیاری آسیب ببینند به بخش خصوصی فشاری مضاعف تحمیل شود. تعطیلات این چنینی را برای کنترل بیماری به راحتی می‌توانستند در ایام عید در مورد گروه‌های شغلی مختلف اعمال کنند و بدین ترتیب کمترین زیان اقتصادی متوجه مشاغل و جامعه می‌شد که متاسفانه قدر این فرصت را هرگز ندانستند.

از طرف دیگر معضلاتی مثل عدم کنترل و تنظیم مناسب بازار کالاهای معیشتی مثل مرغ و روغن که نتیجه آن تشکیل صف‌های طویل برای تامین این اقلام از سوی مردم است، سرعت شیوع بیماری را صدچندان می‌کند.

قسمتی از این بی اعتنایی مردم به علت بی اعتمادی است چون دولت و در رأس آن رئیس جمهور برنامه مدونی در قبال همه گیری کرونا نداشته است. به هر حال نمی‌توان تمام بار این بیماری را بر دوش مردم گذاشت که به پروتکل‌ها پایبند نبوده‌اند، باید در نظر داشته باشیم که دولت به وظایف‌اش عمل نکرده و مدیریت‌اش در کنترل اپیدمی بسیارضعیف بوده است. در اینجا این سوال به اذهان عمومی خطور می کند که آیا با گذشت بیش از یک سال از این همه گیری، ما نمی‌دانستیم که چه اقداماتی برای نوروز سال 1400 موثر و پیشگیرانه و چه اقداماتی خطرساز بوده است؟

عدم توجه رئیس جهمور به تذکرات و سخنان وزیر بهداشت

وزیر بهداشت در انتهای سال 1399 درباره ممنوعیت سفرهای نوروزی گفت: تقاضا می‌کنم که حتی اگر همه دروازه‌ها باز شد، حضرت عباسی سفر نروید. رفتن همانا و گرفتار شدن در این دام هم همان. نگذاریم خوزستان‌های دیگری ایجاد شود، خطرناک‌ترین عامل در چرخش ویروس جهش یافته سفر است، حتی اگر بلیت و هتل مجانی هم برایتان فرستادند، این را بدانید که دارند برایتان ویزای بیماری و مرگ می‌فرستند.

چند روز بعد از این سخن، مصوبه ستاد ملی کرونا درباره سفرهای نوروزی اعلام شد سفر به همه شهرها به جزء شهرهای با رنگ نارنجی و قرمز کرونایی آزاد است و این یعنی عملا سفر به بیشتر نقاط کشور مجاز اعلام شده بود. با این وجود با توجه به اینکه سیگنال مثبت سفرهای نوروزی توسط مسؤولان صادر شد بیشتر مردم بدون جریمه سفر کردند و برخی جریمه را به جان خریدند و قرنطینه یک ساله را شکسته و راهی سفر شدند و در ایام نوروز شاهد رونق گرفتن سفرهای نوروزی و شدت گسترش بیماری بودیم به طوری که رنگ بندی شهرها به صورت روزانه تغییر می کرد. جالب آن بود از مسافران پس از بحرانی کردن وضعیت شهرها و تغییر رنگ‌ها خواسته می‌شد شهر را ترک کنند. در آستانه عید مسوولان گردشگری مردم را به سفر کردن تشویق می کردند؛ در حالی که یکی از مهمترین علل شیوع بیماری سفر کردن است؛ اظهارات ضد و نقیض رئیس جمهور کاملا مردم را سردرگم کرده بود لذا اظهارات ایشان موجب دادن اطمینان خاطر غلط برای انفجار سفرها و بیش از دو برابر شدن ابتلا و مرگ و میر های کرونایی شد.

برخورد غیر مسوولانه و متناقض با موضوع سفرهای برون مرزی در اوج پیک چهارم

روز شنبه 11 فروردین، وزیر بهداشت، در نامه‌ای به وزیر کشور و فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد مبارزه با بیماری کرونا، بر ضرورت توقف یک هفته ای ایاب و ذهاب از طریق مرزهای هوایی و زمینی با ترکیه به دلیل شیوع شدید بیماری کرونا در این کشور تأکید کرد.[3]

پس از طرح این موضوع از سوی وزیر بهداشت، وزیر کشور، روز 14 فروردین در نامه ای به رئیس جمهور با اشاره به برگزاری جلسه فوق العاده کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا با حضور نمایندگان وزارت بهداشت، وزارت راه، وزارت امور خارجه و پلیس گذرنامه نیروی انتظامی، عنوان کرد که بسته شدن مرز هوایی ایران با ترکیه و باز بودن همزمان مرز هوایی سایر کشورها نظیر امارات از منظر سیاسی و اجتماعی در مناسبات دو کشور تبعات منفی در پی خواهد داشت. در بخش دیگری از این نامه خطاب به رئیس جمهور پیشنهاداتی برخلاف نظر وزیر بهداشت مانند منتفی شدن توقف تردد مرزهای هوایی و زمینی با کشور ترکیه مطرح گردید [4] اما دکتر روحانی پس از دریافت نامه اخیر الذکر، (نامه وزیر کشور) پی نوشت نمودند: «با پیشنهاد موافقم».[5]

در واقع رئیس جمهور در اوج بیماری کرونا و مشکلات عدیده درمانی در اقدامی عجیب با رد درخواست وزیر بهداشت بابت بسته شدن مرزهای هوایی ترکیه، با پیشنهاد وزیر کشور مبنی بر باز ماندن مرزهای هوایی و زمینی با ترکیه و متوقف نشدن پروازهای ترکیه موافقت کرده است. نکته قابل توجه اینکه شیوع ویروس کرونا آن روزها در ترکیه به شدت در حال افزایش بوده و اغلب استان های این کشور به رنگ قرمز درآمده بود.

این در حالی است که پاییز سال گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار حضوری رئیس‌جمهور و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا با ایشان همچنین در افتتاحیه مسابقات قرآنی فرمودند: هنگامی که وزارت بهداشت، مصادیق محدودیت را تعیین کرد، بقیه دستگاه‌ها باید بدون در نظر گرفتن ملاحظات دیگر، آنها را رعایت و اجرا کنند.[6]

در راستای تائید این موضوع ایرج حریرچی معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در یک برنامه تلویزیونی مورخ 18 فروردین 1400 گفت: «برخی در ستاد ملی کرونا مانع شدند تا از فرصت طلایی عید برای خاموش کردن شعله‌های کرونا استفاده کنیم که نمی‌توانم اسامی این افراد را بگویم».[7]

تغییر موضع رئیس جمهور پس از قرمز شدن اکثر استان ها

دو هفته پس از اظهار نظر غیر کارشناسانه ریاست جمهور مبنی بر تمام شدن پیک این بیماری، با مشخص شدن اشتباه در برداشت و رفتار قبلی، ایشان در تاریخ 21/ 01/ 1400 در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا اظهار داشت: «متاسفانه سه خیز و موج را پشت سر گذاشتیم و همه تلاش ما از اسفندماه این بود که وارد موج چهارم نشویم و باید خدمت مردم بگوئیم متاسفانه امروز وارد موج چهارم شدیم. وی با بیان اینکه دلایل دیگر این موج، سفرها، خریدهای نوروزی و دید و بازدید بوده است، تصریح کرد: ما از قبل عنوان کردیم که سفر به شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع است اما برخی رعایت نکردند.[8] این اظهارات آقای دکتر روحانی دقیقا برعکس اظهارات ایشان در یک ماه قبل بود.

برخورد رییس جمهور در مقابل هشدارهای نظارتی

از زمان شیوع کرونا تاکنون رشد قابل توجهی در موارد ابتلا و مرگ و میر در کشور اتفاق افتاده، به طوری که میلیون‌ها تن مبتلا و مرگ و میرهای اثبات شده ناشی از کرونا حدود 90 هزار نفر و بر اساس مطالعات کارشناسی بیش از 200 هزار نفر برآورد شده‌اند؛ ده‌ها بار با مصاحبه، نوشتن مقاله، سخنرانی و ارسال نامه اولویت‌ها و راهکارها به رییس جمهور به شرح زیر هشدار داده شده است:

حفظ جان و سلامت انسان‌ها به عنوان اولین اولویت کشور؛

سیاستگذاری و تدوین سند راهبردی تقسیم کار ملی مدیریت بحران و هماهنگی وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها؛

سرعت عمل، شفافیت و صداقت با جامعه بدون شعار و وعده‌های غیرعلمی؛

تأمین و تزریق فوری واکسن به ترتیب اولویت در کشور؛

برخورد قاطع با متخلفان از پروتکل‌های بهداشتی و ترویج کنندگان خرافه و شبه علم؛

به طور نمونه برای اعلام هشدار نسبت به تبعات تصمیمات ریاست جمهور و اخذ توضیحات بابت اقدامات فاقد توجیه نامه ی شماره ی 26434- 02/ 02/ 1400 توسط سازمان بازرسی کل کشور با متن ذیل ارسال شد:

همان طوری که قبلا پیش بینی می شد به رغم آن که در هشتمین جلسه قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا به تاریخ نهم بهمن ماه99 تبعات طرح مدیریت سفر ایمن در تعطیلات نوروز و سفرهای مستقل کنترل شده، ارایه شده توسط وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و نیز عدم رعایت محدودیت های سفر در ایام عید نوروز 1400 مشابه سال 1399 از سوی نماینده این سازمان تذکر داده شد و مسؤولین وزارت بهداشت دراسفندماه سال 1399 نسبت به عواقب سهل انگاری در عدم رعایت محدودیت‌های کرونایی هشدار داده بودند؛ بیماری کووید 19 و به ویژه انواع جهش یافته و سریع‌الانتشار آن، به علت کاهش محدودیت‌های اجتماعی و عدم رعایت شیوه نامه های بهداشتی در اسفند 99 و سفرها و دید و بازدیدهای فروردین 1400 رشد زیادی داشته و آمار بیماران بستری، بیماران بدحال و نیازمند به بخش های مراقبت ویژه به شدت در حال افزایش است به طوری که دربرخی بیمارستان ها با کاهش تخت های بستری عادی و ویژه مواجه بوده که این موضوع با لحاظ خستگی و فرسودگی کادر درمانی و ابتلای بخش قابل ملاحظه‌ای از آنان، ظرفیت بالقوه حوزه درمانی را محدود کرده و از طرفی ارائه خدمات درمانی به سایر بیماران مزمن (مانند بیماران دیالیزی و دیابتی و...) نیز با مشکل جدی مواجه شده است.

اما جنابعالی با بی توجهی به هشدارهای کارشناسان ذیربط، در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا به تاریخ شنبه 07/ 01/ 1400 اعلام داشتید که «پیک این بیماری تمام شده است» که این گونه تصمیم گیری و اظهار نظر در سطح کلان بر خلاف پیش‌بینی متخصصان و واقعیت موجود، تبعات امنیتی، اجتماعی و اقتصادی غیر قابل جبران داشت.

اقدامات نسنجیده و اظهارنظرهای غیر دقیق، در این برهه حساس که کشور به رغم تلاش های صورت گرفته از سوی حاکمیت نتوانسته برنامه واکسیناسیون کرونا را بر اساس وعده‌های قبلی تکمیل کند و درصد کمی از جمعیت کشور واکسینه شده و از نظر افکار عمومی نسبت به برخی کشورها و حتی بعضی از کشورهای همسایه، از نظر پوشش واکسناسیون عقب تر هستیم، منجر به اوج گیری موارد ابتلا و مرگ و میرکرونایی و تلخی کام مردم و زحمت مضاعف کارکنان نظام سلامت در شروع سال جدید گردید که با توجه به قرمز شدن قریب به اتفاق استان های کشور، دولت مجبور به اعمال محدودیت‌هایی شد که عواقب اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن بیش از محدودیت هایی است که در ایام تعطیلات نوروز 1400 می توانست اعمال شود.

گرچه قبلا نیز مکاتباتی با جنابعالی، وزرا و استانداران در خصوص اوج گیری بیماری کرونا صورت گرفته، لیکن بی توجهی به این هشدارها و اظهار نظرهای غیر کارشناسی و متناقض از سوی اعضای ستادملی مقابله با کرونا و قرارگاه عملیاتی آن ستاد، ناهماهنگی‌های موجود بین دستگاه‌های اجرایی و تدبیر نکردن به موقع براساس نظریات کارشناسان موجب حوادث ناگوار فعلی، شیوع بیشتر بیماری، ابتلا و مرگ و میر شده است.

لذا شایسته است مقرر فرمایید توضیح مناسب به این مرجع اعلام گردد.

در واکنش به این مکاتبه ی ریاست سازمان بازرسی کل کشور، رئیس دفتر و سرپرست نهاد ریاست جمهوری طی مکاتبه ی شماره ی 3953-00م - 11/ 02/ 1400 خطاب به رییس حوزه ریاست قوه قضاییه عنوان کرده؛ رئیس جمهور نامه با موضوع «درخواست ارایه توضیح درباره تدبیر نکردن به موقع با توجه به شیوع بیماری کرونا» پی نوشت فرمودند: «حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای رییسی، رییس محترم قوه قضاییه، مطالب این گزارش نادرست است. اگر سایر گزارش های این سازمان این چنین باشد، باید بر این سازمان تأسف خورد. دستور فرمایید دقت لازم در گزارش ها انجام شود. در جلسات ستاد ملی، دادستان کل حضور دارند و از روند اقدامات مطلع هستند. کلیه تصمیمات ستاد ملی با اکثریت قاطع آراء و معمولا به اتفاق آراء اتخاذ می شود.»

با توجه به پاسخ ارائه شده پر واضح است اینگونه ادبیات و توضیحات غیر مسئولانه نشانگر بی تدبیری، خودسری، بی اعتنایی به هشدارهای دستگاه های نظارتی و عدم پاسخگویی آقای دکتر روحانی نسبت به مشکلات عدیده پیش آمده و مرگ ومیر مردم عزیز ایران دارد.

تصمیمات و اقدامات نادرست آقای دکتر روحانی به عنوان رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا

با وجود خیزهای مکرر اپیدمی کرونا طی یک سال و نیم اخیر و هشدارهای متعدد توسط متخصصین داخلی و خارجی، وزیر بهداشت و معاونین ایشان، دستگاههای نظارتی و...، باز هم تصمیمات ایشان در برخی موضوعات مهم و حیاتی در ستاد ملی مقابله با کرونا بر خلاف نظرات کارشناسی به شرح زیر بوده است:

- ناهماهنگی و تداخل بین وزارتخانه‌ها و نهادهای مختلف ذیربط و فقدان هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف به منظور اجرای صحیح و یکسان دستورالعمل‌های ابلاغی؛

- عدم جلوگیری از برخی فعالیت‌های غیرضروری نظیر بازگشائی مدارس در مهرماه 1399، برگزاری کنکورهای سال 1399 و 1400، آزمون‌های حضوری دانشگاه‌ها، تجمعات و برنامه‌های مذهبی و...؛

- سیاست‌های بی ثبات و کم اثر در اعمال قرنطینه و تأخیر زیاد در تصمیم گیری‌ها و عدم قاطعیت در اجرا از خیز دوم به بعد؛

- عدم ارتباط کافی و گفتگوی صادقانه با مردم در جلب اعتماد و مشارکت عمومی و حتی ادامه دادن به شعارها و وعده‌هایی که اکثریت آن‌ها محقق نشد؛

- از دست دادن فرصت‌های طلائی برای اعلام ممنوعیت سفرهای نوروزی، تعطیلی مشاغل و بویژه خریداری فوری واکسن‌های استاندارد خارجی در سطح گسترده قبل از شروع موج مرگبار چهام کرونا؛

- عدم اقدام موثر برای افزایش ظرفیت حمل و نقل عمومی به منظور کاهش زنجیره انتقال بیماری با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان از جمله فرمانده ستاد مقابله با کرونای تهران؛

- نبود استراتراتژی واحد و مبتنی بر شواهد علمی و اجرای منظم برنامه‌های مؤثر به منظور کنترل و مهار کرونا علیرغم آمار بالای مرگ و میر نسبت به جمعیت کشور و شاخص‌های جهانی؛

- توزیع نامناسب و تجمع برخی از مردم در زمان توزیع کالاهای اساسی از جمله مرغ و تخم مرغ و بدنبال آن گسترش خیز کرونا؛

- عدم توجه به هشدارهای دستگاه‌های نظارتی در بستن به موقع ترددهای مسافرتی از مرزهای شرقی در زمان خیز اپیدمی سویه دلتای در ابتدای سال 1400 و در نتیجه گسترش سویه فوق در کشور؛

- اصرار غیر علمی در برخی از دوران‌های خیز اپیدمی کرونا مبنی بر روند رو به کاهش و عادی انگاری وضع موجود مثلا در مصاحبه 6 اسفند 1399 و پذیرش اشتباه خود پس از مصاحبه چند روز بعد؛

اظهارات غیر کارشناسی و متناقض رئیس جمهور در ستاد ملی مقابله با کرونا

با وجود تصمیمات غیرکارشناسی و غیر اصولی، هر بار رییس جمهور وعده کرد «همه چیز به روال عادی» باز خواهد گشت، اما چند روز پس از اظهارات ایشان آمار مبتلایان و قربانیان بیماری کرونا در وضعیت بحرانی قرارگرفت. رییس جمهور به عنوان رئیس ستاد مقابله با کرونا، زیر بار قرنطینه فراگیر نرفت و توصیه چهره‌ها و مجامع علمی و پزشکی برای تغییر در «سیاستگذاری‌های مقابله با ویروس کرونا» را نادیده گرفت. با وجود این توضیحات، موضع‌گیری‌ها و گزارش‌های او در ستاد مقابله با کرونا، نشان می‌دهد که رییس جمهور تصمیمات متناقض و دوگانه متعددی داشته است. در ادامه برخی سخنرانی‌ها، مصاحبه‌های رئیس جمهور و اظهارات جالب و ضد ونقیض ایشان به عنوان رئیس ستاد مقابله با کرونا از اسفند 1398 به شرح زیر بوده است:

6 اسفند 1398: "شنبه‌ای که نرسید" همان‌گونه که از بیماری دشوار آنفلوانزای H1N1 عبور کردیم از کرونا نیز عبور خواهیم کرد و از شنبه همه چیز به روال عادی برمی‌گردد...

13 اسفند 1398: "همه استان‌ها درگیر شدند" بیماری کرونا تقریبا دامنه همه استان‌های ما را فرا گرفته است. آنهایی که حتی دارو و مواد غذایی را به روی مردم بستند و تحریم کردند، خبیثانه‌ترین اقدام را علیه ملت ایران در این دو سال انجام دادند؛

25 اسفند 1398: "قرنطینه نداریم" چیزی به نام قرنطینه نداریم، اینکه شایع شده در تهران یا بعضی شهرها برخی فروشگاه‌ها و برخی مشاغل قرنطینه هستند، اصلا چنین چیزی وجود ندارد. نه امروز قرنطینه است، نه ایام نوروز، نه بعد و قبلش و همه در کسب‌وکار و فعالیت خود آزادند.

10 فروردین 1399: "همه چیز قابل قبول است" از همه عزیزان پرسیدیم که ما در ایران در ماجرای کرونا در کجای داستان هستیم؟ آیا ما از نقطه پیک و اوج عبور کردیم و در نقطه‌ای هستیم که به سمت شرایط بهتر حرکت می‌کنیم؟ پاسخ این بود که بله...، ایران را با کشورهای دیگری که امروز گرفتار این بیماری هستند مقایسه کردند و رتبه ایران، رتبه قابل قبولی بود؛

10 اردیبهشت 1399: "رهبران دنیا راهکار خواستند" نمی‌خواهم اسم ببرم. بعضی رهبران کشورها بودند که از من سوال می‌کردند، شما چگونه از فاصله اجتماعی به فاصله هوشمند آمدید و سه منطقه سفید، زرد و قرمز را اعلام کردید و مبانی‌تان چیست و می‌خواهید چه کار کنید. معلوم است این کشور مورد توجه جهان است و همه به این کشور نگاه می‌کنند. پیروزی ما در این مقطع، پیروزی یک ملت است.

21 خرداد 1399: "مردم نگران نباشند" بخشی از افزایش [تعداد مبتلایان به کرونا] مربوط به اضافه کردن تست‌های آزمایشگاهی است یعنی امروز تست زیادی انجام می‌گیرد که به طور طبیعی شناسایی بیمار هم بیشتر می‌شود که این جنبه منفی ندارد و مردم نگران نباشند چرا که وقتی زودتر تشخیص می‌دهیم به مرحله بستری نمی‌رسد.

عدم برنامه ریزی موثر و منسجم برای تولید و واردات واکسن کرونا

کاری که دولت می‌توانست برای کنترل همه گیری انجام بدهد این بود که واکسینانسیون عمومی را پیش ببرد در حالیکه تا پایان سال 1399 نه تنها واکسیناسیون عمومی شروع نشده که حتی واکسیناسیون کادر درمان هم به اتمام نرسیده بود. متاسفانه دولت در زمینه واکسیناسیون نمره قابل قبولی را کسب ننمود. مهم ترین نکته منفی در این موضوع، عدم برنامه ریزی موثر و منسجم برای تولید و واردات واکسن کرونا بود. کما اینکه هنوز هم پس از گذشت 1 سال و نیم از شروع کرونا در ایران 14 شرکت در حال تلاش برای ساخت واکسن هستند و از 6 واکسن که وارد فاز بالینی شده رونمایی شده است و به دو واکسن نیز مجوز مصرف اضطراری داوطلبانه با پذیرش مسئولیت عواقب توسط افراد دریافت کننده داده شده است ولی همچنان مردم برای تزریق واکسن عازم ارمنستان و کشورهای مجاور می شوند و نارضایتی بسیار زیادی به خاطر تاخیر در واکسیناسیون ایجاد شده است.

تنها قسمتی که وزارت بهداشت برای تهیه واکسن به آن ورود جدی داشت موضوع خرید از چین و سبد کوواکس و هند بود. ایران می توانست به عنوان کارآزمایی بالینی در مطالعات واکسن های خارجی وارد شود و واکسیناسیون را در کشور سرعت بخشد اما متاسفانه با مطرح شدن "موش آزمایشگاهی نبودن ایرانیان" این موضوع از دستور کار خارج شد. ایران می توانست با شرکت در این مطالعه به واکسیناسیون خود سرعت بخشد و بیشترین میزان واردات واکسن را از این کشورها نصیب خود کند. کما اینکه کشور امارات متحده عربی نیز با شرکت در مطالعه جهانی واکسن سینوفارم توانست به خوبی درصد زیادی از جمعیت خود را واکسینه کند.

نگاه خوشبینانه به خارج از کشور و عدم سرمایه گذاری اساسی بر روی تولید داخل

آن چیزی که بارها مسئولین وزارت بهداشت از آن سخن گفتند و به آن امید داشتند وورد واکسن از سازوکار کوواکس بود که قرار بود 8/ 16 ملیون دوز واکسن وارد ایران شود که تا کنون تنها 4 ملیون دوز از این سازوکار وارد کشور شده است. ورود واکسن های اسپوتنیک روسیه نیز در دستور کار دولت قرار داشت و به قرارداد 62 ملیون دوز واکسن منتهی شد که با ورود شرکت اکتوور و دریافت نمایندگی رسمی برای تولید تحت لیسانس این واکسن در داخل کشور عملا تحقق 60 ملیون دوز به راه اندازی و تجهیز کارخانه و راه اندازی خط تولید شرکت اکتوور وابسته شد که آن هم تاکنون عملیاتی نشده است. اولین فراخوان سازمان غذا و دارو در مردادماه 1399 و پس از گذشت 6 ماه از شروع بحران کرونا انجام شده است که قابل پذیرش نمی باشد. این در حالیست که واکسن های آسترازنکا و فایزر از اواخر سال 98 و با شروع پاندمی، مراحل تحقیق و توسعه واکسن خود را آغاز کرده بودند. عدم پیش خرید واکسن از شرکت های تولید کننده سبب شد تا بسیاری از تولیدکنندگان واکسن با مشکل نقدینگی مواجه باشند و نتوانند اقدامات لازم را انجام دهند.

عدم برنامه ریزی دقیق و ظرفیت بسیار پایین شبکه های بهداشت برای تزریق واکسن

در حالی که دولت و مخصوصا شخص رئیس جمهور بارها وعده واردات واکسن و تولید چند ده ملیونی واکسن توسط شرکت های تولیدکننده داخلی را داده است، ظرفیت روزانه شبکه بهداشت در حال حاضر در بهترین حالت به ظرفیت 500 هزار دوز تزریق روزانه رسیده. صف های طولانی و سردرگمی بسیاری از مراجعین در روزهای اخیر نشان می دهد که تمهیدات مناسبی جهت تزریق واکسن به افراد اندیشیده نشده است. مشکلاتی مانند نبود نیروی انسانی کافی و کم بودن تعداد مراکز تزریق از جمله مواردی است که معاونت بهداشتی پس از گذشت 5 ماه از آغاز واکسیناسیون در کشور هنوز برای آن چاره اندیشی نکرده است. تمرکز تزریق واکسن در مراکز تجاری مانند ایران مال و عدم به کارگیری مراکز محیطی مانند مساجد و نیروهای بسیج و سپاه سبب تجمع بیش از حد و به خطر افتادن سلامت افراد حاضر در این مراکز می باشد.

نتیجه‌گیری:

نتیجه سیاست‌ها و برنامه‌های اجرا شده دولت و شخص رییس جمهور به عنوان رییس ستاد ملی مقابله با کرونا برای کنترل این بیماری تا کنون به گونه ای بوده که 5 خیز اپیدمی به وقوع پیوسته و حتی خیز 4 و 5 بهم پیوسته بودند و باعث مرگ و میر شدید در هموطنان شد و در بسیاری از مناطق با وجود بیماران نیازمند به بستری بیش از ظرفیت تخت‌های بستری مواجه شدیم و همچنان جزء کشورهای بالای مرگ و میر نسبت به جمعیت کشور هستیم؛ به طوری که در مجموع از زمان شیوع آن به عنوان مهمترین عامل مرگ در کشور و یکی از عوامل موثر در کاهش رشد جمعیت نیز مطرح می باشد و در مجموع جزء کشورهای ناموفق در کاهش موارد ابتلا و موارد مرگ نسبت به سرانه جمعیت بوده ایم. اظهار نظر دوگانه حکایت از سوءتدبیر در ستاد کرونا و بی توجهی به نظرات علمی کارشناسان دارد؛ تناقضاتی که حالا جان مردم را با مخاطرات جدی مواجه کرده است. عدم تداوم محدودیت های قبلی در اواخر بهمن ماه و اسفند 1399 و ادعاهایی مبنی بر این که «از پیک کرونا عبور کرده ایم»، موجب دادن اطمینان خاطر غلط برای انفجار سفرها و بیش از دو برابر شدن ابتلا و مرگ و میر های کرونایی شد. با وجود پیش بینی و هشدار کارشناسان (از جمله وزیر بهداشت)، محدودیت های مسافرت، در ایام پر ازدحام نوروزی برداشته شد و به ده ها میلیون نفر چراغ سبز تردد به شهرهای دیگر داده شد. وظیفه دولت، پیش بینی و پیشگیری بود؛ لیکن اقدام بازدارنده ای انجام نشد و متاسفانه این آمار ابتلا و فوتت تصاعدی شد.

از سوی دیگر فراخوان دیر هنگام وزارت بهداشت برای استفاده از ظرفیت تولید داخلی واکسن کرونا، ضعف دستگاه دیپلماسی کشور در رایزنی برای دریافت به موقع واکسن ها، کمبود نیروی انسانی و زیرساخت های لازم و کمبود منابع مالی (ریالی و ارزی) و نهایتا ضعف مدیریت و عملکرد شخص رئیس جمهور در راهبری موارد فوق موجب تاخیر در برنامه ملی واکسیناسیون در مقایسه با سایر کشورها شده، که این موضوع موجب افزایش مبتلایان و فوتی ها در کشور شده است.

تمامی موارد بیان شده فوق نشانگر عدم مدیریت صحیح ستاد ملی مبارزه با کرونا توسط شخص رئیس جمهور است البته ایشان از موضوع تصمیم گیری گروهی و حضور مسئولین ارشد مانند معاون دادستان استفاده می نماید و عواقب هیچ تصمیم اشتباه خود را نمی پذیرد. اما این را باید مدنظر داشت که در ستاد ملی کرونا اعضا فقط اظهارنظر می کنند اما رأی گیری نمی شود و رئیس جمهور جمع‌بندی می‌کند بنابراین اینطور نیست افراد متخصص در ستاد کرونا بتوانند نظر خود را با رأی به نتیجه برسانند؛ رئیس جمهور هر طور که بخواهد جمع بندی می کند و تصمیم نهایی با ایشان است. لذا از آنجاییکه تصمیمات و اقدامات متناقض و غیر کارشناسانه و حتی ترک فعل های صورت گرفته توسط ایشان منجر به فوت هموطنان عزیز و صدمات عدیده جانی، مالی و روحی برای مردم شده و نهایتا نارضایتی شدید مردم از نظام مقدس جمهوری اسلامی را فراهم نموده است لذا لازم است برخورد قاطع و قانونی با ایشان صورت گیرد.»

انتهای پیام