اصلاحات درونی اقتصادی راه برون رفت از مشکلات اقتصادی کرونا

سید حسین حسینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: ویروس کرونا پدیده ای جدید در اقتصاد بود که پیش از این تجربه نشد. این ویروس به دلیل گستردگی و تعطیلی بازار و قطع ارتباط کشورهای، شهرها و حتی قطع ارتباط مردم با دنیای بیرون منجر به رکود اقتصادی گسترده در تمامی کشورها شد.

وی با بیان اینکه نباید بحران اقتصادی ناشی از ویروس کرونا را مختص به ایران دانست، گفت: حتی کشورهایی همچون چین که بیشترین رشد اقتصادی را در دنیا داشت نیز در زمان شیوع کرونا رکود اقتصادی را تجربه کرد.

این استاد اقتصاد، آسیب پذیری اقتصادی از تبعات ویروس کرونا را با هر شکل اقتصادی اجتناب‌ناپذیر توصیف کرد و گفت: اما کشورها باید ضعف های اقتصادی خود را اصلاح کنند و به سمت شیوه های درآمدی حرکت کنند تا در زمان بحران کمترین آسیب را ببینند.

حسینی با اشاره به کوتاه مدت بودن اثرات شدید و آنی اقتصادی کرونا و اینکه همانند بسیاری از بحران ها اقتصاد جهانی خود را با آن سازگار خواهد کرد، ادامه داد: برای کشورها باید مسائلی همچون ویروس کرونا یک هشدار جدی تلقی شود زیرا به راحتی می تواند منجر به سقوط اقتصادی و همچنین سیاسی منجر شود.

وی به شرایط سخت اقتصادی ایران برای عبور از بحران‌های کرونایی اشاره کرد و اظهار داشت: در ظاهر ایران توانسته با کمترین خسارت مالی از دوران پیک ویروس عبور کند اما باید توجه داشت که بحران اقتصادی صرفا به معنای تعطیلی بنگاه های اقتصادی و کارخانه ها نیست بلکه بحران اقتصادی باید در سفره مردم تعریف شود.

عبور موفق از کرونا

دکتر حسینی گفت: کشور ما پیش از این نیز به دلیل خروج یکجانبه آمریکا از برجام، پشت پا زدن اروپاییان به وعده های خود و تحریم های اقتصادی غیرقانونی و همه جانبه آمریکا خود شرایط سختی را طی می کرده است اما ویروس کرونا این سختی را چندین برابر کرد.

وی ادامه داد: کاهش فروش نفت ایران به دلیل تحریم‌های اقتصادی، افت بهای فروش نفت همراه با تعطیلی بازار داخلی کشور شرایط حادی را برای اقتصاد ایران به بار آورد که می توان گفت که تا به همین امروز نیز می تواند عبور از پیک اقتصادی بحران کرونا را یک معجره و موفقیت دانست.

حسینی عدم حمایت موسسات مالی بین المللی را که ایران عضو آنها و دارای حقوقی در آن بوده است، یک تخلف بین المللی آشکار دانست و افزود: متاسفانه به دلیل نفوذ بیشتر آمریکا در موسسات مالی بین المللی همواره سیاست های قدرت های بزرگ در آنها اعمال می شود.

استاد اقتصاد دانشگاه با بیان اینکه همه مسائل پیش آمده شرایط حادی برای اقتصاد ایران به وجود آورده اند، افزود: همان طور که گفتم عبور از این شرایط موفقیت آمیز بوده است، اما تبعات اقتصادی کرونا بر زندگی مردم و سفره آنان مشهود است که باید دولت به سمت حمایت بیشتر اقشار متوسط و پایین قدم بردارد.

وی تاکید کرد: شاید مدیریت اقتصادی و بهداشتی ویروس کرونا تا به امروز برای ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر موفقیت آمیز بوده باشد، اما متاسفانه آسیب های جدی به اقشار متوسط رو به پایین وارد شد که ممکن است تبعات سیاسی و اجتماعی را در آینده به همراه داشته باشد.

نفت بلای جان اقتصاد ایران

حسینی با بیان اینکه اقتصاد کشور سال ها از اتکا به نفت آسیب های جدی دیده است، افزود: عبور از نفت را برای اصلاح اقتصادی ایران یک نیاز و ضرورت است که متاسفانه هنوز به طور کامل برطرف نشده و همچنان دولت ها بر این محصول بی ارزش اقتصادی تکیه می کنند.

وی افزود: در شرایط کرونایی نیز تقریبا تمام ضعف های تکیه بر اقتصاد نفتی برای ما آشکار شد زیرا با افت قیمت نفت شاهد این بودیم که نمی توان به این محصول به عنوان پشتوانه مالی و درآمدی تکیه کرد.

این استاد اقتصاد معتقد است که باید اقتصاد ایران از اتکا به فروش نفت برای تامین هزینه های خود دوری کند که البته در سالهای اخیر با تقویت سیاست های مالیاتی قدم هایی خوبی برداشته شد اما متاسفانه انحرافاتی در این مسیر نیز دیده می شود.

وی افزود: کرونا و کسری بودجه سال 99 سبب شد دولت طی یک شرایط اجباری رابطه خود را با نفت از بین ببرد و در حال حاضر نفت به عنوان یک ابزار استراتژیک برای کشور و اقتصادی همچون ایران ارزش و امنیت خود را بیش از پیش در بودجه دولت از دست داده است و رقابت بین کشورهای صادر کننده برای کسب بازار تشدید خواهد شد.

او ادامه داد: هرچه تحریم های ایران بیشتر تداوم یابد بازارهای بیشتری را ایران از دست خواهد داد لذا در دنیای پساکرونا اقتصاد بدون نفت برای ایران یک اجبار و ضرورت است.

حال خراب اقتصاد

استاد اقتصاد دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه باید با مشکلات اقتصادی کشور واقع بینانه روبه‌ور شد، گفت: ویروس کرونا در زمانی اتفاق افتاد که حال اقتصاد ایران پیش از آن نیز خوب نبود و کرونا فقط بار مشکلات اقتصاد کشور را سنگین تر و شرایط آن را ملتهب تر کرد.

وی افزود: علاوه بر مشکلات اقتصادی که گفته شد، مسائلی همچون عدم سرمایه گذاری خارجی در کشور و ورود ارز، فقدان دریافت هزینه فروش تولیدات داخلی و محصولات پتروشیمی از مشتریان خارجی به دلیل تحریم و همچنین ساختار اقتصادی کشور پیش از کرونا نیز حالی خوبی برای اقتصاد کشور باقی نگذاشت.

حسنی گفت: با این وصف، بزرگ ترین چالش اقتصادی کشور که چندین دهه گرفتار آن است را باید در ساختار اقتصادی و مالی دید که همواره به نفع صاحبان سرمایه و به ضرر دولت و مردم یعنی طبقات متوسط و پایین بوده است.

وی با اظهار این که همواره اقتصاد ایران بر پایه نفت و سیاست خارجی و تحریم ها تحلیل می شود، افزود: این تحلیل ها یک انحراف و خطای استراتژیک است زیرا حتی در صورت برداشته شدن تحریم ها نیز مشکلات اقتصادی کشور پابرجا خواهد ماند.

حسینی توضیح داد: برای مثال در سال های 94 و 95 که کشور از ثبات اقتصادی بهره مند شده بود، علت اصلی آن افزایش فروش نفت و همچنین دست باز دولت برای کنترل اقتصادی بود در حالی که کاهش فروش نفت بار دیگر ضعف های اقتصادی کشور را برملا کرد.

وی افزود: مثلا در سال 95 و 96 با برداشت بخش قابل توجهی از تحریم ها به دلیل توافق هسته ای، اقتصاد کشور با درهای باز مواجه شد اما حتی نتوانست در این شرایط نیز سرمایه گذاران خارجی را جذب کند. منظور این است که مشکلات اصلی اقتصادی کشور را باید در ساختار آن دید که نیازمند اصلاحات اساسی است.

سیاست اقتصادی به جای اقتصاد سیاسی

حسینی لازمه اقتصاد بدون نفت را افزایش بهره وری دانست و گفت: برای افزایش بهره وری سه راه وجود دارد که این راه ها عبارتند از تقویت سرمایه گذاری خارجی، ارائه اوراق قرضه و جمع اوری پول های مردم و گرفتن پول از بانک مرکزی.

وی اوراق قرضه را از ساده ترین و سریع ترین شیوه های مدیریت اقتصادی عنوان کرد و افزود: با این روش دولت ها می توانند نقدینگی پراکنده در سطح جامعه را جذب کرده تا مانع از تشدید تورم شوند و از طرف دیگر کسری های بودجه ای خود را جبران کنند که این تجربه در ایران به دلیل افزایش بی اعتمادی مردم نسبت به سیستم اقتصادی دولتی در 2 دهه اخیر راهی شکست خورده است.

حسینی گرفتن پول از بانک مرکزی را یکی دیگر از روش های افزایش بهره وری دانست و گفت: اما این روش به دلیل فقدان درآمدهای خارجی دولت نه تنها مشکلات دولت را حل نخواهد کرد، بلکه کل کشور را بدهکار و با توزیع پول بدون پشتوانه تورم را چندین برابر تشدید می کند و راهی بسیار خطرناک با ریسک بالا می باشد.

این استاد اقتصاد بهترین و سریع ترین راه کاهش تنش اقتصادی را تقویت سرمایه گذاری خارجی عنوان کرد و افزود: بخش بنگاه های اقتصادی باید از طریق سرمایه گذاری خارجی تامین سرمایه و تقویت شوند زیرا تجربه کشورهای توسعه یافته همچون چین نشان داد که بهترین و سریع ترین راه کاهش تنش های اقتصادی و بالا بردن توان مالی کشور جلب و جذب سرمایه گذاری خارجی است. کشورهای منطقه مانند امارات و قطر، مالزی و حتی ترکیه نیز از این روش استفاده کردند و در سال های اخیر به سمت جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش های اقتصادی خود روی آوردند.

سیاست مالیاتی سفت و سخت 

حسینی همچنین ساختار اقتصادی کشور را معیوب دانست و گفت: یکی از عیب ها این است که در حالی که سیاست اقتصادی مالیاتی تنها راه مقابله با مشکلات مالی کشور است، هیچگاه به درستی اجرا نشد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در چند سال اخیر عظم جدی در دولت برای تقویت نظام مالیاتی ایجاد شده است، افزود: اما متاسفانه از همان ابتدا این طرح با انحرافات جدی رو به رو شد.

وی توضیح داد: با توجه به اینکه اقتصادهای قوی اولویت مالیاتی خود را با سرمایه های کلان، سرمایه های غیر مولد، بخش های تولیدی و تجارت قرار می دهند، اما دولت ساده ترین و دم دستی ترین راه یعنی شروع اصلاحات مالیاتی با دریات مالیت از کارگران، کارمندان و طبقه متوسط روبه پایین جامعه اغاز کرد.

به گفته این کارشناس اقتصادی دریافت مالیات باید برای تقویت طبقه متوسط و اقشار کم برخودار به عنوان 2 رکن اساسی حامی نظام های سیاسی باشد، اما نظام مالیاتی کشور با تکیه بر مالیات اشتغال با وجود مشکلات اقتصادی این اقشار آنها را ضعیف تر کرده است.

حسینی با اشاره به سرمایه های غیر مولد در بخش مسکن و همچنین سپرده های بانکی که بیش از چندین هزار هزار میلیارد تومان می رسد، افزود: متاسفانه هنوز اقتصاد ایران راهی برای دریافت مالیات این سرمایه های ساکن که بیشترین ارزش افزوده را نیز دارند پیدا نکرده است و یا شاید عظم جدی برای آن وجود ندارد.

به گفته او اگر دولت می خواهد به طور جدی هم از مشکلات اقتصادی رها شود و هم تورم و گرانی را مدیریت کرده و از طرف دیگر سرمایه های جدید وارد بخش تولید و مولد کند، باید مالیات های سنگینی بر سرمایه های غیر مولد مانند مسکن و سپرده های بانکی وضع کند.

وی خالی بودن بیش از چهار میلیون مسکن نوساز در کشور و در پی آن افزایش روزانه قیمت مسکن را مهم تر از بحران کرونا دانست و افزود: در مساله سپرده های بانکی نیز وضعیت به همین شکل است زیرا برای امسال در استانی مانند مازندران بیش از 50 هزار میلیارد تومان سپرده بانکی وجود دارد که هیچ استفاده ای برای کشور و استان ندارد.

این استاد اقتصاد تاکید کرد: در حالی کشور ما و اقشار ضعیف از مشکلات پیرامون بحران اقتصادی کرونا رنج می برند که سرمایه های عظیمی در گوشه ای بلا استفاده خاک می خورند که نیاز است دولت برای استفاده از آن برنامه ریزی کند.

• ویروس کرونا
• توسعه اقتصادی
• مازندران